Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Sosyal Güvenlik Sistemimizde Son Düzenlemelerle Hizmet Borçlanmaları ( İçtihatlı Ve Örnekli )
Sosyal Güvenlik Sistemimizde Son Düzenlemelerle Hizmet Borçlanmaları ( İçtihatlı Ve Örnekli )
Süleyman TUNÇAY / Ahmet ARAS
Sayfa Sayısı
:
304
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2010
ISBN NO
:
9786055929411
1.800,00
TL
öNSöZ
Sosyal güvenlik, insan hayatının vazgeçilmez unsurları arasında önemli bir yere sahiptir. Çünkü sosyal güvenlik, sisteme tabi olan tüm bireylerin hem çalışma hayatı boyunca hem de emeklilikten sonraki yaşamları boyunca karşılaşacakları tüm risklere karşı başkalarına muhtaç olmadan yaşamlarını sürdürmeleri için gerekli olan gelir desteğini sağlayan bir sistemdir. Bu sistemin etkinliği, istikrarı, kalitesinin yükseltilmesi ve sürdürebilirliği tüm bireylerin sosyal güvenlik kapsamına girme istek ve çabalarını gerektirir. Ülkemizde halen bazı sıkıntılar yaşanmakla birlikte Dünyada gelişmiş ülkelere bakıldığında sosyal güvenlik şemsiyesi altına girmeyen birey sayısı yok denecek kadar azdır.
Ülkemizde sosyal güvenlik hakkı, Anayasa ile güvence altına alınmış ve sunumu da devletin asli görevleri arasında sayılmıştır. Sosyal devlet ilkesinin gereği olarak devletin bu hizmeti vatandaşlarına en iyi şekilde sunması gerekir. Ülkemizde bu hizmetler sosyal güvenlik alanında faaliyet gösteren Bağ-Kur, SSK ve Emekli Sandığı olmak üzere üç devlet kuruluşu aracılığı ile yürütülmekteydi. Bağ-Kur, Esnaf ve Sanatkârlar ile Tarımda Kendi Adına ve Hesabına çalışan kesime, SSK, işçi statüsünde çalışan kesime, Emekli Sandığı da memur (polis, asker, idari hizmetler vs.) kesimine hitap etmekteydi. Sosyal güvenlik mevzuatına ilişkin uygulamalar açısından Bağ-Kur 1479 ve 2926, SSK 506 ve 2925, T.C.Emekli Sandığı ise 5434 sayılı Kanunlar çerçevesinde işlemlerini yürütmekteydi.
Bu kuruluşlar mevcut yapıları ile hantal bir görüntü çizmekte ve devletin asli görevlerinden olan sosyal güvenlik hizmetinin sunumunu yerinde ve zamanında yerine getirilmesi bakımından yetersiz kalmaktaydılar. Bu durum sosyal güvenlik alanında yeni bir reform ihtiyacını gündeme getirmiştir. Bu çerçevede uygulamaya konulan 5502 sayılı Kanun ile farklı sosyal güvenlik kuruluşları bir araya getirilerek Kurumsal yapılanma tamamlanmış ve bu üç Kurum tek çatı altında \"Sosyal Güvenlik Kurumu\" adı altında birleştirilmiştir. Bunun yanında üç farklı sosyal güvenlik kuruluşu tarafından uygulanan sosyal güvenlik mevzuatı da 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı \"Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu\" ile birleştirilmiştir. Yapılan bu reformla birlikte sunulan hizmetlerde norm ve standart birliğinin sağlanması amaçlanmıştır.
Bilindiği üzere 5510 sayılı Kanunda zorunlu sigortalılık çalışma olgusuna bağlıdır. Bu Kanun bakımından sigortalı sayılanlardan sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortasının gerektirdiği her türlü finansmanı sağlamak amacıyla Kanunda belirlenen oranlarda prim alınır. Bu şekilde primi ödenerek çalışılan süreler sigortalının hizmetine sayılır. 5510 sayılı Kanun uygulamasına göre zorunlu sigortalılar açısından sigortalılık hizmeti fiilen çalışma olgusuna bağlı
olmakla birlikte bazı durumlarda, fiilen çalışılmadan geçen süreler de çalışılmış gibi kabul edilerek sonradan primi ödenmek suretiyle sigortalılık hizmetinden sayılmasına olanak sağlanmıştır. Sosyal güvenlik uygulamalarında bu durum hizmet borçlanması olarak ifade edilmektedir.
Hizmet borçlanmasını herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna tabi olmaksızın çalışma olgusuna dayanmadan geçen bazı sürelerin Kanundaki şartlara uygun olarak sonradan borçlanmak suretiyle sigortalılık ve/veya prim ö-deme gün sayısına eklenmesi olarak tanımlayabiliriz. Hizmet borçlanmalarını yurt içi ve yurt dışında geçen sürelerin borçlanılarak sosyal güvenlik bakımından değerlendirilmesi açısından iki ana grupta toplayabiliriz. Yurt içinde geçen sürelerin borçlanılarak sigortalılık hizmeti bakımından değerlendirilmesi 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda, yurt dışında geçen sürelerin borçlanılarak sigortalılık hizmeti olarak değerlendirilmesi ise 3201 sayılı, \"Yurtdışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun\"da düzenlenmiştir.
Bu çerçevede uzun bir süredir üzerinde çalışılarak hazırlanmış olan bu kitabımızda; hizmet borçlanmalarının genel usul ve esasları, güncel, uygulanabilirliği yüksek ve hitap ettiği kesimin çok fazia sayıda olması nedenleriyle askerlik, doğum ve vergi kaydı gibi yurt içinde geçen süreler, yurt dışında bulunan vatandaşlarımızın yurt dışında geçen süreleri ile zorunlu göçe tabi tutulanların hizmet borçlanmalarına yer verilmiş, bununla birlikte geçmiş uygulamalar eski ve yeni düzenlemelerin bir arada görülmesi açısından ele alınmıştır. İlgili mevzuata, borçlanma başvurularında kullanılacak form ve dilekçeler ile Yargıtay kararlarına da referans olması açısından kitabımızda bö-iüm ayrılmıştır.
Kitabımızın yayına hazırlanmasında emeği geçen başta Yaklaşım Yayıncılık Yönetim Kurulu Başkanı Ekrem SARISU Bey\′e, Kitabın sayfa düzenini yapan Cengiz ŞİMŞİR\′e, kapak tasarımını yapan Elvan TOKMAK\′a ve burada ismini belirtemediğimiz emeği geçen herkese teşekkürlerimizi sunuyoruz.
Saygılarımızla...
Süleyman TUNCAY SGK Başmüfettişi
Ahmet ARAŞ SGK Müfettişi
İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ KISIM
SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİMİZDE HİZMET BORÇLANMALARI
BİRİNCİ BÖLÜM
HİZMET BORÇLANMALARI İLE İLGİLİ GENEL İLKELER
1. GENEL BAKIŞ 17
2. TAHSİS MEVZUATI AÇISINDAN ÖNEMİ 19
2.1. Sigortalılık Süresi Faktörü 19
2.2. Prim Ödeme Gün Sayısı Faktörü 20
3. SİGORTALILIĞIN BAŞLANGICI 21
4. SİGORTALILIĞIN SONA ERMESİ 22
İKİNCİ BÖLÜM
YURT İÇİNDE GEÇEN SÜRELERİN BORÇLANILMASI
1.5510 SAYILI KANUNA GÖRE YAPILACAK BORÇLANMALAR 26
1.1. 5510 Sayılı Kanunun 41. Maddesine Göre Yapılacak Borçlanmalar 26
1.2. 5510 Sayılı Kanunun 46 ve Geçici 4. Maddelerine Göre Yapılacak
Borçlanmalar 31
2. VERGİ BORÇLANMALARI 34
3. ASKERLİK BORÇLANMALARI 34
4. DOĞUM BORÇLANMALARI 35
5. YURT DIŞINDA GEÇEN SÜRELERİN BORÇLANILMASI 35
İKİNCİ KISIM
YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMALARI
BİRİNCİ BÖLÜM
SİGORTALILARIN YURT DIŞINDA BULUNMALARI
1. SİGORTALILARIN GÖREV VE İŞLERİ NEDENİYLE GEÇİCİ OLARAK
YURT DIŞINDA BULUNMALARI
2. ÜLKEMİZ İLE ULUSLARARASI SOSYAL GÜVENLİK SÖZLEŞMESİ
BULUNMAYAN ÜLKELERDE, ÇALIŞTIRILMAK ÜZERE GÖTÜRÜLEN
SİGORTALILARIN YURT DIŞINDA BULUNMALARI 37
2.1.4958 Sayılı Yasa ile Getirilen Düzenlemeler 37
2.2. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasası ile
Getirilen Düzenlemeler 39
3. YURT DIŞINDA YAŞAYAN VE ÇALIŞAN TÜRK VATANDAŞLARI 41
İKİNCİ BÖLÜM
3201 SAYILI KANUNA GÖRE YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMASI
1. BORÇLANMA KAPSAMINDAN YARARLANABİLECEK OLANLAR 44
2. BORÇLANMA BAŞVURUSU 45
2.1. Başvurulacak Kuruluşlar 46
2.2. Borçlanma Başvurusunda istenecek Belgeler 47
3. BORÇLANMA KAPSAMINDAKİ SÜRELER 48
3.1. Sigortalılık Süresi 48
3.2. işsizlik Süresi 48
3.3. Ev Kadını Olarak Geçen Süre 49
3.4. Borçlanma Kapsamında Dikkate Alınmayan Süreler 49
4. BORÇLANILACAK HİZMET SÜRELERİN BELGELENDİRİLMESİ 50
4.1. Borçlanma Kapsamındaki Sürelerin Belgelendirilmesi Zorunluluğu 50
4.2. Borçlanılacak Sürelere Ait Belgeler 50
5. BORÇLANMA TUTARI VE BORÇLANMA TUTARININ İADESİ 52
5.1. Borçlanma Tutarının Belirlenmesi, Tebliği ve Ödenmesi 52
5.2. Borçlanmadan Vazgeçilmesi Durumu 57
6. BORÇLANILAN SÜRENİN HİZMET OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ 58
6.1. Borçlanılan Sürenin Sigortalılık Hizmetine Etkisi 58
6.2. Borçlanılan Sürenin Sigortalılık Başlangıcına Etkisi 59
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
AYLIK BAĞLANMASINA İLİŞKİN İŞLEMLER
1. AYLIK BAĞLANMASI ŞARTLARI 61
1.1. Sigortalılar için Aylık Bağlama Şartları 61
1.2. Hak Sahipleri için Aylık Bağlama Şartları 64
2. AYLIĞA ESAS KAZANÇLARIN TESPİTİ 65
3. AYLIĞIN BAŞLANGICI, KESİLMESİ VE YENİDEN BAŞLAMASI 66
3.1. Aylığın Başlangıcı 66
3.1.1. Malullük Sigortası 66
3.1.2. Yaşlılık Sigortası 69
3.2. Aylığın Kesilmesi ve Yeniden Başlaması 72
4. KISMİ AYLIKLARIN TAM AYLIĞA DÖNÜŞTÜRÜLMESİ 74
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
YAŞLILIK AYLIĞI ALANLAR HAKKINDA SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMİ
UYGULAMASI
1. GENEL AÇIKLAMALAR 75
2. 5510 SAYILI KANUNUNDA SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMİ
UYGULAMASI 75
2.1. 2008/Ekim Ayı Başından Sonra Sigortalı Olanlar 75
2.2. 2008/Ekim Ayı Başından Önce Sigortalı Olanlar 76
2.3. 5510 Sayılı Kanunda Sosyal Güvenlik Destek Primine ilişkin Geçiş Hükümleri 77
2.4. 3201 Sayılı Kanuna Göre Yaşlılık Aylığı Bağlananlar Sosyal Güvenlik
Destek Primine Tabi Olarak Çalışabilirler mi? 78
BEŞİNCİ BÖLÜM
ZORUNLU GÖÇE TABİ TUTULANLARIN YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMALARI
1. ZORUNLU GÖÇE TABİ TUTULANLARIN YURT DIŞI HİZMET
BORÇLANMALARI 81
2. YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMALARI İLE İLGİLİ YARGI KARARLARI 87
ÜÇÜNCÜ KISIM
VERGİ BORÇLANMALARI
BİRİNCİ BÖLÜM
SİGORTALI SAYILANLARIN VERGİ BORÇLANMALARI
1. GİRİŞ.
2. SİGORTALI SAYILANLAR 147
2.1. 1479 Sayılı Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal
Sigortalar Kurumu Kanuna Göre Sigortalı Sayılanlar 147
2.2. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanuna Göre
Sigortalı Sayılanlar 148
İKİNCİ BÖLÜM
TİCARİ KAZANCIN TARİFİ VE KAPSAMI
1. TİCARİ FAALİYETİN ÖZELLİKLERİ 150
2. TİCARİ KAZANCIN TESPİTİ 151
2.1. Bilanço esasında ticari kazancın tespiti 151
2.2. işletme hesabı esnasında ticari kazancın tespiti 152
3. TİCARİ KAZANCIN İSTİSNALARI 152
3.1. PTT Acentelerinde Kazanç istisnası 152
3.2. Sergi ve Panayır istisnası 152
3.3. Serbest Bölgelerde Elde Edilen Kazançlara ilişkin istisna 152
3.4. Eğitim ve Öğretim işletmelerinde Kazanç istisnası 153
3.5. Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Yapılan Faaliyetler Sonucu Elde
Edilen Kazançlara ilişkin istisna 154
3.6. Türk Uluslararası Gemi Siciline Kayıtlı Gemilerin
işletilmesinden ve Devrinden Elde Edilecek Kazançlara ilişkin istisna 154
3.7. Yatırım indirimi 154
3.8. 5811 Sayılı Kanun Kapsamındaki istisna 155
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SERBEST MESLEK KAZANCI TARİFİ
1. SERBEST MESLEK ERBABI 157
2. SERBEST MESLEK KAZANCININ TESPİTİ 158
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
BASİT USULDE TİCARİ KAZANCIN TARİFİ
1. BASİT USULE TABİ OLMANIN GENEL ŞARTLARI 159
2. BASİT USULE TABİ OLMANIN ÖZEL ŞARTLARI 160
3. BASİT USULDEN YARARLANAMAYACAK OLANLAR 161
4. BAKANLAR KURULU KARARLARI (BKK) İLE GERÇEK USULDE
VERGİLENDİRİLEN MÜKELLEFLER .161
5. ORTAKLIKLARDA BASİT USULE TABİ OLMANIN ŞARTLARI 163
6. GERÇEK USULDE VERGİLENDİRME 163
7. BASİT USULDEN GERÇEK USULE GEÇİŞ 163
BEŞİNCİ BÖLÜM
VERGİ KAYIT SÜRELERİNİN SİGORTALILIĞA ETKİSİ
1.1479 SAYILI KANUN KAPSAMINDA BAĞ-KUR SİGORTALISI
OLANLARIN SİGORTALILIKLARININ BAŞLATILMASI İLE İLGİLİ
TARİHSEL SÜREÇ 165
1.1. 1479 Sayılı Kanuna Göre (01.10.1972-03.05.1979 Tarihleri Arasında) 165
1.2.1479 Sayılı Kanunda Değişiklik Yapan, 2229 Sayılı Kanuna Göre
(04.05.1979-19.04.1982 Tarihleri Arasında) 165
1.3. 1479 Sayılı Kanunda Değişiklik Yapan, 2654 Sayılı Kanuna Göre
(20.04.1982-21.03.1985 Tarihleri Arasında) 166
1.4. 1479 Sayılı Kanunda Değişiklik Yapan, 3165 Sayılı Kanuna Göre
(22.03.1985-03.10.2000 Tarihleri Arasında) 167
1.5. 1479 Sayılı Kanunda Değişiklik Yapan, 619 Sayılı Kanuna Göre
(04.10.2000-07.08.2001 Tarihleri Arasında) 168
1.6. 1479 Sayılı Kanunda Değişiklik Yapan, 4956 Sayılı Kanuna Göre
(08.08.2001 Tarihinden itibaren) 170
ALTINCI BÖLÜM
SİGORTALILIK SÜRELERİNİN TESPİTİ
1. 04.10.2000 TARİHİNDEN ÖNCE VERGİ KAYDINA İSTİNADEN TESCİLİ
YAPILMIŞ OLANLARIN SİGORTALILIK SÜRELERİNİN TESPİTİ 173
2. 04.10.2000 TARİHİNDEN ÖNCE TESCİLİ YAPILMAMIŞ VE 04.10.2000-
01.10.2008 TARİHLERİ ARASINDA TESCİLİ YAPILACAK KİŞİLERİN
SİGORTALILIK SÜRELERİNİN TESPİTİ 173
3. 5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI
KANUNU İLE GETİRİLEN YENİ DÜZENLEME 174
4. DEĞERLENDİRME VE SONUÇ 178
5. VERGİ BORÇLANMALARI VE HİZMET TESPİTLERİ İLE İLGİLİ YARGI
KARARLARI 179
DÖRDÜNCÜ KISIM
ASKERLİK BORÇLANMALARI
BİRİNCİ BÖLÜM
5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNUN YÜRÜRLÜĞE GİRDİĞİ 01.10.2008 TARİHİNDEN ÖNCEKİ UYGULAMALAR
1. 5434 SAYILI EMEKLİ SANDIĞI KANUNUNA GÖRE ASKERLİK
BORÇLANMASI 192
2.1479 SAYILI ESNAF VE SANATKÃRLAR VE DİĞER BAĞIMSIZ
ÇALIŞANLAR KANUNUNA (BAĞ-KUR) GÖRE ASKERLİK
BORÇLANMASI 195
3. 506 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR KANUNUNA (SSK) GÖRE
ASKERLİK BORÇLANMASI 197
İKİNCİ BÖLÜM
5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNUN YÜRÜRLÜĞE GİRMESİ İLE BİRLİKTE YENİ DÖNEMDE ASKERLİK BORÇLANMASI
1. ASKERLİK BORÇLANMASINI YAPABİLECEK KİŞİLER 200
2. ASKERLİK BORÇLANMASI TUTARININ ÖDENME ŞEKLİ 200
3. ASKERLİK BORÇLANMASININ SİGORTALILIĞA ETKİSİ 200
3.1. Sigorta Başlangıcı Borçlanılan Gün Kadar Geriye Yürür 201
3.2. Prim Gün Sayısı Sayılır 201
4. ASKERLİK BORÇLANMASINDA ESAS ALINACAK KAZANÇLAR VE
BORCUN HESAPLANMASI 201
5. ASKERLİK BORÇLANMASININ SON 3,5 YILIN HESAPLANMASINA
ETKİSİ 202
6. ÖRNEK HESAPLAMALAR (ESKİ VE YENİ UYGULAMALAR
ÇERÇEVESİNDE) 202
7. ASKERLİK BORÇLANMASI İLE İLGİLİ YARGI KARARLARI 204
BEŞİNCİ KISIM
DOĞUM BORÇLANMALARI
1. DOĞUM BORÇLANMASI İLE İLGİLİ YASAL MEVZUAT 215
1.1. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanundaki
Konuya ilişkin Düzenlemeler 215
1.2. Sosyal Sigorta işlemleri Yönetmeliğindeki Konuya ilişkin Düzenlemeler 216
1.3. Hizmet Borçlanma işlemlerinin Usul ve Esasları Hakkında Tebliğdeki
Konuya ilişkin Düzenlemeler 216
1.4. 2008/11 Sayılı Kurum Genelgesindeki Konuya ilişkin Düzenlemeler 216
2. DOĞUM BORÇLANMASI YAPAMAYACAK OLANLAR 217
2.1. Bağ-Kur (4/b) Kapsamında Olan Kadınlar 217
2.2. Devlet Memuru (4/c) Olan Kadınlar 218
2.3. Doğum Borçlanmasından Yararlanamayacak SSK\′lı (4/a) Kadınlar 218
3.4/A\′LI KADININ DOĞUM NEDENİYLE ÇALIŞMADIĞI İKİ YILLIK SÜREYİ
BORÇLANABİLMESİ İLE İLGİLİ ESASLAR 218
4. DOĞUM BORÇLANMASI TUTARININ HESAPLANMASI VE ÖDENME ZAMANI 219
5. DOĞUM BORÇLANMASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 219
6. KONUYA İLİŞKİN ÖRNEKLER 220
7. DEĞERLENDİRME VE SONUÇ 223
8. EKLER 224
ALTINCI KISIM
HİZMET BORÇLANMALARI İLE İLGİLİ MEVZUAT
1. YURT DIŞINDA BULUNAN TÜRK VATANDAŞLARININ YURT DIŞINDA
GEÇEN SÜRELERİNİN SOSYAL GÜVENLİKLERİ BAKIMINDAN
DEĞERLENDİRİLMESİ HAKKINDA KANUN 250
2. YURTDIŞINDA GEÇEN SÜRELERİN BORÇLANDIRILMASI VE
DEĞERLENDİRİLMESİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK 257
3. HİZMET BORÇLANMA İŞLEMLERİNİN USUL VE ESASLARI HAKKINDA
TEBLİĞ 269
4. İSKÃN KANUNU 277
5. ATAŞELİK VE TÜRK SOSYAL GÜVENLİK KURULUŞ ADRES VE
TELEFONLARI 295
YARARLANILAN KAYNAKLAR 302
Sosyal güvenlik, insan hayatının vazgeçilmez unsurları arasında önemli bir yere sahiptir. Çünkü sosyal güvenlik, sisteme tabi olan tüm bireylerin hem çalışma hayatı boyunca hem de emeklilikten sonraki yaşamları boyunca karşılaşacakları tüm risklere karşı başkalarına muhtaç olmadan yaşamlarını sürdürmeleri için gerekli olan gelir desteğini sağlayan bir sistemdir. Bu sistemin etkinliği, istikrarı, kalitesinin yükseltilmesi ve sürdürebilirliği tüm bireylerin sosyal güvenlik kapsamına girme istek ve çabalarını gerektirir. Ülkemizde halen bazı sıkıntılar yaşanmakla birlikte Dünyada gelişmiş ülkelere bakıldığında sosyal güvenlik şemsiyesi altına girmeyen birey sayısı yok denecek kadar azdır.
Ülkemizde sosyal güvenlik hakkı, Anayasa ile güvence altına alınmış ve sunumu da devletin asli görevleri arasında sayılmıştır. Sosyal devlet ilkesinin gereği olarak devletin bu hizmeti vatandaşlarına en iyi şekilde sunması gerekir. Ülkemizde bu hizmetler sosyal güvenlik alanında faaliyet gösteren Bağ-Kur, SSK ve Emekli Sandığı olmak üzere üç devlet kuruluşu aracılığı ile yürütülmekteydi. Bağ-Kur, Esnaf ve Sanatkârlar ile Tarımda Kendi Adına ve Hesabına çalışan kesime, SSK, işçi statüsünde çalışan kesime, Emekli Sandığı da memur (polis, asker, idari hizmetler vs.) kesimine hitap etmekteydi. Sosyal güvenlik mevzuatına ilişkin uygulamalar açısından Bağ-Kur 1479 ve 2926, SSK 506 ve 2925, T.C.Emekli Sandığı ise 5434 sayılı Kanunlar çerçevesinde işlemlerini yürütmekteydi.
Bu kuruluşlar mevcut yapıları ile hantal bir görüntü çizmekte ve devletin asli görevlerinden olan sosyal güvenlik hizmetinin sunumunu yerinde ve zamanında yerine getirilmesi bakımından yetersiz kalmaktaydılar. Bu durum sosyal güvenlik alanında yeni bir reform ihtiyacını gündeme getirmiştir. Bu çerçevede uygulamaya konulan 5502 sayılı Kanun ile farklı sosyal güvenlik kuruluşları bir araya getirilerek Kurumsal yapılanma tamamlanmış ve bu üç Kurum tek çatı altında \"Sosyal Güvenlik Kurumu\" adı altında birleştirilmiştir. Bunun yanında üç farklı sosyal güvenlik kuruluşu tarafından uygulanan sosyal güvenlik mevzuatı da 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı \"Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu\" ile birleştirilmiştir. Yapılan bu reformla birlikte sunulan hizmetlerde norm ve standart birliğinin sağlanması amaçlanmıştır.
Bilindiği üzere 5510 sayılı Kanunda zorunlu sigortalılık çalışma olgusuna bağlıdır. Bu Kanun bakımından sigortalı sayılanlardan sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortasının gerektirdiği her türlü finansmanı sağlamak amacıyla Kanunda belirlenen oranlarda prim alınır. Bu şekilde primi ödenerek çalışılan süreler sigortalının hizmetine sayılır. 5510 sayılı Kanun uygulamasına göre zorunlu sigortalılar açısından sigortalılık hizmeti fiilen çalışma olgusuna bağlı
olmakla birlikte bazı durumlarda, fiilen çalışılmadan geçen süreler de çalışılmış gibi kabul edilerek sonradan primi ödenmek suretiyle sigortalılık hizmetinden sayılmasına olanak sağlanmıştır. Sosyal güvenlik uygulamalarında bu durum hizmet borçlanması olarak ifade edilmektedir.
Hizmet borçlanmasını herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna tabi olmaksızın çalışma olgusuna dayanmadan geçen bazı sürelerin Kanundaki şartlara uygun olarak sonradan borçlanmak suretiyle sigortalılık ve/veya prim ö-deme gün sayısına eklenmesi olarak tanımlayabiliriz. Hizmet borçlanmalarını yurt içi ve yurt dışında geçen sürelerin borçlanılarak sosyal güvenlik bakımından değerlendirilmesi açısından iki ana grupta toplayabiliriz. Yurt içinde geçen sürelerin borçlanılarak sigortalılık hizmeti bakımından değerlendirilmesi 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda, yurt dışında geçen sürelerin borçlanılarak sigortalılık hizmeti olarak değerlendirilmesi ise 3201 sayılı, \"Yurtdışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurtdışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun\"da düzenlenmiştir.
Bu çerçevede uzun bir süredir üzerinde çalışılarak hazırlanmış olan bu kitabımızda; hizmet borçlanmalarının genel usul ve esasları, güncel, uygulanabilirliği yüksek ve hitap ettiği kesimin çok fazia sayıda olması nedenleriyle askerlik, doğum ve vergi kaydı gibi yurt içinde geçen süreler, yurt dışında bulunan vatandaşlarımızın yurt dışında geçen süreleri ile zorunlu göçe tabi tutulanların hizmet borçlanmalarına yer verilmiş, bununla birlikte geçmiş uygulamalar eski ve yeni düzenlemelerin bir arada görülmesi açısından ele alınmıştır. İlgili mevzuata, borçlanma başvurularında kullanılacak form ve dilekçeler ile Yargıtay kararlarına da referans olması açısından kitabımızda bö-iüm ayrılmıştır.
Kitabımızın yayına hazırlanmasında emeği geçen başta Yaklaşım Yayıncılık Yönetim Kurulu Başkanı Ekrem SARISU Bey\′e, Kitabın sayfa düzenini yapan Cengiz ŞİMŞİR\′e, kapak tasarımını yapan Elvan TOKMAK\′a ve burada ismini belirtemediğimiz emeği geçen herkese teşekkürlerimizi sunuyoruz.
Saygılarımızla...
Süleyman TUNCAY SGK Başmüfettişi
Ahmet ARAŞ SGK Müfettişi
İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ KISIM
SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİMİZDE HİZMET BORÇLANMALARI
BİRİNCİ BÖLÜM
HİZMET BORÇLANMALARI İLE İLGİLİ GENEL İLKELER
1. GENEL BAKIŞ 17
2. TAHSİS MEVZUATI AÇISINDAN ÖNEMİ 19
2.1. Sigortalılık Süresi Faktörü 19
2.2. Prim Ödeme Gün Sayısı Faktörü 20
3. SİGORTALILIĞIN BAŞLANGICI 21
4. SİGORTALILIĞIN SONA ERMESİ 22
İKİNCİ BÖLÜM
YURT İÇİNDE GEÇEN SÜRELERİN BORÇLANILMASI
1.5510 SAYILI KANUNA GÖRE YAPILACAK BORÇLANMALAR 26
1.1. 5510 Sayılı Kanunun 41. Maddesine Göre Yapılacak Borçlanmalar 26
1.2. 5510 Sayılı Kanunun 46 ve Geçici 4. Maddelerine Göre Yapılacak
Borçlanmalar 31
2. VERGİ BORÇLANMALARI 34
3. ASKERLİK BORÇLANMALARI 34
4. DOĞUM BORÇLANMALARI 35
5. YURT DIŞINDA GEÇEN SÜRELERİN BORÇLANILMASI 35
İKİNCİ KISIM
YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMALARI
BİRİNCİ BÖLÜM
SİGORTALILARIN YURT DIŞINDA BULUNMALARI
1. SİGORTALILARIN GÖREV VE İŞLERİ NEDENİYLE GEÇİCİ OLARAK
YURT DIŞINDA BULUNMALARI
2. ÜLKEMİZ İLE ULUSLARARASI SOSYAL GÜVENLİK SÖZLEŞMESİ
BULUNMAYAN ÜLKELERDE, ÇALIŞTIRILMAK ÜZERE GÖTÜRÜLEN
SİGORTALILARIN YURT DIŞINDA BULUNMALARI 37
2.1.4958 Sayılı Yasa ile Getirilen Düzenlemeler 37
2.2. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasası ile
Getirilen Düzenlemeler 39
3. YURT DIŞINDA YAŞAYAN VE ÇALIŞAN TÜRK VATANDAŞLARI 41
İKİNCİ BÖLÜM
3201 SAYILI KANUNA GÖRE YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMASI
1. BORÇLANMA KAPSAMINDAN YARARLANABİLECEK OLANLAR 44
2. BORÇLANMA BAŞVURUSU 45
2.1. Başvurulacak Kuruluşlar 46
2.2. Borçlanma Başvurusunda istenecek Belgeler 47
3. BORÇLANMA KAPSAMINDAKİ SÜRELER 48
3.1. Sigortalılık Süresi 48
3.2. işsizlik Süresi 48
3.3. Ev Kadını Olarak Geçen Süre 49
3.4. Borçlanma Kapsamında Dikkate Alınmayan Süreler 49
4. BORÇLANILACAK HİZMET SÜRELERİN BELGELENDİRİLMESİ 50
4.1. Borçlanma Kapsamındaki Sürelerin Belgelendirilmesi Zorunluluğu 50
4.2. Borçlanılacak Sürelere Ait Belgeler 50
5. BORÇLANMA TUTARI VE BORÇLANMA TUTARININ İADESİ 52
5.1. Borçlanma Tutarının Belirlenmesi, Tebliği ve Ödenmesi 52
5.2. Borçlanmadan Vazgeçilmesi Durumu 57
6. BORÇLANILAN SÜRENİN HİZMET OLARAK DEĞERLENDİRİLMESİ 58
6.1. Borçlanılan Sürenin Sigortalılık Hizmetine Etkisi 58
6.2. Borçlanılan Sürenin Sigortalılık Başlangıcına Etkisi 59
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
AYLIK BAĞLANMASINA İLİŞKİN İŞLEMLER
1. AYLIK BAĞLANMASI ŞARTLARI 61
1.1. Sigortalılar için Aylık Bağlama Şartları 61
1.2. Hak Sahipleri için Aylık Bağlama Şartları 64
2. AYLIĞA ESAS KAZANÇLARIN TESPİTİ 65
3. AYLIĞIN BAŞLANGICI, KESİLMESİ VE YENİDEN BAŞLAMASI 66
3.1. Aylığın Başlangıcı 66
3.1.1. Malullük Sigortası 66
3.1.2. Yaşlılık Sigortası 69
3.2. Aylığın Kesilmesi ve Yeniden Başlaması 72
4. KISMİ AYLIKLARIN TAM AYLIĞA DÖNÜŞTÜRÜLMESİ 74
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
YAŞLILIK AYLIĞI ALANLAR HAKKINDA SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMİ
UYGULAMASI
1. GENEL AÇIKLAMALAR 75
2. 5510 SAYILI KANUNUNDA SOSYAL GÜVENLİK DESTEK PRİMİ
UYGULAMASI 75
2.1. 2008/Ekim Ayı Başından Sonra Sigortalı Olanlar 75
2.2. 2008/Ekim Ayı Başından Önce Sigortalı Olanlar 76
2.3. 5510 Sayılı Kanunda Sosyal Güvenlik Destek Primine ilişkin Geçiş Hükümleri 77
2.4. 3201 Sayılı Kanuna Göre Yaşlılık Aylığı Bağlananlar Sosyal Güvenlik
Destek Primine Tabi Olarak Çalışabilirler mi? 78
BEŞİNCİ BÖLÜM
ZORUNLU GÖÇE TABİ TUTULANLARIN YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMALARI
1. ZORUNLU GÖÇE TABİ TUTULANLARIN YURT DIŞI HİZMET
BORÇLANMALARI 81
2. YURT DIŞI HİZMET BORÇLANMALARI İLE İLGİLİ YARGI KARARLARI 87
ÜÇÜNCÜ KISIM
VERGİ BORÇLANMALARI
BİRİNCİ BÖLÜM
SİGORTALI SAYILANLARIN VERGİ BORÇLANMALARI
1. GİRİŞ.
2. SİGORTALI SAYILANLAR 147
2.1. 1479 Sayılı Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal
Sigortalar Kurumu Kanuna Göre Sigortalı Sayılanlar 147
2.2. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanuna Göre
Sigortalı Sayılanlar 148
İKİNCİ BÖLÜM
TİCARİ KAZANCIN TARİFİ VE KAPSAMI
1. TİCARİ FAALİYETİN ÖZELLİKLERİ 150
2. TİCARİ KAZANCIN TESPİTİ 151
2.1. Bilanço esasında ticari kazancın tespiti 151
2.2. işletme hesabı esnasında ticari kazancın tespiti 152
3. TİCARİ KAZANCIN İSTİSNALARI 152
3.1. PTT Acentelerinde Kazanç istisnası 152
3.2. Sergi ve Panayır istisnası 152
3.3. Serbest Bölgelerde Elde Edilen Kazançlara ilişkin istisna 152
3.4. Eğitim ve Öğretim işletmelerinde Kazanç istisnası 153
3.5. Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Yapılan Faaliyetler Sonucu Elde
Edilen Kazançlara ilişkin istisna 154
3.6. Türk Uluslararası Gemi Siciline Kayıtlı Gemilerin
işletilmesinden ve Devrinden Elde Edilecek Kazançlara ilişkin istisna 154
3.7. Yatırım indirimi 154
3.8. 5811 Sayılı Kanun Kapsamındaki istisna 155
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SERBEST MESLEK KAZANCI TARİFİ
1. SERBEST MESLEK ERBABI 157
2. SERBEST MESLEK KAZANCININ TESPİTİ 158
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
BASİT USULDE TİCARİ KAZANCIN TARİFİ
1. BASİT USULE TABİ OLMANIN GENEL ŞARTLARI 159
2. BASİT USULE TABİ OLMANIN ÖZEL ŞARTLARI 160
3. BASİT USULDEN YARARLANAMAYACAK OLANLAR 161
4. BAKANLAR KURULU KARARLARI (BKK) İLE GERÇEK USULDE
VERGİLENDİRİLEN MÜKELLEFLER .161
5. ORTAKLIKLARDA BASİT USULE TABİ OLMANIN ŞARTLARI 163
6. GERÇEK USULDE VERGİLENDİRME 163
7. BASİT USULDEN GERÇEK USULE GEÇİŞ 163
BEŞİNCİ BÖLÜM
VERGİ KAYIT SÜRELERİNİN SİGORTALILIĞA ETKİSİ
1.1479 SAYILI KANUN KAPSAMINDA BAĞ-KUR SİGORTALISI
OLANLARIN SİGORTALILIKLARININ BAŞLATILMASI İLE İLGİLİ
TARİHSEL SÜREÇ 165
1.1. 1479 Sayılı Kanuna Göre (01.10.1972-03.05.1979 Tarihleri Arasında) 165
1.2.1479 Sayılı Kanunda Değişiklik Yapan, 2229 Sayılı Kanuna Göre
(04.05.1979-19.04.1982 Tarihleri Arasında) 165
1.3. 1479 Sayılı Kanunda Değişiklik Yapan, 2654 Sayılı Kanuna Göre
(20.04.1982-21.03.1985 Tarihleri Arasında) 166
1.4. 1479 Sayılı Kanunda Değişiklik Yapan, 3165 Sayılı Kanuna Göre
(22.03.1985-03.10.2000 Tarihleri Arasında) 167
1.5. 1479 Sayılı Kanunda Değişiklik Yapan, 619 Sayılı Kanuna Göre
(04.10.2000-07.08.2001 Tarihleri Arasında) 168
1.6. 1479 Sayılı Kanunda Değişiklik Yapan, 4956 Sayılı Kanuna Göre
(08.08.2001 Tarihinden itibaren) 170
ALTINCI BÖLÜM
SİGORTALILIK SÜRELERİNİN TESPİTİ
1. 04.10.2000 TARİHİNDEN ÖNCE VERGİ KAYDINA İSTİNADEN TESCİLİ
YAPILMIŞ OLANLARIN SİGORTALILIK SÜRELERİNİN TESPİTİ 173
2. 04.10.2000 TARİHİNDEN ÖNCE TESCİLİ YAPILMAMIŞ VE 04.10.2000-
01.10.2008 TARİHLERİ ARASINDA TESCİLİ YAPILACAK KİŞİLERİN
SİGORTALILIK SÜRELERİNİN TESPİTİ 173
3. 5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI
KANUNU İLE GETİRİLEN YENİ DÜZENLEME 174
4. DEĞERLENDİRME VE SONUÇ 178
5. VERGİ BORÇLANMALARI VE HİZMET TESPİTLERİ İLE İLGİLİ YARGI
KARARLARI 179
DÖRDÜNCÜ KISIM
ASKERLİK BORÇLANMALARI
BİRİNCİ BÖLÜM
5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNUN YÜRÜRLÜĞE GİRDİĞİ 01.10.2008 TARİHİNDEN ÖNCEKİ UYGULAMALAR
1. 5434 SAYILI EMEKLİ SANDIĞI KANUNUNA GÖRE ASKERLİK
BORÇLANMASI 192
2.1479 SAYILI ESNAF VE SANATKÃRLAR VE DİĞER BAĞIMSIZ
ÇALIŞANLAR KANUNUNA (BAĞ-KUR) GÖRE ASKERLİK
BORÇLANMASI 195
3. 506 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR KANUNUNA (SSK) GÖRE
ASKERLİK BORÇLANMASI 197
İKİNCİ BÖLÜM
5510 SAYILI SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNUN YÜRÜRLÜĞE GİRMESİ İLE BİRLİKTE YENİ DÖNEMDE ASKERLİK BORÇLANMASI
1. ASKERLİK BORÇLANMASINI YAPABİLECEK KİŞİLER 200
2. ASKERLİK BORÇLANMASI TUTARININ ÖDENME ŞEKLİ 200
3. ASKERLİK BORÇLANMASININ SİGORTALILIĞA ETKİSİ 200
3.1. Sigorta Başlangıcı Borçlanılan Gün Kadar Geriye Yürür 201
3.2. Prim Gün Sayısı Sayılır 201
4. ASKERLİK BORÇLANMASINDA ESAS ALINACAK KAZANÇLAR VE
BORCUN HESAPLANMASI 201
5. ASKERLİK BORÇLANMASININ SON 3,5 YILIN HESAPLANMASINA
ETKİSİ 202
6. ÖRNEK HESAPLAMALAR (ESKİ VE YENİ UYGULAMALAR
ÇERÇEVESİNDE) 202
7. ASKERLİK BORÇLANMASI İLE İLGİLİ YARGI KARARLARI 204
BEŞİNCİ KISIM
DOĞUM BORÇLANMALARI
1. DOĞUM BORÇLANMASI İLE İLGİLİ YASAL MEVZUAT 215
1.1. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanundaki
Konuya ilişkin Düzenlemeler 215
1.2. Sosyal Sigorta işlemleri Yönetmeliğindeki Konuya ilişkin Düzenlemeler 216
1.3. Hizmet Borçlanma işlemlerinin Usul ve Esasları Hakkında Tebliğdeki
Konuya ilişkin Düzenlemeler 216
1.4. 2008/11 Sayılı Kurum Genelgesindeki Konuya ilişkin Düzenlemeler 216
2. DOĞUM BORÇLANMASI YAPAMAYACAK OLANLAR 217
2.1. Bağ-Kur (4/b) Kapsamında Olan Kadınlar 217
2.2. Devlet Memuru (4/c) Olan Kadınlar 218
2.3. Doğum Borçlanmasından Yararlanamayacak SSK\′lı (4/a) Kadınlar 218
3.4/A\′LI KADININ DOĞUM NEDENİYLE ÇALIŞMADIĞI İKİ YILLIK SÜREYİ
BORÇLANABİLMESİ İLE İLGİLİ ESASLAR 218
4. DOĞUM BORÇLANMASI TUTARININ HESAPLANMASI VE ÖDENME ZAMANI 219
5. DOĞUM BORÇLANMASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 219
6. KONUYA İLİŞKİN ÖRNEKLER 220
7. DEĞERLENDİRME VE SONUÇ 223
8. EKLER 224
ALTINCI KISIM
HİZMET BORÇLANMALARI İLE İLGİLİ MEVZUAT
1. YURT DIŞINDA BULUNAN TÜRK VATANDAŞLARININ YURT DIŞINDA
GEÇEN SÜRELERİNİN SOSYAL GÜVENLİKLERİ BAKIMINDAN
DEĞERLENDİRİLMESİ HAKKINDA KANUN 250
2. YURTDIŞINDA GEÇEN SÜRELERİN BORÇLANDIRILMASI VE
DEĞERLENDİRİLMESİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK 257
3. HİZMET BORÇLANMA İŞLEMLERİNİN USUL VE ESASLARI HAKKINDA
TEBLİĞ 269
4. İSKÃN KANUNU 277
5. ATAŞELİK VE TÜRK SOSYAL GÜVENLİK KURULUŞ ADRES VE
TELEFONLARI 295
YARARLANILAN KAYNAKLAR 302
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı