Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Ãœyelik
Ãœye GiriÅŸi
Ön - Anonim Şirket (Türk ve Alman Hukukunda)
.jpg){kind=small}
Ön - Anonim Şirket (Türk ve Alman Hukukunda)
Ceren TARHANLI
Sayfa Sayısı
:
198
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2013
ISBN NO
:
9786054687862
880,00
TL I. Anonim Åžirket Kavramı A. Tarihçesi Anonim Åžirketler1 (Aktiengesellschaft, AG), 15. yüzyıldan beri, ekonomik hayatın içinde önemli bir yer edinmiÅŸ olan ekonomik kurum¬lardır. Yeni ÇaÄŸ′dan önce anonim ÅŸirkete benzer yapılanmalar görülmüÅŸ olsa bile2, ilk anonim ÅŸirketler, Georgesbank ve Ambrosiusbank olarak anılan iki Ä°talyan bankasıdır. Her iki kurum da bugünkü anonim ÅŸirket ile benzer özellikler taşımaktadır; söz konusu bankaların, devri mümkün hisselere bölünmüÅŸ esas sermayeleri bulunmaktadır, sınırlı sorumluluk anlayışı oluÅŸmuÅŸtur3 ve üyelerinin4 bu kurumlara katılma payı vermesi söz konusudur. Her ne kadar bu Ä°talyan bankaları, anonim ÅŸirketin kaynağı olarak kabul edilseler bile, bugünkü anlayışa yaklaÅŸan anonim ÅŸirket, bir ticaret ÅŸirketi olarak, aslında 17. yüzyılda sömürge döneminde görülmektedir. Bunların en eskileri 1600 yılında kurulan, Ä°ngiliz DoÄŸu Hindistan Åžirketi ve ondan iki yıl sonra kurulan Hollanda DoÄŸu Hindistan Åžirketi′dir. Ama modern anonim ÅŸirket anlayışı, Sanayi Devrimi ile yükselmiÅŸtir. 19. yüz¬yılın başında, Sanayi Devrimi′nin getirdiÄŸi iÅŸletme özgürlüÄŸü ile birlikte anonim ÅŸirket de tüzel kiÅŸiliÄŸe sahip bir özel hukuk kurumu olarak kabul edilmiÅŸi kuruluÅŸu devlet denetimine ve onayına baÄŸlanmıştır. Bir görüÅŸ anonim ÅŸirketi Yeni ÇaÄŸ′m, Sömürgecilik Döneminin ve Sanayi devrimi¬nin çocuÄŸu olarak nitelendirmektedir6. Çünkü anonim ÅŸirket, Kapitalizm Dönemi′nin karakteristiÄŸini yansıtabilen bir ÅŸirket formudur. B. Tanımı Yapılan anonim ÅŸirket tanımlan incelendiÄŸinde, kapitalizmin temel özellikleri7 olan özel mülkiyet, teÅŸebbüs özgürlüÄŸü, seçme özgürlüÄŸü, kiÅŸisel çıkar, rekabet ve piyasa mekanizmasının bu tanım içinde yer aldığı anlaşılmaktadır. Halil Arslanlı′ya göre8: "Anonim ÅŸirket, bir unvan altın¬da, iktisadi maksat ve mevzular için kurulan, esas sermayesi muayyen ve paylara bölünmüÅŸ, borçlarından mameleki ile mesul, ortakların mesuli¬yeti taahhüt edilen sermaye payları ile sınırlı, ortakların sıfatı paya göre belirlenen, hükmi ÅŸahsiyeti haiz, mahdut ehliyetli bir ÅŸahıs birliÄŸidir." 6762 sayılı TTK9, anonim ÅŸirketi, bir unvana sahip, esas sermayesi muayyen ve paylara bölünmüÅŸ olan ve borçlarından dolayı yalnızca ma-melekiyle mesul bulunan ve ortakların mesuliyeti, taahhüt etmiÅŸ olduk¬ları sermaye payları ile mahdut ÅŸirket olarak tanımlar. Alman hukukundaki düzenlemelerde10 ise anonim ÅŸirket, sermayesi paylara bölünmüÅŸ, ÅŸirketin borçlarından dolayı yalnızca ÅŸirketin malvarlığı ile sorumlu olunan, tüzelkiÅŸiliÄŸe sahip ÅŸirket olarak tanımlanmaktadır11. Söz konusu kanunların tanımları karşılaÅŸtırıldığında, AktG′de12 yapılan tanım daha dar gibi gözükse de kural olarak her iki mevzuat da anonim ÅŸirketi aynı esaslar içine oturtmaktadır. C. NiteliÄŸi Tanımlar incelendiÄŸi zaman, bir ÅŸirket formu olarak anonim ÅŸirketi seçmek gerçekten de kapitalist bir yaklaşımdır. KiÅŸinin serbestçe tasarruf edebileceÄŸi malvarlığını, dilediÄŸi zaman bedelini ödeyerek pay sahibi olacağı ve kardan pay alacağı bir ekonomik birimde deÄŸerlendirmesi onun hedeflediÄŸi maksimum kazancı elde etmesini; yapılan yatırımın he¬deflenen ya da istenilen getiriyi saÄŸlamaması durumunda, pay sahibinin payım satarak ortaklıktan - kural olarak baÅŸka bir yükümlülük altına girmeden - ayrılabilmesi ise onun elindeki araçları, seçme ve teÅŸebbüs özgürlüÄŸü çerçevesinde dilediÄŸi gibi kullanabilmesini saÄŸlayacaktır. Bu durum anonim ÅŸirketin ekonomik anlamını da açıklığa kavuÅŸtur¬maktadır. Anonim ÅŸirket, modern ve büyük ÅŸirketlerin ihtiyaç duyduk¬ları yüksek meblaÄŸlardaki sermayenin ÅŸirket içine rahatça sokulmasını saÄŸlamaktadır. Çünkü anonim ÅŸirkete katılmak çok basittir: kurucu pay sahibi, kanunun emrettiÄŸi minimum miktardaki pay taahhüdünü yerine getirerek, söz konusu payların sahibi olur. Bunun karşılığında ÅŸirketten temettü alır, fakat baÅŸka bir yükümlülük altına girmez. Çünkü kural tek borç ilkesidir13. Bu ilkeye göre pay sahibine taahhüt ettiÄŸi payın bede¬lini ödemek dışında, baÅŸkaca bir ödeme yükletilemez. Öte yandan pay sahibine pay sahipliÄŸi süresi ile ilgili bir dayatma da söz konusu olamaz. Çünkü pay sahibi, kendi paylarını satarak ÅŸirketteki varlığına her an son verebilir. Åžahıs ÅŸirketlerinde görülmesi mümkün olmayan bu durum, aynı zamanda anonim ÅŸirketin geniÅŸ kitlelere yayılmasına ve böylelikle "anonimlik" özelliÄŸi kazanmasına da yardımcı olur. Öte yandan anonim ÅŸirketin ekonomik hayatta güçlü bir ÅŸirket yapılanması olmasını saÄŸlayan unsur ise riskin tek bir pay sahibinin omzunda toplanmamış olması, aksine birçok omuzda dağılmış olmasıdır. KuÅŸkusuz bu özellik ve yanın¬da gelen sınırlı sorumluluk özelliÄŸi, anonim ÅŸirketin ekonomi alanında önemli bir aktör olmasını saÄŸlamaktadır. Dolayısıyla ön-anonim ÅŸirket14 incelenirken, anonim ÅŸirketin kuruluÅŸundan itibaren ekonomik hayatta bireylerin sorumluluÄŸunu yalnızca ÅŸirkete karşı gündeme getiren ve belirli meblaÄŸlarla sınırlayarak hak ve borçlar edinen bir aktör olduÄŸu unutulmamalı ve bu açıdan deÄŸerlendirilmelidir. SunuÅŸ Sayın Av. Ceren Tarhanlı′nın, Ä°stanbul Bilgi Üniversitesi Türk-Alman Ekonomi Hukuku Ortak Yüksek Lisans Programı gereÄŸi hazırladığı bu çalışmanın konusunu, 1 Temmuz 2012′de yürürlüÄŸe giren Yeni Türk Ticaret Kanunu′nda (YTTK) yer alan ve Türk Hukuku için tamamen yeni bir kurum olan Ön Anonim Åžirket′in niteliÄŸi ve bu niteliÄŸe baÄŸlanan sonuçlar oluÅŸturmaktadır. Yeni TTK, eski kanunundaki düzenlemeden farklı bir biçimde, Alman Paylı Ortaklıklar Kanunu′nda olduÄŸu gibi, ÅŸirketin kuruluÅŸ aÅŸaması ile tüzel kiÅŸilik kazanması aÅŸamasını birbirinden ayırmış ve kurulmakla birlikte henüz tüzel kiÅŸilik kazanmamış bir anonim ÅŸirketin mevcudiyetini kabul etmiÅŸtir. Artık bundan sonra, anonim ÅŸirket, tüzel kiÅŸilik kazanması anını oluÅŸturan ticaret siciline tescil edilmeden önceki bir safhada kurulmuÅŸ olacaktır. Böyle olmakla birlikte, ortada kurulmuÅŸ ve fakat henüz tüzel kiÅŸilik kazanmamış bir ÅŸirket bulunduÄŸu için, böyle bir hukuki yapının niteliÄŸi ve bu yapıda gerek iç iliÅŸki gerekse dış iliÅŸki açısından hangi hükümlerin uygulanacağı sorununun çözümü ilmî ve kazaî içtihatlara bırakılmıştır. Aynı sorun uzun süre Almanya′da da akademisyenleri ve uygulayıcıları meÅŸgul etmiÅŸ ve Alman Federal Mahkemesi′nin kararlarına konu oluÅŸturmuÅŸtur. Mehazı Alman Hukuku olan bu kurumun Türk Hukukunda da kabul edilmesinin, aynı veya benzer sorunları da beraberinde getireceÄŸi düÅŸünüldüÄŸünden, Sayın Tarhanlı ile birlikte yaptığımız görüÅŸmede ça¬lışmasını bu konuda hazırlaması hususunda mutabık kalınmıştır. Sayın Tarhanlı bu çalışmasını son derece özenli bir ÅŸekilde hazır¬lamış ve kaleme almıştır. Çalışmanın bu özelliÄŸi, hem sistematiÄŸi, hem kaynakçası, hem atıf kurallarına uyumu ve ifade kullanımı hem de içerik bakımından söz konusudur. Bu çalışma bugüne kadar danışmanlığını üstlendiÄŸim çok sayıda yüksek lisans projesi ile karşılaÅŸtırıldığında, gerek titiz bir faaliyetin ürü¬nü olması gerekse kullanılan kaynaklar ve sorunların irdelenmesi açısın¬dan çok iyi hazırlananlardan biri olabilecek nitelikte görülmüÅŸ ve baÅŸarılı bulunmuÅŸtur. Türk Hukuku öÄŸretisi ve uygulamasına önemli bir katkı saÄŸlayacağı düÅŸünüldüÄŸünden, kendisine bu çalışmayı yayımlatması da tavsiye edilmiÅŸtir. Sayın Av. Ceren Tarhanlı′yı bu çalışmasından dolayı tebrik eder, aynı baÅŸarıyı bundan sonraki meslek yaÅŸamında da sürdürmesini dilerim. Saygılarımla Prof. Dr. Veliye Yanlı Önsöz Bu çalışma Köln Üniversitesi ve Bilgi Üniversitesince yürütülen Türk-Alman Ekonomi Hukuku Ortak Yüksek Lisans programı çerçe¬vesinde, programda yoÄŸunlaÅŸma alanı olarak seçilmiÅŸ Åžirketler Hukuku kapsamında, Prof. Dr. Veliye Yanlı danışmanlığında oluÅŸturulmuÅŸ yüksek lisans projesini içermektedir. Danışman hoca ve bir hakem hoca tarafın¬dan deÄŸerlendirilen bu çalışma sırasıyla Prof. Dr. Veliye YANLI′dan 100 ve Doç. Dr. Gül OKUTAN NÄ°LSSON′dan 94 puan alarak notlanmıştır. Çalışmanın baskıya hazırlanması aÅŸamasında ise bazı hususların daha rahat anlaşılabilmesi amacıyla düzeltmeler yapılmış; içeriÄŸini deÄŸiÅŸtirmeyecek ve kapsamını geniÅŸletmeyecek ÅŸekilde ilavelerde bulu¬nulmuÅŸtur. Aynı zamanda çalışmada birçok farklı tarihli ve farklı ülke hu¬kuklarına ait kanun metnine atıf yapıldığı için okuyucunun bu metinleri kolayca inceleme fırsatı bulmasını saÄŸlamak ve bu uÄŸurda ortaya çıkacak zaman kaybını önlemek amacıyla söz konusu metinlerin ilgili maddeleri çalışmanın hemen ardından okuyucuya sunulmaktadır. Çalışmada, Alman hukukunda ÅŸirket kuruluÅŸuna iliÅŸkin tartışma¬larda geniÅŸ yer bulmuÅŸ bir kurum olan "Ön-anonim ÅŸirket" kavramı ele alınmaktadır. Söz konusu kavram Türk hukukuna ticaret mevzuatını uluslararası standartlara ulaÅŸtırmak amacıyla oluÅŸturulan 6102 sayılı Ti¬caret Kanunu ile girmiÅŸtir. BilindiÄŸi gibi küreselleÅŸme ile beraber ticaret hukuku da bu büyük deÄŸiÅŸim içerisinde yerini almıştır. Dünya Ticaret Orgütü′nün iÅŸlevi bize bu deÄŸiÅŸimi somut bir ÅŸekilde anlatmaktadır. KüreselleÅŸmenin etkisiyle ülke sınırlarını aÅŸan ticaret karşısında ülkelerin yerel ticaret hukukunu aynı doÄŸrultuda ve aynı anlayışla ilerletmeleri bir ihtiyaç haline gelmiÅŸtir. 6102 sayılı Ticaret Kanunu ile Türk hukuku uluslararası denetim stan¬dartlarına uyumlu hale getirilmiÅŸ, ÅŸeffaflık ilkesi benimsenerek bilgiye engelsiz ulaşım amaçlanmıştır. Böylece küreselleÅŸmenin oluÅŸturduÄŸu ihtiyaçlar çerçevesinde büyük bir adım atılmıştır. Bütün bu deÄŸiÅŸimlerin içerisinde anonim ve limited ÅŸirketlere ge¬tirilen bir yenilik de kuruluÅŸun kategorizasyonudur. Bu deÄŸiÅŸiklikler de bir geçiÅŸ ÅŸirketi olan ön-anonim ÅŸirketin Türk hukukuna girmesini saÄŸla¬mıştır. Kurum, Alman hukukunda uzun yıllardır yargı kararlan ve öÄŸreti ışığında geliÅŸmekte ve ÅŸu an geldiÄŸi nokta itibariyle tüzel kiÅŸi olmamasına raÄŸmen hak ve borç sahibi olabilmektedir. Çalışmamızda bu kurumun Türk ve Alman hukuklarında geçirdiÄŸi geliÅŸmeler incelenecektir. Bu ince¬leme sırasında Türk hukukunda ön-anonim ÅŸirketin niteliÄŸi anlatılmadan evvel, bu kurumun hukuk sistemimize girmesinden önce nasıl bir yol izlendiÄŸi ve bu boÅŸluÄŸun nasıl doldurulduÄŸu anlatılacaktır. Artık tedrici kuruluÅŸ sistemi Türk hukuk sisteminden kaldırıldığı için, 6762 sayılı Kanun döneminde bu konudaki mevzuat hükümlerine ve tartışmalara deÄŸinilmeyecek, bununla beraber yeni sistemde gelen deÄŸiÅŸiklikler çer¬çevesinde 6762 sayılı Kanunun sistemi açıklanacaktır. Hemen ardından Alman sisteminde ön-anonim ÅŸirketin yeri aktarılacak, son olarak da 6102 sayılı Kanun ile gelen yenilikler incelenecektir. Yukarıda anlatılan geliÅŸmeler çerçevesinde hazırladığım çalışmaya birçok kiÅŸinin katkısı olmuÅŸtur. Öncelikle danışmanım ve deÄŸerli hocam Prof. Dr. Veliye YANLI′ya bana çalışmam boyunca daima destek olduÄŸu, hiçbir zaman ve hiçbir konuda kıymetli katkılarını ve teÅŸviklerini esirge¬mediÄŸi ve yakın ilgisini hiçbir zaman eksik etmediÄŸi için teÅŸekkürlerimi sunarım. Yine çalışmamın notlanması aÅŸamasında yapıcı eleÅŸtirileri ve yönlendirmeleri ile bana yol gösteren hocam Doç. Dr. Gül OKUTAN NÄ°LSSON′a benimle paylaÅŸtığı deÄŸerli birikimleri ve deneyimleri için teÅŸekkür etmek isterim. Bana üniversite hayatımın ilk yıllarından beri ışık tutan, özel hukuku sevdiren, öÄŸreten, mesleÄŸimin her alanında beni destekleyen ve onunla çalışmaktan büyük bir mutluluk duyduÄŸum hocam Prof. Dr. Ä°lhan HELVACI′ya da çalışmamın yayımlanmasındaki önemli desteÄŸinden dolayı ÅŸükranlarımı sunarım. Bu vesileyle Türk-Alman Ekonomi Hukuku Yüksek Lisans progra¬mı koordinatörü Prof. Dr. YeÅŸim M. Atamer e ve Prof. Dr. Heinz Peter Mansel′e bu sürecin problemsiz bir ÅŸekilde yürütülmesini saÄŸladıkları ve önemli katkılar yaptıkları için teÅŸekkürü bir borç bilirim. Beni yetiÅŸtiren, yol gösteren ve desteklerini hiçbir zaman esirgeme¬yen, annem Gönül TARHANLI; babam Timuçin TARHANLI; kardeÅŸim Zeynep Ece TARHANLI′ya, ne özel hayatım ne de eÄŸitim hayatımda ilgi¬lerini hiçbir zaman eksik etmeyen, yengem Ören ALTMIÅžYEDÄ°OGLU TARHANLI ve amcam Turgut TARHANLI′ya teÅŸekkürlerimi ve sevgi¬mi ifade etmek için bu ufak çalışmayı onlara, aileme atfetmek isterim. Sohbetlerimizde bana yol gösteren ve çalışmalarımda destek olan kuzenim Semih BektaÅŸ′a da katkılarından dolayı ayrıca teÅŸekkürler. Çalışmamda önemli manevi desteÄŸinin ve sabrının yanında özellikle az bulunan kaynaklara ulaÅŸmamda bana büyük yardımı dokunan sevgili arkadaşım Mehmet Can AÇIKALIN′a da bu vesileyle teÅŸekkür ederim. Ceren Tarhanlı Ä°stanbul, 2012 Ä°ÇÄ°NDEKÄ°LER I.Anonim Åžirket Kavramı A.Tarihçesi B.Tanımı C.NiteliÄŸi II.Almanya ve Türkiye′de Anonim Åžirket KuruluÅŸ Åžekilleri A.Ani KuruluÅŸ B.Tedrici KuruluÅŸ III.ETK′ye göre Anonim Åžirketin KuruluÅŸu ve KuruluÅŸun NiteliÄŸi A.KuruluÅŸ AÅŸamaları B.Åžirketin KuruluÅŸ Anı C.Åžirketin Hak ve Borç Sahibi Olabilmesi 1.Tescilin Etkileri 2.KuruluÅŸun Hukuki NiteliÄŸi 3.KuruluÅŸ Sırasında Hukuki Ä°liÅŸkiler aa.Kurucular arasındaki hukuki iliÅŸkinin niteliÄŸi bb.Kurucularla ÅŸirket arasındaki hukuki iliÅŸkinin niteliÄŸi cc.Kurucularla üçüncü kiÅŸiler arasındaki hukuki iliÅŸkinin niteliÄŸi dd.Kurucularla diÄŸer ortaklar arasındaki hukuki iliÅŸkinin niteliÄŸi D.KuruluÅŸ Sırasındaki Hukuki Ä°ÅŸlemlerin Anonim Åžirkete Ä°ntikali ve KuruluÅŸtan Dolayı Sorumluluk IV.Alman Hukukuna Göre KuruluÅŸ A.KuruluÅŸ AÅŸamaları B.Ön KuruluÅŸ Åžirketi 1.Åžekil 2.Ä°ç iliÅŸki 3.Dış iliÅŸki 4.Hak ve borçların ön-anonim ÅŸirkete devri ve Sorumluluk C.Ön anonim Åžirket (Vor Aktiengesellschaft) 1.Åžekil 2.Ä°ç iliÅŸki 3.Organlar 4.Sorumluluk aa.Bilanço açığından sorumluluk bb.Zararı kapatma sorumluluÄŸu 5.Åžirket adına iÅŸlem yapanların sorumluluÄŸu aa.Subjektif ÅŸartlar bb.Objektif ÅŸartlar cc.Åžirket adına iÅŸlem yapanın temsil yetkisi dd.SorumluluÄŸun kapsamı ee.SorumluluÄŸun sona ermesi ff.Rücu hakkı 6.Tek kiÅŸilik ön anonim ÅŸirket 7.Ön anonim ÅŸirketin sona ermesi 8.Borçların devri 9.Ön anonim ÅŸirket aÅŸamasındaki yasaklar aa.Esas sözleÅŸmede yer almayan sözleÅŸmelerden doÄŸan yükümlülükleri üstlenme yasağı bb.Pay sahipliÄŸinden doÄŸan hakların devri, pay senetlerinin ve ilmühaberlerin tedavüle çıkartılması yasağı V.TTK′ye Göre Ön-Anonim Åžirket A.Ön Åžirketin NiteliÄŸi 1.Sorumluluk B.Ön Åžirket Kurumunun GerekliliÄŸi Sonuç 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Hükümleri 6762 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Hükümleri 4721 Sayılı Türk Medenî Kanunu Hükümleri 818 Sayılı Borçlar Kanunu Hükümleri 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Hükümleri 2499 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu Hükümleri 6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu Hükümleri Aktiengesetz Hükümleri Handelsgesetzbuch Hükümleri Bürgerliches Gesetzbuch Hükümleri Kaynakça Yargı Kararları
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı