Taşınmaz Mal Zilyetliğine Yapılan Tecavüzlerin İdari Yoldan Önlenmesi
Taşınmaz Mal Zilyetliğine Yapılan Tecavüzlerin İdari Yoldan Önlenmesi
Hüseyin BİLGİN
Taşınmaz Mal Zilyetliğine Yapılan Müdahale ve Tecavüzlerin İdari Yoldan Korunması
İdari Yoldan Korunma Sebepleri
İdari Yoldan Korumanın Tarihçesi
İdari Yoldan Koruma Koşulları
İdari Yoldan Koruma İçin Başvuru Usulü
Başvuru Üzerine Yapılacak Soruşturma Usulü
Soruşturma Sonucu Verilecek Kararın Niteliği ve İnfazı
Verilen Kararın Adli ve İdari Yargıya Yönelik Sonuçları
İstinaf Kanun Yoluna Başvuru
Bölge İdare Mahkemesi Kararları
İdare Mahkemesi Kararları
Taşınmaz mal zilyetliğinin idari yoldan korunması Türk Hukuk Sisteminde 3091 Sayılı Taşınmaz Mal Zilyetliğine Yapılan Tecavüzlerin İdari Yoldan Önlenmesi Hakkında Kanun ve bu kanun uyarınca çıkartılan Taşınmaz Mal Zilyetliğine Yapılan Tecavüzlerin Önlenmesi Hakkında Kanunun Uygulama Şekli ve Esaslarına Dair Yönetmelik hükümlerine göre yapılmaktadır.
“Taşınmaz Mal Zilyetliğine Yapılan Tecavüzlerin İdari Yoldan Önlenmesi” başlıklı çalışmamızda bu konuya ilişkin düzenleme olan 3091 sayılı Kanun ve bu Kanunun uygulanmasını gösteren Yönetmelik hükümleri bilimsel bir inceleme titizliğinde ele alınarak, sırasıyla Taşınmaz Mal Zilyetliğinin İdari Yoldan Korunması hususunun tarihçesine, Taşınmaz Mal Zilyetliğinin İdari Yollardan Korunması için gerekli olan koşullara, 3091 sayılı Yasaya göre yapılacak olan başvuru usulüne, soruşturma usulüne, 3091 sayılı Yasa uyarınca verilen kararların infazı ve bu kararlara karşı başvuru yolları ile 3091 sayılı Kanun uyarınca verilen kararların doğurduğu hukuki sonuçlara yer verilmiştir.
Bu baskı da Anayasa Mahkemesinin 03.06.2010 gün ve E.2008/77, K.2010/77 sayılı iptal kararından sonra oluşan durum incelendiği gibi Uygulama Yönetmeliğinde 18.06.2011 gün ve 27968 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan değişiklikler işlenmiştir. Ayrıca 3091 sayılı Kanun uyarınca verilen idari kararlara karşı idari yargı yerlerinde açılan davalara karşı temyiz yolunun kapatılması nedeniyle bu konuda verilen Danıştay kararlarının güncelliğini yitirmiş olması nedeniyle son yıllarda ortaya çıkan uyuşmazlıklar konusunda ülkemizin çeşitli bölgelerinde yer alan Bölge İdare Mahkemeleri ve İdare Mahkemelerince verilen yeni ve güncel kararlara yer verilmiştir.
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
KONUYLA İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
§.1) KONUNUN TAKDİMİ, ÖNEMİ ve SINIRLANDIRILMASI..............................1
I- Konunun Takdimi ve Önemi...................................................................1
II- Konunun Sınırlandırılması......................................................................2
§.2) ZİLYETLİĞİN İDARİ YOLDAN KORUNMASININ TÜRK HUKUK
SİSTEMİMİZDEKİ TARİHÇESİ VE DÜZENLEME ŞEKLİ.................................4
I- Tarihçesi.................................................................................................4
A- Genel Olarak....................................................................................4
B- Osmanlı İmparatorluğu Dönemi.....................................................4
C- Cumhuriyet Dönemi........................................................................5
1- 3091 Sayılı Kanun Öncesi Dönem.............................................5
2- 3091 Sayılı Kanun Dönemi........................................................7
II- 3091 Sayılı Kanunun 2311 ve 5917 Sayılı Kanunlardan Farkı................8
III- Zilyetliğin İdari Yoldan Korunması Sebepleri.......................................10
I. BÖLÜM
ZİLYETLİĞE YAPILAN MÜDAHALE VE TECAVÜZLERİN
İDARİ YOLDAN ÖNLENMESİNİN KOŞULLARI
§.3) TAŞINMAZ BİR MAL OLMALIDIR...........................................................13
I- Genel Olarak Taşınmaz Mal Kavramı...................................................13
A- Taşınmaz Mal Tanımı....................................................................13
B- Taşınmaz Malın Konusu................................................................13
1- Araziler...................................................................................14
2- Tapu Kütüğüne Ayrı Bir Sayfaya Kaydedilen Bağımsız ve
Sürekli Haklar.........................................................................15
3- Kat Mülkiyeti Kütüğünde Kayıtlı Bağımsız Bölümler..............16
II- 3091 Sayılı Kanun Bakımından Taşınmaz Mal Kavramı.......................17
III- Mülkiyet Durumlarına Göre Taşınmaz Mal Çeşitleri............................18
A- Özel Mülkiyete Konu Olan Taşınmazlar........................................18
B- Devletin Özel Mülkiyetine Tabi Olan Taşınmazları.......................19
C- Kamu Malı Niteliğindeki Taşınmazlar............................................19
1- Sahipsiz Mallar.......................................................................20
I2- Hizmet Malları........................................................................21
3- Orta Malları............................................................................22
§.4) TAŞINMAZ MALA ZİLYET OLUNMALIDIR...............................................24
I- Genel Olarak Zilyetlik Kavramı.............................................................24
A- Zilyetliğin Tanımı...........................................................................24
B- Zilyetliğin Unsurları.......................................................................24
1- Fiili Hâkimiyet.........................................................................25
2- Zilyet Olma İradesi..................................................................25
C- Zilyetliğin Hukuku Niteliği.............................................................26
D- Zilyetliğin Fonksiyonları.................................................................26
1- Aleniyet ve Karine Fonksiyonu...............................................26
2- Kazanım Fonksiyonu...............................................................26
3- Koruma Fonksiyonu................................................................27
4- Huzur ve Sükunu Sağlama Fonksiyonu...................................27
E- Zilyetliğin Konusu..........................................................................27
F- Zilyetlik Çeşitleri............................................................................28
1- Aynı Eşya Üzerindeki Zilyetliğin Sayısına ve Niteliğine Göre..28
2- Zilyetlerin Sayısına Göre.........................................................29
3- Zilyetlerin Amacına Göre........................................................30
4- Zilyetlik Konusuna Göre.........................................................30
5- Bir Hakka Dayanıp Dayanmamasına Göre..............................31
G- Zilyetliğin Kazanılması ve Kaybı.....................................................31
1- Zilyetliğin Kazanılması............................................................31
2- Zilyetliğin Kaybı......................................................................32
H- Zilyetliğin Korunması.....................................................................33
1- Kuvvet Kullanarak Zilyetliği Koruma.......................................33
2- Zilyetlik Davaları.....................................................................34
3- İdari Yoldan Koruma...............................................................34
II- Taşınmaza Zilyet Olma.........................................................................34
III- Zilyetlik Koşulu Aranmayan Taşınmazlar.............................................38
§.5) BİR MÜDAHALE veya TECAVÜZ OLMALIDIR..........................................39
I- Genel Olarak Müdahale ve Tecavüz Kavramları..................................39
A- Müdahale Kavramı........................................................................39
B- Tecavüz Kavramı...........................................................................39
II- 3091 Sayılı Kanun Bakımından Müdahale ve Tecavüz Kavramı...........40
III- Müdahale ve Tecavüzde Bulunabilecek Kişiler....................................42
IIA- Gerçek Kişiler Bakımından............................................................42
B- Tüzel Kişiler Bakımından...............................................................43
IV- Müdahale ve Tecavüz Sayılan Haller...................................................44
A- Arazi ile İlgili Müdahale ve Tecavüz Halleri...................................44
B- Sularla İlgili Müdahale ve Tecavüz Halleri.....................................46
C- Kamu Mallarıyla İlgili Müdahale ve Tecavüz Halleri.....................47
D- Binalarla İlgili Müdahale ve Tecavüz Halleri..................................50
§.6) YETKİLİ MAKAMA BİR BAŞVURU OLMALIDIR........................................54
I- Genel Olarak........................................................................................54
II- Başvuru Yapmaya Yetkili Olanlar.........................................................54
III- Başvuru Yapılacak Makamlar...............................................................56
IV- Başvuru Usulü......................................................................................56
§.7) KANUNİ SÜRE İÇERİSİNDE BAŞVURU YAPILMALIDIR.............................58
I- Genel Olarak........................................................................................58
II- Kanuni Süre Koşulu Aranan Taşınmazlar ve Kanuni Süre....................58
A- Süre Koşulu Aranan Taşınmazlar...................................................58
B- Kanuni Başvuru Süreleri................................................................58
1- Asgari Başvuru Süresi.............................................................58
2- Azami Başvuru Süresi.............................................................59
C- Başvuru Sürelerin Hukuki Niteliği.................................................59
III- Süre Koşulu Aranmayan Taşınmazlar..................................................60
II. BÖLÜM
ZİLYETLİĞE YAPILAN MÜDAHALE VE TECAVÜZLERİN
İDARİ YOLDAN ÖNLENME USULÜ
§.8) BAŞVURU AŞAMASI.............................................................................63
I- Başvuru Yapmaya Yetkili Olanlar.........................................................63
A- Genel Olarak..................................................................................63
B- Özel Mülkiyete Konu Olan Taşınmazlarda....................................63
1- Gerçek Kişilere Ait Taşınmazlarda..........................................63
2- Tüzel Kişilere Ait Taşınmazlarda.............................................65
C- Kamu Malı Niteliğindeki Taşınmazlar............................................66
1- Sahipsiz Mallar.......................................................................66
2- Hizmet Malları........................................................................66
3- Orta Malları............................................................................67
IIID- Devletin Özel Mülkiyetindeki Taşınmazlar....................................68
II- Başvuru Yapılacak Olan Makamlar......................................................69
A- Genel Olarak Başvuru Makamları.................................................69
B- Merkez İlçelerde Başvuru Makamı...............................................70
C- Diğer İlçelerde Başvuru Makamı...................................................71
D- Sınır İhtilafları Durumunda Başvuru Makamı................................71
III- Başvuru Usulü......................................................................................72
A- Genel Olarak Başvuru Usulü.........................................................72
B- Başvuru Dilekçesi ve Özellikleri.....................................................73
1- İdari Korunma Talep Edeninin Kimliği ve Adresi....................73
2- Karşı Tarafın Kimliği ve Adresi................................................73
3- Müdahale ve Tecavüze Uğrayan Taşınmazla İlgili Bilgiler......74
4- Müdahale ve Tecavüzün Şekli................................................74
5- Sürelerin Başlangıcı ile İlgili Bilgiler........................................74
6- Zilyetliğini Haklı Gösteren Deliller..........................................75
C- Başvuru Süresi...............................................................................75
D- Başvurunun Geri Alınması ve Tarafların Anlaşması Hali...............75
1- Başvurunun Geri Alınması......................................................75
2- Tarafların Anlaşması...............................................................76
E- Başvurunun Kabul Edilmediği Haller.............................................77
1- 3091 Sayılı Kanun Kapsamında Olmayan Başvuru.................77
2- Başvuru Süresi Geçtikten Sonra Yapılan Başvuru..................78
3- Yetkisiz Başvuru Yapılması.....................................................79
a- Yetkisiz Makama Başvuru................................................79
b- Yetkili Olmayan Kişilerin Başvurusu................................79
4- Adli Yargıda Dava Konusu Olan Uyuşmazlıkla İlgili Başvuru...80
5- Diğer Başvurunun Reddi Nedenleri........................................82
§.9) SORUŞTURMA AŞAMASI......................................................................83
I- Hazırlık Aşaması...................................................................................83
A- Soruşturmacının Tespiti................................................................83
B- Hazırlık İşlemleri............................................................................84
II- Soruşturma Aşaması............................................................................86
A- Taşınmazın Yanına Gitme..............................................................86
B- Soruşturmanın Yapılamadığı Durumlar.........................................86
1- Tarafların Anlaşması...............................................................87
IV2- Başvurudan Vazgeçme...........................................................87
3- Başvuru Sahibinin Taşınmaz Yanına Gelmemesi....................87
4- Başvuranın Üzerine Düşen Yükümlülüğü Yerine Getirmemesi
................................................................................................88
C- Soruşturmacının Görevleri............................................................88
1- Genel Olarak Soruşturma Soruları.........................................88
2- Tanık Dinleme.........................................................................89
3- Bilirkişi İncelemesi Yaptırma..................................................90
4- Diğer Delillerin Toplaması ve Delil Tespiti..............................91
5- Soruşturma Evrakını Hazırlama ve Teslim Etme....................92
a- Soruşturma Evrakını Hazırlama.......................................92
b- Soruşturma Evrakının Yetkili Makama Teslimi................92
§.10) KARARIN VERİLME VE YERİNE GETİRİLME AŞAMASI.............................94
I- Kararın Özellikleri.................................................................................94
A- İdari İşlem Niteliğinde Olması.......................................................94
B- Kesin Nitelikte Olma......................................................................94
C- İdari Yargı Yolunun Açık Olması....................................................95
D- Adli Yargı Yolunun Açık Olması.....................................................96
E- Belirli Bir Süre İçerisinde Verilip Uygulanması..............................96
II- Kararda Yer Alacak İfadeler..................................................................97
III- Kararın Yerine Getirilmesi ve Geçerlilik Süresi....................................98
A- Kararın Yerine Getirilmesi.............................................................98
1- Kararı Uygulama için Memur Görevlendirme........................98
2- Kararın Yerine Getirilmesi İşleminin Tebliği...........................99
3- Kararın Yerine Getirilme Süresi..............................................99
4- Kararın Yerine Getirilmesi......................................................99
B- Kararın Geçerlilik Süresi..............................................................101
IV- Soruşturma ve İnfaz Giderleri............................................................102
A- Soruşturma Giderleri...................................................................102
B- İnfaz Giderleri..............................................................................104
C- Soruşturma ve İnfaz Giderleri Hesaplamasında Dikkat Edilmesi
Gereken Hususlar........................................................................104
V- Karara Karşı Başvuru Yolları...............................................................105
A- İdari Yargı Yerine Başvuru...........................................................105
B- Adli Yargı Yerine Başvuru............................................................105
V§.11) İKİNCİ MÜDAHALE VEYA TECAVÜZ DURUMU.....................................108
I- Genel Olarak İkinci Müdahale ve Tecavüz Kavramı...........................108
II- İkinci Tecavüz Sayılma Koşulları.........................................................108
A- Taşınmazın El Değiştirmemiş Olması..........................................108
B- Taşınmazın Hukuksal Durumunun Değişmemesi........................109
C- İkinci Defa Tecavüz Edenin İlk Mütecaviz Olması.......................109
D- Verilen Men Kararının Uygulanması...........................................110
E- İlk Men Kararı İdari Yargı Yerince İptal Edilmemiş Olmalı...........110
III- Başvuru..............................................................................................110
IV- Soruşturma........................................................................................111
V- Karar Verilmesi...................................................................................112
VI- Kararın Yerine Getirilmesi..................................................................112
III. BÖLÜM
ZİLYETLİĞE YAPILAN MÜDAHALE VE TECAVÜZLERİN
İDARİ YOLDAN ÖNLENMESİNİN SONUÇLARI
§.12) İDARE HUKUKUNDAKİ SONUÇLARI.....................................................113
I- Genel Olarak......................................................................................113
II- Görevli ve Yetkili Mahkeme Başvuru ve Yargılama Usulü.................114
A- Görevli ve Yetkili Mahkeme........................................................114
1- Görevli Mahkeme.................................................................115
2- Yetkili Mahkeme...................................................................115
B- Mahkemeye Başvuru Usulü........................................................116
C- İptal Davasının Tarafları..............................................................117
D- Yargılama Usulü..........................................................................118
1- İlk Derece Yargılaması..........................................................118
a- Genel Olarak..................................................................118
b- İstemin Reddi.................................................................120
c- İşlemin İptali..................................................................120
d- Yürütmenin Durdurulması Kararı Verilmemesi.............122
2- İlk Derece Mahkemesi Kararına Karşı Kanun Yolları............124
a- Genel Olarak..................................................................124
b- İtiraz Süresi....................................................................126
c- Bölge İdare Mahkemesinin İnceleme Yapması.............126
d- Bölge İdare Mahkemesinin Kararının Niteliği................126
VIe- Bölge İdare Mahkemelerindeki İçtihat Birliği Sorunu...127
f- Kanun Yararına Bozma..................................................128
§.13) CEZA HUKUKUNDA SONUÇLARI..........................................................130
I- Genel Olarak......................................................................................130
II- Suçun Niteliği, Oluşumu ve Faili.........................................................130
A- Suçun Niteliği..............................................................................130
B- Suçun Oluşumu...........................................................................131
C- Suçun Faili...................................................................................133
III- Görevli ve Yetkili Mahkeme; Başvuru Yargılama Usulü.....................133
A- Görevli ve Yetkili mahkeme........................................................133
1- Görevli Mahkeme.................................................................133
2- Yetkili Mahkeme...................................................................134
B- Başvuru Usulü.............................................................................135
C- Yargılama Usulü..........................................................................135
1- Hazırlık Aşaması....................................................................135
2- Yargılama Aşaması...............................................................136
IV- Suçun Yaptırımı (Cezaları)..................................................................138
A- Tecavüze Konu Olan Taşınmazın Cinsine Göre...........................139
B- İkinci Tecavüz veya Müdahale Failine Göre................................139
C- Tecavüzde Bulunanların Taşınmazı Kullanma Amacına Göre.....139
V- Türk Ceza Kanunu 154. Madde Hükmü Uyarınca Ceza Yargılaması. .140
A- 5237 Sayılı Yasa’dan Önceki Düzenlenme Şekli..........................140
B- 5237 Sayılı Yasa’dan Sonraki Düzenleme Şekli...........................142
SONUÇ.................................................................................................................. 147
TAŞINMAZ MAL ZİLYEDLİĞİNE YAPILAN TECAVÜZLERİN ÖNLENMESİ
HAKKINDA KANUN......................................................................................151
TAŞINMAZ MAL ZİLYETLİĞİNE YAPILAN TECAVÜZLERİN ÖNLENMESİ HAKKINDA
KANUNUN UYGULANMA ŞEKLİ VE ESASLARINA DAİR YÖNETMELİK.............157
ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI.............................................................173
KONUYLA İLGİLİ ÖRNEK İDARİ YARGI KARARLARI........................................185
A- 3091 SAYILI KANUN UYARINCA KARAR VERİLEMEYEN VE/VEYA
VERİLMESİ GEREKEN HALLER HAKKINDA...........................................185
B- HAZİNE ADINA KAYITLI TAŞINMAZLARA YAPILAN MÜDAHALE VE
TECAVÜZLER HAKKINDA....................................................................216
VIIC- MERALARA MÜDAHALE VE TECAVÜZLER HAKKINDA........................229
D- KÖY ORTA MALLARINA MÜDAHALE VE TECAVÜZLER HAKKINDA.....303
E- BELEDİYE MALLARINA MÜDAHALE VE TECAVÜZ HAKKINDA............314
F- ÖZEL MÜLKE KONU TAŞINMAZLARA MÜDAHALE VE TECAVÜZLER
HAKKINDA..........................................................................................316
G- YOLLARA YAPILAN MÜDAHALE VE TECAVÜZLER HAKKINDA.............353
H- 3091 SAYILI KANUNUN FİİLİ ZİLYETLİĞİ KORUDUĞU HAKKINDA.......386
I- DAVALI İDARECE EKSİK İNCELEMEYE DAYALI İŞLEM EDİLDİĞİ
HAKKINDA..........................................................................................411
İ- DEVLETİN HÜKÜM VE TASARRUFU ALTINDAKİ YERLERE YAPILAN
MÜDAHELE VE TECAVÜZLER HAKKINDA...........................................443
J- MADEN SAHALARI İLE İLGİLİ MÜDAHALE VE TECAVÜZLER HAKKINDA
...........................................................................................................453
K- HERHANGİ BİR MÜDAHALE VEYA TECAVÜZ OLMADIĞI HAKKINDA..462
L- KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARINA MÜDAHALE VE TECAVÜZLER
HAKKINDA..........................................................................................464
M- DAVACININ FUZULİ ŞAĞİL OLUP OLMADIĞI HAKKINDA....................465
N- VAKIF MALLARINA MÜDAHALE VE TECAVÜZ HAKKINDA..................514
O- KAMU KURUMLARINA AİT TAŞINMAZLARA MÜDAHALE VE
TECAVÜZLER HAKKINDA....................................................................519
Ö- SULARA VE SULAMA KANALLARINA YAPILAN MÜDAHALE VE
TECAVÜZLER HAKKINDA....................................................................521
P- ORGANİZE SANAYİ BÖLGELERİ İLE İLGİLİ MÜDAHALE VE TECAVÜZLER
HAKKINDA..........................................................................................534
R- 3091 SAYILI KANUN UYARINCA KARAR ALMAYA YETKİLİ MAKAMLAR
HAKKINDA..........................................................................................536
S- YAYLALARA YAPILAN MÜDAHALE VE TECAVÜZLER HAKKINDA.........536
Ş- DERE YATAKLARINA YAPILAN MÜDAHALE VE TECAVÜZLER HAKKINDA
...........................................................................................................543
T- ORMANLARA MÜDAHALE VE TECAVÜZ EDİLMESİ HAKKINDA..........552
U- 3091 SAYILI KANUN UYARINCA BAŞVURU SÜRESİ HAKKINDA..........556
Ü- 2577 SAYILI KANUNDA DÜZENLENEN USUL KURALLARIYLA İLGİLİ
KARARLAR..........................................................................................566
VIII