Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesinin Anayasal Temelleri
Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesinin Anayasal Temelleri
Faruk Y. TURİNAY
1.160,00
TL ÖNSÖZ Birkaç ay önce Johann Wolfgang von Goethe'nin bir cümlesini okuduğumda, az taraftan olan görüşüne güçlü, edebi ve tarihi bir destek bulan birinin sevinciyle mutlu olmuştum. Faust'un yaratıcısı, dünyada bilim ve sanat eserlerinin tamamının bir bütünün parçaları olduğunu söylüyordu. Bu cümlede kendini ele veren, modernitenin gerek bilim gerekse sanat çalışmalarında aşırı disiplinleşmeye sevk eden ruhunun tesiri altında kalan bir çağda pek de geçerli olmayan düşünceyi, uzun zamandan beri sık sık aklımdan geçirdiğimi hatırlıyorum. Okuduktan sonra fikrî yalnızlığım dinmişti. Düşünce ve muhayyilenin ürünü olan eserlerin aynı merkezden beslenmelerinden çıkarılabilecek en önemli sonuç, sanırım, tüm bu çalışmaların birbiriyle alakalı olmaları; ilkiyle bağlantılı olan diğeri ise uzmanlık alanı daraldıkça aynı daldaki çalışmaların kökenlerinin daha çok benzeşmeye başlaması. Bu ikinci çıkarım beni hukukun farklı alanlarını, ceza hukukunu, idare hukukunu, vergi hukukunu, anayasa hukukunu ilgilendiren kanunilik prensibinin hukukun genel veya anayasal yapısına hâkim olan teoriler ve ilkelerle aynı düşünsel temelden beslendiği kanaatine ulaştırdı.
Gerek geniş kapsamlı oluşu gerekse pozitif hukuka büyük oranda yansımış bir düşünceden doğmasından ötürü kanunilik prensibi, merakımı harekete geçirecek kadar cazip görünüyordu. Tezimin konusu böylece berraklık kazanmıştı.Her aşamasında, çalışmamı titizlikle denetleyip teşvik eden tez danışmanım Sayın Prof. Dr. Kemal Gözler'e ve prensibe ilişkin İtalyanca doktrin hususundaki teferruatlı yardımlarının yanısıra ricalarımla ilgili gösterdiği hassasiyet dolayısıyla Sapienza Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Sayın Prof. Dr. Alfredo Gaito'ya şükranlarımı sunuyorum.
Ortaköy, 2013
Faruk TURİNAY
GİRİŞ
Anayasal yaklaşım ile kanunilik düşüncesinin felsefi esaslarının değerlendirilmesini amaçlayan üçüncü bölümde, kuvvetler ayrılığı kuramı, cezalandırma yetkisi ve toplumsal sözleşme teorisi bağlamında anayasacılık ile kanunilik ilkesinin paylaştığı ortak hususlar tetkik edilmektedir. Ayrıca, XVI. yüzyılda Hobbes'la başlayan düşünsel ilerlemeler ve neden-sonuç ilişkileri, Montesquieu, Voltaire ile bazı Fransız aydınların yaklaşımlarının yanısıra Beccaria ve Bentham'ın fikirleri, kanunilik ilkesi ve unsurlarıyla beraber değerlendirilmektedir. Bölümde son olarak, ilkeye yöneltilen belirli eleştirilerin kanunilik kapsamında ele alınabilecek meseleler bağlamında tartışılmaktadır.
Takip eden kısım, kanunilik prensibinin unsurlarını anayasal boyutlarının sınırlarını çizmektedir. Unsurların prensip açısından uhdesinde tuttuğu vazgeçilmez niteliğinin tespit edilmesiyle başlayan dördüncü bölümde, yazılılık, belirlilik, öngörülebilirlik, kıyas yasağı, idarenin suç ve ceza yaratamaması ile geçmişe yürüme yasağının düşünsel temelleri, yargı kararlarından faydalanılmak suretiyle tahlil edilmektedir.Son bölüm ise, suçta ve cezada kanunilik prensibinin -anayasal belgeleri de içerecek biçimde- pozitif hukuka yansımasını konu almaktadır. Bu kısımda, öncelikle, İngiliz anayasal kaynaklarından Magna Carta Liberta-tum ve Habeas Corpus Act, Osmanlı-Türk anayasal tarihinden Tanzimat ve Islahat Fermanları'nın hükümlerinin incelenmesiyle kanunilik ilkesi açısından düşünsel temellerden yürürlükteki hukuka geçiş ortaya konulmaktadır. Ardından, uluslararası metinler kısmında Philadelphia Kongresi kararlan, Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Beyannamesi ve İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, Avrupa İnsan Haklan Sözleşmesi ile uygulaması ve son olarak Afrika İnsan ve Halkların Haklan Sözleşmesi'nin kanunilik ilkesiyle doğrudan ve dolaylı ilişkili hükümleri incelenmektedir. Normatif ve şekli açıdan en üst norm statüsünü bünyesinde barındıran 1876 Kanun-u Esasi, 1921 ve 1924 Teşkilat-ı Esasiye Kanunları, 1945, 1961 ve 1982 Anayasaları, Fransız V Cumhuriyet Anayasası, Amerika Birleşik Devletleri Anayasası ve nihayet 1947 İtalyan Anayasasının ilgili düzenlemelerinin değerlendirilmesiyle çalışma tamamlanmaktadır. Çalışma boyunca, kanunilik ilkesinin kökenine yönelik inceleme mümkün olduğu kadar erken bir tarihi noktadan başlatılmıştır. Diğer yandan, ilkenin içeriğine ilişkin tartışmalarda büyük ölçüde kanıksanmış kanaatlerin aksini savunan, unsurların ve ilkelerin istisnalarının olabileceğini ileri süren yaklaşımlar dikkate alınmıştır.
İÇİNDEKİLER
Birinci Bölüm: Kanunilik İlkesinde Terminoloji ve Kavramların İncelenmesi
I. Kanunilik Prensibinin Genel Anlamı
II. Suç ve Ceza Bakımından Kanunilik İlkesi
III. Terimler ve Kavramlar
A. "Suç"
B. "Ceza"
C. Üçlü Bir Matruşkanın İncelenmesi
1. "Kanun"
2. "Kanuni"
3. "Kanunilik"
İkinci Bölüm: Hukuk Devleti ile Kanunilik İlişkisinin Kurulması
I. Hukuk Devletinin Mahiyeti
A. Hukuk Devletinin Siyasi ve Hukuki Yönleri
B. Hukuki Boyutuyla 'Rechtsstaat'
C. Beklentiler ve Neticeler
D. Pozitivizmden Realizme: Hukuk Devletinin Uygulama Sorunu
II. Hukuk Devleti/Kanun Devleti İlişkisi
A. Hukuk ve Kanunun Ayrışması
B. Hukuk Düzeninde Devamlılık Sorunu
C. Kural/Uygulama Koşutluğu
D. Kanunun Muhatabı ve Kuralın Algılanması Sorunu:"Tampon Bölge Teorisi"
III. Hukuk Devletinin Bir Unsuru Olarak Kanunilik
A. Kanun İnhisarının Önemi
B. Dicey: Hukuk Devletinin Üç Anlamında Kanunilik
C. Hukuki Himayenin Rasyonelleştirilmesi: Kılıç ve Asa
D. Alt Unsurların Paralelliğinin Değerlendirilmesi
Üçüncü Bölüm: Kanunilik İlkesinin Kuramsal Yapısı ve Anayasal Düşünce
I. Kanunilik Prensibi ile Anayasal Düşünce Arasındaki Bağlantının Kurulması
A. Kuvvetler Ayrılığı ve Kanunilik İlişkisi
B. Cezalandırma Yetkisi ve Kanunilik
1. Leviathan'da Cezalandırma Yetkisinin Kaynağı
2. Cezalandırmanın Anayasal Niteliği
3. Cezalandırma Yetkisinin Kullanımında Kanuniliğin Sorgulanması
4. Gramatica'nın ve Nuvolone'nin Katkısı
C. Toplumsal Sözleşme: Kanunun ve Kanuniliğin Meşrulaştırılması
1. Kuralların Sınıflandırılması ve Modern Hukuk Düşüncesi
2. Kanuna ve Toplumsal Sözleşmeye Uygunluğun Özdeşliği
3. Sözleşmeci Olmayan Düşüncede Kanunilik Yaklaşımı
II. Kanunilik Prensibinin Felsefi Temelleri
A. XVII. Yüzyılda Kanuniliği Düşünmek: Thomas Hobbes
1. Suçun Konumunun Belirlenmesi
2. Kanunun İşlevi
3. Cezanın Derecelendirilmesi ya da Tanımlanması
4. Cezalandırma Yetkisinin Sözleşme dışı Kaynağı
B. Kanunların Ruhu'nda ve İran Mektupları'nda Kanunilik: Montesquieu
1. Yönetim Şeklinin Kanunilik Düşüncesine Tesiri
2. Hâkimin Yetkisinin Kısıtlanmasının Yöntemi
3. "Bill d'Atteindre" ve İran Mektupları'ndan Bir Örnek
C. Voltaire ve Bazı Fransız Aydınlar
D. Cezai Adaletin Kanunla Kurulması: Beccaria
1. Usulün Önemi ve Kanunun Anlaşılırlığı
2. Prensibin Kapsamının Genişletilmesi
3. Kanunilik Unsurlarının Hayata Geçirilmesinin Yararları
E. Geçmişe Etkililik ve Hâkimin Sınırlanması: Jeremy Bentham
Dördüncü Bölüm: Kanunilik İlkesinin Unsurları
I. Alt İlkelere Genel Bir Bakış
A. Kanunilik İlkesinin Anayasa Hukukuna Dahil Edilmesi
B. Asıl Kanun ile İkame Kanunun Farkı
C. Prensibin Yapısında Unsurların Önemi
II. Lex Scripta / Yazılılık
III. Lex Certa / Belirlilik
A. Gerekçeler: Bilinme, Nesnellik ve Hürriyetin Kısıtlanması
B. Kanundaki Kavramların Tanımlanması Meselesi
C. Fransız ve Türk İçtihatları Işığında Kanunun Bütünlüğü Sorunu
D. Belirlilik İlkesinin Somutlaştırılması ve Konumunun Tespiti
IV. Öngörülebilirlik
A. Kanunun Öngörülmesi Gerekliliğinin Teorik Kökenleri
B. İktisadi Gerçeklik, Anayasallık Ve Kanunilik
V. Lex Stricta veya Kıyas Yasağı
VI. İdarenin Suç ve Ceza Yaratamaması
A. Yürütmenin Diğer Erklerden Farklılığı
B. İdarenin Düzenleme Yetkisinin Sınırları
C. Bakanlar Kurulunun Niteliğinin Etkisi
D. Kanun Hükmünde Kararnamenin Düzenleyiciliği
VII. Lex Praevia veya Geçmişe Yürüme Yasağı
A. Yasağın Gerekçeleri
B. Bir İstisna: Lehe Kanun Prensibi
VIII. Prensibe Yöneltilen Bazı Eleştirilerin Tartışılması
A. Öngörülebilirlik Unsuru Her Zaman Geçerli Midir?
B. Geçmişe Yürüme Yasağına İlişkin Makul İstisnalar
C. Belirliliğin Sakıncası
D. Kanunun Niteliği
E. Kanunlaştırma Sürecinin İhmal Edilen Etkisi
Beşinci Bölüm: Kanunilik İlkesinin Pozitif Hukuka Yansıması
I. Anayasal Belgelerde Kanunilik
A. İngiliz Anayasal Belgeleri
1. Magna Carta Libertatum
2. Habeas Corpus Act
B. Osmanlı/Türk Anayasal Belgeleri
1. Tanzimat Fermanı
2. Islahat Fermanı
II. Uluslararası Metinlerde Kanunilik
A. Philadelphia Kongresi Kararları
B. Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Beyannamesi
C. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi
D. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
E. Afrika İnsan ve Halkların Hakları Sözleşmesi
III. Anayasal Seviyedeki Düzenlemeler
A. Osmanlı/Türk Anayasaları
1. Kanunu Esasi ve 1909 Değişikliğinin Getirdikleri
2. 1921 Teşkilatı Esasiye Kanunu
3. 1924 Teşkilatı Esasiye Kanunu
4. 1945 Anayasası
5. 1961 Anayasası
6. Bir Antrparantez: Kanunculuk (Legalism) Eğilimi ve 1982 Anayasası
B. Fransız V. Cumhuriyet Anayasası
C. Amerika Birleşik Devletleri Anayasası
D. 1947 İtalyan Anayasası
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı