Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Osmanlı Tıp Hukuku
.jpg){kind=small}
Osmanlı Tıp Hukuku
Süleyman Emre ZORLU
280,00
TL
“İslam ve Osmanlı Hukukunda Tıbbi Müdahaleden Doğan Hukuki Sorumluluk” isimli doktora tez çalışmamız, düzeltmeler
yapıldıktan sonra “Osmanlı Tıp Hukuku” ismiyle siz değerli okuyucuların ve araştırmacıların hizmetine sunulmuştur. Toplamda
üç yılda hazırlanan bu eserde Türk Milleti’nin önceki hukuk sistemi olan Osmanlı hukukundaki tıp hukukuna ilişkin
düzenlemeler yer almaktadır.
Karahanlılar ve Selçuklular’da olduğu gibi Osmanlı devletinde de İslam hukuk sistemi uygulanmıştır. Osmanlı devleti daha
önce başka bir İslam devletinin egemenliği altına girmemiş ülkeleri ve halkları, egemenliği altına almış ve buralarda huzurlu
bir yönetim sağlamıştır. Bugün dünyanın kanayan yarası olan Ortadoğu ve Filistin, Osmanlı idaresinde yüzyıllarca huzurun ve
refahın sembolü olmuştur. Osmanlı devleti bu huzur ve refah ortamını hiç kuşkusuz çok iyi işleyen bir adalet sistemi ile
gerçekleştirmiştir.
Hukuk, geçmişi ve geleceği ile bir bütünlük arz eder. Bu nedenle, geçmiş hukuk sistemlerinden bahsederken arkeolojik bir
çalışmanın ürünü olarak değil, yaşayan bir hukuk sistemine göre izah etmek, günümüz hukuk çalışmalarına yapılacak büyük
hizmetlerdendir. Önceki hukuk sistemimiz olan İslam hukukunun bir uygulaması olan Osmanlı hukukunu, günümüz hukuk
kavramları ile açıkladığımız zaman, bir anlam ve değer oturması sağlanmaktadır. Ayrıca Osmanlı hukukunda uyuşmazlıklara
ve günümüz tıp hukukunun kronik problemlerine ideal hukuka uygun olarak çözümler getirildiği anlaşılmaktadır. Bu
çözümlerin ortaya konulması günümüz Türk hukukuna yapılacak hizmetlerdendir. Çalışmamız bu anlam ve amaç
doğrultusunda bir tarafta Osmanlı hukukunu arkeolojik boyuttan günümüz hukukçularının anlayabileceği bir surette eden
eşsiz ve çokça eseri olan, tez danışmanım ve değerli büyüğüm Prof. Dr. Mustafa AVCI’nın yol göstermesi ve yoğun gayreti ile
diğer tarafta ülkemizde tıp hukukunun öncülerinden olan Prof. Dr. Mehmet AYAN’nın büyük katkıları ile hazırlanmıştır.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ...................................................................................................................... V
İÇİNDEKİLER ............................................................................................................ VII
KISALTMALAR ........................................................................................................ XIII
GİRİŞ
I. ARAŞTIRMANIN KONUSU ................................................................................... 1
II. ARAŞTIRMANIN AMACI ...................................................................................... 2
III. ARAŞTIRMANIN YÖNTEMİ.................................................................................. 3
IV. KAYNAKLAR........................................................................................................ 4
BİRİNCİ BÖLÜM
TIBBİ MÜDAHALE KAVRAMI, TIBBİ MÜDAHALEDEN DOĞAN HUKUKİ
SORUMLULUĞUN TARİHSEL GELİŞİMİ VE TIBBİ MÜDAHALENİN HUKUKA
UYGUNLUĞU İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR
I. TIBBÎ MÜDAHALE KAVRAMI ............................................................................... 7
II. ESKİ HUKUK SİSTEMLERİNDE TIBBÎ MÜDAHALEDEN DOĞAN HUKUKİ
SORUMLULUK .................................................................................................. 15
A. Genel Olarak ................................................................................................... 15
B. Babil’de (Hammurabi Kanunlarında) .............................................................. 15
C. Antik Mısır’da.................................................................................................. 18
D. Antik Hindistan’da .......................................................................................... 18
E. Antik Yunan’da................................................................................................ 19
F. Roma’da.......................................................................................................... 22
III. İSLAM Ve OSMANLI HUKUKUNA GÖRE TIBBÎ MÜDAHALENİN HUKUKA
UYGUNLUĞU İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR ................................................................ 24
A. Tıbbî Müdahalenin Bir Sağlık Personeli Tarafından Yapılması ............................. 27
1. Genel Olarak ............................................................................................ 27
2. Hekim Olma Şartı..................................................................................... 29
a. Selçuklularda Hekim Olmak İçin Aranan Kriterler............................. 32
b. Osmanlıda Hekim Olmak İçin Aranan Kriterler ................................. 37
aa. Genel Olarak.............................................................................. 37
bb. Klasik Dönem’de Hekimliğe İlişkin Şartlar.................................. 41VIII İçindekiler
aaa. Darüşşifalarda Usta-Çırak Usulü Yetişenler ...................... 43
bbb. Tıp Medreselerinden Mezun Olanlar ............................... 44
ccc. Üstat Hekimlerden Ders Alma Yoluyla Hekim
Olanlar 49
ddd. Osmanlı Ülkesine Yabancı Bir Ülkeden Gelen
Hekimler........................................................................... 52
eee. Klasik Dönemde Ehliyetsiz Hekimlik Yapanlarla
Mücadele ......................................................................... 53
cc. Tanzimat Dönemi ve Sonrasında Hekim Olma Şartları .............. 59
aaa. Genel Olarak..................................................................... 59
bbb. Tıp Fakültesi Mezunu Olmak ............................................ 61
ccc. Tanzimat Dönemi Sonrasında Hekimlerin
Denetlenmesi ................................................................... 68
B. Tedavi Kastıyla Hareket Etmesi....................................................................... 71
C. Tıp Biliminin Verilerine Göre Gerekli ve Bu Verilere Uygun Tıbbî
Müdahalede Bulunulması ............................................................................... 77
D. Hastanın Tıbbî Müdahaleye Rızasının (Aydınlatılmış Onamının)
Alınması .......................................................................................................... 82
1. Genel Olarak ............................................................................................ 82
2. Rıza Senetlerinin Tıp Tarihi Açısından Önemi ve Hükümleri .................... 85
3. Tıbbî Müdahaleye Rıza Verme Ehliyeti .................................................... 92
a. Genel Olarak ..................................................................................... 92
b. Çocukların Durumu........................................................................... 93
aa. Genel Olarak .............................................................................. 93
bb. Çocukların Rıza Ehliyetlerinin Belirlenmesi................................ 93
cc. Çocuklardan Tıbbî Müdahaleye Rıza Alınması ........................... 97
c. Tam Ehliyetsizlerde Durum............................................................. 101
d. Kölelerde Durum............................................................................. 102
e. Kanuni Temsilcinin Tıbbî Müdahaleye Rıza Vermemesi ................. 103
4. Rıza İradesinin Serbest Olması............................................................... 104
a. Rızanın Korkutma (İkrah) ile Sakatlanması ..................................... 106
b. Rızanın Yanılma (Hata) ile Sakatlanması ......................................... 109
c. Rızanın Aldatma (Hile) İle Sakatlanması.......................................... 112
5. Rızanın Konusu....................................................................................... 114
6. Rızanın Açıklanma Şekli.......................................................................... 116
7. Hastanın Aydınlatılması ......................................................................... 117İçindekiler IX
İKİNCİ BÖLÜM
İSLAM VE OSMANLI HUKUKUNA GÖRE HUKUKA UYGUNLUK BAKIMINDAN
BAZI TIBBİ MÜDAHALELERİN DEĞERLENDİRİLMESİ
I. GENEL OLARAK................................................................................................121
II. ESTETİK AMAÇLI TIBBÎ MÜDAHALELER ............................................................121
A. Genel Olarak ................................................................................................. 121
B. İslam Hukukuna Göre Estetik Amaçlı Tıbbî Müdahaleler.............................. 122
C. Osmanlı Hukukunda Estetik Amaçlı Tıbbî Müdahaleler ................................ 126
D. Günümüz Türk Hukukunda Estetik Amaçlı Tıbbî Müdahaleler..................... 127
III. STERİLİZASYON (KISIRLAŞTIRMA) VE KASTRASYON (HADIM ETME) ................129
A. Genel Olarak ................................................................................................. 129
B. İslam Hukukuna Göre Sterilizasyon ve Hadım Etme ..................................... 129
C. Osmanlı Hukukunda Sterilizasyon ve Hadım Etme ....................................... 133
D. Günümüz Türk Hukukunda Sterilizasyon ve Hadım Etme............................. 135
IV. GEBELİĞİN SONA ERDİRİLMESİ ........................................................................139
A. Genel Olarak ................................................................................................. 139
B. İslam Hukukunda Gebeliğin Sona Erdirilmesi ............................................... 140
C. Osmanlı Hukukunda Gebeliğin Sona Erdirilmesi........................................... 148
D. Günümüz Türk Hukukunda Gebeliğin Sona Erdirilmesi ................................ 165
V. SÜNNET...........................................................................................................166
A. Genel Olarak ................................................................................................. 166
B. İslam Hukukunda Sünnet (Hitan) .................................................................. 167
C. Osmanlı Hukukunda Sünnet (Hitan) ............................................................. 171
D. Günümüz Türk Hukukunda Sünnet (Hitan) ................................................... 178
VI. OTOPSİ ............................................................................................................179
A. Genel Olarak ................................................................................................. 179
B. İslam Hukukunda Otopsi............................................................................... 180
C. Osmanlı Hukukunda Otopsi .......................................................................... 184
D. Osmanlıda Adli Otopsi .................................................................................. 185
E. Günümüz Türk Hukukunda Otopsi ve Adli Otopsi ........................................ 188
VII. VÜCUTTAN BİR PARÇANIN KESİLMESİ .............................................................191
VIII. YAPAY UZUV (PROTEZ) TAKMA VE KOPAN PARÇANIN TEKRAR YERİNE
EKLENMESİ.......................................................................................................194
IX. ORGAN VE DOKU NAKLİ ..................................................................................196
X. ÖTANAZİ .........................................................................................................204X İçindekiler
A. Genel Olarak ................................................................................................. 204
B. Ötanazi ile Öjeni Ayrımı ................................................................................ 207
C. İslam ve Osmanlı Hukukunda Ötanazi .......................................................... 208
D. Günümüzde Ötanazi ..................................................................................... 213
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İSLAM VE OSMANLI HUKUKUNA GÖRE
TIBBİ MÜDAHALEDEN DOĞAN SORUMLULUK TÜRLERİ,
HUKUKİ SORUMLULUK NEDENLERİ VE SORUMLULUĞUN SONUÇLARI
I. GENEL OLARAK İSLAM VE OSMANLI HUKUKUNDA TIBBİ MÜDAHALEDEN
DOĞAN SORUMLULUK TÜRLERİ ......................................................................215
II. HEKİMİN VEYA SAĞLIK PERSONELİNİN HUKUKİ SORUMLULUĞU ....................232
A. Hekim ile Hasta Arasındaki İlişkinin Hukuki Niteliği ...................................... 233
1. Hekim ile Hasta Arasında Sözleşmeden Kaynaklanan Bir İlişkinin
Bulunması .............................................................................................. 234
a. Tedavi (Hekimlik) Sözleşmesinin Hukuki Niteliği ............................ 236
aa. Tedavi Sözleşmesinin Sui Generis Bir Sözleşme Olduğu
Görüşü ..................................................................................... 237
bb. Tedavi Sözleşmesine Düzenlenmiş Sözleşme
Hükümlerinin Uygulanması Gerektiği Görüşü ........................ 238
aaa. Emanet Sözleşmesi......................................................... 239
bbb. İstısna (Eser) Sözleşmesi................................................. 240
ccc. Vekâlet Sözleşmesi......................................................... 242
ddd. Cuâle Sözleşmesi ............................................................ 248
eee. İcare-i Ademi (İş) Sözleşmesi.......................................... 251
b. Tedavi Sözleşmesinin Tanımı, Şekli, Kuruluşu, Tarafları ve
Tarafların Borçları ........................................................................... 252
aa. Tanımı ve Şekli ......................................................................... 252
bb. Kuruluşu................................................................................... 253
cc. Sözleşmenin Tarafları .............................................................. 254
dd. Tarafların Borçları .................................................................... 255
aaa. Hekimin Tedavi Sözleşmesinden Doğan Borçları ........... 255
aaaa. İşi Özenle Yapma Borcu (Teşhis Koyma ve
Uygun Tedaviyi Seçip Uygulama Borcu)............ 256
bbbb. Hastayı Aydınlatma Borcu.................................. 260
cccc. Sadakat Gösterme ve Sır Saklama Borcu ........... 265
dddd. Tazmin Sorumluluğu .......................................... 266İçindekiler XI
bbb. Hastanın Borçları............................................................ 269
aaaa. Ücret Ödeme Borcu ........................................... 269
bbbb. İşbirliği Yapma ve Hekimin Tavsiyelerine
Uyma Borcu ....................................................... 272
2. Hekim ile Hasta Arasındaki İlişkinin Bir Sözleşmeye Dayanmaması...... 273
a. Vekâletsiz İş Görme İlişkisi.............................................................. 273
b. Haksız Fiil İlişkisi.............................................................................. 276
B. Hekimin Hukuki Sorumluluğunun Nedenleri ................................................ 280
1. Sorumluluğun Kaynağı ........................................................................... 280
a. Sözleşmeden Kaynaklanan Sorumluluk .......................................... 282
aa. Sözleşmenin İhlali (Borca Aykırılık) .......................................... 284
bb. Kusur ....................................................................................... 300
aaa. Kusur Kavramı ................................................................ 300
aaaa. Kusurun Türleri .................................................. 302
aaaaa. Kast ....................................................... 303
bbbbb. İhmal..................................................... 304
bbb. Hekimin Meslek Kusuru ................................................. 313
cc. Zarar ....................................................................................... 316
dd. İlliyet Bağı ................................................................................ 320
b. Sözleşme Dışı Sorumluluk ............................................................... 324
aa. Vekaletsiz İş Görmeden Kaynaklanan Sorumluluk................... 324
bb. Haksız Fiil İlişkisinden Kaynaklanan Sorumluluk ...................... 326
aaa. Hukuka Aykırılık.............................................................. 328
bbb. Kusur, Zarar ve İlliyet Bağı.............................................. 330
ccc. Sorumsuzluk Anlaşması.................................................. 331
2. Sorumluluğun Sonuçları......................................................................... 334
a. Maddi Tazminat.............................................................................. 336
aa. Diyet ....................................................................................... 338
bb. Erş ....................................................................................... 342
cc. Hükûmetü’l-Adl ....................................................................... 345
dd. Gurre ....................................................................................... 347
b. Manevi Tazminat ............................................................................ 349
SONUÇ ...................................................................................................................351
KAYNAKLAR .................................................................
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı