Satıcının Zapttan Sorumluluğu
Satıcının Zapttan Sorumluluğu
Mehmet AKÇAAL
İÇİNDEKİLER
I.İÇİNDEKİLER9
II.KISALTMALAR CETVELİ17
III.BİBLİYOGRAFYA21
GİRİŞ
KONUNUN SUNUMU, ÖNEMİ VE
SINIRLANDIRILMASI
I.KONUNUN SUNUMU53
II.KONUNUN ÖNEMİ54
III.KONUNUN SINIRLANDIRILMASI56
BİRİNCİ BÖLÜM
SATICININ ZAPTTAN SORUMLULUĞU KAVRAMI, MUKAYESELİ HUKUKTA DÜZENLENİŞİ, HUKUKÎ NİTELİĞİ, BENZER KAVRAMLARDAN FARKI, ÇEŞİTLERİ VE
UYGULAMA ALANI
§ 1.TERMİNOLOJİ VE SATICININ ZAPTTAN SORUMLULUĞU KAVRAMI59
I.TERMİNOLOJİ59
II.KAVRAM62
§ 2.SATICININ ZAPTTAN SORUMLULUĞUNUN TARİHÎ GELİŞİMİ VE MUKAYESELİ HUKUKTA DÜZENLENİŞİ63
I.ROMA HUKUKU’NDA63
II.MECELLE’DE67
III.ALMAN HUKUKU’NDA68
IV.İNGİLİZ HUKUKU’NDA71
V.FRANSIZ HUKUKU’NDA72
VI.İTALYAN HUKUKU’NDA74
VII.TÜRK - İSVİÇRE HUKUKU’NDA75
VIII.MİLLETLERARASI MAL SATIMINA İLİŞKİN
SÖZLEŞMELERHAKKINDA BİRLEŞMİŞ MİLLETLER
ANLAŞMASI’NDA75
§ 3.SATICININ ZAPTTAN SORUMLULUĞUNUN
HUKUKÎ NİTELİĞİ79
I.SATICININ HEM KANUNÎ HEM DE AKDÎ BİR BORCU
NİTELİĞİNDE OLMASI79
II.SEBEP SORUMLULUĞUNUN BİR TÜRÜ OLMASI81
§ 4. ZAPTTAN SORUMLULUK KAVRAMININ BENZER KAVRAMLARDAN FARKI83
I.SATICININ SATILANIN ZİLYETLİK VE MÜLKİYETİNİ
DEVRETME BORCU83
II.GEREĞİ GİBİ İFA ETMEME86
III.SÜBJEKTİF İMKÂNSIZLIK88
IV.AYIPTAN SORUMLULUK90
A)GENEL OLARAK90
B)ZAPTTAN VE AYIPTAN SORUMLULUĞUN BİRBİRİNDEN AYIRT EDİLMESİ İÇİN KULLANILAN ÖLÇÜTLER92
1)Tarihî Gelişim94
2)Doktrindeki Ölçütler94
3)Uygulamadaki Ölçütler97
4)Değerlendirme ve Kişisel Görüşümüz99
V.MÜSADERE102
§ 5.SATICININ ZAPTTAN SORUMLULUĞUNUN ÇEŞİTLERİ107
I.TAM ZAPT107
II.KISMÎ ZAPT108
III.ZAPT BENZERİ HALLER111
§ 6.SATICININ ZAPTTAN SORUMLULUĞUNUN
UYGULAMA ALANI113
I.AYNÎ HAKLARIN İYİNİYETLE KAZANILMASINA DAİR
HÜKÜMLER KARŞISINDA ZAPTTAN SORUMLULUĞUN
UYGULAMA ALANI113
A)GENEL OLARAK113
B)ALICININ İYİNİYETLİ OLMASI HALİNDE115
C)ALICININ KÖTÜNİYETLİ OLMASI HALİNDE120
II.MADDÎ OLMAYAN VARLIKLARIN SATIŞI BAKIMINDAN
UYGULAMA ALANI121
A)GENEL OLARAK121
B)AYIPTAN SORUMLULUK HÜKÜMLERİ KARŞISINDA
UYGULAMA ALANI123
C)MADDÎ OLMAYAN VARLIKLARA İLİŞKİN KESİN HÜKÜMSÜZ SÖZLEŞMELER BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI125
III.SATIŞ TÜRLERİ BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI127
A)TAŞINIR SATIŞLARINDA127
B)TAŞINMAZ SATIŞLARINDA128
C)ARTIRMA YOLUYLA SATIŞLARDA133
D)DİĞER SATIŞ TÜRLERİNDE135
IV.SATICININ ZAPTTAN SORUMLULUĞUNA DAİR
HÜKÜMLERİN DİĞER SÖZLEŞME TÜRLERİ BAKIMINDAN
UYGULAMA ALANI133
İKİNCİ BÖLÜM
SATICININ ZAPTTAN SORUMLULUĞUNUN ŞARTLARI VE DİĞER MÜESSESELERLE YARIŞMASI
§ 7.SATICININ ZAPTTAN SORUMLULUĞUNUN ŞARTLARI139
I.MADDÎ ŞARTLARI139
A)SATIŞ SÖZLEŞMESİNİN GEÇERLİ OLARAK
KURULMUŞ OLMASI139
B)SATILANIN ALICIYA TESLİM EDİLMİŞ OLMASI144
C)ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN SATILAN ÜZERİNDE ÜSTÜN BİR
HAKKININ BULUNMASI148
1)Üçüncü Kişinin Hiçbir Hakka Dayanmaksızın Satılana
El Koyması148
2)Üstün Hakkın Kapsamı149
3)Üstün Hakkın Bulunması Gereken An154
D)ÜÇÜNCÜ KİŞİNİN ZAPT HAKKINI
KULLANMIŞ OLMASI156
1)Genel Olarak156
2)Üçüncü Kişinin Üstün Hakkını İleri Sürme Şekli160
E)ALICININ SATILAN ÜZERİNDE ÜÇÜNCÜ KİŞİYE AİT OLAN HAKKI BİLMEMESİ164
1)Genel Olarak164
2)Bilinmesi Gereken Zapt Tehlikesinin Alıcının
Sahip Olduğu Haklara Etkisi167
3)İspat Yükü170
4)Zapt Tehlikesinin Alıcı Tarafından Bilinmesine Rağmen Satıcının Sorumluluğu173
F) SATICININ ZAPTTAN SORUMLULUĞUNUN SINIRLANDIRILMAMIŞ VEYA ORTADAN KALDIRILMAMIŞ OLMASI175
1)Zapta İlişkin Sorumsuzluk Anlaşmasının Geçerliliği
İlkesi175
2)Sorumsuzluk Anlaşmasının Geçerli Olmadığı Haller179
a)Aşırı Yararlanmanın Varlığı179
b)Satıcının Alıcıdan Üçüncü Kişinin Hakkını
Gizlemesi180
c)Hukuka, Ahlâka, Kişilik Haklarına ve Dürüstlük Kuralına Aykırı Sorumsuzluk Anlaşmasının Varlığı183
d)Satıcının Ağır Kusurundan Sorumlu Olmayacağına İlişkin Sorumsuzluk Anlaşmasının Varlığı184
II.ŞEKLÎ ŞARTLARI186
A)GENEL OLARAK186
B)DAVANIN BİLDİRİMİ187
1)Genel Olarak187
2)Davanın Bildirilmesinin Şartları190
3)Davanın Bildirilmesinin Usulü191
4)Davanın Bildirilmesinin Sonuçları192
a)Satıcının Yardım Külfeti192
b)Yardımın Çeşitleri195
aa)Fer’i Müdahale195
bb)Alıcının Yerine Geçerek Davayı Takip Etme196
cc)Alıcı Aleyhine Verilen Hükmün Hukukî Etkisi ve Sorumluluktan Kurtulma197
5)Davanın Bildirilmemesi Halinde Zaptın Sonuçları199
6)Davanın Reddi Halinde Giderlerden Sorumluluk201
a)Satıcının Davaya Müdahalesinden Doğan
Giderlerinden Dolayı Alıcının Sorumluluğu201
b)Alıcının Davayı Sürdürmesinden Doğan
Giderlerinden Dolayı Satıcının Sorumluluğu203
C)ZAPTIN İSPATI204
1)Zaptın Bir Mahkeme Kararıyla İspatı204
2)Zaptın Bir Mahkeme Kararı Olmaksızın İspatı205
a)Genel Olarak205
b)Satıcının Zapttan Sorumlululuğunun
Devam Ettiği Haller206
aa)Alıcının Üçüncü Kişinin Hakkını Tanıması207
bb)Üçüncü Kişinin Hakkının Hakem Kararıyla
Uygun Bulunması211
cc) Geri Verme Yükümlülüğünün İspatı214
D)ZAPTTAN DOĞAN HAKLARIN ZAMANAŞIMI SÜRESİ İÇİNDE KULLANILMIŞ OLMASI217
§ 8.ALICININ ZAPTTAN DOĞAN HAKLARININ DİĞER HAKLARLA YARIŞMASI217
I.BORCUN İFA EDİLMEMESİNDEN DOĞAN TAZMİNAT
İSTEME HAKKIYLA YARIŞMASI217
II.BORÇLU TEMERRÜDÜNDEN DOĞAN
HAKLARLA YARIŞMASI219
III.İRADE BOZUKLUĞUNDAN DOĞAN
HAKLARLA YARIŞMASI223
A)GENEL OLARAK223
B)YARIŞMA SORUNU224
C)HAKLARIN SONA ERMESİ VE FER’İ İSTEM OLARAK İLERİ SÜRÜLMESİ227
IV.SEBEPSİZ ZENGİNLEŞME VEYA HAKSIZ FİİL
SORUMLULUĞUNDAN DOĞAN HAKLARLA
YARIŞMASI229
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
SATICININ ZAPTTAN SORUMLULUĞUNUN
HÜKÜM VE SONUÇLARI
§ 9. TAM ZAPTIN HÜKÜM VE SONUÇLARI231
I.SÖZLEŞMENİN KENDİLİĞİNDEN SONA ERMESİ231
II.ALICININ TAM ZAPTTAN DOĞAN HAKLARI236
A)SATIŞ BEDELİNİN GERİ VERİLMESİNİ
İSTEME HAKKI237
1)Genel Olarak237
2)Satıcının İndirim İsteme Hakkı244
3)Satış Bedelinin Üçüncü Kişiye Devri Halinde249
4)Bedelin İadesini İsteme Hakkını Engelleyen Haller250
B)ÜÇÜNCÜ KİŞİDEN İSTENİLEMEYEN GİDERLERİ İSTEME HAKKI251
1)Alıcının İyiniyetli Zilyet Olması Halinde252
2) Alıcının Kötüniyetli Zilyet Olması Halinde253
C)YARGILAMA GİDERLERİ İLE YARGILAMA
DIŞINDAKİ GİDERLERİ İSTEME HAKKI254
D)DİĞER ZARARLARIN TAZMİNİNİ İSTEME HAKKI256
1)Doğrudan Zarar – Dolaylı Zarar Ayırımı256
a) Genel Olarak256
b) Doğrudan Zarar – Dolaylı Zarar Tasnifinin
Tarihî Gelişimi257
c) Doktrinde ve Uygulamada Kullanılan
Tasnif Ölçütleri258
aa)İlliyet Bağının Yoğunluğuna Göre Tasnif259
bb)Müspet Zarar – Menfî Zarar Ayrımına Göre
Tasnif261
cc)Fiilî Zarar – Yoksun Kalınan Kâr Ayrımına Göre Tasnif265
2)Dolaylı Zararların Tazminini İsteme Hakkı266
§ 10. KISMÎ ZAPTIN HÜKÜM VE SONUÇLARI267
I. SÖZLEŞMENİN GEÇERLİLİĞİNİ KORUMASI İLKESİ268
II.ALICININ KISMÎ ZAPTTAN DOĞAN HAKLARI269
A)TAZMİNAT İSTEME HAKKI269
1)Satış Bedelinin Geri Verilmesini İsteme Hakkı270
2)Üçüncü Kişiden İstenilemeyen Giderleri İsteme Hakkı271
3) Yargılama Giderleri ile Yargılama Dışındaki Giderleri İsteme Hakkı271
4)Diğer Zararların Tazminini İsteme Hakkı272
5)Satılanın Bir Benzeri ile Değiştirilmesini İsteme Hakkı272
B)SÖZLEŞMENİN SONA ERDİRİLMESİNİ
İSTEME HAKKI273
1)Genel Olarak273
2)Sözleşmenin Sona Erdirilmesinin Hüküm ve Sonuçları275
§ 11. ZAPTTAN SORUMLULUK BORCUNUN SONA ERMESİ277
I.DAR ANLAMDA BORCU SONA ERDİREN SEBEPLER277
II.ZAMANAŞIMI279
A)ZAMANAŞIMININ BAŞLANGIÇ ANI279
B)ZAMANAŞIMI SÜRESİ282
SONUÇ285
ZUSAMMENFASSUNG289