Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Satım Sözleşmesinde Hasarın Geçişi - SABAH ALTAY
Satım Sözleşmesinde Hasarın Geçişi - SABAH ALTAY
Sabah ALTAY - Vedat Kitapçılık
Sayfa Sayısı
:
176
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2008
ISBN NO
:
9789758875979
650,00
TL GİRİŞ İnceleme konumuzu oluşturan satım sözleşmesinde hasarın alıcıya geçişi sorunu gerek İsviçre Hukuku’nda, gerek diğer yabancı hukuklarda ayrıntılarıyla ele alınmış ve birçok monografiye konu edilmiştir. Bunun sebebi, bu konunun bir yandan Roma Hukuku’ndan beri tartışmalara konu olmuş olan klâsik bir sorun niteliğini taşıması, diğer yandan uygulamada ve özellikle günümüzde gelişen uluslararası ticarette satım sözleşmesinin her çeşidi açısından tarafların sözleşme ile elde etmeyi amaçladıkları karşılıklı menfaatleri doğrudan etkileyen bir meseleyi teşkil etmesidir. Bu anlamda boyutları ve kapsamı geniş olan hasar sorunu, Türk Hukuku’nda, satım sözleşmesini konu edinen genel eserlerde ayrıntılı olarak ele alınmış olmasına rağmen, başlı başına bir monografi olarak az sayıda yazar tarafından ele alınmıştır. Satım sözleşmesinde hasarın alıcıya geçişi, İsviçre Borçlar Kanunu’nun 185. maddesine paralel olarak Türk Borçlar Kanunu’nun 183. maddesinde düzenlenmiş, deniz aşırı ticarette önemli bir yeri bulunan FOB ve CIF satımlar ise, Türk Ticaret Kanunu’nun 1138. ve 1143. maddelerinde ele alınmıştır. İnceleme konumuzu esas olarak, BK. m. 183 hükmü oluşturmaktadır. Hasarın alıcıya geçişinde Roma Hukuku’nda ve Pandekt Hukuku’nda benimsenmiş olan ve o dönemlerden beri tartışma konusu olmuş “Hasar alıcınındır” kuralı, satım sözleşmesinin kurulması anından itibaren bedel hasarını alıcıya yüklemektedir. Diğer yandan, farklı hukuk düzenlerinde, mülkiyetin geçiş anı ile uyumlu şekilde hasarın geçişine ilişkin olarak farklı sistemler geliştirilmiş ve hasarın geçiş anı, satılan üzerinde mülkiyetin kurulması anına olabildiğince yaklaştırılmıştır. Bu bağlamda, Alman ve Avusturya Hukuklarında teslim, Fransız ve Amerikan Hukuklarında mülkiyet prensibi esas alınmıştır. Buna karşılık İsviçre Hukuku’nda, Fransız ve Alman kantonları arasındaki yoğun tartışmalar sonucunda uzlaşma sağlanması amacıyla Roma Hukuku’ndan gelen sözleşme prensibi kabul edilmiştir. Bu anlayış, Türk Hukuku’na İsviçre Hukuku’ndan aynen alınmıştır. Alıcının sözleşmenin kurulması anından itibaren, henüz malın zilyetliğini elde etmeden, satılana ilişkin koruyucu hiçbir önlem alamaz halde iken satılanın hasarına katlanması düşüncesi, İsviçre-Türk doktrininde yoğun şekilde eleştirilmiş ve yorum araçları sonuna kadar kullanılarak kuralın uygulama alanı olabildiğince daraltılmıştır. Çalışmamızda bu konular üzerinde ayrıntılı olarak durulmaktadır. Çalışmamız iki ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, satım sözleşmesinde hasar ve hasarın geçişi kavramları tanıtılacak, bu bağlamda hasarın türleri ele alınarak edim ve bedel hasarı kavramları incelenecektir. Bununla birlikte, edim hasarının alıcıya geçişi çalışmamızın esasını teşkil eden bedel hasarı kavramının temel unsurunu teşkil ettiğinden, edim hasarının alıcıya geçişinin şartları ayrıntılı olarak incelenecektir. Bu inceleme yapılırken, özellikle çeşit borcunda edim hasarının alıcıya geçişi konusu ayrıntılarıyla ele alınmaya çalışılacaktır. İkinci bölümde ise, öncelikle farklı hukuk düzenlerinde hasarın geçişine ilişkin kabul edilen sistemler kısaca incelenecek, daha sonra Türk Hukuku’nda hasarın geçişi konusu ele alınacaktır. Konu ele alınırken, öncelikle Türk Borçlar Kanunu’nun 183. maddesi merkez alınarak, bu hüküm uyarınca hasarın geçişi anı, şartları ve hükmün istisnaları irdelenmeye çalışılacaktır. Bu bağlamda, Roma Hukuku’ndaki “Hasar alıcınındır” kuralının günümüz modern satım sözleşmeleri açısından nasıl anlaşılması gerektiği ve BK. m. 183’ün de yorumlanmasında hangi ilkelerin esas alınmasının zorunlu olduğu ifade edilecektir. Bununla birlikte, hasarın geçişini düzenleyen hükmün tamamlayıcı kural niteliği gereği aksinin kararlaştırılması bağlamında, özellikle sınır ötesi satım sözleşmelerinde yerleşmiş bulunan Milletlerarası Ticaret Odası’nın en son 2000 yılında yayımladığı uluslararası ticarî kayıtların (Incoterms) hasarın geçişini düzenleyen hükümleri irdelenecektir. Aynı şekilde, bugün bir çok Avrupa ülkesinin imzalamış bulunduğu ve MÖHUK uyarınca, yabancı bir devletin hukuku olarak Türk mahkemeleri tarafından da uygulanması söz konusu olabilecek ya da uluslararası ticarette örneğine sıkça rastlandığı şekilde satım sözleşmesine uygulanmasını kararlaştırabilecekleri Milletlerarası Mal Satımlarına İlişkin Viyana Sözleşmesi’nin hasarın geçişine ilişkin hükümleri de çalışmamızın son paragrafında ele alınacaktır. Çalışmamız kapsamında elde ettiğimiz sonuçlar ise, sonuç bölümünde ortaya konulacaktır. ÖNSÖZ “Satım Sözleşmesinde Hasarın Geçişi” isimli çalışmamızın esasını, 2003 yılında Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstütüsü Özel Hukuk Bölümünde tamamlanan ve Prof. Dr. Gökhan ANTALYA (tez danışmanı), Prof. Dr. Cevdet YAVUZ ve Doç. Dr. Tufan ÖĞÜZ’den oluşan jüri tarafından oybirliği ile kabul edilen Yüksek Lisans Tezimiz oluşturmaktadır. Bu çalışma, mensubu olduğum Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Medeni Hukuk Anabilim Dalı’nda, saygıdeğer Hocalarım Prof. Dr. Cevdet YAVUZ, Prof. Dr. Gökhan ANTALYA ve Prof. Dr. Serap HELVACI tarafından sağlanan engin hoşgörü ve bilimsel destek ortamında gerçekleştirilmiştir. Kendilerine bu vesileyle teşekkürlerimi ifade etmek benim için manevi bir borç olduğu kadar, aynı zamanda son derece mutluluk vericidir. Tez danışmanım sayın Prof. Dr. Gökhan ANTALYA, tez konusunun seçiminden, çalışmanın tamamlandığı ana kadar değerli yardımlarını esirgemeyerek, bu çalışmanın günışığına çıkmasında bana yol göstermiştir. Sayın Hocalarım Prof. Dr. Cevdet YAVUZ ve Doç. Dr. Tufan ÖĞÜZ, tezin savunulması aşamasında değerli eleştirileriyle önemli katkılarda bulunmuşlar ve beni bu eseri yayınlamaya sürekli olarak teşvik etmişlerdir. Kendilerine en içten teşekkürlerimi sunarım. Hukuk mesleğini seçmemde en büyük paya sahip olan, yaşamımın her alanında benim için maddi ve manevi her türlü fedakârlığı gösteren, oğulları olmaktan onur duyduğum annem Av. Ümran ALTAY ve seçkin hukukçu babam Av. Sümer ALTAY’a; beni her zaman sınırsız ve karşılıksız olarak destekleyen, tezin son şeklinin verilebilmesi için benimle sabahlara kadar çalışan, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku Anabilim Dalı’nın değerli mensubu, sevgili ağabeyim Dr. Sıtkı Anlam ALTAY’a, haklarını hiçbir zaman ödeyemeyeceğimin bilincinde olarak, minnet duygularımı ifade ediyor ve bu mütevazi eseri kendilerine ithaf ediyorum. Son olarak, kitabın basımını büyük bir yakınlıkla üstlenme nezaketini gösteren, yoğun bir çalışmayla, özen ve titizlikle gerçekleştiren Vedat Kitapçılık Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. Ltd. Şti.’nin sahibi sayın Vedat CARBAŞ’a ve kitabı kendi eseri gibi kabul ederek, dizgi ve tasarımını büyük bir özveri ile kusursuz bir şekilde gerçekleştiren Graf Dizgievi sahibi sayın Sami ABBAS’a en içten teşekkürlerimi sunuyorum. Sabah ALTAY Mart, 2008 Haydarpaşa İÇİNDEKİLER Önsöz ........................................................................................................... V İçindekiler .................................................................................................... VII Kısaltmalar ................................................................................................... XIII GİRİŞ .......................................................................................................... 1 I. BÖLÜM: SATIM SÖZLEŞMESİNDE HASAR KAVRAMI, TÜRLERİ ve UNSURLARI 3 § 1. GENEL OLARAK HASAR VE HASARIN GEÇİŞİ KAVRAMLARI 3 I. Hasar Kavramı 3 A. Genel Olarak 3 B. Aynî Hasar 4 C. Borca İlişkin Hasar 6 1. Genel Olarak Borca İlişkin Hasar Kavramı 6 2. Edim Hasarı ve Karşı Edim Hasarı Kavramları, Türk Borçlar Kanununda Edim ve Karşı Edim Hasarına İlişkin Genel Düzenleme 8 II. Hasarın Geçişi Kavramı 13 A. Tek Taraflı Borç Yükleyen Sözleşmelerde 13 B. Tam İki Tarafa Borç Yükleyen Sözleşmelerde 14 § 2. SATIM SÖZLEŞMESİNDE HASARIN GEÇİŞİ SORUNU ve İSVİÇRE - TÜRK BORÇLAR KANUNLARINDAKİ DÜZENLEME BAĞLAMINDA MADDÃ� EDİM HASARI ve BEDEL HASARI KAVRAMLARI 17 I. Genel Olarak Satım Sözleşmesinde Hasarın Geçişi Sorunu 17 II. Satım Sözleşmesinde Hasarın Geçişine İlişkin İstisnaî Düzenleme ve Uygulama Alanı 19 III. Satım Sözleşmesinde Maddî Edim Hasarı ve Bedel Hasarı Kavramları 23 A. Maddî Edim Hasarı 23 B. Bedel Hasarı 31 § 3. BEDEL HASARININ TEMEL UNSURU OLARAK SATIM SÖZLEŞMESİNDE MADDÃ� EDİM HASARININ ALICIYA GEÇİŞİNİN ŞARTLARI 35 I. Satım Sözleşmesinin Kurulması 35 II. Satılanın Belirli Olması 39 A. Genel Olarak Borç İlişkisinde Edimin Belirli Olması Gereği 39 B. Edimin Belirliliği Açısından Parça Borcu - Çeşit Borcu Ayrımı ve Bu Ayrımının Edim Hasarı Yönünden Önemi 42 C. Satım Sözleşmesinde Satıcının Maddî Ediminin Türüne Göre Satılanın Belirliliği 47 1. Parça Borcunda Satılanın Belirliliği 47 2. Çeşit Borcunda Satılanın Belirlenmesi Sorunu 48 a. Satılanın Belirli Olmasının Çeşit Borcunda Edim Hasarı Açısından Önemi ve Anlamı 48 b. Edim Konusunun Somutlaştırılması Yoluyla Çeşit Borcunun Parça Borcuna Dönüşmesine Ortak Hukuk Kaynaklı Teoriler 52 aa. Thöl’ün Ayırdetme Teorisi (Aussheidungstheorie) 54 bb. Jhering’in Teslim Teorisi 56 cc. Ferdîleştirme Teorisi (Individualisierungstheorie) 57 c. Çeşit Borcunda Edim Hasarının Alıcıya Geçtiği Anın Belirlenmesi Açısından Modern Hukuktaki Durum 58 aa. Alman Hukuku’nda Çeşit Borcunda Edim Hasarının Geçiş Anı 58 aaa. Edim Hasarının Geçişine İlişkin Alman Medenî Kanunu’ndaki Pozitif Düzenleme ve Hukukî Niteliği 58 bbb. Alman Hukuku’nda Çeşit Borcunda Edim Hasarının Alıcıya Geçtiği Anın İfa Yerine Göre Belirlenmesi 62 bb. İsviçre ve Türk Hukuku’nda Çeşit Borcunda Edim Hasarının Geçiş Anı 70 aaa. Konuya İlişkin Genel Bir Hükmün Bulunmaması 70 bbb. İsviçre ve Türk Hukuku’nda Çeşit Borcunda Edim Hasarının Alıcıya Geçtiği Anın İfa Yerine Göre Belirlenmesi 77 III. Satıcının Teslim Borcunu İfa Etmesinin veya Gereği Gibi İfa Etmesinin İmkânsızlaşması 84 A. Genel Olarak 84 B. İfa İmkânsızlığı Kavramı 86 C. İmkânsızlığın Türleri 88 1. Fiziksel (Tabii) ve Pratik (Fiilî) İmkânsızlık 88 2. Hukukî İmkânsızlık 89 3. Objektif ve Sübjektif İmkânsızlık 92 4. Zamansal İmkânsızlık Halleri 94 5. Tam ve Kısmî İmkânsızlık 95 IV. Satıcının Teslim Borcunun İfasının veya Gereği Gibi İfanın İmkânsızlaşmasından Sorumlu Olmaması 97 II. BÖLÜM: İSVİÇRE-TÜRK BORÇLAR HUKUKUNDA BEDEL HASARININ ALICIYA GEÇİŞİ 105 § 4. SATIM SÖZLEŞMESİNDE HASARIN ALICIYA GEÇİŞİNİN FARKLI HUKUK DÜZENLENİŞ BİÇİMİ 105 I. Roma Hukuku’nda Hasarın Geçişi 105 II. Ortak Hukukta Hasarın Geçişi 107 III. Fransız Medenî Kanunu’nda Yeralan Hasarın Geçişine İlişkin Düzenleme 109 IV. Alman Medenî Kanunu’nda Yeralan Hasarın Geçişine İlişkin Düzenleme 111 V. Avusturya Medenî Kanunu’nda Yeralan Hasarın Geçişine İlişkin Düzenleme 112 VI. İsviçre ve Türk Borçlar Kanunları’nda Yeralan Hasarın Geçişine İlişkin Düzenleme 112 VII. Birleşmiş Milletler Satım Hukuku’nda Hasarın Geçişine İlişkin Düzenleme 114 § 5. İSVİÇRE-TÜRK BORÇLAR KANUNLARI’NA GÖRE TAŞINIR SATIMLARINDA BEDEL HASARININ ALICIYA GEÇİŞ ANININ BELİRLENMESİ 118 I. Genel Olarak 118 II. Parça ve Çeşit Satımında Hasarın Geçiş Anına İlişkin Kanunî Düzenleme 119 A. Parça Satımında Hasarın Geçişi 119 1. Aranacak Borçlarda 119 2. Gönderilecek Borçlarda 123 3. Götürülecek Borçlarda 126 B. Çeşit Satımında Hasarın Geçişi 128 1. Aranacak Borçlarda 128 a. Satıcının Ayırdettiği Malın Asgarî Orta Kalitede Olması Zorunluluğu 129 b. Ayırdetmenin Objektif Olarak Algılanabilir Olması Gereği 131 c. Alıcının Teslim Edilmek Üzere Ayırdedilen Nesnenin Kendisine Teslimini Takip Hakkı 132 2. Gönderilecek Borçlarda 133 a. Hasarın Alıcıya Geçmesinin Temel Şartı Olarak Satıcının Taşıyıcıya Teslim Edilmesi 133 aa. Taşımanın Satıcının Kendi Adamlarınca Yapılması 136 bb. Taşıma İşleri Komsiyoncusunun Görevlendirilmesi 138 b. Göndermenin İfa Yerinden Yapılması 139 c. Göndermenin Alıcının Talebi Üzerine Yapılması 140 d. Satıcının Göndermeye İlişkin Yükümlülüklerini Gereği Gibi Yerine Getirmesi 141 3. Götürülecek Borçlarda 143 III. Şarta Bağlı Satım Sözleşmelerinde Hasarın Geçişi 146 A. Genel Olarak 146 B. Geciktirici Şarta Bağlı Satımlarda Hasarın Alıcıya Geçişi 147 C. Bozucu Şarta Bağlı Satımlarda Hasarın Alıcıya Geçişi 149 D. Tecrübe veya Muayene Şartıyla Satımda Hasarın Geçişi 150 IV. Hasarın Geçişine İlişkin Kuralın Uygulanmayacağı Halle 151 A. Hâlin İcabından Doğan İstisnalar 151 B. Kuralın Aksinin Kararlaştırılması 153 1. Genel Olarak 153 2. Incoterms Kayıtlarının Hasarın Geçişine İlişkin Hükümleri 154 a. Incoterms’in Tarihî Gelişimi, Anlamı ve Uygulama Alanı 154 b. Incoterms’in Hasarın Geçişine İlişkin Düzenlemesi 156 3. Milletlerarası Mal Satımları Hakkında Viyana Sözleşmesinin Hasarın Geçişine İlişkin Hükümleri 160 a. Sözleşmenin Hasarın Geçişini Düzenleyen Hükümlerine Genel Bakış 160 b. Viyana Sözleşmesi Uyarınca Hasar Kavramı ve Hasarın Alıcıya Geçmesinin Hukukî Sonuçları 160 c. Viyana Sözleşmesi Uyarınca Mesafe Satımlarında Hasarın Alıcıya Geçişi 161 d. Viyana Sözleşmesi Uyarınca Nakil Halindeki Malların Satımı Hâlinde Hasarın Alıcıya Geçişi 164 e. Yerinde Satımlarda ve Uzağa Satımlarda Hasarın Alıcıya Geçişi 165 SONUÇ......................................................................................................... 167 KAYNAKÇA................................................................................................ 169
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı