Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun Özel Hukuk Alanındaki Sonuçları ( Sorunlar ve Çözüm Önerileri Sempozyumu )
Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun Özel Hukuk Alanındaki Sonuçları ( Sorunlar ve Çözüm Önerileri Sempozyumu )
Kerem Cem SANLI
Sayfa Sayısı
:
545
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2013
ISBN NO
:
9786054687817
740,00
TL
SUNUŞ
Elinizdeki bu eser, İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi ve son iki yıldır da, Rekabet Hukuku ve Politikası Uygulama ve Araştırma Merkezi (http://rhm.bilgi.edu.tr) çatısı altında düzenlediğimiz konfe¬ransların ürünü olan dördüncü derleme kitap. Bu konferans ve kitaplar, hiç şüphe yok ki önemli gördüğümüz rekabet hukuku konularını (dikey anlaşmalar, yaptırım politikası, hâkim durumun kötüye kullanılması) ele alıyorlar. Fakat kişisel olarak en fazla ilgi duyduğum ve değer atfettiğim konu, bu (konferansın ve) kitabın konusunu teşkil ediyor. Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun özel hukuk alanındaki sonuçları, 1997 yılından bu yana rekabet hukuku hakkında yaptığım akademik çalışma¬ların hatırı sayılır bir nispetini oluşturuyor. Bu manada, rekabet hukuku ile borçlar hukukunun kesiştiği bu alanda konferans düzenlemek ve bu kapsamda sunulan akademik çalışmaları ve ortaya atılan görüşleri yayın haline getirmenin, ayrı bir mutluluk kaynağı olduğunu söyleyebilirim.
Bu kişisel ilginin haricinde, rekabet hukukunun özel hukuk alanın¬daki sonuçlarının tartışılması ve bu konularda bilimsel çalışma yapılması, farklı (ve objektif) nedenlerle de önem arz ediyor. Herhalde bu hususta zikredilebilecek ilk neden, özel hukuk uygulamasının henüz gelişmemiş ve yaygınlaşmamış olmasıdır. Kanunun yürürlüğe girdiği 1994 yılından bu yana geçen neredeyse 20 senelik süre içerisinde, bilebildiğimiz ka¬darıyla \"olumlu\" sonuçlanan bir tazminat davası yok; devam eden dava sayısı da ihlal sayıları ile kıyaslandığında yok denecek kadar az. Bu içtihat \"yokluğu\" ise, özel hukuk tatbikatı konusunda ciddi bir zafiyet olduğuna
işaret etmekte. Bu durum her ne kadar Türk hukukuna özgü olmasa da1, rekabet hukukunun etkin bir şekilde uygulanması ve rekabet politikası¬nın ekonomik hayatta içselleştirilmesi için, bu durumun değişmesi zaruri gözüküyor. Bu kitabın, değişim yolunda önemli bir kilometre taşı olma¬sını umuyorum.
ikinci önemli neden ise, özel hukuk alanındaki sonuçların tatbiki açısından, çeşitli belirsizliklerin ve son derece tartışmalı uygulamaların varlığıdır. Somutlaştırmak gerekirse, geçersizlik açısından, Kanun\′un 6. maddesine aykırı hukuki işlemlerin nasıl bir geçersizlik rejimine tabi olduğu, grup muafiyeti kapsamı dışında kalan işlemlerde geçersizliğin nasıl ortaya çıkacağı; haksız fiil sorumluluğu açısından ise, sorumluluğun doğumu için kusurun gerekli olup olmadığı, zararın nasıl hesaplanaca¬ğı, kimlerin davacı sıfatını taşıyacağı, tüketicilerin davacı olarak kabul edilmeleri halinde, etkin yargılamanın nasıl sağlanabileceği, tazminatın takdiri ve zamanaşımı gibi hususlarda belirsizlikler ve devam eden tar¬tışmalar söz konusudur. Rekabetin Korunması Hakkında Kanundaki hükümlerin yetersizliği de, belirsizlikleri arttırmaktadır. Bu anlamda bu kitabın, bu belirsizlikleri bir ölçüde azaltabileceğini ve tartışmalara katkı sağlayacağını düşünüyorum.
Bu hususta özellikle zikredilmesi gereken bir konu ise, adli mahke¬meler ile Rekabet Kurulu (Danıştay) kararları arasındaki ilişki hakkında Yargıtay\′ın çeşitli kararları ile ortaya çıkan prensiplerdir. Yargıtay adli mahkemelerin Rekabetin Korunması Hakkında Kanun a aykırılığı değer¬lendirme yetkilerinin olmadığını, bu alanda Rekabet Kurulu nun (uzman bir kurum olması itibarıyla) münhasır yetkili olduğunu kabul etmektedir. Bu çerçevede de, rekabet hukukunun ihlali nedeniyle açılan bir davada, daha önceden verilmiş Kurul kararı yoksa, mahkeme \"hukuka aykırılığı\" bekletici mesele yapmaktadır. Özel hukuk tatbikatının etkin bir şekilde uygulanması ve hatta rekabet politikasının yerleşmesi açısından, bu içti¬hatlar ile ortaya çıkan prensiplerin son derece sakıncalı olduğunu ve içti-
hat değişikliğine gidilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Nitekim bu kitapta konuya ilişkin görüşler ve tartışmalar yer almaktadır.
Netice itibarıyla konferans ve kitap, rekabet hukukunun özel hukuk alanındaki tatbikine dair belirsizlikleri bir ölçüde gidermek, tartışmalara katkıda bulunmak ve özel hukuk uygulamasını daha etkin kılmak amacıy¬la hazırlanmıştır. Bilhassa mehaz Avrupa Birliği hukuklarında bu alanda son yıllarda ortaya çıkan bilgi birikimi, bir ölçüde bu kitap vasıtasıyla Türk hukukuna aktarılmakta ve ulusal mevzuatımıza dair önerilere de kaynaklık etmektedir. Nitekim konferans tebliğleri ve kitapta yer alan makalelere göz atıldığı vakit, yaygın bir şekilde mukayeseli hukuk verile¬rinden yararlanıldığı, bu verilerin Türk hukuku açısından uygulanabilirli¬ğinin tartışıldığı görülecektir. Rekabet Hukuku ve Özel Hukuk alanında çalışan, akademisyen, avukat, danışman ve rekabet uzmanları, İstanbul Bilgi Üniversitesi Rekabet Hukuku ve Politikası Uygulama ve Araştırma Merkezi ve Rekabet Kurumu\′nun ortaklaşa düzenlediği konferansta bir araya gelmişler ve konu ile ilgili görüşlerini paylaşmışlardır. Konferans düzenlenmesi aşamasında da konunun önemi dikkate alınarak sunumla¬rın yayınlanması hususunda tebliğ sahipleri ve Rekabet Kurumu başkan¬lığı ile mutabakata varılmış ve bu kitap ortaya çıkmıştır.
Bu noktada konferans hakkında kısaca bilgi vermek uygun olur. Konferans, yarışma makaleleri ve davetli makaleler olmak üzere iki şe¬kilde belirlenen tebliğlerden oluşmaktadır. Rekabet Kurumu, konferans başlığı ile aynı adı taşıyan bir makale yarışması organize etmiş ve bu 2010 senesi Kasım ayında kamuya duyurulmuştur. Son başvuru tarihi olan 11 Nisan 2011 tarihine kadar gönderilen makaleler, uzman ve akademisyen¬lerden oluşan bir hakem heyeti tarafından değerlendirilmiş ve yedi baş¬vuru arasından ilk üçe giren makale sahipleri, konferansa katılmaya hak kazanmıştır. Diğer tebliğ sahipleri ise liyakat esas alınarak, davet usulü ile (Rekabet Kurumu uzmanları ve Merkez yönetiminden oluşan) konferans organizasyon komitesi tarafından belirlenmiştir. Üç oturumdan oluşan konferansta, 10 tebliğ sahibi tarafından 7 ayrı tebliğ sunulmuştur. Tebliğ sahiplerinin dışında, her oturumda değerli yorumcular da yer almış ve tebliğler hakkında yorum ve eleştirilerini sunmuşlardır.
Bu konferans, katılımcıların sayısı ve sunulan tebliğlerin vasıfları itibarıyla, konu ile ilgili Türkiye\′de düzenlenen en kapsamlı akademik etkinlik olma niteliğini taşımaktadır. Bu nedenle de, konferans kitabının basılması ve sizlerle paylaşılması bizler için ayrıca değerlidir. Konferans kitabında, sunulan tebliğlerin tamamı, yorumcuların değerlendirmeleri ve tartışmalar (soru/cevap) ile birlikte yer almaktadır. Tebliğler, tebliğ sahipleri tarafından kapsamları genişletilerek makale haline getirilmiş ve bu şekilde yayınlanmıştır. Ayrıca bir kısım tebliğ/makale, hakem deneti¬minden geçmek suretiyle Rekabet Dergisinde de yayınlanmıştır. Şüphe yok ki bu süreç, kitabın bilimsel değerini arttırmakta ve kitabı konu ile ilgili önemli, güncel bir referans kaynak haline getirmektedir.
Kitabın muhtevasından bahsetmek gerekirse, kitap, konferans düzeni içerisinde, tebliğ sahiplerinin makalelerine ve oturum başkanı ve yorumcularm katkılarına yer vermektedir. İlk oturum, Özel Hukuk Yaptırımların Genel Bir Bakışı konusunu ele almaktadır. Bu oturumda iki tebliğ sunulmuştur ve tamamı kitapta yer almaktadır. İlki, aynı zaman¬da bu kitabın editörü olan İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Kerem Cem Sanlı tarafından kaleme alınan, \"Özel Hukuk Alanındaki Sonuçlara Genel Bir Bakış\" başlıklı makale¬dir. Bu makale bir anlamda, konferans ve kitapta sunulan konulara dair çerçeve analiz çizme gayesi ile kaleme alınmıştır. Bu bağlamda makale, özel hukuk alanındaki yaptırımların neler olduğu, bunların hükümleri ve uygulamada karşılaşılan sorunlar hakkında görüşler içermektedir. Ayrıca Konferans kapsamında \"geçersizlik\" yaptırımı hakkında bir tebliğ yer almamasından ötürü, bu yaptırım hakkında daha kapsamlı bilgilere yer verilmektedir. Makalede, tazminatın belirlenmesi, kusurun özelliği, za¬manaşımı gibi konuların yanı sıra özellikle Yargıtay kararları ile benimse¬nen ilkelerin, özel hukuk uygulamasının ve rekabet hukukunun gelişimi açısından yaratabileceği sakıncalar üzerinde durulmuş ve bu hususta bazı öneriler getirilmiştir.
İlk oturumdaki ikinci makale, rekabet uzmanları Harun Gündüz ve Tuğçe Koyuncu tarafından kaleme alınan, \"ABD, AB ve Türk Hukukun¬da Tazminat Davalarının Önündeki Usuli Engeller\" başlıklı makaledir. Oldukça kapsamlı olan bu makale, mukayeseli hukuk perspektifinden,Pamukkale Üniversitesi İİBF öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Ayhan Kortunay tarafından kaleme alınan, \"Alacağın Temliki Yoluyla Kolektif Tazminat Taleplerine İmkân Veren Bir Model Geliştirilebilir mi?\" başlıklı makale, ikinci yarışma tebliğidir. Yazar bu makalede, kolektif tazminat meselesini, yani çok sayıda zarar görenin söz konusu olduğu rekabet hu¬kuku İhlallerinde (kartellerde), bu kişilerin pratik açıdan dava açmalarına olanak sağlayan bir muhakeme mekanizmasının, pozitif hukuk açısından mümkün olup olmadığını ele almaktadır. Rekabet hukukunda genel olarak bilindiği üzere, çok sayıda kişinin zarar gördüğü hallerde, toplu dava açmaya imkân veren bir usul kuralı olmadığı sürece, zarar görenle¬rin haklarının peşinden gitmesi güçtür. Türk hukukunda da toplu dava mekanizması olmadığını göz Önünde tutan Yazar, Alman hukukunda bir davada benimsenen alacağın temliki modelinin alternatif olarak Türk hukukundaki değerini tahlil etmektedir. Bu modele göre, Almanya\′da bir kartelden dolayı zarar gören çok sayıda alıcı, alacak haklarını cüzi bir bedel karşılığında bir şirkete devretmiş, şirket hak sahibi olarak çimento karteli üyelerine dava açmıştır. Dolayısıyla özel bir muhakeme kuralı olmaksızın, genel hükümler aracılığı ile tazminat davasına işlerlik kazandırılmıştır. Ya¬zar, Türk hukuku açısından da teknik olarak bu modelin benimsenebilece-ğini ve fakat tam anlamıyla \"toplu dava\" modeline alternatif olabilecek bir değerinin olmadığını belirtmektedir. Bu anlamda açık bir yasal düzenleme yapılıncaya kadar, bu modelin bir \"ara çözüm\" olarak benimsenebîleceğini ileri sürmekte ve uygulayıcılar açısından tazminat davalarının etkinleştiril-mesinde somut bir mekanizma da ortaya atmaktadır.
Yarışma oturumunun son tebliği, \"Rekabet Hukukunda Haksız Fiil Sorumluluğu ve Tazminat Davalarında Usul Sorunları\" başlığını taşı¬maktadır. Hilal Utku, Belit Polat ve Seda Deniz tarafından müştereken kaleme alınan bu makale, ilk oturumun ikinci tebliğine paralel olarak taz¬minat davalarındaki usul sorunlarını ele almaktadır. Bu bağlamda önce, çalışmaya genel çerçeve çizmesi açısından, RKHK\′nın ihlalinden doğan haksız fiil alacağının şartları, Türk Borçlar Kanunu hükümleri çerçeve¬sinde irdelenmiştir. İkinci bölümde ise usul sorunları, kimlerin davacı olabileceği başta olmak üzere, zamanaşımı ve zararın ispatlanması olmak üzere üç başlık altında incelenmiştir. Mukayeseli hukuktaki yaklaşımları da dikkate alan çalışmada, usul sorunlarının çözümüne ilişkin çeşitli çö-zum önerileri de ortaya atılmıştır. Bu bağlamda çalışma, uygulamadaki engellerin aşılmasına yönelik bir açılım sağlamaktadır.
Son oturumda iki tebliğ sunulmuştur. Bunlardan ilki rekabet uz¬manları Hale Gündüz ve Sinan Bozkuş tarafından sunulan, \"Rekabet İhlallerinden Doğan Zararın Hesaplanması: AB Uygulaması Bağlamında Genel Yaklaşımlar\" başlığım taşımaktadır. Zararın hesaplanması, herhal¬de rekabet hukukunun ihlalinden doğan tazminat davalarının en önemli sorunlarından biridir. İhlalin neden olduğu zararın mahiyeti (salt eko¬nomik zarar), \"tam\" ve \"doğru\" olarak belirlemeyi genellikle güçleştir¬mektedir. İhlalin olmadığı kurgunun hipotetik/farazi olmasının yanı sıra, zararın toplumda yayılması, bu güçlüğün temel nedenleridir. Yazarlar, Avrupa Birliği Komisyonumun çalışmalarını da dikkate alarak, muhtelif ihlal tipleri açısından, zararın nasıl hesaplanabileceğini çeşitli yöntemler tahtında ayrıntılı olarak açıklamaktadırlar. Disiplinler arası bir çalışma olmasına rağmen, makale, uygulamacılar için gayet kolay anlaşılır bir dil ve sistematik ile zarar sorununun çözümüne dair bir çerçeve çizmektedir.
Konferansın ve kitabın son çalışması, Avukat Şahin Ardıyok ve ikti¬satçı Ali Ilıcak tarafından kaleme alman, \"Yakın Dönem Rekabet Kurulu Kararlarının Ampirik Analizi: İdarenin Tazminat Davalarına Katkı Düze¬yi\" başlıklı makaledir. Makale, müteakip (follow-on) davalar açısından, önceki Kurul kararının, haksız fiil yargılamasını ne ölçüde kolaylaştırdığı (veya etkilediği) sorusunu \"hukuk ve ekonomi\" perspektifinden yanıtla¬maya çalışmaktadırlar. Bu amaçla öncelikle Yargıtay\′ın, rekabet hukuku ihlallerinde \"önce Rekabet Kurulu kararı gerekir\" şeklinde özetlenebile¬cek olan yaklaşımı teorik açıdan değerlendirilmekte ve bunun ekonomik açıdan izah edilmesine çalışılmaktadır. Yazarlar, idari maliyetlerin ve hata maliyetlerinin azaltılması tahtında, bu yaklaşımın meşru görülebi¬leceğini belirtmektedirler. Akabinde ise, bu teorik önermenin, ampirik açıdan doğrulanmasına çalışılmıştır ve burada da 2006-2011 yıllarında verilen 65 Kurul karan incelenmiştir. Bu incelemede özü itibarıyla Kurul tarafından verilen bir kararın, haksız fiilin dört unsuru açısından olası bir yargılamayı ne ölçüde kolaylaştırdığı (idari maliyetlerin azaltılması) sorusuna yanıt aranmış ve sonuç olarak, Kurul kararının önemli bir yarar sağlamadığı tespiti yapılmıştır. Dolayısıyla Yazarlar, Yargıtay kararlarında
benimsenen ilkenin teorik olarak temeli olduğu iddia edilse bile, ampirik olarak Kurul kararlarının bunu desteklemediğini ve dolayısıyla mevcut pratik itibarıyla bunun sosyal maliyete neden olduğunu ileri sürmekte¬dirler.
Kısaca özetlemeye çalıştığım üzere, bu Kitapta yer verilen makaleler, Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun ihlalinden doğan özel hukuk yaptırımları ve özellikle tazminat sorumluluğuna dair hemen her konu¬yu, mukayeseli hukuk ve ekonomi biliminin verilerini dikkate alarak ele almakta ve çözüm için somut öneriler sunmaktadır. Doğal olarak bunun neticesinde bilimsel açıdan oldukça değerli, uygulamadaki ihtiyaçlara cevap veren ve belki de özel hukuk uygulamasının seyrini değiştirebilecek mahiyette bir eser ortaya çıkmıştır. Bu açıdan elinizdeki bu kitabın, özel hu¬kuk yargılaması açısından önemli bir başvuru kaynağı olacağını umuyoruz.
Tabiatıyla bu kitap çok sayıda kişinin ortak ürünüdür. Öncelikle Konferansa ve Yarışmaya tebliğ/makale sahibi olarak katılan tüm yazar¬lara, oturum başkanı ve yorumculara emekleri ve katkıları için müteşek¬kirim. Ayrıca Konferansımıza teşrif ederek, yorum ve tartışmalarda katkı sağladıkları, görüşlerini bizlerle paylaştıkları için Yargıtayımızm değerli mensuplarına özellikle teşekkür ederim. Konferans düzenlemesinde ve makalelerin yayına hazır hale getirilmesindeki emekleri için, Rekabet Dergisi ekibine ve özellikle rekabet uzmanı Gökşin Kekevi\′ye teşekkür etmek isterim. Onların emekleri, bu kitabın çok daha kolay çıkmasını sağladı. Konferansın düzenlenmesi ve konferans çalışmalarının yayına dönüştürülmesi hususunda, şahsıma ve Rekabet Hukuku ve Politikası Uygulama ve Araştırma Merkezi\′ne her türlü desteği sağlayan İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Turgut Tarhanlı\′ya, gösterdiği işbirliği ve ilgi için Rekabet Kurumu başkanı Prof. Dr. Nurettin Kaldırımcı\′ya teşekkürlerimi sunarım. Konferans öncesi ve sonrasında yardımcı olan araştırma görevlisi Ece Başa, Merkez çalışanı Esra Ünal\′a ve kitabın basım sürecindeki emeği için Merkez çalışanı Handan Duygu Türemez\′e, Erol Öz\′e ve On İki Levha çalışanlarına teşekkür ederim.
Yrd. Doç. Dr. Kerem Cem Sanlı
Akatlar/İstanbul 2012
İÇİNDEKİLER :
AÇILIŞ KONUŞMALARI
İLK OTURUM
ÖZEL HUKUK YAPTIRIMLARINA GENEL BİR BAKIŞ VE SORUNLAR
REKABETİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN\\\′UN ÖZEL HUKUK ALANINDAKİ SONUÇLARI: GENEL BAKIŞ VE SORUNLAR
Yrd. Doç. Dr. Kerem Cem SANLI
ABD, AB VE TÜRK REKABET HUKUKUNDA TAZMİNAT DAVALARININ ÖNÜNDEKİ USULİ ENGELLER
Harun GÜNDÜZ, Tuğçe KOYUNCU
YORUMLAR
Av. Dr. Kemal EROL
Av. Gönenç GÜRKAYNAK
SORU CEVAP BÖLÜMÜ
İKİNCİ OTURUM
YARIŞMA TEBLİĞLERİ
TÜRK HUKUKUNDA REKABET İHLALLERİNE İLİŞKİN TAZMİNAT DAVALARINDA PASSING ON SAVUNMASI VE DOLAYLI ALICI KURALININ UYGULANMASI: ABD VE AB UYGULAMALARI IŞIĞINDA DEĞERLENDİRME VE ÖNERİLER
Kadir Baş
ALACAĞIN TEMLİKİ YOLUYLA KOLLEKTİF TAZMİNAT TALEPLERİNE İMKAN VEREN BİR MODEL GELİŞTİRİLEBİLİR Mİ?
Yrd. Doç. Dr. Ayhan KORTUNAY
REKABET HUKUKUNDA HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞU VE TAZMİNAT DAVALARINDA USUL SORUNLARI
Hilal UTKU / Belit POLAT / Seda DENİZ
YORUM
Şükrü SARAÇ
SORU CEVAP BÖLÜMÜ
ÜÇÜNCÜ OTURUM
HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞUNDAKİ ÖZEL BAZI MESELELER
REKABET İHLALLERİNDEN DOĞAN ZARARIN HESAPLANMASI: AB UYGULAMASI BAĞLAMINDA GENEL YAKLAŞIMLAR
Hale GÜNDÜZ / Sinan BOZKUŞ
YAKIN DÖNEM REKABET KURULU KARARLARININ AMPİRİK ANALİZİ: İDARENİN TAZMİNAT DAVALARINA KATKI DÜZEYİ
Şahin ARDIYOK /Ali ILICAK
YORUM
Av. Sinan NAİPOĞLU
SORU CEVAP BÖLÜMÜ
Elinizdeki bu eser, İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi ve son iki yıldır da, Rekabet Hukuku ve Politikası Uygulama ve Araştırma Merkezi (http://rhm.bilgi.edu.tr) çatısı altında düzenlediğimiz konfe¬ransların ürünü olan dördüncü derleme kitap. Bu konferans ve kitaplar, hiç şüphe yok ki önemli gördüğümüz rekabet hukuku konularını (dikey anlaşmalar, yaptırım politikası, hâkim durumun kötüye kullanılması) ele alıyorlar. Fakat kişisel olarak en fazla ilgi duyduğum ve değer atfettiğim konu, bu (konferansın ve) kitabın konusunu teşkil ediyor. Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun özel hukuk alanındaki sonuçları, 1997 yılından bu yana rekabet hukuku hakkında yaptığım akademik çalışma¬ların hatırı sayılır bir nispetini oluşturuyor. Bu manada, rekabet hukuku ile borçlar hukukunun kesiştiği bu alanda konferans düzenlemek ve bu kapsamda sunulan akademik çalışmaları ve ortaya atılan görüşleri yayın haline getirmenin, ayrı bir mutluluk kaynağı olduğunu söyleyebilirim.
Bu kişisel ilginin haricinde, rekabet hukukunun özel hukuk alanın¬daki sonuçlarının tartışılması ve bu konularda bilimsel çalışma yapılması, farklı (ve objektif) nedenlerle de önem arz ediyor. Herhalde bu hususta zikredilebilecek ilk neden, özel hukuk uygulamasının henüz gelişmemiş ve yaygınlaşmamış olmasıdır. Kanunun yürürlüğe girdiği 1994 yılından bu yana geçen neredeyse 20 senelik süre içerisinde, bilebildiğimiz ka¬darıyla \"olumlu\" sonuçlanan bir tazminat davası yok; devam eden dava sayısı da ihlal sayıları ile kıyaslandığında yok denecek kadar az. Bu içtihat \"yokluğu\" ise, özel hukuk tatbikatı konusunda ciddi bir zafiyet olduğuna
işaret etmekte. Bu durum her ne kadar Türk hukukuna özgü olmasa da1, rekabet hukukunun etkin bir şekilde uygulanması ve rekabet politikası¬nın ekonomik hayatta içselleştirilmesi için, bu durumun değişmesi zaruri gözüküyor. Bu kitabın, değişim yolunda önemli bir kilometre taşı olma¬sını umuyorum.
ikinci önemli neden ise, özel hukuk alanındaki sonuçların tatbiki açısından, çeşitli belirsizliklerin ve son derece tartışmalı uygulamaların varlığıdır. Somutlaştırmak gerekirse, geçersizlik açısından, Kanun\′un 6. maddesine aykırı hukuki işlemlerin nasıl bir geçersizlik rejimine tabi olduğu, grup muafiyeti kapsamı dışında kalan işlemlerde geçersizliğin nasıl ortaya çıkacağı; haksız fiil sorumluluğu açısından ise, sorumluluğun doğumu için kusurun gerekli olup olmadığı, zararın nasıl hesaplanaca¬ğı, kimlerin davacı sıfatını taşıyacağı, tüketicilerin davacı olarak kabul edilmeleri halinde, etkin yargılamanın nasıl sağlanabileceği, tazminatın takdiri ve zamanaşımı gibi hususlarda belirsizlikler ve devam eden tar¬tışmalar söz konusudur. Rekabetin Korunması Hakkında Kanundaki hükümlerin yetersizliği de, belirsizlikleri arttırmaktadır. Bu anlamda bu kitabın, bu belirsizlikleri bir ölçüde azaltabileceğini ve tartışmalara katkı sağlayacağını düşünüyorum.
Bu hususta özellikle zikredilmesi gereken bir konu ise, adli mahke¬meler ile Rekabet Kurulu (Danıştay) kararları arasındaki ilişki hakkında Yargıtay\′ın çeşitli kararları ile ortaya çıkan prensiplerdir. Yargıtay adli mahkemelerin Rekabetin Korunması Hakkında Kanun a aykırılığı değer¬lendirme yetkilerinin olmadığını, bu alanda Rekabet Kurulu nun (uzman bir kurum olması itibarıyla) münhasır yetkili olduğunu kabul etmektedir. Bu çerçevede de, rekabet hukukunun ihlali nedeniyle açılan bir davada, daha önceden verilmiş Kurul kararı yoksa, mahkeme \"hukuka aykırılığı\" bekletici mesele yapmaktadır. Özel hukuk tatbikatının etkin bir şekilde uygulanması ve hatta rekabet politikasının yerleşmesi açısından, bu içti¬hatlar ile ortaya çıkan prensiplerin son derece sakıncalı olduğunu ve içti-
hat değişikliğine gidilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Nitekim bu kitapta konuya ilişkin görüşler ve tartışmalar yer almaktadır.
Netice itibarıyla konferans ve kitap, rekabet hukukunun özel hukuk alanındaki tatbikine dair belirsizlikleri bir ölçüde gidermek, tartışmalara katkıda bulunmak ve özel hukuk uygulamasını daha etkin kılmak amacıy¬la hazırlanmıştır. Bilhassa mehaz Avrupa Birliği hukuklarında bu alanda son yıllarda ortaya çıkan bilgi birikimi, bir ölçüde bu kitap vasıtasıyla Türk hukukuna aktarılmakta ve ulusal mevzuatımıza dair önerilere de kaynaklık etmektedir. Nitekim konferans tebliğleri ve kitapta yer alan makalelere göz atıldığı vakit, yaygın bir şekilde mukayeseli hukuk verile¬rinden yararlanıldığı, bu verilerin Türk hukuku açısından uygulanabilirli¬ğinin tartışıldığı görülecektir. Rekabet Hukuku ve Özel Hukuk alanında çalışan, akademisyen, avukat, danışman ve rekabet uzmanları, İstanbul Bilgi Üniversitesi Rekabet Hukuku ve Politikası Uygulama ve Araştırma Merkezi ve Rekabet Kurumu\′nun ortaklaşa düzenlediği konferansta bir araya gelmişler ve konu ile ilgili görüşlerini paylaşmışlardır. Konferans düzenlenmesi aşamasında da konunun önemi dikkate alınarak sunumla¬rın yayınlanması hususunda tebliğ sahipleri ve Rekabet Kurumu başkan¬lığı ile mutabakata varılmış ve bu kitap ortaya çıkmıştır.
Bu noktada konferans hakkında kısaca bilgi vermek uygun olur. Konferans, yarışma makaleleri ve davetli makaleler olmak üzere iki şe¬kilde belirlenen tebliğlerden oluşmaktadır. Rekabet Kurumu, konferans başlığı ile aynı adı taşıyan bir makale yarışması organize etmiş ve bu 2010 senesi Kasım ayında kamuya duyurulmuştur. Son başvuru tarihi olan 11 Nisan 2011 tarihine kadar gönderilen makaleler, uzman ve akademisyen¬lerden oluşan bir hakem heyeti tarafından değerlendirilmiş ve yedi baş¬vuru arasından ilk üçe giren makale sahipleri, konferansa katılmaya hak kazanmıştır. Diğer tebliğ sahipleri ise liyakat esas alınarak, davet usulü ile (Rekabet Kurumu uzmanları ve Merkez yönetiminden oluşan) konferans organizasyon komitesi tarafından belirlenmiştir. Üç oturumdan oluşan konferansta, 10 tebliğ sahibi tarafından 7 ayrı tebliğ sunulmuştur. Tebliğ sahiplerinin dışında, her oturumda değerli yorumcular da yer almış ve tebliğler hakkında yorum ve eleştirilerini sunmuşlardır.
Bu konferans, katılımcıların sayısı ve sunulan tebliğlerin vasıfları itibarıyla, konu ile ilgili Türkiye\′de düzenlenen en kapsamlı akademik etkinlik olma niteliğini taşımaktadır. Bu nedenle de, konferans kitabının basılması ve sizlerle paylaşılması bizler için ayrıca değerlidir. Konferans kitabında, sunulan tebliğlerin tamamı, yorumcuların değerlendirmeleri ve tartışmalar (soru/cevap) ile birlikte yer almaktadır. Tebliğler, tebliğ sahipleri tarafından kapsamları genişletilerek makale haline getirilmiş ve bu şekilde yayınlanmıştır. Ayrıca bir kısım tebliğ/makale, hakem deneti¬minden geçmek suretiyle Rekabet Dergisinde de yayınlanmıştır. Şüphe yok ki bu süreç, kitabın bilimsel değerini arttırmakta ve kitabı konu ile ilgili önemli, güncel bir referans kaynak haline getirmektedir.
Kitabın muhtevasından bahsetmek gerekirse, kitap, konferans düzeni içerisinde, tebliğ sahiplerinin makalelerine ve oturum başkanı ve yorumcularm katkılarına yer vermektedir. İlk oturum, Özel Hukuk Yaptırımların Genel Bir Bakışı konusunu ele almaktadır. Bu oturumda iki tebliğ sunulmuştur ve tamamı kitapta yer almaktadır. İlki, aynı zaman¬da bu kitabın editörü olan İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Kerem Cem Sanlı tarafından kaleme alınan, \"Özel Hukuk Alanındaki Sonuçlara Genel Bir Bakış\" başlıklı makale¬dir. Bu makale bir anlamda, konferans ve kitapta sunulan konulara dair çerçeve analiz çizme gayesi ile kaleme alınmıştır. Bu bağlamda makale, özel hukuk alanındaki yaptırımların neler olduğu, bunların hükümleri ve uygulamada karşılaşılan sorunlar hakkında görüşler içermektedir. Ayrıca Konferans kapsamında \"geçersizlik\" yaptırımı hakkında bir tebliğ yer almamasından ötürü, bu yaptırım hakkında daha kapsamlı bilgilere yer verilmektedir. Makalede, tazminatın belirlenmesi, kusurun özelliği, za¬manaşımı gibi konuların yanı sıra özellikle Yargıtay kararları ile benimse¬nen ilkelerin, özel hukuk uygulamasının ve rekabet hukukunun gelişimi açısından yaratabileceği sakıncalar üzerinde durulmuş ve bu hususta bazı öneriler getirilmiştir.
İlk oturumdaki ikinci makale, rekabet uzmanları Harun Gündüz ve Tuğçe Koyuncu tarafından kaleme alınan, \"ABD, AB ve Türk Hukukun¬da Tazminat Davalarının Önündeki Usuli Engeller\" başlıklı makaledir. Oldukça kapsamlı olan bu makale, mukayeseli hukuk perspektifinden,Pamukkale Üniversitesi İİBF öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Ayhan Kortunay tarafından kaleme alınan, \"Alacağın Temliki Yoluyla Kolektif Tazminat Taleplerine İmkân Veren Bir Model Geliştirilebilir mi?\" başlıklı makale, ikinci yarışma tebliğidir. Yazar bu makalede, kolektif tazminat meselesini, yani çok sayıda zarar görenin söz konusu olduğu rekabet hu¬kuku İhlallerinde (kartellerde), bu kişilerin pratik açıdan dava açmalarına olanak sağlayan bir muhakeme mekanizmasının, pozitif hukuk açısından mümkün olup olmadığını ele almaktadır. Rekabet hukukunda genel olarak bilindiği üzere, çok sayıda kişinin zarar gördüğü hallerde, toplu dava açmaya imkân veren bir usul kuralı olmadığı sürece, zarar görenle¬rin haklarının peşinden gitmesi güçtür. Türk hukukunda da toplu dava mekanizması olmadığını göz Önünde tutan Yazar, Alman hukukunda bir davada benimsenen alacağın temliki modelinin alternatif olarak Türk hukukundaki değerini tahlil etmektedir. Bu modele göre, Almanya\′da bir kartelden dolayı zarar gören çok sayıda alıcı, alacak haklarını cüzi bir bedel karşılığında bir şirkete devretmiş, şirket hak sahibi olarak çimento karteli üyelerine dava açmıştır. Dolayısıyla özel bir muhakeme kuralı olmaksızın, genel hükümler aracılığı ile tazminat davasına işlerlik kazandırılmıştır. Ya¬zar, Türk hukuku açısından da teknik olarak bu modelin benimsenebilece-ğini ve fakat tam anlamıyla \"toplu dava\" modeline alternatif olabilecek bir değerinin olmadığını belirtmektedir. Bu anlamda açık bir yasal düzenleme yapılıncaya kadar, bu modelin bir \"ara çözüm\" olarak benimsenebîleceğini ileri sürmekte ve uygulayıcılar açısından tazminat davalarının etkinleştiril-mesinde somut bir mekanizma da ortaya atmaktadır.
Yarışma oturumunun son tebliği, \"Rekabet Hukukunda Haksız Fiil Sorumluluğu ve Tazminat Davalarında Usul Sorunları\" başlığını taşı¬maktadır. Hilal Utku, Belit Polat ve Seda Deniz tarafından müştereken kaleme alınan bu makale, ilk oturumun ikinci tebliğine paralel olarak taz¬minat davalarındaki usul sorunlarını ele almaktadır. Bu bağlamda önce, çalışmaya genel çerçeve çizmesi açısından, RKHK\′nın ihlalinden doğan haksız fiil alacağının şartları, Türk Borçlar Kanunu hükümleri çerçeve¬sinde irdelenmiştir. İkinci bölümde ise usul sorunları, kimlerin davacı olabileceği başta olmak üzere, zamanaşımı ve zararın ispatlanması olmak üzere üç başlık altında incelenmiştir. Mukayeseli hukuktaki yaklaşımları da dikkate alan çalışmada, usul sorunlarının çözümüne ilişkin çeşitli çö-zum önerileri de ortaya atılmıştır. Bu bağlamda çalışma, uygulamadaki engellerin aşılmasına yönelik bir açılım sağlamaktadır.
Son oturumda iki tebliğ sunulmuştur. Bunlardan ilki rekabet uz¬manları Hale Gündüz ve Sinan Bozkuş tarafından sunulan, \"Rekabet İhlallerinden Doğan Zararın Hesaplanması: AB Uygulaması Bağlamında Genel Yaklaşımlar\" başlığım taşımaktadır. Zararın hesaplanması, herhal¬de rekabet hukukunun ihlalinden doğan tazminat davalarının en önemli sorunlarından biridir. İhlalin neden olduğu zararın mahiyeti (salt eko¬nomik zarar), \"tam\" ve \"doğru\" olarak belirlemeyi genellikle güçleştir¬mektedir. İhlalin olmadığı kurgunun hipotetik/farazi olmasının yanı sıra, zararın toplumda yayılması, bu güçlüğün temel nedenleridir. Yazarlar, Avrupa Birliği Komisyonumun çalışmalarını da dikkate alarak, muhtelif ihlal tipleri açısından, zararın nasıl hesaplanabileceğini çeşitli yöntemler tahtında ayrıntılı olarak açıklamaktadırlar. Disiplinler arası bir çalışma olmasına rağmen, makale, uygulamacılar için gayet kolay anlaşılır bir dil ve sistematik ile zarar sorununun çözümüne dair bir çerçeve çizmektedir.
Konferansın ve kitabın son çalışması, Avukat Şahin Ardıyok ve ikti¬satçı Ali Ilıcak tarafından kaleme alman, \"Yakın Dönem Rekabet Kurulu Kararlarının Ampirik Analizi: İdarenin Tazminat Davalarına Katkı Düze¬yi\" başlıklı makaledir. Makale, müteakip (follow-on) davalar açısından, önceki Kurul kararının, haksız fiil yargılamasını ne ölçüde kolaylaştırdığı (veya etkilediği) sorusunu \"hukuk ve ekonomi\" perspektifinden yanıtla¬maya çalışmaktadırlar. Bu amaçla öncelikle Yargıtay\′ın, rekabet hukuku ihlallerinde \"önce Rekabet Kurulu kararı gerekir\" şeklinde özetlenebile¬cek olan yaklaşımı teorik açıdan değerlendirilmekte ve bunun ekonomik açıdan izah edilmesine çalışılmaktadır. Yazarlar, idari maliyetlerin ve hata maliyetlerinin azaltılması tahtında, bu yaklaşımın meşru görülebi¬leceğini belirtmektedirler. Akabinde ise, bu teorik önermenin, ampirik açıdan doğrulanmasına çalışılmıştır ve burada da 2006-2011 yıllarında verilen 65 Kurul karan incelenmiştir. Bu incelemede özü itibarıyla Kurul tarafından verilen bir kararın, haksız fiilin dört unsuru açısından olası bir yargılamayı ne ölçüde kolaylaştırdığı (idari maliyetlerin azaltılması) sorusuna yanıt aranmış ve sonuç olarak, Kurul kararının önemli bir yarar sağlamadığı tespiti yapılmıştır. Dolayısıyla Yazarlar, Yargıtay kararlarında
benimsenen ilkenin teorik olarak temeli olduğu iddia edilse bile, ampirik olarak Kurul kararlarının bunu desteklemediğini ve dolayısıyla mevcut pratik itibarıyla bunun sosyal maliyete neden olduğunu ileri sürmekte¬dirler.
Kısaca özetlemeye çalıştığım üzere, bu Kitapta yer verilen makaleler, Rekabetin Korunması Hakkında Kanunun ihlalinden doğan özel hukuk yaptırımları ve özellikle tazminat sorumluluğuna dair hemen her konu¬yu, mukayeseli hukuk ve ekonomi biliminin verilerini dikkate alarak ele almakta ve çözüm için somut öneriler sunmaktadır. Doğal olarak bunun neticesinde bilimsel açıdan oldukça değerli, uygulamadaki ihtiyaçlara cevap veren ve belki de özel hukuk uygulamasının seyrini değiştirebilecek mahiyette bir eser ortaya çıkmıştır. Bu açıdan elinizdeki bu kitabın, özel hu¬kuk yargılaması açısından önemli bir başvuru kaynağı olacağını umuyoruz.
Tabiatıyla bu kitap çok sayıda kişinin ortak ürünüdür. Öncelikle Konferansa ve Yarışmaya tebliğ/makale sahibi olarak katılan tüm yazar¬lara, oturum başkanı ve yorumculara emekleri ve katkıları için müteşek¬kirim. Ayrıca Konferansımıza teşrif ederek, yorum ve tartışmalarda katkı sağladıkları, görüşlerini bizlerle paylaştıkları için Yargıtayımızm değerli mensuplarına özellikle teşekkür ederim. Konferans düzenlemesinde ve makalelerin yayına hazır hale getirilmesindeki emekleri için, Rekabet Dergisi ekibine ve özellikle rekabet uzmanı Gökşin Kekevi\′ye teşekkür etmek isterim. Onların emekleri, bu kitabın çok daha kolay çıkmasını sağladı. Konferansın düzenlenmesi ve konferans çalışmalarının yayına dönüştürülmesi hususunda, şahsıma ve Rekabet Hukuku ve Politikası Uygulama ve Araştırma Merkezi\′ne her türlü desteği sağlayan İstanbul Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Turgut Tarhanlı\′ya, gösterdiği işbirliği ve ilgi için Rekabet Kurumu başkanı Prof. Dr. Nurettin Kaldırımcı\′ya teşekkürlerimi sunarım. Konferans öncesi ve sonrasında yardımcı olan araştırma görevlisi Ece Başa, Merkez çalışanı Esra Ünal\′a ve kitabın basım sürecindeki emeği için Merkez çalışanı Handan Duygu Türemez\′e, Erol Öz\′e ve On İki Levha çalışanlarına teşekkür ederim.
Yrd. Doç. Dr. Kerem Cem Sanlı
Akatlar/İstanbul 2012
İÇİNDEKİLER :
AÇILIŞ KONUŞMALARI
İLK OTURUM
ÖZEL HUKUK YAPTIRIMLARINA GENEL BİR BAKIŞ VE SORUNLAR
REKABETİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN\\\′UN ÖZEL HUKUK ALANINDAKİ SONUÇLARI: GENEL BAKIŞ VE SORUNLAR
Yrd. Doç. Dr. Kerem Cem SANLI
ABD, AB VE TÜRK REKABET HUKUKUNDA TAZMİNAT DAVALARININ ÖNÜNDEKİ USULİ ENGELLER
Harun GÜNDÜZ, Tuğçe KOYUNCU
YORUMLAR
Av. Dr. Kemal EROL
Av. Gönenç GÜRKAYNAK
SORU CEVAP BÖLÜMÜ
İKİNCİ OTURUM
YARIŞMA TEBLİĞLERİ
TÜRK HUKUKUNDA REKABET İHLALLERİNE İLİŞKİN TAZMİNAT DAVALARINDA PASSING ON SAVUNMASI VE DOLAYLI ALICI KURALININ UYGULANMASI: ABD VE AB UYGULAMALARI IŞIĞINDA DEĞERLENDİRME VE ÖNERİLER
Kadir Baş
ALACAĞIN TEMLİKİ YOLUYLA KOLLEKTİF TAZMİNAT TALEPLERİNE İMKAN VEREN BİR MODEL GELİŞTİRİLEBİLİR Mİ?
Yrd. Doç. Dr. Ayhan KORTUNAY
REKABET HUKUKUNDA HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞU VE TAZMİNAT DAVALARINDA USUL SORUNLARI
Hilal UTKU / Belit POLAT / Seda DENİZ
YORUM
Şükrü SARAÇ
SORU CEVAP BÖLÜMÜ
ÜÇÜNCÜ OTURUM
HAKSIZ FİİL SORUMLULUĞUNDAKİ ÖZEL BAZI MESELELER
REKABET İHLALLERİNDEN DOĞAN ZARARIN HESAPLANMASI: AB UYGULAMASI BAĞLAMINDA GENEL YAKLAŞIMLAR
Hale GÜNDÜZ / Sinan BOZKUŞ
YAKIN DÖNEM REKABET KURULU KARARLARININ AMPİRİK ANALİZİ: İDARENİN TAZMİNAT DAVALARINA KATKI DÜZEYİ
Şahin ARDIYOK /Ali ILICAK
YORUM
Av. Sinan NAİPOĞLU
SORU CEVAP BÖLÜMÜ
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı