Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Ãœyelik
Ãœye GiriÅŸi
Ombudsman ( İyi Yönetilen Türkiye İçin Kamu Hakemi )
Ombudsman ( İyi Yönetilen Türkiye İçin Kamu Hakemi )
Zakir AVÅžAR
Sayfa Sayısı
:
348
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2007
ISBN NO
:
9789944135733
22,00
TL 
Bu ürün şu anda stoklarımızda yok!Yazarın diğer ürünlerine gözatmanızı tavsiye ederiz...
SUNUÅž
Yönetimin hukuka uygun hareket etmesini saÄŸlamak üzere özellikle yargı birliÄŸinin uygulandığı ülkelerin çoÄŸunda uygulanan bir denetim biçimi olan OMBUDSMAN dilimize "kamu denetçi- . si", "kamu hakemi", "arabulucu", "halkın avukatı", "parlamento komiseri" hatta "gözlemci" olarak çevrilebilen bir kurum, ülkemizde de son yıllarda sıkça dillendirilmeye baÅŸlanan bir kavram. Mayıs 2004′de NevÅŸehir′de, Aralık 2004′de istanbul′da düzenlenen uluslararası toplantı ve sempozyumlarla yoÄŸun bir ÅŸekilde tartışıldığını ve gündemde tutulduÄŸunu görmekteyiz. Adı, iÅŸlevi ve yetki alanı konusunda tam bir görüş birliÄŸi olmasa da, kamu yönetiminde kalitenin, verimliliÄŸin artırılması, yönetimin denetimi, vatandaşın istek ve ÅŸikayetlerinin idareye yargısal yollar dışında iletilmesi gibi görevleri olduÄŸu konusunda birleÅŸilmektedir. Kolay iÅŸleyen ve masrafsız bir sistem olarak doktrinde ifade edilmektedir.
Günümüzde doksandan fazla ülkede Ombudsmanlık kurumunun uygulandığını bilmekteyiz, ingiltere′de "parlamento komiseri", Fransa′da "arabulucu", isveç′de "ombudsman", Kanada′da "yurttaÅŸ koruyucusu" gibi farklı adlandırmalarla da olsa aynı iÅŸlevi yerine getirdiklerini tespit etmekteyiz. Ombudsmanla benzerlik taşıyan ve yine yargı birliÄŸinin uygulandığı Sovyet Rusya′sında; ülke düzeyinde yasaların uygulanmasında bütünlük saÄŸlamak üzere öngörülen bir diÄŸer kurum da "procuratura" dır. Sosyalist ülkelerin pek çoÄŸunda da bu kurum mevcuttur.
Ombudsmanlık kurumunun tarihi kökenine indiğimizde, Osmanlı imparatorluğundaki Divan-ı Mezalimden etkilenerek, isveç Kralı Demirbaş (XII) Sarı tarafından bu kurumun ortaya atıldığını söylemek mümkün. Osmanlı imparatorluğu döneminde halkın yönetimle işbirliği içinde olması, alış-veriş hayatında disiplinin sağlanması işlevini gören Ahilik Sistemi; idareden kaynaklanan problemlerin çözümünde uygulanan "Memleket Toplantısı" gibi oluşumların Ombudsmanın fikri yapısının ve hayata geçmesinin sebebi olduğunu görmekteyiz.
Ombudsman Kurumunun basarı ile uygulandığı ülkelere baktığımızda; genellikle yüzölçümü açısından küçük, kültür seviyelerinin ise yüksek olduğunu söyleyebiliriz. Bu ülkelerde idari yargı genelde ayrı olarak örgütlenmemiştir; yani yargı birliği söz konusudur.
Ãœlkemizde son dönemlerde sıkça gündeme gelen "Ombudsman′lıkla ilgili 21 .dönem Parla-m&to&m qaiı^\a.to aeUGetewueocuÅŸtir. Halea gündemde olan bu konukla ilgili olarak ülkemize en çok uyacak, en kolay iÅŸleyecek bir sistem oluÅŸturma çabalan devam etmektedir. Avrupa BirliÄŸi ülkelerinin pek çoÄŸunda ulusal ya da yerel düzeyde bu kurum iÅŸlemekte olup, Avrupa BirliÄŸi müktesebatmın uygulanması açısından önemli rol oynamaktadır.
Yargının yavaş işlemesinin sakıncalarını dikkate alacak olursak, demokrasinin, temel hak ve özgürlüklerin güvencesi olarak Ombudsman, ülkemizde de önemli bir görev üstlenebilecektir. Ayrıca, idarenin kamuoyunca denetiminin bir yolu olarak; halkın talepleri en kısa, kolay ve masrafsız bir şekilde Ombudsman tarafından idareye yansıtabilecek; gerektiğinde yasama organı, gerektiğinde yargı organları uyarılmış, harekete geçirilmiş olacaktır.
Her zaman başarılı çalışmalarını zevkle izlediğim Doç.Dr. B.Zakir Avşar, OMBUDSMAN "İyi Yönetilen Türkiye İçin Kamu Hakemi" adını taşıyan bu çalışmasında, Ombudsmanlık Kurumunun tarihsel gelişimini, kavramsal çerçevesini ve kurumsal olarak görev-yetki ve statüsünü kapsamlı bir şekilde incelemekte ve bu kapsamı ile Türkiye için bir model oluşturmaktadır. Ayrıca bu sistemin basarı ile uygulandığı ülkelerden örnekler vererek karşılaştırma imkanını -okuyucu ve uygulayıcılara- sağlamaktadır. Bu kitap Ombudsmanlığı tüm yönleriyle ele alan kapsamlı bir çalışma niteliği ile doktrinde önemli bir boşluğu dolduracak; uygulamaya ışık tutacak bir başvuru kaynağı olacaktır.
Prof. Dr. Burhan Kuzu
ÖNSÖZ
Kamu yönetiminin denetlenmesi, kalite ve standartlarının yükseltilmesi, vatandaÅŸla bütünleÅŸtirilmesi ve verimliliÄŸin saÄŸlanması için ülkemiz açısından yeni bir yol olarak sıklıkla dile getirilen "ombudsman (kamu hakemi)" konusunda son yıllara kadar yeterli çalışma üretilememiÅŸtir. Ãœstelik de tarihsel çıkış noktası açısından tamamen yerli olan, bizden olan bu müessese ′idare hukuku′ ders kitaplarında çok kısa olarak idarenin denetlenmesi alt baÅŸlığı içerisinde büyük ölçüde de eksik olarak anlatılmıştır.
Şüphesiz ki, birkaç çok kıymetli ve önemli çalışma vardır. Bunlardan bir kısmını burada zikretmek yararlı olacaktır. Gerek dipnotlarda, gerekse kaynakçada belirtilmiÅŸ olmasına raÄŸmen M. Oytan′m 1975 yılında yayınlanan "Ombudsman Eli ile Ä°darenin Denetimi Konusunda Kıyaslamak Bir Ä°nceleme" (Danıştay Dergisi, 1975, Sayı: 18-19) baÅŸlıklı makalesi, akabinde Ö. Baylan′ın İçiÅŸleri Bakanlığı′nca yayınlanan "VatandaÅŸların Devlet Yönetimi Hakkındaki Åžikayetleri ve Türkiye İçin Ä°sveç Ombudsmanı Formülü (1978)" çalışması, 1990 sonrası yıllarda ise T. Ata-man′ın, Z. Temizel′in, Y. Uler′in çalışmaları ombudsman konusunda Türkçe literatürde bir zenginleÅŸme doÄŸurmuÅŸtur. Yine çeÅŸitli dergilerde kimi yazarlarca ombudsman konusuna girilirken (bunlann önemli bir kısmı kaynakçada görülebilir), TÃœSÄ°AD tarafından da "Ombudsman (Kamu Hakemi)" baÅŸlıklı bir broşür hazırlatılarak yayınlanmıştır (Ä°stanbul, 1997). Sonraki yıllarda ise M. Akıncı′nın "Bağımsız Ä°dari Otoriteler ve Ombudsman", G. Demir′in "Ombudsman Aranıyor" adlı nitelikli ve özgün çalışmaları ombudsmanla ilgili literatüre önemli katkılar saÄŸlamıştır.
"Ombudsman (Kamu Hakemi) Türkiye İçin Bir Model Önerisi" adlı 1988 yılında yayınlanan çalışmamız büyük ilgi görmüştü. Aradan geçen zaman içinde ülkemizde konu tekrar tartışılır hale gelmiştir.
Bu yeni çalışma ile, bir önceki çalışmamıza paralel olarak ama daha ayrıntılı ve hacimli olarak ombudsmanm idarenin denetlenmesinde olduğu kadar halka açılmasında, halkla kucaklaşmasında da önemli bir yeri olabileceği ülkemizde kamu yönetiminin patolojik halleri, vatandaşların yönetimden yakınmaları da göz önünde tutularak irdelenme gayretinde olunmuştur.
Patenti kendimize ait olan, kökleri kendi tarihimizde bulunan, bizim insanlarımızın yönetim anlayışının ürünü olan bu müessesenin ihdası konusu (aslında ihyasının demek daha doÄŸru olacak) Adalet Bakanlığı′nın ve BaÅŸbakanlığın gündemindedir. Anılan kurumlar tarafından ombudsmanm Türkiye için ne ÅŸekilde formüle edileceÄŸi konusunda büyük ölçüde tamamlanmış bir çalışma bulunmakla birlikte; çalışmamız çerçevesinde bir ombudsman modeli örneÄŸi sunmaktayız. Şüphesiz ki, bizim önerdiÄŸimiz model de tartışmaya son derece açıktır.
Bu eserin ortaya çıkmasında ilgilerini ve katkılarını esirgemeyen dostlarıma, yakınlarıma, sevdiklerime teşekkür borçluyum.
Doç. Dr. B. Zakir AVŞAR
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ III
İÇİNDEKİLER V
ÇİZELGELER LİSTESİ IX
KISALTMALAR X
GÄ°RÄ°Åž 1
BİRİNGİ BÖLÜM KAVRAMSAL ÇERÇEVE
1.1. Kamu Yönetimi 3
1.2. Bürokrasi 3
1.3. Kamu Hizmeti ve Kamu Yararı 5
1.4. Denetim 6
1.4.1. Siyasi Denetim 8
1.4.1.1. Soru 9
1.4.1.2. Genel Görüşme 10
1.4.1.3. Meclis Araştırması 10
1.4.1.4. Gensoru 11
1.4.1.5. Meclis Soruşturması 11
1.4.1.6. Dilekçe Hakkı ve Dilekçe Komisyonu 14
1.4.2. Ä°dari Denetim 19
1.4.3. Yargı Denetimi 20
1.4.4. Kamuoyu Denetimi 21
1.4.5. Özdenetim 25
1.4.6. Ombudsman 27
1.5. Halkla Ä°liÅŸkiler 27
1.5.1. Sistem Yaklaşımı ve Halkla İlişkiler 30
İKİNGİ BÖLÜM
OMBUDSMANIN TARİHSEL GELİŞİM SÜREĞİ
2.1. Ombudsmanın Ortaya Çıkışı ve Gelişmesi 35
2.1.1. Hisbe- Muhtesib Kurumu 35
2.1.2. Divan 41
2.1.3. Kadıasker (Kazasker) ve Kadılar 48
2.1.4. Ahilik, Ahiler ve Kethüda 56
2.2. Ä°sveç Ombudsmanı′nın Ortaya Çıkışı ve Sonrası 59
2.3. Uluslararası Belgelerde Ombudsman ve AB Ombudsmanı 59
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM OMBUDSMAN KURUMU
3.1. Bireyle Devlet Arasında Bir Kurum Olarak Ombudsman 65
3.1.1. Ombudsmanın Nitelikleri, Görevleri, Yetkileri ve Statüsü 66
3.1.1.1. Ombudsman Kimdir? 66
3.1.1.2. Ombudsmanın Görevleri 68
3.1.1.3. Ombudsmanın Yetkileri 77
3.1.1.3.1. Ombudsman ve Yargı İlişkisi 80
3.1.1.4. Ombudsmanın Statüsü 83
3.2. Ombudsmana Başvuruların Yöntemi 88
3.3. Ombudsmanın Şikayetlere Uyguladığı İşlemler,
Denetlemeleri, Önerileri ve Raporları 93
3.4. Ombudsman Kararlarının Etkileri 94
3.5. İlgi ve Çalışma Alanlarına Göre Ombudsmanlar 95
3.5.1. Sağlık Ombudsmanı 97
3.5.2. Mahalli İdareler Ombudsmanı 98
3.5.3. Adli Hizmetler Ombudsmanı 99
3.5.4. Tüketici Ombudsmanı 100
3.5.5. Polis Şikayetleri Ombudsmanı 105
3.5.6. Silahlı Kuvvetler Ombudsmanı 105
3.5.7. Çocuk Ombudsmanı 106
3.5.8. Fırsat Eşitliği Ombudsmanı 112
3.5.8.1. Cinsel Yönlendirme Temelli Ayrımcılığa Karşı Ombudsman 113
3.5.9. Etnik Ayrımcılığa Karşı Ombudsman 113
3.5.10. Bedensel Engelliler Ombudsmanı 115
3.5.11. Üniversite Ombudsmanı 115
3.5.12. Özel Sektör Ombudsmanları 116
3.5.12.1. Bankacılık Ombudsmanı ve Mali Hizmetler Ombudsmanı 116
3.5.12.2. Basın Ombudsmanı (Basın Yakınmaları Ombudsmanı) 119
3.5.12.2.1. Haber Ombudsmanları 121
3.5.12.2.2. Haber Ombudsmanları Organizasyonu (ONO) 125
3.5.12.3. Internet Ombudsmanı 126
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK KAMU YÖNETİMİNDE HALKLA İLİŞKİLER VE SORUNLARIN ÇÖZÜMÜNDE OMBUDSMAN
4.1. Kamu Yönetiminde Halkla İlişkiler 129
4.2. Türk Kamu Yönetiminde Halkla İlişkiler 134
4.2.1. Kamu Yönetiminde Halkla İlişkilerin Gelişimi 134
4.2.2. Kamu Yönetiminde Halkla İlişkiler Uygulamaları 144
4.3. Türkiye′de Halkın Kamu Yönetimine Bakışı 152
4.4. Kamu Yönetiminde Halkla İlişkilere Ombudsman Desteği 157
BEŞİNCÄ° BÖLÃœM TÃœRKÄ°YE′DE OMBUDSMAN
5.1. Türkiye′de Ombudsman Tartışmaları 161
5.2. Türkiye′de Ombudsmanın OlabilirliÄŸi 166
5.3. Türkiye İçin bir Ombudsman Modeli Önerisi (Kamu Hakemi) 168
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME 177
EKLER
EK-1. DEĞİŞİK ÜLKELERDEKİ
OMBUDSMAN UYGULAMALARI 185
1. İSVEÇ 185
2. Ä°NGÄ°LTERE 185
3. FRANSA 186
4. DANÄ°MARKA 186
5. Ä°SRAÄ°L 187
6. FÄ°NLANDÄ°YA 187
7. NORVEÇ 187
8. HOLLANDA 187
9. YENÄ° ZELANDA 188
10. AVUSTURYA 188
11. AVUSTURALYA 189
12. YUNANÄ°STAN 190
EK-2. AVRUPA OMBUDSMANI- AVRUPA
DOÄžRU Ä°DARÄ° DAVRANIÅžLAR YASASI 192
EK-3. 1. 5521 Sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu 200
EK-3. 2. 5521 Sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu
ve Cumhurbaşkanının İade Gerekçesi 214
EK-4. MEVZUAT EKLERÄ° 239
1. Ä°LGÄ°LÄ° ANAYASA HÃœKÃœMLERÄ° 239
2. DİLEKÇE HAKKININ KULLANILMASINA DAİR KANUN 241
3. TÃœRK CEZA KANUNU′NUNDA DÄ°LEKÇE HAKKININ
KULLANILMASININ ENGELLENMESÄ°NE DAÄ°R HÃœKÃœM 243
4. TÃœRKÄ°YE BÃœYÃœK MÄ°LLET MECLÄ°SÄ° İÇTÃœZÜĞÜ′NDE
Ä°LGÄ°LÄ° HÃœKÃœMLER 244
5. BÄ°LGÄ° EDÄ°NME HAKKI KANUNU 253
6. KAMU GÖREVLİLERİ ETİK KURULU KURULMASI VE
BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI
HAKKINDA KANUN 262
7. KAMU MALÎ YÖNETİMİ VE KONTROL KANUNU 266
8. BASIN KANUNU′NDA BÄ°LGÄ° EDÄ°NME
ÖZGÜRLÜĞÜ İLE İLGİLİ HÜKÜM 314
9. MAL BİLDİRİMİNDE BULUNULMASI, RÜŞVET
VE YOLSUZLUKLARLA MÃœCADELE KANUNU 316
10. Ä°L ÖZEL Ä°DARESÄ° KANUNU′NDA BÄ°LGÄ° EDÄ°NME
VE DENETÄ°MLE Ä°LGÄ°LÄ° HÃœKÃœMLER 324
KAYNAKÇA 327
Ä°NDEKS 337
Yönetimin hukuka uygun hareket etmesini saÄŸlamak üzere özellikle yargı birliÄŸinin uygulandığı ülkelerin çoÄŸunda uygulanan bir denetim biçimi olan OMBUDSMAN dilimize "kamu denetçi- . si", "kamu hakemi", "arabulucu", "halkın avukatı", "parlamento komiseri" hatta "gözlemci" olarak çevrilebilen bir kurum, ülkemizde de son yıllarda sıkça dillendirilmeye baÅŸlanan bir kavram. Mayıs 2004′de NevÅŸehir′de, Aralık 2004′de istanbul′da düzenlenen uluslararası toplantı ve sempozyumlarla yoÄŸun bir ÅŸekilde tartışıldığını ve gündemde tutulduÄŸunu görmekteyiz. Adı, iÅŸlevi ve yetki alanı konusunda tam bir görüş birliÄŸi olmasa da, kamu yönetiminde kalitenin, verimliliÄŸin artırılması, yönetimin denetimi, vatandaşın istek ve ÅŸikayetlerinin idareye yargısal yollar dışında iletilmesi gibi görevleri olduÄŸu konusunda birleÅŸilmektedir. Kolay iÅŸleyen ve masrafsız bir sistem olarak doktrinde ifade edilmektedir.
Günümüzde doksandan fazla ülkede Ombudsmanlık kurumunun uygulandığını bilmekteyiz, ingiltere′de "parlamento komiseri", Fransa′da "arabulucu", isveç′de "ombudsman", Kanada′da "yurttaÅŸ koruyucusu" gibi farklı adlandırmalarla da olsa aynı iÅŸlevi yerine getirdiklerini tespit etmekteyiz. Ombudsmanla benzerlik taşıyan ve yine yargı birliÄŸinin uygulandığı Sovyet Rusya′sında; ülke düzeyinde yasaların uygulanmasında bütünlük saÄŸlamak üzere öngörülen bir diÄŸer kurum da "procuratura" dır. Sosyalist ülkelerin pek çoÄŸunda da bu kurum mevcuttur.
Ombudsmanlık kurumunun tarihi kökenine indiğimizde, Osmanlı imparatorluğundaki Divan-ı Mezalimden etkilenerek, isveç Kralı Demirbaş (XII) Sarı tarafından bu kurumun ortaya atıldığını söylemek mümkün. Osmanlı imparatorluğu döneminde halkın yönetimle işbirliği içinde olması, alış-veriş hayatında disiplinin sağlanması işlevini gören Ahilik Sistemi; idareden kaynaklanan problemlerin çözümünde uygulanan "Memleket Toplantısı" gibi oluşumların Ombudsmanın fikri yapısının ve hayata geçmesinin sebebi olduğunu görmekteyiz.
Ombudsman Kurumunun basarı ile uygulandığı ülkelere baktığımızda; genellikle yüzölçümü açısından küçük, kültür seviyelerinin ise yüksek olduğunu söyleyebiliriz. Bu ülkelerde idari yargı genelde ayrı olarak örgütlenmemiştir; yani yargı birliği söz konusudur.
Ãœlkemizde son dönemlerde sıkça gündeme gelen "Ombudsman′lıkla ilgili 21 .dönem Parla-m&to&m qaiı^\a.to aeUGetewueocuÅŸtir. Halea gündemde olan bu konukla ilgili olarak ülkemize en çok uyacak, en kolay iÅŸleyecek bir sistem oluÅŸturma çabalan devam etmektedir. Avrupa BirliÄŸi ülkelerinin pek çoÄŸunda ulusal ya da yerel düzeyde bu kurum iÅŸlemekte olup, Avrupa BirliÄŸi müktesebatmın uygulanması açısından önemli rol oynamaktadır.
Yargının yavaş işlemesinin sakıncalarını dikkate alacak olursak, demokrasinin, temel hak ve özgürlüklerin güvencesi olarak Ombudsman, ülkemizde de önemli bir görev üstlenebilecektir. Ayrıca, idarenin kamuoyunca denetiminin bir yolu olarak; halkın talepleri en kısa, kolay ve masrafsız bir şekilde Ombudsman tarafından idareye yansıtabilecek; gerektiğinde yasama organı, gerektiğinde yargı organları uyarılmış, harekete geçirilmiş olacaktır.
Her zaman başarılı çalışmalarını zevkle izlediğim Doç.Dr. B.Zakir Avşar, OMBUDSMAN "İyi Yönetilen Türkiye İçin Kamu Hakemi" adını taşıyan bu çalışmasında, Ombudsmanlık Kurumunun tarihsel gelişimini, kavramsal çerçevesini ve kurumsal olarak görev-yetki ve statüsünü kapsamlı bir şekilde incelemekte ve bu kapsamı ile Türkiye için bir model oluşturmaktadır. Ayrıca bu sistemin basarı ile uygulandığı ülkelerden örnekler vererek karşılaştırma imkanını -okuyucu ve uygulayıcılara- sağlamaktadır. Bu kitap Ombudsmanlığı tüm yönleriyle ele alan kapsamlı bir çalışma niteliği ile doktrinde önemli bir boşluğu dolduracak; uygulamaya ışık tutacak bir başvuru kaynağı olacaktır.
Prof. Dr. Burhan Kuzu
ÖNSÖZ
Kamu yönetiminin denetlenmesi, kalite ve standartlarının yükseltilmesi, vatandaÅŸla bütünleÅŸtirilmesi ve verimliliÄŸin saÄŸlanması için ülkemiz açısından yeni bir yol olarak sıklıkla dile getirilen "ombudsman (kamu hakemi)" konusunda son yıllara kadar yeterli çalışma üretilememiÅŸtir. Ãœstelik de tarihsel çıkış noktası açısından tamamen yerli olan, bizden olan bu müessese ′idare hukuku′ ders kitaplarında çok kısa olarak idarenin denetlenmesi alt baÅŸlığı içerisinde büyük ölçüde de eksik olarak anlatılmıştır.
Şüphesiz ki, birkaç çok kıymetli ve önemli çalışma vardır. Bunlardan bir kısmını burada zikretmek yararlı olacaktır. Gerek dipnotlarda, gerekse kaynakçada belirtilmiÅŸ olmasına raÄŸmen M. Oytan′m 1975 yılında yayınlanan "Ombudsman Eli ile Ä°darenin Denetimi Konusunda Kıyaslamak Bir Ä°nceleme" (Danıştay Dergisi, 1975, Sayı: 18-19) baÅŸlıklı makalesi, akabinde Ö. Baylan′ın İçiÅŸleri Bakanlığı′nca yayınlanan "VatandaÅŸların Devlet Yönetimi Hakkındaki Åžikayetleri ve Türkiye İçin Ä°sveç Ombudsmanı Formülü (1978)" çalışması, 1990 sonrası yıllarda ise T. Ata-man′ın, Z. Temizel′in, Y. Uler′in çalışmaları ombudsman konusunda Türkçe literatürde bir zenginleÅŸme doÄŸurmuÅŸtur. Yine çeÅŸitli dergilerde kimi yazarlarca ombudsman konusuna girilirken (bunlann önemli bir kısmı kaynakçada görülebilir), TÃœSÄ°AD tarafından da "Ombudsman (Kamu Hakemi)" baÅŸlıklı bir broşür hazırlatılarak yayınlanmıştır (Ä°stanbul, 1997). Sonraki yıllarda ise M. Akıncı′nın "Bağımsız Ä°dari Otoriteler ve Ombudsman", G. Demir′in "Ombudsman Aranıyor" adlı nitelikli ve özgün çalışmaları ombudsmanla ilgili literatüre önemli katkılar saÄŸlamıştır.
"Ombudsman (Kamu Hakemi) Türkiye İçin Bir Model Önerisi" adlı 1988 yılında yayınlanan çalışmamız büyük ilgi görmüştü. Aradan geçen zaman içinde ülkemizde konu tekrar tartışılır hale gelmiştir.
Bu yeni çalışma ile, bir önceki çalışmamıza paralel olarak ama daha ayrıntılı ve hacimli olarak ombudsmanm idarenin denetlenmesinde olduğu kadar halka açılmasında, halkla kucaklaşmasında da önemli bir yeri olabileceği ülkemizde kamu yönetiminin patolojik halleri, vatandaşların yönetimden yakınmaları da göz önünde tutularak irdelenme gayretinde olunmuştur.
Patenti kendimize ait olan, kökleri kendi tarihimizde bulunan, bizim insanlarımızın yönetim anlayışının ürünü olan bu müessesenin ihdası konusu (aslında ihyasının demek daha doÄŸru olacak) Adalet Bakanlığı′nın ve BaÅŸbakanlığın gündemindedir. Anılan kurumlar tarafından ombudsmanm Türkiye için ne ÅŸekilde formüle edileceÄŸi konusunda büyük ölçüde tamamlanmış bir çalışma bulunmakla birlikte; çalışmamız çerçevesinde bir ombudsman modeli örneÄŸi sunmaktayız. Şüphesiz ki, bizim önerdiÄŸimiz model de tartışmaya son derece açıktır.
Bu eserin ortaya çıkmasında ilgilerini ve katkılarını esirgemeyen dostlarıma, yakınlarıma, sevdiklerime teşekkür borçluyum.
Doç. Dr. B. Zakir AVŞAR
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ III
İÇİNDEKİLER V
ÇİZELGELER LİSTESİ IX
KISALTMALAR X
GÄ°RÄ°Åž 1
BİRİNGİ BÖLÜM KAVRAMSAL ÇERÇEVE
1.1. Kamu Yönetimi 3
1.2. Bürokrasi 3
1.3. Kamu Hizmeti ve Kamu Yararı 5
1.4. Denetim 6
1.4.1. Siyasi Denetim 8
1.4.1.1. Soru 9
1.4.1.2. Genel Görüşme 10
1.4.1.3. Meclis Araştırması 10
1.4.1.4. Gensoru 11
1.4.1.5. Meclis Soruşturması 11
1.4.1.6. Dilekçe Hakkı ve Dilekçe Komisyonu 14
1.4.2. Ä°dari Denetim 19
1.4.3. Yargı Denetimi 20
1.4.4. Kamuoyu Denetimi 21
1.4.5. Özdenetim 25
1.4.6. Ombudsman 27
1.5. Halkla Ä°liÅŸkiler 27
1.5.1. Sistem Yaklaşımı ve Halkla İlişkiler 30
İKİNGİ BÖLÜM
OMBUDSMANIN TARİHSEL GELİŞİM SÜREĞİ
2.1. Ombudsmanın Ortaya Çıkışı ve Gelişmesi 35
2.1.1. Hisbe- Muhtesib Kurumu 35
2.1.2. Divan 41
2.1.3. Kadıasker (Kazasker) ve Kadılar 48
2.1.4. Ahilik, Ahiler ve Kethüda 56
2.2. Ä°sveç Ombudsmanı′nın Ortaya Çıkışı ve Sonrası 59
2.3. Uluslararası Belgelerde Ombudsman ve AB Ombudsmanı 59
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM OMBUDSMAN KURUMU
3.1. Bireyle Devlet Arasında Bir Kurum Olarak Ombudsman 65
3.1.1. Ombudsmanın Nitelikleri, Görevleri, Yetkileri ve Statüsü 66
3.1.1.1. Ombudsman Kimdir? 66
3.1.1.2. Ombudsmanın Görevleri 68
3.1.1.3. Ombudsmanın Yetkileri 77
3.1.1.3.1. Ombudsman ve Yargı İlişkisi 80
3.1.1.4. Ombudsmanın Statüsü 83
3.2. Ombudsmana Başvuruların Yöntemi 88
3.3. Ombudsmanın Şikayetlere Uyguladığı İşlemler,
Denetlemeleri, Önerileri ve Raporları 93
3.4. Ombudsman Kararlarının Etkileri 94
3.5. İlgi ve Çalışma Alanlarına Göre Ombudsmanlar 95
3.5.1. Sağlık Ombudsmanı 97
3.5.2. Mahalli İdareler Ombudsmanı 98
3.5.3. Adli Hizmetler Ombudsmanı 99
3.5.4. Tüketici Ombudsmanı 100
3.5.5. Polis Şikayetleri Ombudsmanı 105
3.5.6. Silahlı Kuvvetler Ombudsmanı 105
3.5.7. Çocuk Ombudsmanı 106
3.5.8. Fırsat Eşitliği Ombudsmanı 112
3.5.8.1. Cinsel Yönlendirme Temelli Ayrımcılığa Karşı Ombudsman 113
3.5.9. Etnik Ayrımcılığa Karşı Ombudsman 113
3.5.10. Bedensel Engelliler Ombudsmanı 115
3.5.11. Üniversite Ombudsmanı 115
3.5.12. Özel Sektör Ombudsmanları 116
3.5.12.1. Bankacılık Ombudsmanı ve Mali Hizmetler Ombudsmanı 116
3.5.12.2. Basın Ombudsmanı (Basın Yakınmaları Ombudsmanı) 119
3.5.12.2.1. Haber Ombudsmanları 121
3.5.12.2.2. Haber Ombudsmanları Organizasyonu (ONO) 125
3.5.12.3. Internet Ombudsmanı 126
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK KAMU YÖNETİMİNDE HALKLA İLİŞKİLER VE SORUNLARIN ÇÖZÜMÜNDE OMBUDSMAN
4.1. Kamu Yönetiminde Halkla İlişkiler 129
4.2. Türk Kamu Yönetiminde Halkla İlişkiler 134
4.2.1. Kamu Yönetiminde Halkla İlişkilerin Gelişimi 134
4.2.2. Kamu Yönetiminde Halkla İlişkiler Uygulamaları 144
4.3. Türkiye′de Halkın Kamu Yönetimine Bakışı 152
4.4. Kamu Yönetiminde Halkla İlişkilere Ombudsman Desteği 157
BEŞİNCÄ° BÖLÃœM TÃœRKÄ°YE′DE OMBUDSMAN
5.1. Türkiye′de Ombudsman Tartışmaları 161
5.2. Türkiye′de Ombudsmanın OlabilirliÄŸi 166
5.3. Türkiye İçin bir Ombudsman Modeli Önerisi (Kamu Hakemi) 168
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME 177
EKLER
EK-1. DEĞİŞİK ÜLKELERDEKİ
OMBUDSMAN UYGULAMALARI 185
1. İSVEÇ 185
2. Ä°NGÄ°LTERE 185
3. FRANSA 186
4. DANÄ°MARKA 186
5. Ä°SRAÄ°L 187
6. FÄ°NLANDÄ°YA 187
7. NORVEÇ 187
8. HOLLANDA 187
9. YENÄ° ZELANDA 188
10. AVUSTURYA 188
11. AVUSTURALYA 189
12. YUNANÄ°STAN 190
EK-2. AVRUPA OMBUDSMANI- AVRUPA
DOÄžRU Ä°DARÄ° DAVRANIÅžLAR YASASI 192
EK-3. 1. 5521 Sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu 200
EK-3. 2. 5521 Sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu
ve Cumhurbaşkanının İade Gerekçesi 214
EK-4. MEVZUAT EKLERÄ° 239
1. Ä°LGÄ°LÄ° ANAYASA HÃœKÃœMLERÄ° 239
2. DİLEKÇE HAKKININ KULLANILMASINA DAİR KANUN 241
3. TÃœRK CEZA KANUNU′NUNDA DÄ°LEKÇE HAKKININ
KULLANILMASININ ENGELLENMESÄ°NE DAÄ°R HÃœKÃœM 243
4. TÃœRKÄ°YE BÃœYÃœK MÄ°LLET MECLÄ°SÄ° İÇTÃœZÜĞÜ′NDE
Ä°LGÄ°LÄ° HÃœKÃœMLER 244
5. BÄ°LGÄ° EDÄ°NME HAKKI KANUNU 253
6. KAMU GÖREVLİLERİ ETİK KURULU KURULMASI VE
BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI
HAKKINDA KANUN 262
7. KAMU MALÎ YÖNETİMİ VE KONTROL KANUNU 266
8. BASIN KANUNU′NDA BÄ°LGÄ° EDÄ°NME
ÖZGÜRLÜĞÜ İLE İLGİLİ HÜKÜM 314
9. MAL BİLDİRİMİNDE BULUNULMASI, RÜŞVET
VE YOLSUZLUKLARLA MÃœCADELE KANUNU 316
10. Ä°L ÖZEL Ä°DARESÄ° KANUNU′NDA BÄ°LGÄ° EDÄ°NME
VE DENETÄ°MLE Ä°LGÄ°LÄ° HÃœKÃœMLER 324
KAYNAKÇA 327
Ä°NDEKS 337
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı