Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Sivil Amaçlı Nükleer Santral İşletenin Ve Nükleer Madde Taşıyanın Hukuki Sorumluluğu
Sivil Amaçlı Nükleer Santral İşletenin Ve Nükleer Madde Taşıyanın Hukuki Sorumluluğu
Murat AYDOĞDU
Sayfa Sayısı
:
456
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2009
ISBN NO
:
9786055633356
150,00
TL
Yrd. Doç. Dr. Murat AYDOĞDU
1970 tarihinde izmir\′de doğdu. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi\′nden 1993 yılında üçüncülükle mezunoldu. Yüksek lisansını Özel Hukuk alanında D.E.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü\′nde yaptı ve 1997 yılında mezunoldu. Yükses lisans tez konusu \"4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun\′a Göre Kapıdan Satışlar\"olup Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından \"1999 Yılı 3. Türkiye Tüketici Ödülüne\" layık görüldü. Doktora tez
savunmasını, Kasım 2004 tarihinde başarıyla savunmuş olup, tezinin konusu \"Çağdaş Hukuki GelişmelerIşığında Türk Hukukunda Evlâtlık İlişkisinin Kurulması\"dır.
1997-1998 tarihinde Münster Universitesi\′nde on ay, 2001 -2002 tarihleri arasında Mannheim Universitesi\′ndeon ay ve 2007 yılında 3 ay Osnabrück Universitesi\′nde olmak üzere Almanya\′da bilimsel araştırmalardabulunmuştur.
Halen Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi\′nde Medenî Hukuk Anabilim Dalında Öğretim Üyesi olarak
akademik faaliyetini sürdürmektedir.
E-mail: murat.aydogdu@deu.edu.tr
GİRİŞ
Bütün ülkelerin sosyal ve ekonomik tüm etkinliklerinin olmazsa olmaz niteliğinde vazgeçilmezi enerjidir. Ülkeler için enerji kaynaklarına sahip olmak, bu kaynaklardan uygun yöntemlerle enerji elde etmek, üretilen enerjinin yurtiçi ve yurt dışı arzını güvenli kılmak, bunlarla ilgili yapılara ve teknolojilere sahip olup politika belirleme ve kontrolünde belirleyici olmak, stratejik konuların en başında gelmektedir. Bu özelliği ile enerji, ulusal ve uluslararası gündemlerde yoğun ilgi çekmektedir. Dünya coğrafyasında enerji kaynaklarının yoğun olduğu bölgelerde yaşanan güç gösterileri, savaş ve işgallere varan gelişmeler, konunun stratejik önemini ortaya koymaktadır. Ayrıca ülkeler için ulusal ve uluslararası politika, ekonomi, sosyal ve çevresel konuların başında, yeterli ve güvenli enerji kaynaklarına sahip olmak gelmektedir. Bu bağlamda enerji, ekonomi, çevre ve güvenlik, birbirleriyle sıkı ilişkileri olan kavramlardır.
Nükleer enerjiyle çalışan nükleer santrallerde meydana gelebilecek bir kazanın bütün dünyayı ve özellikle yakın komşu ülkeleri etkileyebilecek olması karşısında, konunun evrensel önemi ve boyutu olduğu tartışılmaz bir gerçektir. Özellikle Çernobil nükleer kazasında yaşanan tecrübeler ve tartışmalı olmakla birlikte Ülkemizi de etkilediği öne sürülen bu kazadan alınması gereken dersler mevcuttur. Bu alandaki hukukî sorumluluğun bilinmesi son derece önem taşımaktadır. Bu alanda yapılmış monografik bir eser olmayışı ve yurtdışında bu alanda uzmanlaşmış bir çok \"nükleer hukukçu veya atom hukukçusu\"n\\xn varlığı, beni bu çalışmaya iten önemli sebeplerdendir. Ülkemizin bu alanda da geri kalmaması açısından, dünyadaki mevcut düzenlemelerin incelenmesi ve bu bilgilerin Türk hukukuna aktarılması son derece elzemdir.
Toplumların önemli çoğunluğu, sınırlı doğal kaynaklarını çevreye duyarlı nitelikte en iyi biçimde değerlendirerek toplumsal refaha hizmet edecek güvenli, temiz, verimli, ekonomik ve ticarî olarak erişilebilir enerji arzını sağlama çabasındadır. Bunu başarma amacıyla girişilen tüm çabaların ortak noktası ise: Üretilen çözümlerin aynı zamanda sürdürülebilir, rekabetçi ve güvenli olmasıdır. Günümüzde ulaşılan nokta ise,
her ülkenin kendi öz kaynaklarına dayanarak geliştirdikleri enerji politikaları, plan ve programlarına uygun teknolojik gelişmelerle enerji kullanımında alternatif enerji kaynaklarına önem vermeleri, enerji, çevre ve güvenlik ilişkisini her aşamada dikkate almalarıdır. Bu çerçevede ülkeler, enerji gibi stratejik öneme sahip bir konuda politika ve stratejilerini belirleyip bunları eylem programlarıyla uygulamada özellikle elektrik enerjisi üretim kompozisyonunda alternatif enerji kaynağı olarak nükleer enerji seçeneğim benimsemektedir. Bu düşüncede, enerjide dışa bağımlılığı azaltmak, kaynak çeşitliliğini sağlamak, nükleer teknolojiyi geliştirmek ve görece temiz enerji elde etmek amaçları dikkat çekmektedir. Batı ülkeleri, atık sorunu ve işletme güvenliği gibi konularda yeni teknolojiler geliştirilene kadar nükleer santral siparişlerini ertelerken, gelişmekte olan ülkelerde artan nüfus ve enerji ihtiyacına paralel olarak nükleer enerji tercih edilmektedir.
Geçmişten günümüze ülkemizde nükleer santral konusunda değişik çevrelerce pek çok iddianın ortaya atılarak tartışıldığı ve konunun hem savunucuları hem de karşıtları tarafından istismar edildiği görülmektedir. Bu konudaki popüler yaklaşım, nükleer enerji ya da santral konusunda \"tümden kabul ya da tümden red\" ekseninde ortaya çıkmaktadır. Nükleer enerjinin bir tehlike veya enerji açığını gidermede uzun dönemli bir çözüm olup olmadığı tartışması sürüp gitmektedir. Oysa nükleer enerji konusu, bilimsel ve teknolojik özellikleriyle tartışılması, avantaj ve dezavantajlarının bilimsel platformlarda açık ve net biçimde ortaya konulması, ulusal enerji politikasına entegre siyasal kararlılıkla uygulanması gereken bir konu olması beklenirken; ulusal ya da uluslararası alanda özel/küresel çıkarların temsil edildiği, salt siyasal içeriği ile geçici yaklaşımlarla gündeme gelen tekrarlamalardan öteye gidememektedir. Ülkemizdeki nükleer enerji ve nükleer santraller konusundaki güncel tartışma ve gelişmelerin bundan farklı olmadığı görülmektedir.
Çalışmamızın ana amaçlarından birisi de nükleer enerji alanında Türkiye\′nin attığı adımların hukukî seyrini değerlendirmek ve Ülkemizin sivil amaçlı nükleer enerjiden faydalanırken üçüncü kişilere karşı hukukî sorumluluğunu irdelemektir. Denilebilir ki hukukî altyapısı bu kadar hazır olduğu halde uygulamaya geçememiş başka bir alan bulmak zordur. Gerçekten de 30 yılı aşan bir süreden beri 1977, 1983 ve 1997 yıllarında olmak üzere üç başarısız ihale denemesi sonrası 2008 yılının Eylül ayında dördüncü kez nükleer santral kurmak için açılan uluslararası ihalenin akibeti merakla beklenmektedir. Ancak bu sonuncu ihalede
(5710 sayılı Yasa deyimiyle \"yarışmada\") sadece bir firmanın teklif vermesi şaşırtıcı görülmüş, bu sonuç, Dünya\′daki finansal krize bağlanmıştır. Ayrıca Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu\′nun 16.09.2009 tarihinde nükleer santral yarışması ile ilgili Yönetmeliğin (5., 7. ve 10. maddelerinin) yürütülmesinin durdurulmasına karar vermesi karşısında Türkiye\′nin son nükleer santral ihalesinin de (yarışmanın) iptal edilmesi olasılığı yüksektir.
Belirtmek gerekir ki nükleer santral kurulmasıyla ile ilgili hukukî mevzuat bütünüyle hazırdır. Nükleer santral işletirken üçüncü kişilere karşı verilecek zararlara yönelik hukukî mevzuat sorunu ise Paris Sözleşmesi ve eklerine atıf yapılarak çözümlenmiştir. Uluslararası alanda konuyla ilgili iki ana sözleşme (Paris ve Viyana Sözleşmeleri) mevcut olup, Türkiye bu sözleşmelerden 29 Temmuz 1960 tarihli Paris Sözleşmesine taraftır. İç hukukumuzda doğrudan düzenleme niteliğinde olan 1986 yılında hazırlanan \"Nükleer Enerji Alanında Hukukî Sorumluluk Kanunu Öntasansı\" ise henüz yasalaşmamışhr. Çalışmamızda bu Taslağa yönelik değerlendirmeler yanında Paris ve Viyana sözleşmelerinin ilgili hükümlerine de değinilecektir. Tehlike sorumlulukları ile ilgili genel hüküm niteliğinde henüz mevcut bir hukukî de düzenleme olmayıp, sadece Türk Borçlar Kanunu Tasarısında genel bir hüküm (m.70) öngörülmüştür. Çalışmamızda bu genel hükme de değinilecektir.
Tehlike sorumlulukları alanında yaklaşık 100 yıldan fazla bir süredir önemli ve birçok yasal düzenlemeye sahip Almanya, Avusturya ve İsviçre\′de bile reform ihtiyacı hissedilirken, Ülkemizde bu alanda kabul edilen ender yasalar (örneğin, motorlu taşıt işleteninin sorumluluğu) dışında başka yasal düzenlemeler mevcut olmadığı gibi bu alandaki genel kural (BK. Tasarısı m.70) bile henüz yasalaşmamıştır. Bu alanda özellikle özel yasalar çıkartılması konusunda çok geri kaldığımız açıktır.
Bu çalışmanın önemli bir kısmı, Türk hukukunda şimdiye kadar basılmış bir monografik bir çalışma olarak ele alınmamış olan \"Sivil Amaçlı Nükleer Santral İşletenin ve Nükleer Madde Taşıyanın Hukukî Sorumlulu-ğ«\"na ilişkindir. Çalışmanın başlangıçta yer alan kısımları ise kusursuz sorumluluk hukukundaki gelişmeler ile nükleer enerji ve santrallere yönelik genel bilgilerdir. Bu konuların incelenmesi, çalışmamızın ana kısmını oluşturan \"Sivil Amaçlı Nükleer Santral İşletenin ve Nükleer Madde Taşıyanın Hukukî Sorumluluğu\" konusuna ışık tutacak ve konunun daha iyi anlaşılmasını sağlayacak niteliktedir.
Çalışmamız başlıca üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde araştırmamızın ana kısmına temel olmak üzere \"Kusursuz Sorumluluk Hukukundaki Gelişmeler ile Nükleer Enerji ve Santraller Hakkındaki Genel Bilgilere\" değinilecektir. Bu bölümde, sorumluluk hukukuna egemen ilkelere ve bu ilkelere hâkim düşüncelere değinilecek, ayrıca bu ilkelerin ve bu ilkelere hâkim olan düşüncelerin özellikle tehlike sorumluluğu ile olan bağlantısına değinilecektir. Bu kapsamda olmak üzere, çalışmamızda yer yer Almanya, Avusturya ve İsviçre\′deki tehlike sorumluluğu alanındaki reform çalışmaları ile Avrupa Birliği\′nin sorumluluk hukuku alanındaki kurallarına değinilmiştir. \"Nükleer Enerji Hakkındaki Genel Bilgiler\" kısmında nükleer enerji kavramı ve nükleer enerjinin dünyadaki kullanımına ve nükleer enerji alanındaki son gelişmelere değinileceği gibi önemli tartışma konusu olan nükleer enerji lehindeki ve aleyhindeki görüşlerin gerekçelerine de yer verilecektir. Ayrıca \"Nükleer Santraller Hakkındaki Genel Bilgiler\" kısmında ise nükleer santral çeşitleri ve çalışma sistemleri yanında nükleer santrallerde güvenlik olgusuna ve nükleer enerji kazalarına da yer verilecektir.
İkinci bölümde çalışmamızın ana konusunu oluşturan \"Sivil Amaçlı Nükleer Santral İşletenin ve Nükleer Madde Taşıyanın Hukukî Sorumluluğuna İlişkin Uluslararası Sözleşmeler ve Bazı Ülke Hukuklanndaki Durum İle Hukukî Sorumluluğun Koşullan\"na değinilecektir. Bu bölümde karşılaştırmalı hukuktan da yararlanılarak nükleer santral işletenin hukukî sorumluluğuna ilişkin başlıca ülke düzenlemelerine değinilecek, bunun yanında uluslararası alanda bu konuyla ilgili Paris ve Viyana Sözleşmelerine değinilecek, ardından çalışmamızın ana temasını oluşturan \"Sivil Amaçlı Nükleer Santral İşletenin ve Nükleer Madde Taşıyanın Hukukî Sorumluluğunun Koşullari\′na değinilecektir.
Nihayet üçüncü bölümde Türk hukukunda sivil amaçlı nükleer santral işletenin hukukî sorumluluğunda tazminatın tayin ve kapsamına da değinilecektir. Bu bölümde, tazminatın miktar bakımından sınırlı olması ile süre bakımından sınırlı olmasına (zamanaşımına), tazminat talebinin yöneltilmesinden usul hukukuna ilişkin bazı sorunlara, tazminattan indirim sebeplerine ve indirim sebepleri ile fedakârlığın denkleştirilmesi arasındaki ilişkiye ve tazminat bakımından önem arz eden durumlara değinilecektir.
ÖNSÖZ
Bütün Ülkelerin vazgeçilmezi niteliğinde olan enerjinin, en ucuza ve çevreye en az zarar vererek elde edilmesi ideal olandır. Nükleer enerjinin lehinde olan görüşler, enerjinin elde edilme biçiminin en idel olarak nükleer santrallerden elde edildiğini ileri sürerken; nükleer enerji aleyhindeki görüşler, nükleer enerjinin çevreye ve insanlara zarar verdiğini, sanıldığı kadar da ucuz olmadığını ileri sürmektedir. Ayrıca nükleer enerjiden yararlanırken hukuki sorumluluğun bilinmesi de önem arz etmektedir. Ülkemiz açısından güncel bir konu olmasına rağmen, bu alanda monografik bir eser olmayışı ve -nükleer hukuk- alanında uzman hukukçu eksikliği, beni bu çalışmaya iten en önemli sebeplerdendir.
***** İÇİNDEKİLER *****
GİRİŞ-1
BİRİNCİ BÖLÜM
TEHLİKE ESASINA DAYANAN KUSURSUZ SORUMLULUK HUKUKUNDAKİ GELİŞMELER İLE NÜKLEER ENERJİ VE SANTRALLER HAKKINDAKİ GENEL BİLGİLER
-1. -TEHLİKE ESASINA DAYANAN KUSURSUZ SORUMLULUK HUKUKUNDAKİ GELİŞMELER-7
I. -SORUMLULUK HUKUKUNA EGEMEN İLKELER VE KUSUR İLKESİNİN YETERSİZLİĞİNE YOL AÇAN SEBEPLER-7
II. -KUSURSUZ SORUMLULUK HALLERİNİ GEREKTİREN DÜŞÜNCELER-18
III. -KUSURSUZ SORUMLULUĞUN UNSURLARI VE ÖZELLİKLERİ-22
IV. -OLAĞAN SEBEP SORUMLULUĞU-TEHLİKE SORUMLULUĞU AYRIMI-29
V. -TÜRK HUKUKUNDA TEHLİKE SORUMLULUĞUNUN GENEL KURALLA DÜZENLENMESİ SORUNU-44
-2. -NÜKLEER ENERJİ HAKKINDAKİ GENEL BİLGİLER-49
I. -NÜKLEER ENERJİ KAVRAMI VE TARİHÇESİ-49
II. -NÜKLEER ENERJİNİN ENERJİ KAYNAKLARI İÇİNDEKİ YERİ-62
III. -NÜKLEER ENERJİNİN ELDE EDİLMESİ AŞAMALARI-66
A. -Atomun Yapısı-66
B. -Çekirdek Bozunması -Radyoaktivite--68
C. -İzotoplar ve Bağ Enerjisi-70
IV. -NÜKLEER ENERJİNİN DÜNYADAKİ KULLANIMI-72
V. -NÜKLEER ENERJİ LEHİNDE VE ALEYHİNDEKİ GÖRÜŞLER-75
A. -Nükleer Enerji Lehindeki Görüşler-75
B. -Nükleer Enerji Aleyhindeki Görüşler-88
-3. -NÜKLEER SANTRALLER HAKKINDAKİ GENEL BİLGİLER-97
I. -NÜKLEER SANTRAL ÇEŞİTLERİ VE BU ALANDAKİ SON GELİŞMELER-97
II. -NÜKLEER SANTRALLERİN ÇALIŞMA SİSTEMLERİ-105
A. -Fisyon Sistemiyle Çalışan Santraller-105
1. -Fisyon Ürününün Elde Edilmesi-105
2. -Kritiklik ve Reaktör Kalbi-106
3. -Reaktör tipleri-108
4. -Nükleer Yakıt Döngüsü-109
a--Uranyum Zenginleştirme-109
b--Kullanılmış Yakıt ve Yeniden işleme-110
c--Plutonyum-111
d--Radyoaktif Atıklar ve Depolama-111
B. -Füsyon Sistemiyle Çalışan Santraller-Iter Projesi-112
III. -NÜKLEER SANTRALLERDE GÜVENLİK OLGUSU-117
A. -Genel Olarak-117
B. -Reaktör Güvenliği-124
C. -Radyasyon Güvenliği-125
D. -Nükleer Santrallerin Karşılması Gereken Türkiye deki Güvenlik -TAEK- Ölçütleri-126
E. -Korkulan Güç - Nükleer Silahlar-132
IV. -NÜKLEER SANTRAL KAZALARI - ÖZELLİKLE ÇERNOBİL KAZASI-135
V. -NÜKLEER ATIKLARIN YOK EDİLMESİ SORUNU-138
-4. -TÜRKİYE DE NÜKLEER SANTRAL KURMA ÇALIŞMALARI İLE NÜKLEER SANTRAL KONUSUNDA YAPILANLAR VE YAPILMASI GEREKENLER-147
I. -TÜRKİYE DE NÜKLEER SANTRAL KURMA ÇALIŞMALARI-147
II. -TÜRKİYE DE NÜKLEER SANTRAL KONUSUNDA YAPILANLAR VE YAPILMASI GEREKENLER-160
İKİNCİ BÖLÜM
SİVİL AMAÇLI NÜKLEER SANTRAL İŞLETENİNHUKUKİ SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN ULUSLAR ARASISÖZLEŞMELER İLE BAZI ÜLKE HUKUKLARINDAKİ DURUMVE HUKUKİ SORUMLULUĞUN KOŞULLARI
-5. -SİVİL AMAÇLI NÜKLEER SANTRAL İŞLETENİN VE NÜKLEER MADDE TAŞIYANIN HUKUKİ SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER-165
I. -GENEL OLARAK-165
II. -NÜKLEER ENERJİ ALANINDA ÜÇÜNCÜ ŞAHISLARA KARŞI HUKUKİ SORUMLULUĞA İLİŞKİN 29 TEMMUZ 1960 TARİHLİ PARİS SÖZLEŞMESİ-172
III. -NÜKLEER ZARARLAR HAKKINDA HUKUKİ SORUMLULUĞA İLİŞKİN 21 MAYIS 1963 TARİHLİ VİYANA SÖZLEŞMESİ-176
IV. -PARİS VE VİYANA SÖZLEŞMELERİNİN UYGULANMASINA İLİŞKİN 21 EYLÜL 1988 TARİHLİ ORTAK PROTOKOL -176
V. -BRÜKSEL EK SÖZLEŞMESİ İLE NÜKLEER ZARARLARIN EK TAZMİNİ SÖZLEŞMESİ-177
A. -Nükleer Enerji Alanında Üçüncü Şahıslara Karşı Hukuki Sorumluluğa İlişkin Paris Sözleşmesini Yenileyen 1964 Tarihli Brüksel Ek Sözleşmesi-177
B. -Nükleer Hasarın Ek Tazmini Sözleşmesi-178
-6. -SİVİL AMAÇLI NÜKLEER SANTRAL İŞLETENİN VE NÜKLEER MADDE TAŞIYANIN HUKUKİ SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN BAŞLICA ÜLKE DÜZENLEMELERİ-179
I. -GENEL OLARAK-179
II. -AMERİKAN HUKUKUNDAKİ DURUM-179
III. -İSVİÇRE HUKUKUNDAKİ DURUM-180
IV. -ALMAN HUKUKUNDEKİ DURUM-191
V. -FRANSIZ HUKUKUNDAKİ DURUM-194
VI. -İTALYAN HUKUKUNDAKİ DURUM-195
VII. -DİĞER BAZI ÜLKE HUKUKLARINDAKİ DURUM-196
VIII. -AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNDAKİ DURUM -EURATOM--197
