Soruşturma ve Koruma Tedbirleri
Soruşturma ve Koruma Tedbirleri
Erdal YERDELEN
Sayfa Sayısı
:
273
Kitap Ölçüleri
:
21x18 cm
Basım Yılı
:
2006
ISBN NO
:
9759041359
Sunuş Yirmi birinci yüzyılda insanlık bir çok alanda ilerleme kaydetmiştir. Kendisi teknoloji ve bilgi çağı olarak nitelense de bu çağa en çok yakışan sıfat "İnsan Haklan Çağıdır." Her ne kadar dünyanın değişik yerlerinde bu sıfatla bağdaşmayan durumlar yaşansa da Türkiye açısından özellikle 2005 yılı msan hakları alanında önemli gelişmelerin yaşandığı bir yıl olmuştur. Ceza hukuku sisteminin en temel unsurlarını oluşturan ve insan haklarına doğrudan müdahale eden temel kanunlar (TCK, CMK, CGTİK, Kabahatler, Denetimli Serbestlik, Çocuk Koruma gibi) ve bunlara ilişkin yönetmelikler yapılmış ve aynı tarihte yürürlüğe konmuştur. Kanunların yürürlüğü tarihinden bugüne sekiz ay gibi kısa bir süre geçmesine rağmen, kamunun hatta uygulayıcıların vicdanlarını yaralayan bazı hususlar ortadan kalkmış, cezalarda nispi adalet kendini göstermeye başlamıştır. Beklendiği gibi uygulamada kaygı verici aksaklıklar ve toplumu yaralayacak, sosyal travmalara yol açacak durumlar yaşanmamıştır. Bu durumun ortaya çıkmasında en büyük pay şüphesiz kanunu yapanlar kadar onu özgürlükçü, toplumumuzun anlayışına uygun ve amaca hizmet eder şekilde yorumlayarak, uygulayıcılarındır. Böyle köklü ve kapsamlı bir kanunlaşma sürecinin neticesinde bazı eksiklik ve aksaklıkların çıkması kaçınılmazdır. Bu çalışmanın amacı yeni düzenlemeler ışığında soruşturma makam ve memurlarına soruşturma evresinde yapılacak işlemler hakkında somut ipuçları vermektir. Bu amacın gerçekleştirilmesinde bir yıllık hazırlık, sekiz aylık uygulama ve /Adalet. Bakanlığı′nın düzenlediği bilgilendirme toplantılarında ortaya konulan yorumlar ve uygulamanın ışığında beliren fikirlerden istifade edilmiştir. Yorumların ortaya konmasında kaynak Alman Ceza Muhakemesi Kanunu ve AİHM içtihatlarından yararlanılmıştır. Soruşturma evresi ile ilgili olarak yaptığım bu çalışmanın uygulayıcılara faydalı olması dileği ve saygılarımla... Erdal YERDELEN Nisan 2006, Uludere İÇİNDEKİLER Sunuş ...1 Kısaltmalar I. BÖLÜM CEZA MUHAKEMESİ 11 A. Kavram ... H B. Ceza Muhakemesine Hakim Olan İlkeler 11 C. Ceza Muhakemesinin İşlevi 12 II. BÖLÜM SORUŞTURMA 13 A. Kavram 13 B. Soruşturma Organları 14 1. Cumhuriyet Savcısı 14 Genel Görevleri 14 Soruşturma Görevi 15 Soruşturmadaki Yükümlülükleri 16 a.Maddi Gerçeği Araştırmak 16 b.Adil Yargılamanın Yapılabilmesi İçin Çalışmak 16 c.Şüphelinin lehine ve aleyhine olan delilleri toplamak ve muhafaza altına almak 17 Delillerin Özellikleri 18 aa. Olayla İlgili Olmak 18 bb. Faydalı Olmak 18 cc. Mantıki ve Gerçekçi Olmak 18 dd.Müşterek Olmak 18 ee. Hukuka Uygun Olmak 19 d.Şüphelinin Haklarını Korumak 20 Soruşturmadaki Yetkileri 20 2. Kolluk 22 Genel Olarak Kolluk 22 Adli ve İdari Kolluk Ayrımı 22 Adli Kolluk Görevlileri Kimlerdir ? 23 a. Ceza Muhakemesi Kanunu′na Göre 23 b. Teşkilat Kanunlarına Sö′re 24 c. İçişleri Bakanlığı Genelgelerine Göre 25 d. Adalet Bakanlığı Genelgelerine Göre 26 Adli Kolluk Görevlerine İlişkin Esaslar 27 Cumhuriyet Savcısı ve Adli Kolluk İlişkileri 29 Adli Kolluğun Eğitimi 31 Adli Kolluğun Denetlenmesi 31 C. Soruşturmanın Başlaması 32 Suç Şüphesi 32 Suç Şüphesi Nasıl Edinilir? 32 Şikayet 33 İhbar 33 Talep 33 Müracaat 34 Suç Duyurusu 34 D. Soruşturma İşlemlerinin yürütülmesi 36 1. Yer Gösterme İşlemi 36 Kim Yaptırır? 36 Nasıl Yaptırılır? 36 Tutanak 36 2. Olay Yeri İncelemesi İşlemi 37 Kim Yaptırır? 37 Nasıl Yapılır? 37 Belgelemek (Tutanak, Kroki, Fotoğraf) 40 Delillerin Toplanması ve Muhafazası 40 Uygulamada Yapılan Yanlışlar 42 3. İfade ve Sorgu 43 Davetiye ile Çağırma 43 Zorla Getirme Kararı 44 İfade Alma Usulü 44 CMK m.l47′ye Söre İfade Almada Dikkat Edilecek Hususlar45 Şüphelinin Kimliğini Açıklamaması veya Yanlış Beyan Etmesi 45 Mülga CMUK′tan Farklı Olan Hususlar 46 İfade Alma ve Sorguda Yasak Usuller 48 Başarılı Bir İfade Almanın Esasları 50 4 . Savunma 50 Müdafii Görevlendirilmesi 50 Müdafii Bulundurmanın Zorunlu Olduğu Haller 51 Müdaf iinin Görev ve Yetkileri 51 Müdafii Görevinden Yasaklama 53 Yasaklamanın Şartları 54 Yasaklamanın Sonuçları 55 E. Soruşturmanın Sonuçlanması 55 1. Kamu Davasının Açılması 58 İddianamede Bulunması Gereken Unsurlar 58 İddianamenin İadesi 59 İade Nedenleri 60 Görevsizlik Gerekçesi İle İade Kararı Verebilir mi? 60 Delillerin Yetersizliği Gerekçesiyle İade Kararı Verilebilir mi?... 60 İade Kararı Üzerine Yapılacak İşlemler 63 İade Kararına İtiraz 64 2. Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar 65 Nedenleri 65 Kararın Hukuki Mahiyeti 66 Karara İtiraz ve Sonuçları 66 III. BÖLÜM KORUMA TEDBİRLERİ Kavram 68 A. Zorla Getirme Kararı 68 B. Yakalama 70 Kolluğun Doğrudan Yakalama Yetkisi 70 C. Yakalama Emri 73 Yakalama Üzerine Adli Kolluğun Yapacağı İşlemler 74 Yakalamanın Doğal Sonucu Olarak Adli Kolluğun Yetkileri 74 Yakalandığının Şüphelinin Yakınlarına Bildirilmesi 75 Sağlık Kontrolü 76 Yakalama Üzerine Adli Makamların Yapacağı İşlemler 77 Yakalama Emrinin Amacı 77 Pratiğin İcadı "Yol Tutuklaması" 77 D. Gözaltına Alma 78 Kavram 78 Gözaltı Süresi 78 Nezarethane İşlemleri 80 Çocuk şüpheliler hakkında özel hükümler 81 E. Tutuklama 82 Şartları 82 Tutuklamada Usul ve Şüphelinin Hakları 83 Cumhuriyet Savcısının İtirazı 84 Şüpheli veya Sanığın İtirazı 86 Salıverilen Tutuklunun Yükümlülüğü 86 Tutuklulukta Geçecek Azami Süreler 87 F. Adli Kontrol 87 Kavram 87 Şartları 88 Bu Kapsamdaki Yükümlülükler 89 Karar Vermede Usul 90 Sonuçları ve İnfazı 91 G. Güvence 92 H. Arama 93 Kavram 93 Sebepleri 93 Karar Verme Yetkisi 94 Karar alınmadan Yapılacak Arama 95 Aramanın Yapılma Şekli 97 Durdurma ve Kontrol 97 Kişinin Üst ve Eşyasının Aranması 98 Giysiler Çıkartılmak Suretiyle Üst Araması.... 99 Araçlarda Arama 99 Konut ve İşyerinde Arama 100 Arama Tutanağı 102 İlgiliye Verilecek Belge 102 Arama Karan Kapsamı Dışında Şeylerin Ele Geçirilmesi 104 I. Elkoyma 104 Kavram 104 Elkoyma ve Muhafaza Altına Alma Arasındaki Fark ve Sonuçları 104 Karar Verme Yetkisi 105 Elkoyma Usulü 105 Elkoyma Tutanağı 106 Askeri Mahallerde Arama ve Elkoyma 106 Devlet Sırrı Niteliğindeki Belgelere Elkoyma 106 Belge ve Kağıtlar Hakkında Yapılacak İşlemler 107 J. Taşınmazlara, Hak ve Alacaklara Elkoyma 108 Bu Kapsamdaki Değerler 108 Sebepleri 109 Bu değerlere Elkoyma Usulü 110 K. Postada Elkoyma 110 L. Avukat Bürolarında Arama ve Elkoyma 111 Şartları 111 Arama Usulü 111 M. Şirket Yönetimi İçin Kayyım Tayini 111 N. Bilgisayar Kütüklerinde Arama ve Elkoyma 112 O. Elkonulan Eşyanın Muhafazası veya Elden Çıkarılması 113 P. Elkonulan Eşyanın İadesi 113 R. Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Denetlenmesi 113 Kavram 114 İstihbarı, Önleyici Dinleme ve tespit 115 Ceza Muhakemesi Kanunu Gereğince İletişimin Denetlenmesi 116 Şartları 116 Kararın Alınmasında Usul 118 Kararın Uygulanması 119 Tedbirin Süresi 120 Sonuçları 120 S. Gizli Soruşturmacı Kullanma 121 Şartları : 122 Usulü ve Sonuçları 122 T. Teknik Araçlarla İzleme 123 Şartları 123 Usul ve Sonuçlan 124 IV. BÖLÜM KORUMA TEDBİRLERİ NEDENİYLE TAZMİNAT A. Kavram 126 B. Tazminatı Gerektiren Haller 126 C. Tazminat İşleyemeyecek Kişiler 127 D. Tazminat İstemenin Şartları 127 E. Tazminatın Kamu Görevlisine Rücu 128 F. Tazminatın Diğer Kişilere Rücu 129 G. Tazminatın Geri Alınması 129 İLGİLİ YÖNETMELİKLER Yakalama,Gözaltma Alma ve İfade Alma Yönetmeliği 133 Adli ve Önleme Aramaları Yönetmeliği 147 Adli Kolluk Yönetmeliği 162 Suç Eşyası Yönetmeliği 168 Polisin Adli Görevlerinin Yerine Getirilmesinde Delillerin Toplanması, Muhafazası ve İlgili Yerlere Gönderilmesi Hakkında Yönetmelik 177 Telekomünikasyon Yoluyla Yapılan İletişimin Tespiti, Dinlenmesi, Sinyal Bilgilerinin Değerlendirilmesi ve Kayda Alınmasına Dair Usul ve Esaslar İle Telekomünikasyon İletişim Başkanlığının Kuruluş, Görev Ve Yetkileri Hakkında Yönetmelik 182 Ceza Muhakemesinde Beden Muayenesi,Genetik İncelemeler ve Fizik Kimliğin Tespiti Hakkında Yönetmelik 192 Ceza Muhakemesi Kanununa Göre İl Adlî Yargı Adalet Komisyonlarınca Bilirkişi Listelerinin Düzenlenmesi Hakkında Yönetmelik 198 2313 Sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkında Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik 202 Cumhuriyet Başsavcılıkları İle Adli Yargı İlk Derece Ceza Mahkemeleri Kalem Hizmetlerinin Yürütülmesine Dair Yönetmelik 208 İLGİLİ GENELGELER Soruşturmaların Yürütülmesi, Soruşturma Evrakının Düzenlenmesinde ve Tamamlanmasında Dikkat Edilecek Hususlar Hakkında Genelge 227 Şüphelilerin Müdafi Yardımından Yararlandırılması Hakkında Genelge.... 235 Tebligat İşlemleri Hakkında Genelge 238 Terörle Mücadele Kanunu′nun Uygulanmasında Görev Aar Kamu Görevlilerinin Tanık Olarak Dinlenirken Kimlik ve Görüntülerinin Deşifre Edilmemesi Hakkında Genelge 240 Yolsuzluk Olaylarına İlişkin Soruşturmalar Ve Kovuşturmalar Hakkında Genelge 241 Zorla Getirme Kararları Hakkında Genelge 244 Adli Tabiplik Hizmetlerinin Yürütülmesinde Uyulacak Esaslar 246 Cumhuriyet Savcıları Tarafından Soruşturmalar Sırasında Basın ve Yayın Organlarına Bilgi Verilmemesi Hakkında Genelge 257 En Üst Dereceli Kolluk Amirleri Hakkında Yapılan İnceleme ve Soruşturma İşlemleri Hakkında Genelge 259 Faili Meçhul Olaylar ve Cinayetler Hakkında Genelge 261 İşkence Ve Kötü Muamele İddialarına İlişkin Olarak Yapılan Soruşturmalar Hakkında Genelge 264 Kovuşturma Yapılması Adalet Bakanının İznine Bağlı Suçla İlgili İşlemler Hakkında Genelge 267 Noterler Hakkında Yapılan İnceleme Ve Soruşturma İşlemleri Hakkında Genelge 269 Soruşturmalarda İnsan Hakları İhlallerine Yol Açılmaması Hakkında Genelge 271