Roma Hukuku Pratik Çalışmaları ( Meseleler ) - BELGİN ERDOĞMUŞ
Roma Hukuku Pratik Çalışmaları ( Meseleler ) - BELGİN ERDOĞMUŞ
Belgin ERDOĞMUŞ / Bülent TAHİROĞLU
Sayfa Sayısı
:
308
Kitap Ölçüleri
:
16x24
Basım Yılı
:
2014
ISBN NO
:
9789753534192
ÖNSÖZ
Bu kitap, Roma Hukuku alanında yapılacak bilimsel ve öğretici çalışmalara yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır. Bu nedenle önce çözümü istenen hukuki meseleler ve bu meselelere ilişkin sorular ter¬tip edilmiştir. Daha sonra cevaplara ve meselelerin incelendiği, sonuca bağlandığı Roma kaynaklarına yer verilmiştir. Bu şekilde, çözüm yol¬larının Roma Hukuku kaynaklarından alınması imkânı doğmuştur. Ki¬tabın sonunda meselelerde geçen parayla ilgili terimler açıklanmış ve hukuki yapıdan ayrılması mümkün olmadığı için Roma iktisadi yapısı hakkında bu bağlamda bilgi verilmiştir.
Tertip edilen meselelerin çoğunluğu Digesta'da yer alan metin¬lere dayanmaktadır. Digesta, devrinin hukuk hayatında ortaya çıkan sorunlar hakkında karara varması yönünden, Anglo-Sakson eğitiminde esas alınan meseleler derlemesine (case-book) benzetilmektedir. Ger¬çekten, Digesta eşine rastlanmayacak şekilde azametli bir meseleler kitabı, hukuki olaylar derlemesidir (Prof. A. Schwarz).
Meselelerle ilgili Roma Hukuku kuralları ve ilkeler incelenirken, bunların modern hukukları ve bilhassa İsviçre-Türk Hukukunu nasıl etkilediği açıklanmaya çalışılmıştır. Bu sebeple, Roma kaynaklarının çözüme bağlandığı hukuki meseleler yanında yeri geldikçe ve imkân nisbetinde modern hukukun prensiplerinden, İsviçre-Türk Yargıtay'la¬rının ve Danıştay'ın verdiği kararlara değinilmiştir. Bu şekilde, Roma Hukukunun vardığı sonuçlarla, modern hukukumuzun sonuçları ara¬sındaki hukuki kavram ve düşünce bakımından ortaya çıkan paralel¬lik üzerinde durulmuştur. Bunun sonucunda, modern Türk Hukukunun Roma Hukukunun büyük etkisinde bulunduğu ve Roma Hukuku kural¬larının modern hukukumuza hâkim olduğu görülmektedir
Romalılar tarihteki ve hukuk tarihindeki ilk devleti kurmuş değildir¬ler. Fakat, kendilerinden önceki ve çağdaşları olan diğer uygarlıklar üzerinde üç yönlü üstünlüğe erişmişlerdir: Coğrafi-idari, teknik ve ta¬rihi. Hukuklarının çok geniş bir imparatorlukta uygulanması coğrafi-idari üstünlüklerini getirmiştir. Hukuk tekniği bakımından da üstündür¬ler. Zira, ilk olarak Romalılar hukuk kavramlarını geliştirmişler ve bu
kavramları ve kuralları açıklayan sistematik eserler yazmışlar ve genel prensipleri ortaya koymuşlardır. Bu prensiplerin birçoğu hiç değişme¬den veya biraz değişerek modern hukuklara girmiştir. Bu nedenlerle Roma Hukuku tarihteki tek bilimsel hukuk özelliğine sahiptir. Nihayet tarihi üstünlük: M. S. VI. yüzyılda İstanbul'da lustinianus'un hazırlattığı Corpus luris Civilis'te biraraya toplanan Roma Hukuku, ilkçağ hukukla¬rı içinde en iyi muhafaza edileni, yüzyıllar boyunca bilineni ve uygula¬nanı, bu şekilde de modern hukuklara intikal edeni olmuştur.
Roma, İlkçağ uygarlıkları arasında tarih bakımından bize daha yakın olduğu gibi, kaynak bolluğu dolayısıyla, en iyi tanınanıdır. Ayrıca, Batı kendi hukuk, kültür ve uygarlığının temellerinin Romadan geldiğini kabul etmekle yetinmemekte, ekonomik yapısının da Romanın geliş¬mesiyle oluştuğu görüşünü benimsemektedir.
Roma Hukuk sisteminin özelliği; devamlı olarak gelişebilme, de¬ğişen toplumun ihtiyaçlarına cevap verebilme yeteneğini gösterebil¬mesi ve bu sebeplerle, canlılığını devamlı olarak koruyabilmesindedir. XIX. yüzyılda Cermen kaynaklı kurallarla bütünleşen ve tabii hukuktan gelen Roma Hukuku ilkeleri, modern çağın doktrinlerine ve kanunları¬na yerleşmiştir. Ayrıca, devrimizde, Roma Hukukunun etkisi, Romanist iktibasın, benimsemenin yapılmadığı ülkelerde de göze çarpmaktadır. (Meselâ, bu durumda bulunan, günümüz Polonya Medenî Hukukunun izleri, iktisabın, benimsemenin gerçekleşmiş olduğu Çekoslavakya'dan daha fazladır). Bütün bu sebeplerle, bugün birbirinden çok farklı hu¬kuk sistemlerinin yürürlükte olduğu ülkelerde Roma Hukuku eğitimi yapılmaktadır. Bunlar arasında Roma Hukukunun hiç uygulanmamış olduğu Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, Sovyetler Birliği, Japonya, Kuveyt, Brezilya gibi ülkeler de yer almaktadır.
Roma Hukukunun amacı, sadece genel hukuk kültürü vermek değildir. Her şeyden önce, geleceğin hukukçusunun modern hukuku, hukuk kurumlarının doğuşu ve tarihi gelişimini bilmek suretiyle kendi milli hukukunu ve mukayeseli hukuku anlamasını sağlamaktır. Sadece, uygulanan pozitif hukukun bilinmesi, garip bir sınırlamayla son bulma¬ya mahkûmdur. Zira, bu pozitif hukuk da, belirli bir tarihî gelişmenin sonucudur ve bir geçiş hukukudur. Zamanın akışı içinde, belirli bir toplumun hukuk hayatını aksettirmek ve açıklamak gerekmektedir1. Günü¬müz hukukuna bu esaslardan hareket edilerek gelinmiştir.
Roma Hukukunun başlangıcı geçmişte ise de, gelişmesi günü¬müz hukukuna ve aynı görüş açısından geleceğin hukukunu da kapsa¬maktadır. Birçok yerleşmiş değerin devamlı tartışma konusu olduğu bir dünyada Roma Hukuku, sağlam birkaç temelden birini teşkil etmektedir.
Prof Dr. Bülent TAHİROĞLU Prof Dr. Belgin ERDOĞMUŞ
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ IX
KISALTMALAR XIII
MESELELER CEVAPLAR - METİNLER
1. Mesele: Impubes (baliğ olmayan küçük), tabiî borç 1
1. Meselenin cevapları 2
1. Meselenin metinleri 15
2. Mesele: Köle, condictio (sebepsiz iktisap davası) 17
2. Mesele cevapları 18
2. Meselenin metinleri 44
3. Mesele: Müşterek mülkiyet, institor, takas 45
3. Meselenin cevapları 46
3. Meselenin metinleri 55
4. Mesele: Teslim, mülkiyetin devri, actio Publiciana in rem 57
4. Meselenin cevapları 58
4. Meselenin metinleri 66
5. Mesele: istihkak davası, usucapio 67
5. Meselenin cevapları 68
5. Meselenin metinleri 85
6. Mesele: İntifa hakkı 87
6. Meselenin cevapları 88
6. Meselenin metinleri 94
7. Mesele: Rehin aktı, rehin hakkı (ipotek), fiducia 97
7. Meselenin cevapları 99
7. Meselenin metinleri 113
8. Mesele: Birlikte kusur 115
8. Meselenin cevapları 116
8. Meselenin metinleri 131
9. Mesele: Seçimlik borç 133
9. Meselenin cevapları 134
9. Meselenin metinleri 146
10. Mesele: Karz akti 149
10. Meselenin cevapları 150
10. Meselenin metinleri 156
11. Mesele. Senatus Consultum Macedonianum 159
11. Meselenin cevapları 161
11. Meselenin metinleri 172
12. Mesele: Kira akdi 173
12. Meselenin cevapları 174
12. Meselenin metinleri 187
13. Mesele: Şirket akti 189
13. Meselenin cevapları 190
13. Meselenin metinleri 197
14. Mesele: Hakem, hükmen teslim 199
14. Meselenin cevapları 200
14. Meselenin metinleri 206
15. Mesele: Furtum, zilyedlik, hukuki tağyir, semere 209
15. Meselenin cevapları .210
15. Meselenin metinleri 217
16. Mesele: Vedia-istisna akitleri 219
16. Meselenin cevapları 220
16. Meselenin metinleri 228
17. Mesele: Stipulatio akti-şart 229
17. Meselenin cevapları 230
17. Meselenin metinleri 237
18. Mesele: Nişanlanma-evlenme-boşanma-cezai şart 239
18. Meselenin cevapları 240
18. Meselenin metinleri 260
19. Mesele: Bağışlama-irade uyuşmazlığı 263
19. Meselenin cevaplan 264
19. Meselenin metinleri 273
20. Mesele: Superficies solo cedit, vekâletsiz iş görme 275
20. Meselenin cevapları 276
20. Meselenin metinleri 283
21. Mesele: Alım satım kira 285
21. Meselenin cevapları 287
21. Meselenin metinleri 291
22. Mesele: Haksız fiil benzeri 293
22. Meselenin cevapları 294
22. Meselenin metinleri 298
Roma Devletinin Para Birimleri 299
BİBLİYOGRAFYA 305
BAŞVURULAN ROMA KAYNAKLARINA İLİŞKİN ESERLER 309
Bu kitap, Roma Hukuku alanında yapılacak bilimsel ve öğretici çalışmalara yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır. Bu nedenle önce çözümü istenen hukuki meseleler ve bu meselelere ilişkin sorular ter¬tip edilmiştir. Daha sonra cevaplara ve meselelerin incelendiği, sonuca bağlandığı Roma kaynaklarına yer verilmiştir. Bu şekilde, çözüm yol¬larının Roma Hukuku kaynaklarından alınması imkânı doğmuştur. Ki¬tabın sonunda meselelerde geçen parayla ilgili terimler açıklanmış ve hukuki yapıdan ayrılması mümkün olmadığı için Roma iktisadi yapısı hakkında bu bağlamda bilgi verilmiştir.
Tertip edilen meselelerin çoğunluğu Digesta'da yer alan metin¬lere dayanmaktadır. Digesta, devrinin hukuk hayatında ortaya çıkan sorunlar hakkında karara varması yönünden, Anglo-Sakson eğitiminde esas alınan meseleler derlemesine (case-book) benzetilmektedir. Ger¬çekten, Digesta eşine rastlanmayacak şekilde azametli bir meseleler kitabı, hukuki olaylar derlemesidir (Prof. A. Schwarz).
Meselelerle ilgili Roma Hukuku kuralları ve ilkeler incelenirken, bunların modern hukukları ve bilhassa İsviçre-Türk Hukukunu nasıl etkilediği açıklanmaya çalışılmıştır. Bu sebeple, Roma kaynaklarının çözüme bağlandığı hukuki meseleler yanında yeri geldikçe ve imkân nisbetinde modern hukukun prensiplerinden, İsviçre-Türk Yargıtay'la¬rının ve Danıştay'ın verdiği kararlara değinilmiştir. Bu şekilde, Roma Hukukunun vardığı sonuçlarla, modern hukukumuzun sonuçları ara¬sındaki hukuki kavram ve düşünce bakımından ortaya çıkan paralel¬lik üzerinde durulmuştur. Bunun sonucunda, modern Türk Hukukunun Roma Hukukunun büyük etkisinde bulunduğu ve Roma Hukuku kural¬larının modern hukukumuza hâkim olduğu görülmektedir
Romalılar tarihteki ve hukuk tarihindeki ilk devleti kurmuş değildir¬ler. Fakat, kendilerinden önceki ve çağdaşları olan diğer uygarlıklar üzerinde üç yönlü üstünlüğe erişmişlerdir: Coğrafi-idari, teknik ve ta¬rihi. Hukuklarının çok geniş bir imparatorlukta uygulanması coğrafi-idari üstünlüklerini getirmiştir. Hukuk tekniği bakımından da üstündür¬ler. Zira, ilk olarak Romalılar hukuk kavramlarını geliştirmişler ve bu
kavramları ve kuralları açıklayan sistematik eserler yazmışlar ve genel prensipleri ortaya koymuşlardır. Bu prensiplerin birçoğu hiç değişme¬den veya biraz değişerek modern hukuklara girmiştir. Bu nedenlerle Roma Hukuku tarihteki tek bilimsel hukuk özelliğine sahiptir. Nihayet tarihi üstünlük: M. S. VI. yüzyılda İstanbul'da lustinianus'un hazırlattığı Corpus luris Civilis'te biraraya toplanan Roma Hukuku, ilkçağ hukukla¬rı içinde en iyi muhafaza edileni, yüzyıllar boyunca bilineni ve uygula¬nanı, bu şekilde de modern hukuklara intikal edeni olmuştur.
Roma, İlkçağ uygarlıkları arasında tarih bakımından bize daha yakın olduğu gibi, kaynak bolluğu dolayısıyla, en iyi tanınanıdır. Ayrıca, Batı kendi hukuk, kültür ve uygarlığının temellerinin Romadan geldiğini kabul etmekle yetinmemekte, ekonomik yapısının da Romanın geliş¬mesiyle oluştuğu görüşünü benimsemektedir.
Roma Hukuk sisteminin özelliği; devamlı olarak gelişebilme, de¬ğişen toplumun ihtiyaçlarına cevap verebilme yeteneğini gösterebil¬mesi ve bu sebeplerle, canlılığını devamlı olarak koruyabilmesindedir. XIX. yüzyılda Cermen kaynaklı kurallarla bütünleşen ve tabii hukuktan gelen Roma Hukuku ilkeleri, modern çağın doktrinlerine ve kanunları¬na yerleşmiştir. Ayrıca, devrimizde, Roma Hukukunun etkisi, Romanist iktibasın, benimsemenin yapılmadığı ülkelerde de göze çarpmaktadır. (Meselâ, bu durumda bulunan, günümüz Polonya Medenî Hukukunun izleri, iktisabın, benimsemenin gerçekleşmiş olduğu Çekoslavakya'dan daha fazladır). Bütün bu sebeplerle, bugün birbirinden çok farklı hu¬kuk sistemlerinin yürürlükte olduğu ülkelerde Roma Hukuku eğitimi yapılmaktadır. Bunlar arasında Roma Hukukunun hiç uygulanmamış olduğu Amerika Birleşik Devletleri, İngiltere, Sovyetler Birliği, Japonya, Kuveyt, Brezilya gibi ülkeler de yer almaktadır.
Roma Hukukunun amacı, sadece genel hukuk kültürü vermek değildir. Her şeyden önce, geleceğin hukukçusunun modern hukuku, hukuk kurumlarının doğuşu ve tarihi gelişimini bilmek suretiyle kendi milli hukukunu ve mukayeseli hukuku anlamasını sağlamaktır. Sadece, uygulanan pozitif hukukun bilinmesi, garip bir sınırlamayla son bulma¬ya mahkûmdur. Zira, bu pozitif hukuk da, belirli bir tarihî gelişmenin sonucudur ve bir geçiş hukukudur. Zamanın akışı içinde, belirli bir toplumun hukuk hayatını aksettirmek ve açıklamak gerekmektedir1. Günü¬müz hukukuna bu esaslardan hareket edilerek gelinmiştir.
Roma Hukukunun başlangıcı geçmişte ise de, gelişmesi günü¬müz hukukuna ve aynı görüş açısından geleceğin hukukunu da kapsa¬maktadır. Birçok yerleşmiş değerin devamlı tartışma konusu olduğu bir dünyada Roma Hukuku, sağlam birkaç temelden birini teşkil etmektedir.
Prof Dr. Bülent TAHİROĞLU Prof Dr. Belgin ERDOĞMUŞ
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ IX
KISALTMALAR XIII
MESELELER CEVAPLAR - METİNLER
1. Mesele: Impubes (baliğ olmayan küçük), tabiî borç 1
1. Meselenin cevapları 2
1. Meselenin metinleri 15
2. Mesele: Köle, condictio (sebepsiz iktisap davası) 17
2. Mesele cevapları 18
2. Meselenin metinleri 44
3. Mesele: Müşterek mülkiyet, institor, takas 45
3. Meselenin cevapları 46
3. Meselenin metinleri 55
4. Mesele: Teslim, mülkiyetin devri, actio Publiciana in rem 57
4. Meselenin cevapları 58
4. Meselenin metinleri 66
5. Mesele: istihkak davası, usucapio 67
5. Meselenin cevapları 68
5. Meselenin metinleri 85
6. Mesele: İntifa hakkı 87
6. Meselenin cevapları 88
6. Meselenin metinleri 94
7. Mesele: Rehin aktı, rehin hakkı (ipotek), fiducia 97
7. Meselenin cevapları 99
7. Meselenin metinleri 113
8. Mesele: Birlikte kusur 115
8. Meselenin cevapları 116
8. Meselenin metinleri 131
9. Mesele: Seçimlik borç 133
9. Meselenin cevapları 134
9. Meselenin metinleri 146
10. Mesele: Karz akti 149
10. Meselenin cevapları 150
10. Meselenin metinleri 156
11. Mesele. Senatus Consultum Macedonianum 159
11. Meselenin cevapları 161
11. Meselenin metinleri 172
12. Mesele: Kira akdi 173
12. Meselenin cevapları 174
12. Meselenin metinleri 187
13. Mesele: Şirket akti 189
13. Meselenin cevapları 190
13. Meselenin metinleri 197
14. Mesele: Hakem, hükmen teslim 199
14. Meselenin cevapları 200
14. Meselenin metinleri 206
15. Mesele: Furtum, zilyedlik, hukuki tağyir, semere 209
15. Meselenin cevapları .210
15. Meselenin metinleri 217
16. Mesele: Vedia-istisna akitleri 219
16. Meselenin cevapları 220
16. Meselenin metinleri 228
17. Mesele: Stipulatio akti-şart 229
17. Meselenin cevapları 230
17. Meselenin metinleri 237
18. Mesele: Nişanlanma-evlenme-boşanma-cezai şart 239
18. Meselenin cevapları 240
18. Meselenin metinleri 260
19. Mesele: Bağışlama-irade uyuşmazlığı 263
19. Meselenin cevaplan 264
19. Meselenin metinleri 273
20. Mesele: Superficies solo cedit, vekâletsiz iş görme 275
20. Meselenin cevapları 276
20. Meselenin metinleri 283
21. Mesele: Alım satım kira 285
21. Meselenin cevapları 287
21. Meselenin metinleri 291
22. Mesele: Haksız fiil benzeri 293
22. Meselenin cevapları 294
22. Meselenin metinleri 298
Roma Devletinin Para Birimleri 299
BİBLİYOGRAFYA 305
BAŞVURULAN ROMA KAYNAKLARINA İLİŞKİN ESERLER 309