-7. -TÜRK HUKUKUNDA SİVİL AMAÇLI NÜKLEER SANTRAL İŞLETENİN VE NÜKLEER MADDE TAŞIYANIN HUKUKİ SORUMLULUĞUNUN KOŞULLARI -29 TEMMUZ 1960 TARİHLİ PARİS SÖZLEŞMESİ ÇERÇEVESİNDE--201
I. -GENEL BİLGİ-201
II. -KANUNLA SORUMLULUĞA BAĞLANMIŞ TİPİK TEHLİKENİN GERÇEKLEŞMESİ-206
A. -Genel Olarak-206
B. -Paris Sözleşmesinin Uygulama Alanı-208
C. -Nükleer Madde Taşınırken veya Nükleer Santralda Nükleer Bir Kazanın Gerçekleşmesi-212
1. -Nükleer Kaza İle Bağlantılı Bazı Kavramlar-212
a--Nükleer Madde Kavramı-212
aa--Kapsam İçindeki Nükleer Maddeler-212
bb--Kapsam Dışı -Özellikle Düşük Risk Grubuna Giren- Nükleer Maddeler-213
cc--İzin Verilen Radyasyon Değerleri -Tolerans Dozu--215
b--Nükleer Tesis ve Nükleer Santral Kavramı-218
2. -Nükleer Kaza ve Nükleer Zarar Kavramı-221
D. -Nükleer Kazadan Nükleer Santral İşleteninin veya Taşıyıcının Sorumlu Olması-223
1. -Nükleer Santralde Meydana Gelen Kazadan İşletenin Sorumlu Olması-223
2. -Nükleer Maddelerin Taşınması Sırasında Meydana Gelen Kazalarda Taşıyıcının Sorumlu Olması-226
III. -NÜKLEER ZARARIN VARLIĞI-232
IV. -NÜKLEER KAZANIN GERÇEKLEŞMESİ İLE NÜKLEER ZARAR ARASINDA UYGUN İLLİYET BAĞININ BULUNMASI VE KESİLMEMESİ-240
A. -Nükleer Kazanın Gerçekleşmesi ile Nükleer Zarar Arasında Uygun İlliyet Bağının Bulunması-240
B. -Nükleer Kazanın Gerçekleşmesi ile Nükleer Zarar Arasında Uygun İlliyet Bağının Kesilmemesi-252
V. -ZORUNLU OLMAYAN KOŞULLAR-259
A. -Hukuka Aykırılık-259
B. -Zarar Verenin Kusuru-264
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK HUKUKUNDA SİVİL AMAÇLI NÜKLEER SANTRALİŞLETENİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNDATAZMİNATIN TAYİNİ VE KAPSAMI -29 TEMMUZ 1960TARİHLİ PARİS SÖZLEŞMESİ ÇERÇEVESİNDE-
-8. -TAZMİNATIN MİKTAR VE SÜRE BAKIMINDAN SINIRLI OLMASI -ZAMANAŞIMI--269
I. -TAZMİNATIN MİKTAR BAKIMINDAN SINIRLI OLMASI-269
II. -TAZMİNATIN SÜRE BAKIMINDAN SINIRLI OLMASI -ZAMANAŞIMI--270
-9. -TAZMİNAT TALEBİNİN YÖNELTİLMESİNDE USUL HUKUKUNA İLİŞKİN BAZI SORUNLAR-275
I. -TAZMİNAT TALEBİNİN YÖNELTİLMESİ VE İSPATI İLE İSPAT KOLAYLIKLARI-275
II. -TAZMİNAT TALEBİNİN YÖNELTİLECEĞİ MAHKEME-285
-10. -TAZMİNATTAN İNDİRİM SEBEPLERİ VE TAZMİNATTAN İNDİRİM SEBEPLERİ İLE FEDAKARLIĞIN DENKLEŞTİRİLMESİ ARASINDAKİ İLİŞKİ-289
I. -TAZMİNATTAN İNDİRİM SEBEPLERİ-289
II. -TAZMİNATTAN İNDİRİM SEBEPLERİ İLE FEDAKARLIĞIN DENKLEŞTİRİLMESİ ARASINDAKİ İLİŞKİ-298
-11. -TAZMİNAT BAKIMINDAN ÖNEM ARZ EDEN DURUMLAR-303
I. -SORUMSUZLUK ANLAŞMALARININ TAZMİNAT BAKIMINDAN ÖNEMİ-303
II. -TAZMİNATIN MÜTESELSİL SORUMLULUK, SORUMLULUKLARIN YARIŞMASI VE ÇATIŞMASI BAKIMINDAN ÖNEMİ-305
III. -TAZMİNATIN SORUMLULUĞUN KANALİZE EDİLMESİ BAKIMINDAN ÖNEMİ-311
IV. -TAZMİNATIN SORUMLULUK SİGORTASI BAKIMINDAN ÖNEMİ-316
V. -TAZMİNATIN İŞLETENİN, TAŞIYICININ VE SİGORTACININ RÜCU HAKKI BAKIMINDAN ÖNEMİ-322
SONUÇ-327
SÖZLÜK -NÜKLEER ENERJİ İLE İLGİLİ TERİMLER SÖZLÜĞÜ--343
RADYASYON BİRİMLERİ CETVELİ-347
ENERJİ BİRİMLERİ CETVELİ-347
EKLER-349
Ek No. 1-Nükleer Enerji Alanında Üçüncü Şahıslara Karşı Hukuki Sorumluluğa İlişkin Paris Sözleşmesi -İlk metin--356
Ek No. 2-Nükleer Enerji Alanında Üçüncü Şahıslara Karşı Hukuki Sorumluluğa İlişkin Paris Sözleşmesini Yenileyen 1964 tarihli Brüksel Ek Protokolü-371
Ek No. 3-Nükleer Enerji Alanında Üçüncü Şahıslara Karşı Hukuki Sorumluluğa İlişkin Paris Sözleşmesini Yenileyen 1982 Ek Protokolü -Şu anda Paris Anlaşmasının Türkiye için yürürlükte olan son metni--382
Ek No. 4-28 Ocak 1964 Tarihli Ek Protokol ve 16 Kasım 1982 Tarihli Protokol İle Değiştirilen 29 Temmuz 1960 Tarihli Nükleer Enerji Alanında Üçüncü Şahıslara Karşı Hukuki Mesuliyete Dair Sözleşmeyi Değiştiren 2004 Protokolü-397
Ek No. 5-Paris ve Viyana Sözleşmelerinin Uygulanmasına Dair Ortak Protokol-412
1970 tarihinde izmir\′de doğdu. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi\′nden 1993 yılında üçüncülükle mezunoldu. Yüksek lisansını Özel Hukuk alanında D.E.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü\′nde yaptı ve 1997 yılında mezunoldu. Yükses lisans tez konusu \"4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun\′a Göre Kapıdan Satışlar\"olup Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından \"1999 Yılı 3. Türkiye Tüketici Ödülüne\" layık görüldü. Doktora tez
savunmasını, Kasım 2004 tarihinde başarıyla savunmuş olup, tezinin konusu \"Çağdaş Hukuki GelişmelerIşığında Türk Hukukunda Evlâtlık İlişkisinin Kurulması\"dır.
1997-1998 tarihinde Münster Universitesi\′nde on ay, 2001 -2002 tarihleri arasında Mannheim Universitesi\′ndeon ay ve 2007 yılında 3 ay Osnabrück Universitesi\′nde olmak üzere Almanya\′da bilimsel araştırmalardabulunmuştur.
Halen Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi\′nde Medenî Hukuk Anabilim Dalında Öğretim Üyesi olarak
akademik faaliyetini sürdürmektedir.
E-mail: murat.aydogdu@deu.edu.tr
GİRİŞ
Bütün ülkelerin sosyal ve ekonomik tüm etkinliklerinin olmazsa olmaz niteliğinde vazgeçilmezi enerjidir. Ülkeler için enerji kaynaklarına sahip olmak, bu kaynaklardan uygun yöntemlerle enerji elde etmek, üretilen enerjinin yurtiçi ve yurt dışı arzını güvenli kılmak, bunlarla ilgili yapılara ve teknolojilere sahip olup politika belirleme ve kontrolünde belirleyici olmak, stratejik konuların en başında gelmektedir. Bu özelliği ile enerji, ulusal ve uluslararası gündemlerde yoğun ilgi çekmektedir. Dünya coğrafyasında enerji kaynaklarının yoğun olduğu bölgelerde yaşanan güç gösterileri, savaş ve işgallere varan gelişmeler, konunun stratejik önemini ortaya koymaktadır. Ayrıca ülkeler için ulusal ve uluslararası politika, ekonomi, sosyal ve çevresel konuların başında, yeterli ve güvenli enerji kaynaklarına sahip olmak gelmektedir. Bu bağlamda enerji, ekonomi, çevre ve güvenlik, birbirleriyle sıkı ilişkileri olan kavramlardır.
Nükleer enerjiyle çalışan nükleer santrallerde meydana gelebilecek bir kazanın bütün dünyayı ve özellikle yakın komşu ülkeleri etkileyebilecek olması karşısında, konunun evrensel önemi ve boyutu olduğu tartışılmaz bir gerçektir. Özellikle Çernobil nükleer kazasında yaşanan tecrübeler ve tartışmalı olmakla birlikte Ülkemizi de etkilediği öne sürülen bu kazadan alınması gereken dersler mevcuttur. Bu alandaki hukukî sorumluluğun bilinmesi son derece önem taşımaktadır. Bu alanda yapılmış monografik bir eser olmayışı ve yurtdışında bu alanda uzmanlaşmış bir çok \"nükleer hukukçu veya atom hukukçusu\"n\\xn varlığı, beni bu çalışmaya iten önemli sebeplerdendir. Ülkemizin bu alanda da geri kalmaması açısından, dünyadaki mevcut düzenlemelerin incelenmesi ve bu bilgilerin Türk hukukuna aktarılması son derece elzemdir.
Toplumların önemli çoğunluğu, sınırlı doğal kaynaklarını çevreye duyarlı nitelikte en iyi biçimde değerlendirerek toplumsal refaha hizmet edecek güvenli, temiz, verimli, ekonomik ve ticarî olarak erişilebilir enerji arzını sağlama çabasındadır. Bunu başarma amacıyla girişilen tüm çabaların ortak noktası ise: Üretilen çözümlerin aynı zamanda sürdürülebilir, rekabetçi ve güvenli olmasıdır. Günümüzde ulaşılan nokta ise,
her ülkenin kendi öz kaynaklarına dayanarak geliştirdikleri enerji politikaları, plan ve programlarına uygun teknolojik gelişmelerle enerji kullanımında alternatif enerji kaynaklarına önem vermeleri, enerji, çevre ve güvenlik ilişkisini her aşamada dikkate almalarıdır. Bu çerçevede ülkeler, enerji gibi stratejik öneme sahip bir konuda politika ve stratejilerini belirleyip bunları eylem programlarıyla uygulamada özellikle elektrik enerjisi üretim kompozisyonunda alternatif enerji kaynağı olarak nükleer enerji seçeneğim benimsemektedir. Bu düşüncede, enerjide dışa bağımlılığı azaltmak, kaynak çeşitliliğini sağlamak, nükleer teknolojiyi geliştirmek ve görece temiz enerji elde etmek amaçları dikkat çekmektedir. Batı ülkeleri, atık sorunu ve işletme güvenliği gibi konularda yeni teknolojiler geliştirilene kadar nükleer santral siparişlerini ertelerken, gelişmekte olan ülkelerde artan nüfus ve enerji ihtiyacına paralel olarak nükleer enerji tercih edilmektedir.
Geçmişten günümüze ülkemizde nükleer santral konusunda değişik çevrelerce pek çok iddianın ortaya atılarak tartışıldığı ve konunun hem savunucuları hem de karşıtları tarafından istismar edildiği görülmektedir. Bu konudaki popüler yaklaşım, nükleer enerji ya da santral konusunda \"tümden kabul ya da tümden red\" ekseninde ortaya çıkmaktadır. Nükleer enerjinin bir tehlike veya enerji açığını gidermede uzun dönemli bir çözüm olup olmadığı tartışması sürüp gitmektedir. Oysa nükleer enerji konusu, bilimsel ve teknolojik özellikleriyle tartışılması, avantaj ve dezavantajlarının bilimsel platformlarda açık ve net biçimde ortaya konulması, ulusal enerji politikasına entegre siyasal kararlılıkla uygulanması gereken bir konu olması beklenirken; ulusal ya da uluslararası alanda özel/küresel çıkarların temsil edildiği, salt siyasal içeriği ile geçici yaklaşımlarla gündeme gelen tekrarlamalardan öteye gidememektedir. Ülkemizdeki nükleer enerji ve nükleer santraller konusundaki güncel tartışma ve gelişmelerin bundan farklı olmadığı görülmektedir.
Çalışmamızın ana amaçlarından birisi de nükleer enerji alanında Türkiye\′nin attığı adımların hukukî seyrini değerlendirmek ve Ülkemizin sivil amaçlı nükleer enerjiden faydalanırken üçüncü kişilere karşı hukukî sorumluluğunu irdelemektir. Denilebilir ki hukukî altyapısı bu kadar hazır olduğu halde uygulamaya geçememiş başka bir alan bulmak zordur. Gerçekten de 30 yılı aşan bir süreden beri 1977, 1983 ve 1997 yıllarında olmak üzere üç başarısız ihale denemesi sonrası 2008 yılının Eylül ayında dördüncü kez nükleer santral kurmak için açılan uluslararası ihalenin akibeti merakla beklenmektedir. Ancak bu sonuncu ihalede
(5710 sayılı Yasa deyimiyle \"yarışmada\") sadece bir firmanın teklif vermesi şaşırtıcı görülmüş, bu sonuç, Dünya\′daki finansal krize bağlanmıştır. Ayrıca Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu\′nun 16.09.2009 tarihinde nükleer santral yarışması ile ilgili Yönetmeliğin (5., 7. ve 10. maddelerinin) yürütülmesinin durdurulmasına karar vermesi karşısında Türkiye\′nin son nükleer santral ihalesinin de (yarışmanın) iptal edilmesi olasılığı yüksektir.
Belirtmek gerekir ki nükleer santral kurulmasıyla ile ilgili hukukî mevzuat bütünüyle hazırdır. Nükleer santral işletirken üçüncü kişilere karşı verilecek zararlara yönelik hukukî mevzuat sorunu ise Paris Sözleşmesi ve eklerine atıf yapılarak çözümlenmiştir. Uluslararası alanda konuyla ilgili iki ana sözleşme (Paris ve Viyana Sözleşmeleri) mevcut olup, Türkiye bu sözleşmelerden 29 Temmuz 1960 tarihli Paris Sözleşmesine taraftır. İç hukukumuzda doğrudan düzenleme niteliğinde olan 1986 yılında hazırlanan \"Nükleer Enerji Alanında Hukukî Sorumluluk Kanunu Öntasansı\" ise henüz yasalaşmamışhr. Çalışmamızda bu Taslağa yönelik değerlendirmeler yanında Paris ve Viyana sözleşmelerinin ilgili hükümlerine de değinilecektir. Tehlike sorumlulukları ile ilgili genel hüküm niteliğinde henüz mevcut bir hukukî de düzenleme olmayıp, sadece Türk Borçlar Kanunu Tasarısında genel bir hüküm (m.70) öngörülmüştür. Çalışmamızda bu genel hükme de değinilecektir.
Tehlike sorumlulukları alanında yaklaşık 100 yıldan fazla bir süredir önemli ve birçok yasal düzenlemeye sahip Almanya, Avusturya ve İsviçre\′de bile reform ihtiyacı hissedilirken, Ülkemizde bu alanda kabul edilen ender yasalar (örneğin, motorlu taşıt işleteninin sorumluluğu) dışında başka yasal düzenlemeler mevcut olmadığı gibi bu alandaki genel kural (BK. Tasarısı m.70) bile henüz yasalaşmamıştır. Bu alanda özellikle özel yasalar çıkartılması konusunda çok geri kaldığımız açıktır.
Bu çalışmanın önemli bir kısmı, Türk hukukunda şimdiye kadar basılmış bir monografik bir çalışma olarak ele alınmamış olan \"Sivil Amaçlı Nükleer Santral İşletenin ve Nükleer Madde Taşıyanın Hukukî Sorumlulu-ğ«\"na ilişkindir. Çalışmanın başlangıçta yer alan kısımları ise kusursuz sorumluluk hukukundaki gelişmeler ile nükleer enerji ve santrallere yönelik genel bilgilerdir. Bu konuların incelenmesi, çalışmamızın ana kısmını oluşturan \"Sivil Amaçlı Nükleer Santral İşletenin ve Nükleer Madde Taşıyanın Hukukî Sorumluluğu\" konusuna ışık tutacak ve konunun daha iyi anlaşılmasını sağlayacak niteliktedir.
Çalışmamız başlıca üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde araştırmamızın ana kısmına temel olmak üzere \"Kusursuz Sorumluluk Hukukundaki Gelişmeler ile Nükleer Enerji ve Santraller Hakkındaki Genel Bilgilere\" değinilecektir. Bu bölümde, sorumluluk hukukuna egemen ilkelere ve bu ilkelere hâkim düşüncelere değinilecek, ayrıca bu ilkelerin ve bu ilkelere hâkim olan düşüncelerin özellikle tehlike sorumluluğu ile olan bağlantısına değinilecektir. Bu kapsamda olmak üzere, çalışmamızda yer yer Almanya, Avusturya ve İsviçre\′deki tehlike sorumluluğu alanındaki reform çalışmaları ile Avrupa Birliği\′nin sorumluluk hukuku alanındaki kurallarına değinilmiştir. \"Nükleer Enerji Hakkındaki Genel Bilgiler\" kısmında nükleer enerji kavramı ve nükleer enerjinin dünyadaki kullanımına ve nükleer enerji alanındaki son gelişmelere değinileceği gibi önemli tartışma konusu olan nükleer enerji lehindeki ve aleyhindeki görüşlerin gerekçelerine de yer verilecektir. Ayrıca \"Nükleer Santraller Hakkındaki Genel Bilgiler\" kısmında ise nükleer santral çeşitleri ve çalışma sistemleri yanında nükleer santrallerde güvenlik olgusuna ve nükleer enerji kazalarına da yer verilecektir.
İkinci bölümde çalışmamızın ana konusunu oluşturan \"Sivil Amaçlı Nükleer Santral İşletenin ve Nükleer Madde Taşıyanın Hukukî Sorumluluğuna İlişkin Uluslararası Sözleşmeler ve Bazı Ülke Hukuklanndaki Durum İle Hukukî Sorumluluğun Koşullan\"na değinilecektir. Bu bölümde karşılaştırmalı hukuktan da yararlanılarak nükleer santral işletenin hukukî sorumluluğuna ilişkin başlıca ülke düzenlemelerine değinilecek, bunun yanında uluslararası alanda bu konuyla ilgili Paris ve Viyana Sözleşmelerine değinilecek, ardından çalışmamızın ana temasını oluşturan \"Sivil Amaçlı Nükleer Santral İşletenin ve Nükleer Madde Taşıyanın Hukukî Sorumluluğunun Koşullari\′na değinilecektir.
Nihayet üçüncü bölümde Türk hukukunda sivil amaçlı nükleer santral işletenin hukukî sorumluluğunda tazminatın tayin ve kapsamına da değinilecektir. Bu bölümde, tazminatın miktar bakımından sınırlı olması ile süre bakımından sınırlı olmasına (zamanaşımına), tazminat talebinin yöneltilmesinden usul hukukuna ilişkin bazı sorunlara, tazminattan indirim sebeplerine ve indirim sebepleri ile fedakârlığın denkleştirilmesi arasındaki ilişkiye ve tazminat bakımından önem arz eden durumlara değinilecektir.
ÖNSÖZ
Bütün Ülkelerin vazgeçilmezi niteliğinde olan enerjinin, en ucuza ve çevreye en az zarar vererek elde edilmesi ideal olandır. Nükleer enerjinin lehinde olan görüşler, enerjinin elde edilme biçiminin en idel olarak nükleer santrallerden elde edildiğini ileri sürerken; nükleer enerji aleyhindeki görüşler, nükleer enerjinin çevreye ve insanlara zarar verdiğini, sanıldığı kadar da ucuz olmadığını ileri sürmektedir. Ayrıca nükleer enerjiden yararlanırken hukuki sorumluluğun bilinmesi de önem arz etmektedir. Ülkemiz açısından güncel bir konu olmasına rağmen, bu alanda monografik bir eser olmayışı ve -nükleer hukuk- alanında uzman hukukçu eksikliği, beni bu çalışmaya iten en önemli sebeplerdendir.
***** İÇİNDEKİLER *****
GİRİŞ-1
BİRİNCİ BÖLÜM
TEHLİKE ESASINA DAYANAN KUSURSUZ SORUMLULUK HUKUKUNDAKİ GELİŞMELER İLE NÜKLEER ENERJİ VE SANTRALLER HAKKINDAKİ GENEL BİLGİLER
-1. -TEHLİKE ESASINA DAYANAN KUSURSUZ SORUMLULUK HUKUKUNDAKİ GELİŞMELER-7
I. -SORUMLULUK HUKUKUNA EGEMEN İLKELER VE KUSUR İLKESİNİN YETERSİZLİĞİNE YOL AÇAN SEBEPLER-7
II. -KUSURSUZ SORUMLULUK HALLERİNİ GEREKTİREN DÜŞÜNCELER-18
III. -KUSURSUZ SORUMLULUĞUN UNSURLARI VE ÖZELLİKLERİ-22
IV. -OLAĞAN SEBEP SORUMLULUĞU-TEHLİKE SORUMLULUĞU AYRIMI-29
V. -TÜRK HUKUKUNDA TEHLİKE SORUMLULUĞUNUN GENEL KURALLA DÜZENLENMESİ SORUNU-44
-2. -NÜKLEER ENERJİ HAKKINDAKİ GENEL BİLGİLER-49
I. -NÜKLEER ENERJİ KAVRAMI VE TARİHÇESİ-49
II. -NÜKLEER ENERJİNİN ENERJİ KAYNAKLARI İÇİNDEKİ YERİ-62
III. -NÜKLEER ENERJİNİN ELDE EDİLMESİ AŞAMALARI-66
A. -Atomun Yapısı-66
B. -Çekirdek Bozunması -Radyoaktivite--68
C. -İzotoplar ve Bağ Enerjisi-70
IV. -NÜKLEER ENERJİNİN DÜNYADAKİ KULLANIMI-72
V. -NÜKLEER ENERJİ LEHİNDE VE ALEYHİNDEKİ GÖRÜŞLER-75
A. -Nükleer Enerji Lehindeki Görüşler-75
B. -Nükleer Enerji Aleyhindeki Görüşler-88
-3. -NÜKLEER SANTRALLER HAKKINDAKİ GENEL BİLGİLER-97
I. -NÜKLEER SANTRAL ÇEŞİTLERİ VE BU ALANDAKİ SON GELİŞMELER-97
II. -NÜKLEER SANTRALLERİN ÇALIŞMA SİSTEMLERİ-105
A. -Fisyon Sistemiyle Çalışan Santraller-105
1. -Fisyon Ürününün Elde Edilmesi-105
2. -Kritiklik ve Reaktör Kalbi-106
3. -Reaktör tipleri-108
4. -Nükleer Yakıt Döngüsü-109
a--Uranyum Zenginleştirme-109
b--Kullanılmış Yakıt ve Yeniden işleme-110
c--Plutonyum-111
d--Radyoaktif Atıklar ve Depolama-111
B. -Füsyon Sistemiyle Çalışan Santraller-Iter Projesi-112
III. -NÜKLEER SANTRALLERDE GÜVENLİK OLGUSU-117
A. -Genel Olarak-117
B. -Reaktör Güvenliği-124
C. -Radyasyon Güvenliği-125
D. -Nükleer Santrallerin Karşılması Gereken Türkiye deki Güvenlik -TAEK- Ölçütleri-126
E. -Korkulan Güç - Nükleer Silahlar-132
IV. -NÜKLEER SANTRAL KAZALARI - ÖZELLİKLE ÇERNOBİL KAZASI-135
V. -NÜKLEER ATIKLARIN YOK EDİLMESİ SORUNU-138
-4. -TÜRKİYE DE NÜKLEER SANTRAL KURMA ÇALIŞMALARI İLE NÜKLEER SANTRAL KONUSUNDA YAPILANLAR VE YAPILMASI GEREKENLER-147
I. -TÜRKİYE DE NÜKLEER SANTRAL KURMA ÇALIŞMALARI-147
II. -TÜRKİYE DE NÜKLEER SANTRAL KONUSUNDA YAPILANLAR VE YAPILMASI GEREKENLER-160
İKİNCİ BÖLÜM
SİVİL AMAÇLI NÜKLEER SANTRAL İŞLETENİNHUKUKİ SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN ULUSLAR ARASISÖZLEŞMELER İLE BAZI ÜLKE HUKUKLARINDAKİ DURUMVE HUKUKİ SORUMLULUĞUN KOŞULLARI
-5. -SİVİL AMAÇLI NÜKLEER SANTRAL İŞLETENİN VE NÜKLEER MADDE TAŞIYANIN HUKUKİ SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER-165
I. -GENEL OLARAK-165
II. -NÜKLEER ENERJİ ALANINDA ÜÇÜNCÜ ŞAHISLARA KARŞI HUKUKİ SORUMLULUĞA İLİŞKİN 29 TEMMUZ 1960 TARİHLİ PARİS SÖZLEŞMESİ-172
III. -NÜKLEER ZARARLAR HAKKINDA HUKUKİ SORUMLULUĞA İLİŞKİN 21 MAYIS 1963 TARİHLİ VİYANA SÖZLEŞMESİ-176
IV. -PARİS VE VİYANA SÖZLEŞMELERİNİN UYGULANMASINA İLİŞKİN 21 EYLÜL 1988 TARİHLİ ORTAK PROTOKOL -176
V. -BRÜKSEL EK SÖZLEŞMESİ İLE NÜKLEER ZARARLARIN EK TAZMİNİ SÖZLEŞMESİ-177
A. -Nükleer Enerji Alanında Üçüncü Şahıslara Karşı Hukuki Sorumluluğa İlişkin Paris Sözleşmesini Yenileyen 1964 Tarihli Brüksel Ek Sözleşmesi-177
B. -Nükleer Hasarın Ek Tazmini Sözleşmesi-178
-6. -SİVİL AMAÇLI NÜKLEER SANTRAL İŞLETENİN VE NÜKLEER MADDE TAŞIYANIN HUKUKİ SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN BAŞLICA ÜLKE DÜZENLEMELERİ-179
I. -GENEL OLARAK-179
II. -AMERİKAN HUKUKUNDAKİ DURUM-179
III. -İSVİÇRE HUKUKUNDAKİ DURUM-180
IV. -ALMAN HUKUKUNDEKİ DURUM-191
V. -FRANSIZ HUKUKUNDAKİ DURUM-194
VI. -İTALYAN HUKUKUNDAKİ DURUM-195
VII. -DİĞER BAZI ÜLKE HUKUKLARINDAKİ DURUM-196
VIII. -AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNDAKİ DURUM -EURATOM--197
-7. -TÜRK HUKUKUNDA SİVİL AMAÇLI NÜKLEER SANTRAL İŞLETENİN VE NÜKLEER MADDE TAŞIYANIN HUKUKİ SORUMLULUĞUNUN KOŞULLARI -29 TEMMUZ 1960 TARİHLİ PARİS SÖZLEŞMESİ ÇERÇEVESİNDE--201
I. -GENEL BİLGİ-201
II. -KANUNLA SORUMLULUĞA BAĞLANMIŞ TİPİK TEHLİKENİN GERÇEKLEŞMESİ-206
A. -Genel Olarak-206
B. -Paris Sözleşmesinin Uygulama Alanı-208
C. -Nükleer Madde Taşınırken veya Nükleer Santralda Nükleer Bir Kazanın Gerçekleşmesi-212
1. -Nükleer Kaza İle Bağlantılı Bazı Kavramlar-212
a--Nükleer Madde Kavramı-212
aa--Kapsam İçindeki Nükleer Maddeler-212
bb--Kapsam Dışı -Özellikle Düşük Risk Grubuna Giren- Nükleer Maddeler-213
cc--İzin Verilen Radyasyon Değerleri -Tolerans Dozu--215
b--Nükleer Tesis ve Nükleer Santral Kavramı-218
2. -Nükleer Kaza ve Nükleer Zarar Kavramı-221
D. -Nükleer Kazadan Nükleer Santral İşleteninin veya Taşıyıcının Sorumlu Olması-223
1. -Nükleer Santralde Meydana Gelen Kazadan İşletenin Sorumlu Olması-223
2. -Nükleer Maddelerin Taşınması Sırasında Meydana Gelen Kazalarda Taşıyıcının Sorumlu Olması-226
III. -NÜKLEER ZARARIN VARLIĞI-232
IV. -NÜKLEER KAZANIN GERÇEKLEŞMESİ İLE NÜKLEER ZARAR ARASINDA UYGUN İLLİYET BAĞININ BULUNMASI VE KESİLMEMESİ-240
A. -Nükleer Kazanın Gerçekleşmesi ile Nükleer Zarar Arasında Uygun İlliyet Bağının Bulunması-240
B. -Nükleer Kazanın Gerçekleşmesi ile Nükleer Zarar Arasında Uygun İlliyet Bağının Kesilmemesi-252
V. -ZORUNLU OLMAYAN KOŞULLAR-259
A. -Hukuka Aykırılık-259
B. -Zarar Verenin Kusuru-264
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK HUKUKUNDA SİVİL AMAÇLI NÜKLEER SANTRALİŞLETENİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNDATAZMİNATIN TAYİNİ VE KAPSAMI -29 TEMMUZ 1960TARİHLİ PARİS SÖZLEŞMESİ ÇERÇEVESİNDE-
-8. -TAZMİNATIN MİKTAR VE SÜRE BAKIMINDAN SINIRLI OLMASI -ZAMANAŞIMI--269
I. -TAZMİNATIN MİKTAR BAKIMINDAN SINIRLI OLMASI-269
II. -TAZMİNATIN SÜRE BAKIMINDAN SINIRLI OLMASI -ZAMANAŞIMI--270
-9. -TAZMİNAT TALEBİNİN YÖNELTİLMESİNDE USUL HUKUKUNA İLİŞKİN BAZI SORUNLAR-275
I. -TAZMİNAT TALEBİNİN YÖNELTİLMESİ VE İSPATI İLE İSPAT KOLAYLIKLARI-275
II. -TAZMİNAT TALEBİNİN YÖNELTİLECEĞİ MAHKEME-285
-10. -TAZMİNATTAN İNDİRİM SEBEPLERİ VE TAZMİNATTAN İNDİRİM SEBEPLERİ İLE FEDAKARLIĞIN DENKLEŞTİRİLMESİ ARASINDAKİ İLİŞKİ-289
I. -TAZMİNATTAN İNDİRİM SEBEPLERİ-289
II. -TAZMİNATTAN İNDİRİM SEBEPLERİ İLE FEDAKARLIĞIN DENKLEŞTİRİLMESİ ARASINDAKİ İLİŞKİ-298
-11. -TAZMİNAT BAKIMINDAN ÖNEM ARZ EDEN DURUMLAR-303
I. -SORUMSUZLUK ANLAŞMALARININ TAZMİNAT BAKIMINDAN ÖNEMİ-303
II. -TAZMİNATIN MÜTESELSİL SORUMLULUK, SORUMLULUKLARIN YARIŞMASI VE ÇATIŞMASI BAKIMINDAN ÖNEMİ-305
III. -TAZMİNATIN SORUMLULUĞUN KANALİZE EDİLMESİ BAKIMINDAN ÖNEMİ-311
IV. -TAZMİNATIN SORUMLULUK SİGORTASI BAKIMINDAN ÖNEMİ-316
V. -TAZMİNATIN İŞLETENİN, TAŞIYICININ VE SİGORTACININ RÜCU HAKKI BAKIMINDAN ÖNEMİ-322
SONUÇ-327
SÖZLÜK -NÜKLEER ENERJİ İLE İLGİLİ TERİMLER SÖZLÜĞÜ--343
RADYASYON BİRİMLERİ CETVELİ-347
ENERJİ BİRİMLERİ CETVELİ-347
EKLER-349
Ek No. 1-Nükleer Enerji Alanında Üçüncü Şahıslara Karşı Hukuki Sorumluluğa İlişkin Paris Sözleşmesi -İlk metin--356
Ek No. 2-Nükleer Enerji Alanında Üçüncü Şahıslara Karşı Hukuki Sorumluluğa İlişkin Paris Sözleşmesini Yenileyen 1964 tarihli Brüksel Ek Protokolü-371
Ek No. 3-Nükleer Enerji Alanında Üçüncü Şahıslara Karşı Hukuki Sorumluluğa İlişkin Paris Sözleşmesini Yenileyen 1982 Ek Protokolü -Şu anda Paris Anlaşmasının Türkiye için yürürlükte olan son metni--382
Ek No. 4-28 Ocak 1964 Tarihli Ek Protokol ve 16 Kasım 1982 Tarihli Protokol İle Değiştirilen 29 Temmuz 1960 Tarihli Nükleer Enerji Alanında Üçüncü Şahıslara Karşı Hukuki Mesuliyete Dair Sözleşmeyi Değiştiren 2004 Protokolü-397
Ek No. 5-Paris ve Viyana Sözleşmelerinin Uygulanmasına Dair Ortak Protokol-412
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı