Taşıma Hukukunda Karayoluyla Tehlikeli Eşya Taşıması
Taşıma Hukukunda Karayoluyla Tehlikeli Eşya Taşıması
Süleyman KIRAN
Bu kitapta, taşıma hukukunda karayoluyla tehlikeli eşya taşıması hukuki sorumluluk boyutuyla incelenmekte, bu taşımalar gerek ulusal gerekse uluslararası taşımalar açısından ele alınmaktadır.
Bu kitabın konusunu herhangi bir eşya değil, belli nitelikleri haiz tehlikeli eşya taşıması oluşturmaktadır. Nitelikleri itibariyle bu eşya taşımaları hassasiyet arz ettiğinden tehlikeli eşya taşıması bir takım özel düzenlemelere tabi tutulmuştur. Mevzuatta özel düzenlemelerin bulunmadığı hallerde ise, karayoluyla eşya taşımasına ilişkin genel hükümler uygulama alanı bulmaktadır.
Tehlikeli eşyanın ilgili mevzuatta tanımlanmasından genellikle kaçınılmış olmasıyla birlikte, tehlikeli eşya; doğal özellikleri veya taşıma sırasındaki durumu sebebiyle genel emniyet ve düzeni, dolayısıyla insanların ve diğer canlıların hayatını ve beden bütünlüğünü, kendisi dışındaki eşyaların varlığını veya çevreyi tehdit eden her türlü katı, sıvı ve gaz halindeki nesneler olarak tanımlanabilir. Tehlikeli eşyalar katı halde olabileceği gibi belli sınırlara sahip olmak şartıyla sıvı veya gaz da olabilir. Sıvı veya gazlarda bu sınırlar içinde bulundukları kap, şişe, tüp, tanker vb. muhafaza malzemeleridir.
Tehlikeli eşya taşımasında taraflar için eşyanın teslim alınmasından hak sahibine eşyanın teslimine kadar taşıma sözleşmesinden doğan bir takım hak ve yükümlülükler mevcuttur. Ayrıca taşıyıcının tehlikeli eşya taşımasında taşımanın temel sorunlarından olan hasar, ziya ve gecikmeden doğan sorumluluğu da bulunmaktadır. Bunun yanında taşıyıcı tehlikeli eşya taşımasında başka kişilerin fiil ve ihmallerinden sorumlu olabilmektedir.
Her taşımada olduğu gibi karayoluyla tehlikeli eşya taşımasında da yapılacak olan taşıma için başta taşıma senedi, yük senedi ve refakat bilgi ve belgeleri olmak üzere bir takım belgelerin kullanılması gerekmektedir. Bu kitapta bu hususlar da değerlendirme konusu yapılmaktadır.
- TAKDİM-VII
- ÖNSÖZ-IX
- İÇİNDEKİLER-XI
- KISALTMALAR-XV
- GİRİŞ-1
- BİRİNCİ BÖLÜM
- KARAYOLUYLA TEHLİKELİ EŞYA
- TAŞIMASININ ŞARTLARI
- I. -GENEL OLARAK-5
- II. -TEHLİKELİ BİR EŞYANIN BULUNMASI-6
- A. -Eşya-6
- B. -Tehlikeli Eşya-11
- III. -TEHLİKELİ EŞYA TAŞIMA SÖZLEŞMESİ-17
- A. -Genel Olarak-17
- B. -Taşıma Sözleşmesinde Şekil-21
- C. -Taşıma Sözleşmesinin Unsurları-22
- 1. -Tehlikeli Eşya Taşımasının Üstlenilmesi-22
- 2. -Ücret Karşılığı Yapılması-24
- IV. -TAŞIMANIN TAŞIT ARACILIĞIYLA VE KARAYOLUYLA YAPILMASI-26
- A. -Taşımanın Taşıt Aracılığıyla Yapılması-26
- B. -Taşımanın Karayoluyla Yapılması-30
- V. -TEHLİKELİ EŞYA TAŞIMASININ TARAFLARI-31
- A. -Taşıyıcı-31
- B. -Gönderen-36
- C. -Gönderilen-39
- İKİNCİ BÖLÜM
- TEHLİKELİ EŞYA TAŞIMA SÖZLEŞMESİNDE
- TARAFLARIN HAK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ
- I. -TEHLİKELİ EŞYA TAŞIMASINDA EŞYANIN ZIYAINDAN, HASARINDAN VE TESLİMİNDE GECİKMEDEN DOĞAN SORUMLULUK-43
- A. -Zıya-44
- 1. -Tam Zıya-45
- 2. -Kısmi Zıya-46
- B. -Hasar-48
- C. -Zıyaın ve Hasarın Taşıyıcının Sorumluluk Süresi İçinde Meydana Gelmesi-50
- D. -Gecikme-53
- E. -Zıya Karinesi-55
- F. -Zıyadan, Hasardan ve Teslimde Gecikmeden Doğan Sorumluluğun Hukuki Niteliği-58
- II. -TEHLİKELİ EŞYA TAŞIMA SÖZLEŞMESİNDEN DOĞAN YAN EDİM YÜKÜMLÜLÜKLERİ-62
- A. -Yükleme ve Boşaltma-64
- B. -Ambalajlama ve İşaretleme-68
- 1. -Genel Olarak-68
- 2. -Ambalajlama-69
- 3. -İşaretleme ve Etiketleme-73
- 4. -Tehlikeli Eşya Hakkında Bildirim Yükümlülüğü-75
- a)-Genel Olarak-75
- b)-Tehlikeli Eşya Hakkında Bildirimde Şekil Şartları-77
- c)-Tehlikeli Eşya Hakkında Bildirim Yükümlülüğünün İhlali Halinde Taşıyıcıya Tanınan Haklar-79
- 5. -Emir, Talimat Verme ve Tasarrufta Bulunma-81
- 6. -Taşıma ve Teslim Engelleri-86
- 7. -Tehlikeli Eşya Taşımasında Yan Yükümlülüklerden Doğan Sorumluluk-90
- a)-Genel Olarak-90
- b)-Sorumluluğun Hukuki Niteliği-91
- III. -TEHLİKELİ EŞYA TAŞIMASINDA TAŞIYICININ BAŞKA KİŞİLERİN FİİL VE İHMALLERİNDEN DOĞAN SORUMLULUĞU-93
- A. -Taşıyıcı Yardımcılarının Fiillerinden Sorumluluk-94
- 1. -Taşıyıcının Kendi Adamları-94
- 2. -Taşıyıcının Taşımanın Yerine Getirilmesi İçin Kullandığı Kişiler-95
- 3. -Sorumluluğun Şartları-96
- a)-Yardımcıların Fiil veya İhmali-96
- b)-Davranışın Zarara Sebep Olması-98
- B. -Fiilî Taşıyıcının Fiillerinden Doğan Sorumluluk-99
- 1. -Eşyanın Taşınması Tamamen Kendisine Bırakılanlar-100
- 2. -Müteakip Taşıyıcılar-102
- 4. -Sorumluluğun Şartları-104
- a)-Fiilî Taşıyıcının Fiili veya İhmali-104
- b)-Davranışın Zarara Sebep Olması-106
- C. -Taşıyıcının Taşıtı Kiraladığı Kişi İle Bu Kişinin Temsilcilerinin ve Çalışanlarının Kusurundan Doğan Sorumluluğu-106
- ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
- TEHLİKELİ EŞYA TAŞIMASINDA
- KULLANILAN BELGELER
- I. -GENEL OLARAK-111
- II. -TAŞIMA SENEDİ-111
- A. -Genel Olarak-111
- B. -Taşıma Senedinde Şekil-113
- C. -Tehlikeli Eşya Taşımasında Taşıma Senedinin İçeriği-114
- D. -Taşıma Senedinin İspat Gücü-118
- III. -YÜK SENEDİ-121
- IV. -REFAKAT BELGELERİ-122
- SONUÇ-125
- KAYNAKÇA-129