Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Patent Verilebilirlik Şartları - FÜLURYA YUSUFOĞLU
Patent Verilebilirlik Şartları - FÜLURYA YUSUFOĞLU
Fülürya YUSUFOĞLU - Vedat Kitapçılık
1.200,00
TL GİRİŞ Patent, hak sahibine buluşunu tekel olarak kullanma hakkı tanıyan belgedir. İdari bir işlem sonucu verilen bu belge, bir yandan patent hakkı sahibine belli bir süre ile sınırlı bir tekel hakkı tanırken, diğer yandan patente konu buluşla ilgili olarak tüm verilerin yayınlanması sonucunda, bilginin paylaşımını sağlamaktadır. Patent belgesindeki bilgiler herkese açık bilgilerdir. 551 sayılı KHK md. 1/2’ye göre, sınai hakkın tesisine uygun buluşlara patent belgesi verilerek bunların korunması sağlanır. Patentin ilk emarelerinin çok eskilere dayandığı söylenebilir. Milattan önce VII-VI. yüzyıllarda, eski Yunanistan’ın Sybaris kasabasında, bir yemeği ilk defa yapan aşçı lehine bir yıl boyunca münhasır kullanma hakkının tanındığına dair metinler bulunmuştur.[1]. Burada, tekel hakkının verilmesinde “buluşun” esas alındığı, “buluşu” yapan kişinin ikincil bir durumda olduğu, ayrıca bu şekildeki bir tekel hakkı tanınmasının amacının, “buluş” yapılmasının teşvik edilmesi ve aynı zamanda “buluşu” yapan kişinin bu çalışması neticesinde belli bir süre tek başına gelir elde etmesinin sağlanması olduğu görülmektedir. Eski Yunanistan’da elbette ki bugünkü anlamda bir buluşun yapılması ve buluşun düzenlenmesi söz konusu olmamakla beraber, yine de patent hakkında geçerli olan bazı temel ilkelerin çok ilkel bir şekilde yer aldığı görülmektedir. Roma döneminde patente benzer bir uygulamaya raslanmamıştır. Avrupa’da 13. ve 14. yüzyılda imtiyazlar dönemi başlamıştır. İmtiyazlar, günümüzün patent sisteminden çok farklı bir sistem olup, verilip verilmemesi belli bölgede hakim olan kişinin sübjektif kararına bırakılmıştır[2]. Patentle olan benzerlikleri ise, belli bir süreliğine imtiyaz tanınan kişinin/kişilerin buluşu tek başına kullanma hakkına sahip olmasıdır. Ancak bazen imtiyazların kişinin hayatı boyunca tanındığı da görülmüştür. İlk imtiyazlar Bohemya Kralı Wenceslas II tarafından 1271-1305 tarihleri arasında verilmiştir. Madenler için verilen imtiyazlar zamanla artmış ve madencilik dışındaki konulara da sirayet etmişti] Avrupa’da bilinen ilk kişisel imtiyaz, 1421 yılında Floransa’da mimar ve mühendis olan Filippo Brunelleschi’ye üç yıllığına verilen imtiyaz hakkı olmuştur[4].Daha sonra Venedik’te 1469 yılında Gutenberg’in asistanına, hareketli harfleri kullanmak suretiyle kitap basma hakkı, hayat boyu sürecek bir şekilde tanınmıştır.
ÖNSÖZ
Bu çalışma, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Şubat 2009’da Prof. Dr. Hamdi Yasaman başkanlığında, Prof. Dr. Selçuk Öztek, Prof. Dr. Ercüment Erdem, Prof.Dr. Tekin Memiş ve Doç Dr. Gül Okutan tarafından oluşan jüri önünde savunulmuştur. Konunun önemini bana gösteren ve bu konuyu seçmemde beni cesaretlendiren anabilim dalı başkanımız, manevi babam Sayın Hocam Porf. Dr. Hamdi Yasaman olmasaydı, bu çalışma da olmazdı. Prof. Dr. Hamdi Yasaman, çalışmamım her safhasında, yardımlarıyla ve cesaretlendirmeleriyle yanımda olmuş; konunun en iyi ve en net şekilde yansıtılması için tezimi defalarca okumuş ve hepsine uyduğum çok değerli önerilerde bulunmuştur. Tezimin hazırlanması sırasında, değerli vaktini bana ayıran ve benimle günlerce süren çalışmalar sonucunda tezime ayrı bir bakış açısı kazandıran kürsü hocam Sayın Prof. Dr. Ercüment Erdem’in üzerimde emeği büyüktür. Sayın hocam Prof. Dr. Tekin Memiş’e, birçok çetrefil konuda bana yol gösterdiği ve ufkumu genişlettiği için, ayrıca her ihtiyacım olduğunda kendisini hemen yanı başımda bulduğum ve bulacağımı bildiğim için teşekkür ederim. Sayın Doç. Dr. Gül Okutan’a, tartışmalı konuların üzerinde dikkatimi çektiği, çalışılması gereken konuları belirttiği için ve akademik desteği için teşekkür ederim. Sayın hocam Prof. Dr. Selçuk Öztek’e, akademik hayatımdaki her basamakta yanımda olduğu için ve bana verdiği destek için teşekkür ederim. Beni şahsen hiç tanımamasına rağmen, henüz yayınlanmamış iki makalesini bana internet üzerinden göndermek konusunda hiç tereddüt etmeyen Doç. Dr. Ayşe Odman Boztosun’a teşekkür ederim. Tezin hazırlanması sırasında, bana “koçluk” eden ve karamsar olduğum dönemlerde bile bana moral pompalayan ve çalışmaya teşvik eden Yard. Doç. Dr. Ahu Moralı ve Doç. Dr. Tolga Ayoğlu’na teşekkür ederim. Bu tezin kitap haline getirilmesinde koçluk görevini üstlenen ve arkadaşlığını benden asla esirgemeyen, bana hayatımın her alanında yardım eden kıymetli dostum Doç. Dr. Anlam Altay’a teşekkür ederim. Tüm çalışmalarımda bana yol gösteren ve yaptığımız akademik tartışmalar sayesinde yön veren Doç.Dr. Anlam Altay ve Doç. Dr. Tolga Ayoğlu, hep yanımda olun… Tezimi okuyup, hatalarımı düzelterek kitabı daha okunur hale getirdikleri için Yard. Doç. Ali Dural, Doç. Dr. Anlam Altay, Doç. Dr. Tolga Ayoğlu ve Dr. Sinan Yüksel’e teşekkür ederim. Dr. Mehtap İpek İşleten’e tez yazdığım dönemde evini bana cömertçe açtığı için, hayatımın her döneminde yanımda olduğu için ve hayatım boyunca en yakın arkadaşım kalmak zorunda olduğu için minnettarım. Dr. Tuba Karaman’a, güzel dostluğu ve verdiği güven için teşekkürler. Dr. Süheyla Balkar ve Yard. Doç. Dr. Pelin Işıntan’a her zaman verdikleri destek için teşekkürler. Her zaman hayatımda kalmasını ümit ettiğim Av. Müge Gül’e, arkadaşa ihtiyaç duyduğum her anda yanımda olduğu için ve renkli kişiliğiyle hayatıma renk kattığı için teşekkürler. Bir kimya mühendisi ve hukukçu olarak her iki bilim dalına da hakim olan ve patent konusunda derin bilgiye sahip olan Özkan Bilgin’e yardımları için teşekkür ederim. Annem Gülser Yusufoğlu, babam Tahsin Yusufoğlu, ablam Fümerel Yusufoğlu İnce ve eniştem Hakkı İnce’ye, her zaman yanımda oldukları için teşekkür ederim. Hastalıkta ve sağlıkta, iyi günde ve kötü günde hep yanımda oldunuz, sizin sevginizi hissetmek bu dünyadaki en değerli hediye. Teyzem Güner Tamer’e hayat enerjisiyle beni her zaman mutlu ettiği için, her şeyin sadece çalışmak olmadığını bana hatırlattığı için teşekkürler. Sevgili Ülkü Uludoğan’a her yorulduğumda nefeslendiğim güvenli limanım olduğu için ve ikinci annem olduğu için teşekkürler. Halam Cevriye Voinova, eşi Asen Voinov, kuzenlerim Asya ve Krasimir’e, hayatımda oldukları için teşekkür ederim. Asiat Tchagalidze’ye güzel ev sahipliği, her zaman gülen yüzü ve beni hep şımarttığı için teşekkürler. Kıymetlim Erk İnce, teyzen olarak hep yanında olacağım, sen de hep hayatımda ol. Tezimin kitap olarak yayınlanması için beni cesaretlendiren değerli yayıncı Vedat Carbaş’a ve bu çalışmanın dizgisini gerçekleştiren ve düzeltmeleri benimle birlikte yapan değerli Berrin Doğrul’a en içten teşekkürlerimi sunuyorum.
Fülürya Yusufoğlu,
Şişli, Ocak 2014
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ.............................................................................................. VII
KISALTMALAR........................................................................ XXVII
GİRİŞ................................................................................................... 1
BÖLÜM I
PATENT VE BULUŞ §1. PATENTLE İLGİLİ HUKUKİ DÜZENLEMELER............ 7 I. Türk Hukukundaki Düzenlemeler................................................. 7 II. Patentler ile İlgili Türkiye’nin Taraf Olduğu Uluslararası Sözleşmeler............................................................ 10 A. Sınai Mülkiyetin Himayesine İlişkin Paris İttihadı Mukavelesi – 1883 Tarihli Paris Sözleşmesi........................... 11 B. 14 Temmuz 1967 Tarihli Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı Kuruluş Sözleşmesi................................................. 12 C. 1970 Tarihli Patent İşbirliği Anlaşması................................... 12 D. 1971 Tarihli Patentlerin Uluslararası Sınıflandırılmasına İlişkin Strasbourg Anlaşması................................................. 14 E. 1973 Tarihli Avrupa Patent Sözleşmesi ................................. 14 F. 1994 Tarihli Dünya Ticaret Örgütü ve TRIPS Anlaşması........ 15 G. 6 Haziran 1947 Tarihinde La Haye’de Kurulan “Milletlerarası Patent Enstitüsü”ne Katılım ve Avrupa Patent Organizasyonu ile Çalışma Anlaşması........................................................... 17 §2. BULUŞ VE PATENT......................................................... 18 I. Buluş....................................................................................... 18 A. Buluş Kavramı................................................................ 18 B. Buluş ve Keşif Arasındaki Farklar....................................... 22 C. Buluşun Özellikleri.......................................................... 23 1. Mutlak Bir Hak Olması.............................................. 23 a) Genel Olarak Mutlak Hak-Nispi Hak Tasnifi ve Ayırımı....................................................... 24 b) Buluş Üzerindeki Hakkın Hukuki Niteliği, Bu Hak Konusundaki Çeşitli Görüşler....................................... 25 ba) Doktrindeki Fikirler............................................. 25 bb) Görüşümüz ve Buluş Üzerindeki Hakkın Mutlak Hak Olarak Kabul Edilmesinin Önemi.................... 27
2. Korunan Somut Buluş- Korunmayan Soyut Amaç.......... 32
II. Patent............................................................................................... 33
A. Patent Kavramı ve Koruma Süresi........................................ 33B. Patentin Konusu veya Şartı Olarak Buluş.......................... 35
1. Patent Verilebilirlik Şartı Olarak Buluş.......................... 35 2. Patentin Konusu Olarak Buluş .................................... 363. Buluş ve Patent Verilebilirlik Şartları....................... 38
C. Patentin Benzer Fikri Ürünlerden Farkı............................ 39
1. Patent ile Faydalı Model................................................... 39 2. Patent ile Know-How...................................................... 41 3. Patent ile Endüstriyel Tasarım..................................... 42 4. Patent ile Eser............................................................ 44D. Patente Konu Buluşun Korunacak Unsurları – İstemler 45
1. Genel Olarak İstemler...................................................... 45
2. İstemlerin Fonksiyonları ve İstemlerin Yorumu................... 47
a) Genel Olarak İstemlerin Fonksiyonları.................... 47 b) 551 sayılı KHK md. 83’e Göre İstemlerin Yorumu..... 47 c) EPC md. 69 ile İlgili Protokole Göre İstemlerin Yorumlanması............................................................ 48 d) İstemlerde Yer Alan Kelimelerin Anlamlandırılması....... 48 3. Patente Konu Buluşta Korunacak Unsurların Düzenleme Şekline Göre İstem Türleri – Bağımsız İstem, Bağımlı İstem.................................................................. 52 a) Bağımsız ve Bağımlı İstem Arasındaki İlişki.................. 52 b) İstemlerde Yer Alan Esaslı Unsurlar............................ 54 4. Patente Konu Buluşun Konusuna Göre İstem Kategorileri – Ürün İstemi, Usul İstemi................................................... 54 a) Ürün İstemleri- Ürün Patenti....................................... 56 aa) Ürün İstemi.................................................. 57 ab) Usul İle Tanımlanan Ürün İstemi ................... 57 ab1) Yeni Ürünün Üretilmesi Zorunluluğu.............. 57 ab2) Bilinen Bir Ürünün Yeni Bir Usulle Üretilmesi Sorunu........................................ 60 b) Usul İstemleri – Usul Patenti....................................... 62 ba) Usul İstemi........................................................... 62 bb) Kullanım İstemi............................................ 635. Yenilik ve Buluş Basamağı İncelemesinde
İstemlerin Önemi............................................................. 64
E. Patent Türleri....................................................................... 65 1. İstemlerin Kategorilerine Göre..................................... 65 2. İnceleme Şekline Göre............................................... 65 a) İncelemeli Patent Tescil Sistemi............................. 66 aa) Yürürlükteki Sisteme Göre İncelemeli Patent Prosedürü.................................................. 66 ab) Sınai Mülkiyet Kanunu Tasarısının Kanunlaşmasından Sonra Geçerli Olacak İncelemeli Patent Prosedürü.................................. 66 b) İncelemesiz Patent Tescil Sistemi................................. 69 3. Asıl Patentle Olan Bağına Göre................................... 71 4. Aleni Olup Olmamasına Göre..................................... 71 5. Tescilin Yapıldığı Sisteme Göre – Türk Patenti, Avrupa Patenti, Birlik Patenti, Uluslararası Patent.............. 72 F. Patentten Doğan Hakkın Özellikleri....................................... 76 1. Buluşun Tekrar Uygulanmasını Sağlayacak Açıklıkta Olması.............................................................. 76 2. Menfaatler Dengesi Bakımından, Süre İle Sınırlı Bir Teşvik Ödülü Olması ve Süre Sonunda Kamuya Mal Olması 77 3. Mutlak Hak Olması................................................... 79 4. Tescil İle Elde Edilmesi.............................................. 81 G. Patent Hukukunda Ülkesellik İlkesi........................................ 84 H. Avrupa Patent Sözleşmesi’nin Türk Patent Hukuku Üzerindeki Etkisi.................................................................. 86 1. Avrupa Patentinin Üye Ülkelerde Etkisi............................. 87 2. Avrupa Patentinin Üye Ülkelerde Hükümsüzlüğü İle İlgili EPC Düzenlemeleri.............................................. 89 3. Avrupa Patentinin Üye Ülkelerdeki Hükümsüzlüğünün Her Üye Ülkede Serbestçe Değerlendirilmesi İlkesi........... 91 §3. PATENT VERİLEMEYECEK KONULAR VE BULUŞLAR 92I. Türk Hukukundaki Düzenlemeler............................................... 93
II. Buluş Niteliğini Haiz Olmayan Konular....................................... 96
A. Keşifler, Bilimsel Teoriler, Matematik Yöntemler............... 96 1. Keşifler........................................................................... 96 a) Keşiflerin Patente Konu Olmaması Kuralı.................... 96 b) Biyoteknolojik Buluşlar Hakkındaki Yapay İstisna...... 98 2. Matematiksel Yöntemler ve Bilimsel Teoriler................... 99B. Zihni Faaliyetler, İş Faaliyetleri ve Oyunlara İlişkin Plan,
Kural ve Yöntemler.......................................................... 100
1. Genel Olarak................................................................. 100 2. İş Usulü Patenti............................................................. 101C. Bilgisayar Programları............................................. 103
1. Bilgisayar Programları FSEK Çerçevesinde Korunmaktadır............................................................... 103 2. Bilgisayar Programının Patente Konu Olması Sorunu ....... 105 3. Bilgisayar İçeren Buluşların Patente Konu Olması............ 107 D. Estetik Niteliği Haiz Yaratmalar.......................................... 108 E. Bilginin Derlenmesi Sunulması Düzenlenmesi ve İletilmesi ile İlgili Teknik Yönü Bulunmayan Usuller.............. 110 III. Patent Korumasından Faydalanmayan Buluşlar....................... 110 A. İnsan ve Hayvan Vücuduna Uygulanacak Cerrahi ve Tedavi Usulleri ile İnsan ve Hayvan Vücudu ile İlgili Teşhis Usulleri 112 1. Tedavi Usulünün Patent Korumasının Dışında Tutulmasının Sebepleri.................................................... 1142. Patente Konu Olamayacak Usuller.......................... 115
a) Tedavi Usulleri......................................................... 116 aa) Hastalıkların Tedavisi ve Önlenmesi............ 116 ab) Hastalık Olarak Kabul Edilen Belirtiler....... 116 ac) Hastalık Olarak Kabul Edilmeyen Belirtiler. 117 ad) Tedavi Edici Olan ve Olmayan Usullerin Bir Tek Usulde Yer Alması................................ 118 ada) Tedavi Edici Olan ve Olmayan Usullerin Birbirine Sıkı Sıkıya Bağlı Olması............... 119 adb) Tedavi Edici Olan ve Olmayan Usullerin Birbirinden Ayrılabilmeleri.......................... 120 b) Teşhis Usulleri......................................................... 121 ba) Doğrudan Doğruya Teşhise Yönelik Usul........... 121 bb) Teşhis Usulü Kavramının Genişletilmesi............... 122 c) Cerrahi Usuller........................................................ 123 ca) Cerrahi Usul Tanımı................................... 123 cb) Patente Konu Olabilecek ve Olamayacak Cerrahi Usulün Tespiti........................................ 124 3. Birden Çok Adım İçeren Bir Usulün Adımlarından Sadece Birisinin Tedavi veya Cerahhi Müdahale Adımını İçermesi........................................................... 127 4. Usulü Gerçekleştiren Kişilerin Tespiti.............................. 128 5. Patente Konu Olamayacak Usullerde Kullanılan Maddeler ve Bileşimler................................................. 128 6. Usullerin Sanayiye Uygulanabilirliği........................... 129 B. Konusu Kamu Düzenine ve Genel Ahlaka Aykırı Olan Buluşlar........................................................... 129 C. Bitki Çeşitleri................................................................ 132 1. Patent ve Islahçı Hakları Açısından Bitki Çeşitleri............ 132 a) Genel Olarak Bitki Çeşidi........................................ 132 b) Patent Hukuku Çerçevesinde Korunmayan Bitki Çeşitleri........................................................... 134 c) Islahçı Hakkı Çerçevesinde Korunan Bitki Çeşidi..... 135 2. Patente Konu Olamayan Bitki Çeşidi ve Patente Konu Olabilen Biyoteknolojik Buluş.............................. 136 D. Hayvan Irkları.......................................................................... 138
BÖLÜM II
BULUŞUN PATENT YOLUYLA KORUNMA ŞARTLARI
§1. TEKNİK KARAKTER............................................................ 139 I. Hukuki Düzenlemeler.............................................................. 139 II. Patent Verilebilirlik Şartı Olarak Teknik Karakter Taşıyan Buluş......................................................................... 140 A. EPC1973 Uygulaması Sırasında Teknik Karakter ............ 140 B. EPC2000’den İtibaren Teknik Karakter............................... 142 C. Teknik Karakter, Buluşun Niteliğine İlişkin Olduğu İçin, Bağımsız Patent Verilebilirlik Şartı Olarak Kabul Edilmelidir..................................................... 144 III. Buluşun Teknik Karakteri ile Yenilik ve Buluş Basamağının Değerlendirilmesi Bakımından Teknik Unsurların Farkı............... 147 IV. Teknik Karakterin Tanımlanmasında Kullanılan Araçlar........ 150 A. Teknik Teriminin Tanımlanmasındaki Zorluk..................... 150 B. Teknik Alan ve Patent Sınıflandırmasının Önemi................... 151 1. Patent Sınıflandırma Sistemleri........................................ 151 2. Buluşun Ait Olduğu Teknik Alan..................................... 153 V. Teknik Karakterin Tespiti......................................................... 154 A. Teknik Etki veya Teknik Değerlendirme.......................... 154 1. Teknik Değerlendirme.................................................... 154 2. Teknik Etki 154 B. EPO Tarafından Teknik Karakterin Tespiti Yöntemi............. 156 1. Buluş Şartı Olarak Teknik Alana Katkının Bulunması EPO’nun Eski Uygulaması.............................................. 156 2. Teknik Katkı Şartının Terk Edilmesinin Önemi ve Getirdikleri...................................................... 157 VI. Teknik Unsurların Yanında Teknik Olmayan Unsurların Bulunması Halinde Teknik Karakter......................................... 158 A. Teknik Olan Ve Olmayan Unsurların Etkileşimi Halinde Teknik Karakter..................................................... 159 B. Teknik Unsurların Bulunmasına Rağmen, Teknik Karakterin Bulunmadığı Durumlar....................................... 164 §2. YENİLİK............................................................................. 165 I. Yenilik Kavramı ve Nitelikleri................................................. 165 A. Yenilik Kavramı............................................................ 165 1. Genel Olarak Yenilik Kavramı................................. 166 2. Yenilik Kavramına İlişkin Hukuki Düzenlemeler........ 167 3. Yeniliğin Tespitinin Önemi........................................ 168 4. Yeniliğin Tespitinde İstemlerin Önemi....................... 169 B. Yeniliğin Özelliği................................................................ 170 1. Mutlak Yenilik.............................................................. 170 2. Maddi Yenilik.......................................................... 171 C. Yeniliğin Belirlenmesinde Kullanılan Kriterler................. 171 1. Objektif Olarak Belirlenmesi.................................... 171 2. Zaman Bakımından Belirlenmesi.............................. 173 3. Yer Bakımından Belirlenmesi.................................... 176 II. Bilgiye Erişme İmkanı............................................................. 176 A. Bilgiye Erişilebilirlik....................................................... 176 B. Bilgiye Erişebilecek Kişiler................................................ 179 1. Toplum.................................................................... 179 2. Bilgiyi Anlayabilecek ve Kullanabilecek Kişiler......... 181 3. Sır Saklama Borcu Altında Bulunmayan Kişiler......... 183 a) Sır Saklama Borcu................................................... 183 b) Sır Saklama Borcu Bulunan ve Bulunmayan Kişilerin Tespiti........................................................ 184 ba) Ürünün Alıcıları................................................... 184 bb) Çalışanlar.................................................. 185 bc) Yazılı Açıklamaların Muhatabı.................... 186 bd) Buluşun Sergilenmesi Sırasında Sergiye Katılanlar ve Potansiyel Müşteriler...................... 187 be) Sır Saklama Sözleşmesinin Tarafları.................... 188 bf) Ürünü Test Etmek İçin Alan Kişiler.................... 189 bg) Konferanslara Katılan Kişiler............................. 190 bh) Tıp Alanında Bulunan Kişiler.............................. 191 &
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı