OSMANLICA - TÜRKÇE Ansiklopedik Lugat

  âbide... kelimelerini bulmak mümkün değildir. Bahâ lügatinde : fasih, emvâç... kelimeleri­ne yer verilmemiştir. Salâhî'nin Kamûs-i Osmânî'sinde : "parmak üzümü" (kara) demek olan esâbi'-ül-ızârî terkibi yanlıştır, esâbi'-ül-azârî veya esâbi'-ül-azârâ olması lâzımdır. Ali Seydî'nin Kamûs-i Osmânî'sinde : "keskin, kesici" mânâsına gelen bürrân kelimesi arapça; Kamûs-i Türkî'de aynı kelime berrân şeklinde farsça olarak geçmektedir. Kelime Naci'de olduğu gibi bürrân şeklinde farsçadır. Mustafa Nihad'ın i955'te, genişletilmiş 2'nci basım olarak yayınladığı Osmanlıca - Türkçe Sözlük'ünde hurûf-i kameriyye'den olan c harfi her tarafta hurûf-i şemsiyye olarak gösterilmiştir. Meselâ: cem'-üc--cem, mukaddimet-üc-ceyş, dâr-üc-cihâd, serî-üc-cereyân, tâbiyet-üc-ceys... gibi. Buna mukabil hurûf-i şemsiyye'den olan kerîh-ün-nefes terkibi kerîh-ül-nefes şeklinde yer almıştır. Yine aynı eserde "oturanlar, yerli­ler" mânâsına gelen ve katın'm cem'i olan kuttan kelimesi kutan şeklinde; "ululuk, büyüklük, gösterişlilik" mânâsına gelen übbehet kelimesi übehhet şeklinde okunmuş; hunfesâ kelimesi hunefsâ ve zünbûr kelimesi zenbûr; usfûr kelimesi asfûr şeklinde yanlış okunmuştur. Bu kabil örneklerden daha yüzlercesini, binlercesini sıralamak mümkündür. Basılmakta olan bu söz­lüğe gelince : Eser aynı zamanda ansiklopedik mâhiyet arzetmekte, kelime ve tâbirler geniş manâlarıyle îzah olunmaktadır. Meselâ birer müzik terimi olarak kullanılan, hicaz, nihâvend, rast, uşşak, ferahfeza, tâhir pûselik ve şâire gibi kelime, tâbir ve terkipler, eski Osmanlıca lügatlerimizde sâdece: "makamât-ı mûsikiyye'dendir" cümlesi ile karşılanmıştır; bu lügatte ise bütün müzik terimleriyle, tıbbî, hukukî, edebî, târihî v.b. lügat ve tâbirlerin ilmî izahları yapılmış, bunlara lüzumlu misaller verilmiştir. Divan Edebiyâtı'nm meşhur şâir ve edipleriyle İslâmiyetin ünlü şahsiyetlerinden bâzılarının kısa hal tercümeleri de burada yer almıştır.

Uzun yıllardan beri devam edegelen yorucu ve yıpratıcı çalışmalarla meydana gelen bu eser, her gün biraz daha yükselmekte olan kültür ve eğitim âbidemize en küçük bir yapı taşı olabilirse ne mutlu bana. FERİT DEVELLİOĞLU

İÇİNDEKİLER

İlk Baskı (i962)'nın Önsözü : BAŞLARKEN............................................................................ IX

Lûgat'in Genişletilmiş Yeni Baskısı (1993) Üzerine BİRKAÇ SÖZ....................................... XI

26. BASKI (2010) AÇIKLAMASI......................................................................................... XIII AÇIKLAMALAR...................................................................................................................... XV

BİBLİYOGRAFYA................................................................................................................. XVII

KISALTMALAR........................................................................................................................... XX

LÜGAT....................................................................................................................................... XXI

VII