Saf Garanti Taahhütleri - ZAFER KAHRAMAN
Saf Garanti Taahhütleri - ZAFER KAHRAMAN
Zafer KAHRAMAN - Vedat Kitapçılık
TEŞEKKÜR
Elinizde tutmakta olduğunuz çalışmanın araştırma aşamasında, İsviçre’nin Fribourg Üniversitesinden kazandığım burs sayesinde, söz konusu üniversitede sekiz ay süreyle araştırma yapma imkânını buldum. Orada geçirdiğim süre, benim için çok değerli bir tecrübe olmasının yanında, çok da faydalı oldu. Araştırmalarım sırasında İsviçre’de bana rehberlik eden Hukuk Fakültesi Dekanı Sayın Prof. Dr. Pascal Pichonnaz’ya ufkumu genişleten desteği ve görüşleri için teşekkür ve saygılarımı sunarım. Ayrıca, bana tüm imkânlarını cömertçe sunan ve harika bir çalışma ortamı sağlayan Fribourg Üniversitesi’ne özel bir teşekkürü borç bilirim.
İstanbul’da ise benim bugünlere gelmemde çok büyük emeği olan merhum hocam Prof. Dr. Özer Seliçi’ye, şu anda farklı üniversitelerde görev yapsak da hep hocam olarak kalacak olan, her zaman büyük saygı ve sevgiyle andığım hocalarım Prof. Dr. Halûk Burcuoğlu’na, Prof. Dr. H. Cumhur Özakman’a, Prof. Dr. Atilla Altop’a, Prof. Dr. Nami Barlas’a, Prof. Dr. Saibe Oktay Özdemir’e, Prof. Dr. Gülçin Elçin Grassinger’e ve Prof. Dr. Ercüment Erdem’e, üzerimdeki emekleri için minnettarım.
Ayrıca, tanıma şerefine eriştiğim ve bana her zaman yol göstermiş olan Prof. Dr. Samim Ünan’a ve değerli eşi Av. Mehtap Ünan’a paha biçilemez destekleri için özel olarak teşekkür ederim.
Birlikte çalışma şansına ve şerefine nail olduğum, müthiş desteğini asla esirgemeyen ve her sohbetimizde hukuki bilgimi genişleten Prof. Dr. K. Emre Gökyayla’ya; birlikte çalışmaktan çok mutlu olduğum, değerli arkadaşlıklarını uzaklardayken hep özlediğim Doç. Dr. Aslı Makaracı Başak’a, Yrd. Doç. Dr. Ahu Ayanoğlu Moralı’ya, Yrd. Doç. Dr. Seda Öktem Çevik’e, Yrd. Doç. Dr. Gülen Sinem Tek’e, yakında doktor olacak olan asistan arkadaşım Deren Gündüz’e; aynı kürsüde olmasak da aynı çalışma ortamını paylaştığımız, her biri birbirinden değerli Prof. Dr. Feridun Yenisey’e, Prof. Dr. Aziz Can Tuncay’a, Prof. Dr. Adnan Deynekli’ye, Prof. Dr. Necip Ortan’a, Prof. Dr. Gülsen Güneş’e, Doç. Dr. Burak Huysal’a, Yrd. Doç. Dr. Burcu Savaş Kutsal’a, Yrd. Doç. Dr. Melis Taşpolat Tuğsavul’a, Yrd. Doç. Dr. Sinan Altunç’a, Yrd. Doç. Dr. Ahmet Yayla’ya, Yrd. Doç. Dr. Ceren Zeynep Pirim’e, Yrd. Doç. Dr. Didem Yılmaz’a, Yrd. Doç. Dr. Elif Küzeci’ye, Yrd. Doç. Dr. Serkan Köybaşı’na, Yrd. Doç. Dr. Evrim Akgün’e, Yrd. Doç. Dr. Ayşe Şahin’e, Mahmut Özdil’e Mehmet Cengiz Uzun’a, Ayça Yaltı’ya, İpek Sarıöz Büyükalp’e, Begüm Şermet Süzen’e, Deniz Meraklı Yayla’ya, Hande Ulutürk Gülel’e, Mert Nomer’e, Şebnem Kılıç’a ve Ayşe Özge Atalay’a büyük bir teşekkür borçluyum. Fakültede aynı odayı paylaştığımız, öğrencilik yıllarından beri değerli dostluğunu benden esirgemeyen, çok kıymet verdiğim çalışma arkadaşım, sevgili dost Yrd. Doç. Dr. Öz Seçer’e de ayrıca teşekkür ederim.
Elbette ki, bu güzel çalışma ortamında bize sağladığı tüm olanaklar için sayın Dekanımız Prof. Dr. Ayşe Nuhoğlu’na da özel olarak teşekkür ederim.
Özel hayatımda bana sürekli destek olan, haklarını asla ödeyemeyeceğim anne ve babam Nihal ve Mehmet Kahraman’a, kardeşim ve değerli eşi Ender ve Füsun Kahraman’a; hep uzaklarda olsak da zor zamanlarımda yanımda olan dostlarım Yrd. Doç. Dr. Bahar Öcal Apaydın’a, Yrd. Doç. Dr. İdil Tuncer Kazancı’ya, Doç. Dr. Güçlü Akyürek’e, Dr. Bleda Rıza Kurtdarcan’a, Av. Baran Arıkan’a, Sara Pilloni’ye; Association Henri Capitant sayesinde tanıma şansına eriştiğim dostlarım Yrd. Doç. Dr. Doruk Gönen’e, Yrd. Doç. Dr. Barış Özbilen’e, Yrd. Doç. Dr. Ebru Ay Chelli’ye; Fribourg’da bana hep destek olan Öznur Üzmez’e; hayatımda önemli yerleri olan değerli avukat dostlarım Tulu Harsa, Çetin Mert Yavuz, Şeniz Uluköklü, Serdar Uygur’a, Mehmet Serdar Seçkin’e, Evren Apaydın’a ve Altuğ Tuğsavul’a ayrıca teşekkürü borç bilirim.
Son olarak, bu çalışmanın kitaplaştırılmasını sağlayan başta Vedat Carbaş ve Berrin Doğrul olmak üzere, tüm Vedat Kitabevi ailesine gönülden teşekkür ederim.
Teşekkür etmem gereken, daha birçok dostumun olduğunu biliyorum. Yanımda olup bana desteklerini esirgemedikleri için kendilerine minnettarım.
Yrd. Doç. Dr. Zafer KAHRAMAN
İstanbul, Eylül 2017
İÇİNDEKİLER
TEŞEKKÜR.......................................................................................... V
KISALTMALAR.............................................................................. XIII
GİRİŞ..................................................................................................... 1
BİRİNCİ BÖLÜM
TANIMI, UNSURLARI, HUKUKİ NİTELİĞİ
VE GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ
§ 1- TANIM.......................................................................................... 7
A. Genel Olarak Garanti Sözleşmeleri............................................ 7
1. Kavram................................................................................. 7
2. Stammler Tarafından Yapılan Tanım ve Eleştirisi................. 8
3. Türk Hukukunda Yapılan Tanımlar.................................... 11
4. Karşılaştırmalı Hukukta Yapılan Tanımlar.......................... 14
5. Değerlendirme.................................................................... 16
B. Özel Olarak Saf Garanti Taahhütleri........................................ 17
§ 2- UNSURLAR................................................................................ 23
A. Garanti Alanı Belirli Bir Hareket Tarzına Sevk
ve Teşvik Etme (Yöneltme) Amacı.......................................... 23
1. Garanti Alanın Hareket Tarzı.............................................. 23
2. Garanti Alanı Sevk ve Teşvik Etme (Yöneltme) Amacı...... 26
B. Garanti Alanın Hareket Tarzının Taşıdığı Riskin
Temin Edilmesi....................................................................... 29
1. Risk Kavramı ve İçeriği...................................................... 29
2. Riskin Belirli ya da Belirlenebilir Olması............................ 33
3. Kaza ve Beklenilmeyen Haller........................................... 33
4. Riskin Sonradan Artması.................................................... 35
C. Taahhüdün Aslî ve Bağımsız Niteliği....................................... 37
D. İvazsızlık............................................................................ 41
E. Borç Altına Girme Taahhüdü.................................................. 44
§ 3- HUKUKİ NİTELİK.................................................................... 46
§ 4- GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ.......................................................... 48
A. Kazanç Garantisi..................................................................... 48
1. Temettü Garantileri............................................................. 49
2. Yap İşlet Devret Modelinde Gelir Garantileri...................... 51
3. Değer Kazanma veya Fiyatlandırma Yoluyla
Kazanç Garantisi................................................................ 53
4. Kira Geliri veya Ticari Gelir Garantileri.............................. 54
5. Diğer Gelir veya Kâr Garantileri......................................... 55
B. Zararın Giderilmesi Garantisi................................................... 55
1. Üretici Garantisi.................................................................. 56
2. İpotek garantisi................................................................... 58
3. Açığı Kapama Garantisi...................................................... 58
4. Diğer Zararı Karşılama Garantileri...................................... 59
İKİNCİ BÖLÜM
BENZER HUKUKİ KURUMLARLA
KARŞILAŞTIRILMASI
§ 5- CEZA KOŞULU İLE KARŞILAŞTIRMA................................. 61
A. Ceza Koşulu Kavramı ve Saf Garanti Taahhüdü
ile Benzer Yanları.................................................................... 61
B. Karşılaştırmanın Önemi........................................................... 68
C. Ayrımın Kıstasları................................................................... 70
1. Borçlunun Kusuru.............................................................. 70
2. Borcun Fer’i Niteliği........................................................... 72
3. Önerimiz............................................................................. 73
§ 6- GÖTÜRÜ TAZMİNAT İLE KARŞILAŞTIRMA...................... 76
A. Götürü Tazminat Kavramı ve Saf Garanti Taahhüdü
ile Benzer Yanları.................................................................... 76
1. Genel Olarak Götürü Tazminat........................................... 76
2. Götürü Tazminatın Sorumsuzluk Anlaşmalarıyla İlişkisi.... 79
3. Götürü Tazminatın Ceza Koşulu İle İlişkisi........................ 80
4. Götürü Tazminatın Saf Garanti Taahhüdü
İle Benzer Yönleri.............................................................. 84
B. Karşılaştırmanın Önemi........................................................... 85
C. Ayrımın Kıstasları................................................................... 86
1. Borçlunun Kusuru ve Alacaklının Zararı............................ 86
2. Borcun Fer’i Niteliği........................................................... 87
3. Önerimiz............................................................................. 87
§ 7- SİGORTA SÖZLEŞMELERİ İLE KARŞILAŞTIRMA............ 89
A. Sigorta Sözleşmesi ve Saf Garanti Taahhüdü
ile Benzer Yanları.................................................................... 89
1. Genel Olarak Sigorta Sözleşmesi........................................ 89
2. Sigorta Sözleşmeleri ile Saf Garanti Taahhütlerinin
Benzer Yönleri................................................................... 91
B. Karşılaştırmanın Önemi........................................................... 91
C. Ayrımın Kıstasları................................................................... 92
1. Amaç Bakımından İleri Sürülen Kıstas............................... 92
2. Sigortacının Sahip Olduğu Ruhsata Dayalı Kıstas............... 93
3. Saf Garanti Taahhütlerinin Sigorta Sözleşmesi
Olduğu Görüşü................................................................... 94
4. Önerimiz............................................................................. 94
§ 8- AYIPTAN DOĞAN KANUNİ SORUMLULUĞU
GENİŞLETEN FER’İ TAAHHÜTLER İLE
KARŞILAŞTIRMA..................................................................... 96
A. Ayıptan Doğan Kanuni Sorumluluğu Genişleten
Fer’i Taahhütler ve Bunların Saf Garanti Taahhüdü
ile Benzer Yanları.................................................................... 96
1. Genel Olarak Ayıptan Doğan Sorumluluğu
Genişleten Taahhütler......................................................... 96
2. Ayıptan Doğan Sorumluluğu Genişleten Fer’i
Kayıtların Saf Garanti Taahhüdüyle Benzerliği................. 103
B. Karşılaştırmanın Önemi......................................................... 107
C. Ayrımın Kıstasları................................................................. 109
1. Teminatın Üçüncü Kişi Tarafından Verilmesi Kıstası....... 109
2. Kanuni Tekeffüllerin Genişletilmesi Kıstası..................... 110
3. Beyan ve Taahhüt Edilen Vasıfların Hangi Ana
İlişkin Olduğunun Tespitine Dayanan Kıstas.................... 112
4. Kontrol Edilebilir Riskler Kıstası...................................... 116
5. Önerimiz........................................................................... 118
§ 9- KEFALET VE BENZER TEMİNATLAR İLE
KARŞILAŞTIRMA................................................................... 124
A. Kefalet ve Benzeri Teminatların Saf Garanti Taahhüdü
ile Benzer Yanları.................................................................. 124
1. Genel Olarak Kefalet........................................................ 124
2. Kefalet Benzeri Garanti.................................................... 127
3. Teminat Amaçlı Borca Katılma......................................... 135
4. Aval.................................................................................. 139
5. Banka Teminat Mektupları............................................... 140
6. Kefalet ve Benzeri Teminatların Saf Garanti
Taahhütleri İle Benzer Yönleri.......................................... 143
B. Karşılaştırmanın Önemi......................................................... 144
C. Ayrımın Kıstasları................................................................. 145
§ 10- ANGLO-AMERİKAN HUKUK DÜZENİNDEKİ
“WARRANTY” (TEKEFFÜL) KAVRAMIYLA
KARŞILAŞTIRMA................................................................... 147
A. “Warranty” Kavramı ve Saf Garanti Taahhüdü
ile Benzer Yanları.................................................................. 147
1. Genel Olarak “Warranty” Kavramı................................... 147
2. “Warranty” Kavramının Saf Garanti Taahhütleri
İle Benzer Yönleri............................................................ 150
B. Karşılaştırmanın Önemi......................................................... 150
C. Ayrımın Kıstasları................................................................. 151
§ 11- KOŞULA BAĞLI SÖZLEŞME İLE
KARŞILAŞTIRILMASI........................................................... 152
A. Koşula Bağlı Sözleşmelerin Saf Garanti Taahhüdü
ile Benzer Yanları.................................................................. 152
B. Karşılaştırmanın Önemi......................................................... 153
C. Ayrımın Kıstasları................................................................. 154
§ 12- KUMAR VE BAHİS İLE KARŞILAŞTIRILMASI................. 156
A. Kumar ve Bahis Kavramının Saf Garanti Taahhüdü
ile Benzer Yanları.................................................................. 156
B. Karşılaştırmanın Önemi......................................................... 157
C. Ayrımın Kıstasları................................................................. 157
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
UYGULANACAK HÜKÜMLERİN TESPİTİ
VE RİSKİN GERÇEKLEŞMESİNİN
HUKUKİ SONUÇLARI
§ 13- SAF GARANTİ TAAHHÜTLERİNE
UYGULANACAK HÜKÜMLER............................................. 159
A. Genel Olarak Kendine Özgü Sözleşmelere Uygulanacak
Hükümlerin Tespitinde İzlenecek Yöntem............................ 159
B. Saf Garantinin Kurulması, Şekli ve Geçerlilik Koşulları........ 162
1. Saf Garantinin Kurulması................................................. 162
2. Saf Garanti Taahhüdüne İlişkin Beyanın Ciddiyeti........... 164
3. Saf Garanti Sözleşmesinin Geçerlilik Koşulları................. 165
4. Şekil................................................................................. 169
C. Saf Garantinin Sona Ermesi................................................... 170
1. Genel Olarak.................................................................... 170
2. Garanti Alanın Ölümü...................................................... 170
3. Riskin Garanti Alanın Fiili İle Gerçekleşmesi................... 170
4. Süre.................................................................................. 172
§ 14- RİSKİN GERÇEKLEŞMESİNİN HUKUKİ
SONUÇLARI............................................................................ 174
A. Garanti Verenin Yükümlülüğünün Doğması..................... 174
B. Garanti Verenin Yükümlülüğünün Doğduğu An
ve Muacceliyet Anı............................................................... 175
C. Garanti Verenin Yükümlülüğünün Kapsamı.......................... 177
1. Garanti Alanın Zararını veya Yoksun Kaldığı
Kârı Karşılama Garantilerinde Garanti Verenin
Borcunun Kapsamı........................................................... 177
2. Saf Garanti Taahhüdünde Götürü Bedel
Kararlaştırıldığı Halde Garanti Verenin
Borcunun Kapsamı........................................................... 182
D. Garanti Verenin Yükümlülüğünü Gereği Gibi
İfa Etmemesinin Sonuçları.................................................... 188
SONUÇ............................................................................................... 191
KAYNAKÇA..................................................................................... 199