Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Sosyal Güvenlik Hukukunda Bağımlı Çalışanların Maluliyeti
Sosyal Güvenlik Hukukunda Bağımlı Çalışanların Maluliyeti
Levent AKIN
2.600,00
TL
ÖNSÖZ Sosyal güvenlik, her geçen gün önemini daha yoğun hissettiren bir konu haline gelmektedir. Gelişmiş ve gelişmekte olan hemen her ülke, sosyal güvenlik sistemi ile ilgili önemli sıkıntılarla karşı karşıyadır. Geçmişinde başarılı bir sosyal güvenlik sistemi oluşturmuş olan ve sigortalılarına karşılıksız ya da düşük karşılıklı hizmet sunan ülkeler bile bugün bir çıkmazın içindedirler. Gelinen bu nokta, her ne kadar ülkelerin içinde bulundukları ekonomik koşullarla açıklanmak istense de tek sebep bu değildir. Zira birçok ülke, küreselleşen hedeflere ulaşma kaygılarıyla sosyal politikaları ihmal etmekte, çalışanların geleceklerine güvenle bakabilmelerine sağlayacak önlemlerden kaçınmaktadırlar. Oysa bu ihmal, ilerde çok daha büyük ekonomik ve sosyal sorunlarla karşılaşmalarına neden olacaktır. Dünya coğrafyasında bu sonuçları ödeyen ve sosyal çalkantılar içine düşmüş çok sayıda ülke bulunmaktadır. Dolayısıyla devletler, ekonomik gelişimlerini çok daha sağlıklı ve uzun ömürlü kılacak olan sosyal politikalara ayrı bir özen göstermelidirler. Ülkenin gelişim seyriyle olan bu doğrudan bağı, tüm dünyada olduğu gibi ekonomik sorunlarla boğuşan Türkiye′de de sosyal güvenliği gündemin en başlarına yerleştirmiştir. Özellikle son üç yıldan beri yapılan kapsamlı çalışmalar, reform olarak sunulan yeni sosyal güvenlik yasası ve oluşturulan tek çatı, bu alanda yeni bir tablo ile karşı karşıya kalmamıza neden olmuştur. Ancak reform yasasının Anayasaya aykırı görülmesi ve kısmen iptali, hemen ardından yürürlüğe girmesine saatler kala ertelenmesi, sosyal güvenlik sisteminde yeni bir karmaşa yaratmıştır. Yürürlükten kaldırılması planlanan yasaların uygulanmasına devam edilmiş ancak bu yasalarla özdeş sosyal güvenlik kurumları kaldırılmıştır. Sosyal güvenlik alanında yaşanan bu gelişmelerin yarattığı karmaşa, önemli hukuksal sorunları da beraberinde getirmiştir. Zaten anlaşılması son derece güç ve adeta labirentlerle dolu bir mevzuat, yasalaşma sürecini tamamlamış olsa da yürürlüğe girişi ertelenmiş yeni bir yasayla anlaşılması neredeyse imkânsızlaşan bir hukuk dalına dönüşmüştür. Oysa sosyal güvenlik hukuku, güçlü teorik bir altyapısı olan, gerek ulusal gerek uluslar arası ilkelerle çok zenginleşmiş, toplumun her kesimine etki edebilecek düzeyde geniş kapsamlı, güncel bir hukuk dalıdır. Bu alanda yapılan yasa çalışmalarında, söz konusu özelliklerin dikkate alınması gereklidir. Ancak ülkemizde yürütülen kapsamlı değişikliklerin bu anlayışla yürütüldüğünü söyleyebilmek güçtür. Dolayısıyla, gerek mevcut gerek yeni yapısıyla sosyal güvenlik alanında yaşanan bu gelişmeler titizlikle irdelenmeli, ortaya çıkan hukuksal sorunlara çözümler üretilmelidir. Aksi halde yeniden yapılanma olarak sunulan çalışmalardan arzu edilen sonucun alınabilmesi mümkün olamayacağı gibi mevcut ekonomik sorunlara bir de hukuksal sorunlar eklenecektir. Bu anlayıştan hareketle, sosyal güvenliği gündeme taşıyan reform çalışmalarından önce, değerli hocam sayın Prof. Dr. Sarper Süzek ile birlikte doçentlik alanındaki çalışmamı bu alanda yapmaya karar verdik. Bu şekilde, sosyal güvenlik hukukunda bilimsel katkıya çok muhtaç olan, ancak yıllardır büyük ölçüde bundan mahrum kalmış bulunan Emekli Sandığını da ele alabilmeyi hedefledik. O nedenle çalışmamız sırasında sadece Yargıtay kararlarına değil, yayınlanmamış çok sayıda Danıştay ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi kararlarına da ulaştık. Konunun sadece adli yargıyı ilgilendiren yanıyla değil, idari yargıda yarattığı sorunları da ele alıp çözümler üretmeye çalıştık. Ancak bu süreç içinde sosyal güvenlik alanında yaşanan gelişmeler, çalışmalarımızda zaten mevcut sorunlara yenilerini de ekledi. Bununla birlikte mevcut yapı ile yeni sistemi aynı anda ele alabilme imkânını da yarattı. Bu vesileyle çalışmamı sosyal güvenlik alanına yöneltmemi sağlayan sevgili Sarper hocama da ayrıca şükranlarımı sunmak istiyorum. Zira kendisi beni bu alana yöneltmekle kalmadı, yeni sosyal güvenlik yasasının hazırlanma sürecini bir bilim adamı olarak yakından izleyebilmem için, yasalaşma sürecinde Türkiye Büyük Millet Meclisinde bulunabilmemi de sağladı. Bunun benim için ne denli yararlı olabileceğini görmesi, sevgili hocamızın gerçek bir bilim adamı olması dışında, kürsüsüne olan düşkünlüğünün, asistanlarının yetişmesine verdiği büyük önemin, fakültesine duyduğu derin saygının, en önemlisi paylaşmanın, dostluğun ve tevazuun en açık göstergesidir. Asistanı olmaktan onur duyduğum Sarper hocama, sadece bilimsel alanda değil, her alanda çok şey borçluyum. BİRİNCİ BÖLÜM SOSYAL GÜVENLİK HUKUKUNDA BAĞIMLI ÇALIŞANLAR I. BAĞIMLI ÇALIŞMA KAVRAMI 21 II. BAĞIMLI ÇALIŞANLAR 40 1. Sosyal Sigortalar Kanunları Kapsamındaki Sigortalılar 42 A. 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu Kapsamındaki Sigortalılar 42 a) Zorunlu sigortalılar 42 b) İsteğe bağlı sigortalılar 45 c) Topluluk sigortalıları 49 B.2925 Sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu Kapsamındaki Sigortalılar 51 2. Emekli Sandığı Kanunu Kapsamındaki İştirakçiler 52 A.Zorunlu İştirakçiler 53 B. İsteğe Bağlı İştirakçiler 55 C. Özel Yasalarla Sağlanan İştirakçilik 57 3. Devlet Memurları Kanunundaki İstihdam Şekilleri 59 A. Memurlar 60 B. Sözleşmeli Personel 62 C. Kapsam Dışı Personel 75 D. Geçici Personel 84 E. İşçiler 85 4. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunundaki Bağımlı Sigortalılar 86 A. Hizmet Akdi ile Çalışanlar 86 B. Kamu İdarelerinde Çalışanlar 90 a) Kamu idaresi kavramı 93 b) Kadro ve pozisyonlarda sürekli olarak çalışanlar 96 c) Sözleşmeli olarak çalışanlar 106 d) Değerlendirme 108 III. ÇAKIŞAN SİGORTALILIK VE HİZMET BİRLEŞMESİ... 111 1. Sosyal Güvenliğin Tekliği 113 2. Önce Başlayan Faaliyet Ölçütü 116 3. Baskın Faaliyet Ölçütü 120 4. Zorunlu Sigortalılık İle İsteğe Bağlı Sigortalılığın Çakışması 125 5. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda Çalışan Sigortalılık 131 6. Hizmet Birleşmesinin Malullük Aylığına Etkisi 137 İKİNCİ BÖLÜM MALULLÜK KAVRAMI I. TANIM 143 II. MALÃL SAYILMA 155 1. Genel Olarak 155 2. Mevcut Yasal Durum 157 3. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Gelen Düzenleme 160 4. Malûl Sayılmaya Esas Alınan Sakatlık Halleri 164 A. Çalışma Gücü Kaybı 164 B. Çalışma Gücü Kaybının Belirlenmesi 170 C. Meslekte Kazanma Gücü Kaybı 175 D. Meslekte Kazanma Gücü Kaybının Belirlenmesi 180 E. Görev Yapamayacak Duruma Girme ve Belirlenmesi 194 III. MALULLÜK TÜRLERİ 201 1. Genel Malullük 202 A.Hizmet Akdi ile Çalışanlar Açısından 203 B. Memur ve Diğer Kamu Görevlileri Açısından 210 a) Adi malullük ve genel malullükle-llişkisi 211 b) İş kazası ve meslek hastalığından kaynaklanan maluliyete uygulanacak düzenleme 218 c) Hastalık izni sonunda uygulanabilen malulen emeklilik 224 2. Vazife Malullüğü 227 A. İş Kazası ve Meslek Hastalığı ile Vazife Maluliyeti İlişkisi 230 B. Sigortalının Vazifesini Yaptığı Sırada Vazifesinden Doğan Maluliyet 236 C. Sigortalının Vazifesi Dışında Kurumunun Verdiği Herhangi Bir Kuruma Ait Başka İşleri Yaparken Bu İşlerden Doğan Maluliyet 243 D. Sigortalının Kurumun Menfaatini Korumak Amacıyla Bir İş Yaparken Oluşan Maluliyet 246 E. İşyerinde Meydana Gelen ve O İşyerinin Mahiyeti veya Çalışma Konusundan İleri Gelen Kazadan Doğan Maluliyet 248 F. Sigortalının Göreviyle İlgili Olarak İşe Gelişi ve İşten Dönüşü Sırasında Doğan Maluliyet 251 G. Nedensellik Bağı ve Vazife Maluliyetine Etkisi 259 H. Vazife Maluliyetine Özgü Bildirim Yükümlülüğü 272 3. Harp Malullüğü 274 A. Vazife ve Harp Maluliyeti İlişkisi 275 B. Harp Maluliyetinden Yararlanabilecek Olanlar 276 C. Harp Maluliyetinin Oluşması 278 a) Harp maluliyetine sebep olan haller 278 b) Barış ortamında gerçekleşen harp maluliyeti 279 c) Harp maluliyeti meslek hastalığı ilişkisi 282 d) Terör olaylarının harp maluliyetine etkisi 284 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM MALULLÜĞÜN SONUÇLARI I. GENEL OLARAK 289 II. MALULLÜĞÜN SİGORTALI AÇISINDAN SONUÇLARI 290 1. Malullük Aylığı 291 A. Dünyada ve Türkiye′de Malullük Aylığına Yaklaşım 291 B. Prim Koşulu 295 a) Sosyal Sigortalar Kanununda 295 b) Emekli Sandığı Kanununda 301 c) Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile yabancı hukuk sistemlerinde 303 C. Sigortalılık Süresi Koşulu 308 a) Sosyal Sigortalar Kanununda 308 b) Emekli Sandığı Kanununda 315 c) Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile yabancı hukuk sistemlerinde 318 D. Malullük Aylığının Hesaplanması 322 a) Genel olarak 322 b) Sosyal Sigortalar Kanununa göre aylık hesabı 330 aa) Karma sistem 333 bb) Yeni sistem 338 c) Emekli Sandığı Kanununa göre aylık hesabı 340 aa) Malullük aylığının emeklilik aylığı ile ilişkisi 340 bb) Adi malullük aylığı 346 cc) Vazife malullüğü aylığı 348 dd) Harp malullüğü aylık ve zammı ile diğer yardımlar 351 d) Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile yabancı hukuk sistemlerinde aylık hesabı 353 E. Malullük Aylığının Başlangıcı 369 F. Malullük Aylığının Kesilmesi ve Yeniden Bağlanması ". 372 a) Sosyal Sigortalar Kanununda 372 b) Emekli Sandığı Kanununda 379 c) Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile yabancı hukuk sistemlerinde 382 G. Malullük Aylığının Diğer Ödemelerle Birleşmesi 388 2. Malullere Tanınan Yaşlılık Aylığı İmkânı 395 3. Sürekli İş Göremezlik Geliri 406 4. Toptan Ödeme 410 5. Sağlık Yardımları 413 A. Sosyal Sigortalar Kanununda 414 B. Emekli Sandığı Kanununda 420 C. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile yabancı hukuk sistemlerinde 428 6. Diğer Parasal Haklar 440 III. MALULLÜĞÜN İŞVEREN VE ÜÇÜNCÜ KİŞİLER AÇISINDAN SONUCU (KURUMUN RÜCU HAKKI) 447 1. Genel Olarak 447 1. Sosyal Sigortalar Kanununda 449 3. Emekli Sandığı Kanununda 458 4. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda 460 SONUÇ 469 KAYNAKLAR 489
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı