Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi - ALPASLAN AKARTEPE
Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi - ALPASLAN AKARTEPE
Alpaslan AKARTEPE - Vedat Kitapçılık
Sayfa Sayısı
:
443
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2010
ISBN NO
:
9786054002818
700,00
TL GİRİŞ Belirli bir toplum içerisinde yaşayan kişiler, ihtiyaçlarını genellikle birbirleriyle girmiş oldukları sözleşme ilişkileri ile karşılarlar. Hukuk düzenlerinde, fertlerin çeşitli ihtiyaçları göz önüne alınarak, farklı sözleşme ilişkileri kanunlarla düzenlenmiştir. Ölünceye kadar bakma sözleşmesi de bu yöndeki ihtiyaçları karşılamak bakımından öngörülmüş bir sözleşmedir. Sosyal yönü ağırlıklı olan bu sözleşme ile özellikle, belirli bir yaşa gelmiş kimselerin yaşamlarının sonuna kadar bakılma ve gözetim ihtiyaçlarının karşılanması öngörülmüştür. Ülkemizde, sosyal güvenliğin toplumun her kesimini bünyesine alamaması nedeniyle birçok kimse, yeterli maddi imkânlara sahip olsa bile, yaşlılık dönemlerinde pek çok sıkıntı ve zorluklarla karşılaşmaktadır. Dolayısıyla, hayatlarının son dönemlerini mümkün olduğu kadar rahat geçirmek isteyen ya da bakılma ihtiyacı içerisinde olan kişiler açısından, ölünceye kadar bakma sözleşmesi önemli bir çözüm olarak karşımıza çıkmaktadır. Ölünceye kadar bakma sözleşmesi, eski hukukumuzda da benzer bir uygulaması olması itibariyle, toplumumuzun aşina olduğu bir sözleşmedir. Ancak, Borçlar Kanunu nda gerek şekil açısından, gerekse tarafların hak ve yükümlülükleri ile sözleşmenin sona ermesi bakımından ayrıntılı düzenlemeler olmasına rağmen, uygulamada genellikle bu kurallara riayet edilmeden yapılması dolayısıyla, taraflarının, özellikle de bakım alacaklısının zarar görmesine yol açmaktadır. Bu çalışmada, günümüzde de önemini koruduğuna ve sosyal anlamda da bir boşluğu doldurduğuna inanılan ölünceye kadar bakma sözleşmesi, Türk hukuku bakımından incelenmeye çalışılmıştır. Çalışma dört bölümden meydana gelmektedir. Birinci bölümde, genel olarak ölünceye kadar bakma sözleşmesi başlığı altında, kavram ve tanım, ölünceye kadar bakma sözleşmesinin tarihi gelişimi, bazı sözleşme ilişkileri ile karşılaştırılması, türleri ve hukuki niteliğini belirleye özellikler üzerinde durulmuştur. İkinci bölüm, ölünceye kadar bakma sözleşmesinin kurulmasına ayrılmıştır. Söz konusu bu bölümde, sözleşmenin tarafları ve özellikleri ile ölünceye kadar bakma sözleşmesinin şekli incelenmiştir. Üçüncü bölümde, inceleme konusu olan sözleşmenin hükümleri üzerindedurulmuş olup, burada bakım alacaklısının ve bakım borçlusunun hukuki durumları ele alınarak, tarafların hak ve yükümlülükleri açıklanmaya çalışılmıştır. Son bölüm olan dördüncü bölümde ise ölünceye kadar bakma sözleşmesinin sona ermesine ilişkin hükümler incelenmiştir. Bu bölümde, genel hükümlerden ziyade, oldukça ayrıntılı bir şekilde düzenlenen söz konusu sözleşmeye özgü sona erme sebepleri üzerinde durulmuştur. Kanun koyucunun, ölünceye kadar bakma sözleşmesinin sona ermesi ile ilgili hükümlerde yaptığı kapsamlı düzenlemeler ve gerekli şartların oluşması halinde, taraflara tek yanlı olarak tanınan sözleşmeyi sona erdirme hakkının yanı sıra, üçüncü kişilerin sahip olduğu iptal hakları da incelenmiştir. İKİNCİ BASIYA ÖNSÖZ Eserimin ilk basısı Nisan 2005 tarihinde yayınlandı ve 2009 yılının ortalarında tükendi. Fakat o tarihte Borçlar Kanunu Tasarısı gündemde olduğu için Tasarının kanunlaşması ve yeni basıyı, yeni Kanuna göre hazırlama düşüncesi biraz gecikmeye neden oldu. Doktora tezi olarak hazırlamış olduğum bu eserin yayınlanması ile birlikte, gerek hukukçulardan gerekse hukukçu olmayıp da bir şekilde bu sözleşme ile yolu kesişen ve başvuru kaynağı olarak yararlananlardan olumlu ve memnuniyet verici geri dönüşler aldım. Eserin ilgi görmesinin bir diğer sonucu da yayınlanmasını müteakiben, aynı konuda (ve aynı şekilde gözden kaçan hatalarla birlikte) bir kitabın daha yayınlanmasıydı. Bu da genel kabulün aksine, eserime olan dolaylı katkıları nedeniyle memnuniyet verici bir çabaydı. Özünde insani yönü ağır basan ve toplum için yararlı bir hukuki müessese olan ölünceye kadar bakma sözleşmesinin ülkemizde amacına uygun olarak kullanılmadığı maalesef acı bir gerçektir. Bu durum özellikle Yargıtay kararlarında açık bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Nitekim Yargıtay 1. HD, T. 31.12.1976, E. 1976/9370, K. 1976/13138′de "Türkiye′de ölünceye kadar bakma sözleşmesinin amacına uygun olarak işlemediği acı bir vakıadır. Bu sözleşme çok kez mirasçılardan bazılarının miras haklarından yoksun bırakmak, bazen tatlı vaatlerle yaşlı bir kimse aldatılıp kandırılarak onun maddi varlığını ele geçirmek için kullanılan bir haksızlık ve gasp aracı haline gelmiştir. Sırf bakmayı sağlamak üzere yapıldığı kabul edilen hallerde bile sözleşmeden doğan bakma borcunun yerine getirildiği görülmemiştir. Bu gün ülkemizde ana ve babasına bakan evlat, dede ve ninesine bakmak zorunluluğunu duyan torun sayısı azalmıştır. Esasen yasa ve ahlâk gereği bakma yükümlüsü olduğu halde bunu yerine getirmek gereğini duymayan bir kişinin bu borcu sözleşme konusu yapması takdirinde borçlu yönünden değişen bir şey yoktur. Tersine olarak bu gibi hallerde bakılması lazım gelen kimse yalnız bakılmamakla kalmamakta, elinden malı alınmak suretiyle daha kötü bir duruma düşmektedir. Ömrü boyunca dava nedir bilmeyen bir kimse, hayatı nın son demlerinde ve en zor döneminde kaptırdığı malı kurtarabilmek için mahkemelik olmaktadır - ifadeleriyle, isabetli bir şekilde söz konusu sözleşmeyle ilgili sorunlar dile getirilmiştir. Aynı sorunların bugün de devam ettiği düşüncesiyle, 1. basıda olduğu gibi, 2. basının da ölünceye kadar bakma sözleşmesinin Kanunda öngörülen amaca uygun olarak kurulması ve uygulanması açısından ilgili olan herkese faydalı olmasını dilerim. Bu basıda, yıllardır gündemde olan, fakat bir türlü kanunlaşmayan Borçlar Kanunu Tasarısı′nın ölünceye kadar bakma sözleşmesine ilişkin hükümlerine ilgili oldukları konularda, konu bütünlüğünü bozmamak için dipnotlarda, yer verilmiştir. Ayrıca eser değişiklikler ve anlatım yönünden tekrar gözden geçirilerek, gerekli olan ilave ve düzeltmeler yapılmış, uygulamacılara faydalı olması amacıyla son kışıma eklenen Yargıtay kararlarına da yeni tarihli olanlar ilave edilmiştir. Bunun dışında okuyucuya kolaylık sağlamak amacıyla kitabın sonuna kavram indeksi eklenmiştir. Akademik çalışma hayatımda daima yardım ve desteğini gördüğüm değerli hocam Sayın Prof. Dr. Cevdet YAVUZ′a burada bir kez daha şükranlarımı sunuyorum. Ayrıca ikinci basının yayma hazırlanması aşamasında yaptığı çok kıymetli katkılarla yükümü hafifleten Arş. Gör. Ayşenur ŞAHİN′e de yardımlarından dolayı teşekkür ediyorum. Birinci basıda olduğu gibi titiz ve özverili bir çalışma ile ikinci basının da yayınını gerçekleştiren Vedat Kitapçılık′ın sahibi Sayın Vedat CARBAŞ′a ve dizgi ve mizanpajı yapan Sayın Sami ABBAS′a da teşekkür ederim. Yrd. Doç. Dr. Alpaslan AKARTEPE Erzincan, Mart 2010 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ V İÇİNDEKİLER VII KISALTMALAR XIII GİRİŞ 1 BİRİNCİ BÖLÜM GENEL OLARAK ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİ § 1. KAVRAM VE TANIM 3 I. KAVRAM 3 II. TANIM 6 § 2. ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNİN TARİHİ GELİŞİMİ, ÇEŞİTLİ ÜLKELERDEKİ UYGULAMALARI VE BAZI SÖZLEŞME İLİŞKİLERİYLE KARŞILAŞTIRILMASI 8 I. TARİHİ GELİŞİMİ 8 A) İsviçre\\\′de 8 B) Ülkemizde 9 II. ÇEŞİTLİ ÜLKE UYGULAMALARI 11 A) Almanya 11 B) Fransa 12 C) Avusturya 12 D) İtalya 12 III. BAZI SÖZLEŞME İLİŞKİLERİYLE KARŞILAŞTIRILMASI 13 A) Satım Sözleşmesi ve Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi 13 B) Bağışlama Sözleşmesi ve Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi 14 C) Ölünceye Kadar İrat ve Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi 17 § 3. ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNİN TÜRLERİ, UNSURLARI VE HUKUKİ NİTELİĞİNİ BELİRLEYEN ÖZELLİKLERİ 19 I. TÜRLERİ 19 A) Borçlar Hukuku Nitelikli Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi 19 B) Miras Hukuku Nitelikli Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi 20 II. ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI 22 A) Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi ile Tarafların Karşılıklı Olarak Borç Altına Girmeleri 24 /. Borçlar Hukuku Nitelikli Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde İvazhlık Unsuru 24 2. Miras Hukuku Nitelikli Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde İvazhlık Unsuru 26 B) Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde Süre Unsuru 27 C) Tarafların Anlaşmaları 28 III. ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ 28 A) Tam İki Tarafa Borç Yükleyen Bir Sözleşme Olması 28 B) Rızai Bir Sözleşme Olması 29 C) Bağımsız Bir Sözleşme Olması 29 D) Talih ve Tesadüfe Bağlı Bir Sözleşme Olması 31 E) Sürekli Borç ilişkisi Doğuran Bir Sözleşme Olması 32 İKİNCİ BÖLÜM ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNİN KURULMASI § 4. ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARI 33 I. GENEL OLARAK 33 II. BAKIM ALACAKLISI 34 A) Bakım Alacaklısının Gerçek Kişi Olması .• 34 B) Bakım Alacaklısının Küçük veya Kısıtlı Olması 35 1. Borçlar Hukuku Nitelikli Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde 35 2. Miras Hukuku Nitelikli Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde 36 C) Bakım Alacaklısının Evli Olması 37 D) Bakım Alacaklısının Üçüncü Bir Kişi Olması 40 E) Bakım Alacaklısının Birden Fazla Olması 40 III. BAKIM BORÇLUSU 41 A) Bakım Borçlusunun Gerçek veya Tüzel Kişi Olması 41 B) Bakım Borçlusunun (Küçük ya da Kısıtlı Olması) Sözleşme Ehliyeti 41 C) Bakım Borçlusunun Evli Olması 42 D) Bakım Borçlusunun Birden Fazla Olması 43 § 5. ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNİN ŞEKLl 44 I. GENEL OLARAK 44 II. ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNİN RESMİ ŞEKİLDE DÜZENLENMESİ 46 A) Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinin Resmi Şekilde Düzenlenmesinde Yetkili Olanlar 47 B) Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinin Resmi Şekilde Düzenlenmesine Katılamayacak Olanlar 53 C) Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinin Rösmi Memur Tarafından Düzenlenmesi 54 VIII 1. Tarafların İradelerini Açıklamaları 54 2. Sözleşme Metninin Hazırlanması 56 3. Sözleşmenin Taraflarca Okunması ve imzalanması 56 4. Sözleşmenin Düzenlenmesinde Tanıkların Rolü 57 II SÖZLEŞMESİNE ETKİSİ 60 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜMLERİ § 6. ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNDE BAKIM ALACAKLISININ HUKUKİ DURUMU 65 I. GENEL OLARAK 65 II. A) Hakları 66 A Bakım Alacaklısının Haklarının Niteliği 66 a) Devredilemez Olması 66 b) Haczedilemez ve Üzerinde Rehin Kurulamaz Olması 67 c) Bakım Alacağının Takas Edilmemesi 68 d) Bakım ve Gözetim Edimlerinin Bakım Borçlusu Tarafından Bakım Alacaklısına İfa Edilmesi 69 2. Yaşamının Sonuna Kadar Bakılmayı isteme Hakkı 69 3. Güvence Sağlamaya Yönelik Hakları 71 a) Kanuni İpotek Hakkı 71 aa) Genel Olarak 71 bb) ipoteğin Kurulması 73 cc) ipoteğin Terkini 75 b) Sözleşmeye Dayanan Güvence Haklan 76 aa) ipotek 77 bb) Kefalet 78 cc) Cezai Şart 78 B) Borçları 80 /. Mal Varlığı Değerini Devretme Borcu 80 a) Mal Varlığı Değeri Kavramının Kapsamı 80 b) Borçlar Hukuku Nitelikli Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde Mal Varlığı Değerini Devretme Borcu 81 c) Miras Hukuku Nitelikli Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde Mal Varlığı Değerini Devretme Borcu 83 2. Diğer Borçları 88 IX 7. ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNDE BAKIM BORÇLUSUNUN HUKUKİ DURUMU 89 I. GENEL OLARAK 89 II. BAKIM BORÇLUSUNUN HAKLARI VE BORÇLARI 89 A) Borçlan 91 1. Bakım Alacaklısının Ev Topluluğuna Kabul Edilmesi 91 a) Bakım Alacaklısının Bakım Borçlusu ile Birlikte Oturması 91 b) Bakım Alacaklısının Ayrı Evde Oturması 92 c) Bakım Alacaklısına Tahsis Edilecek Yaşam Alanı 93 2. Bakım Alacaklısının Beslenmesi 94 3. Bakım Alacaklısının Giydirilmesi 94 4. Bakım Alacaklısının Sağlığı ile ilgili Yükümlülüklerin Yerine Getirilmesi 95 5. Bakım Alacaklısına Karşı Hizmet Edimlerinin Yerine Getirilmesi 96 6. Bakım Alacaklısına Sevgi ve Saygı Gösterilmesi 97 7. Bakım Alacaklısına Cep Harçlığı Verilmesi 98 8. Bakım Alacaklısının Hukuki Harcamalarının Karşılanması 98 9. Bakım Alacaklısının Cenaze Masraflarının Karşılanması 99 B) Hakları 99 III. BAKIM BORÇLUSUNUN EDİMLERİNE İLİŞKİN Ã�FA YERl, İFA ZAMANI VE ZAMANAŞIMI 100 A) İfa Yeri 100 B) İfa Zamanı 100 C) Zamanaşımı 101 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 8. ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNE ÖZGÜ SONA ERME NEDENLERİ 102 I. GENEL OLARAK 102 II. BAKIM ALACAKLISININ ÖLÜMÜ 108 III. ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARIN İRADESİ İLE ORTADAN KALDIRILMAI 109 A) Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinden Dönme 109 1. Şartları 109 a) Sözleşmeden Doğan Yükümlülüklere Aykırı Hareket Edilmesi 109 b) Sözleşmenin Çekilmez Olması 112 c) Dönme Beyanı 112 2. Dönmenin Hukuki Etkileri 113 a) Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesini Ortadan Kaldırma 113 b) Tazminat 115 3. Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde Bakım ve Gözetim Edimlerinin Ömür Boyu Gelire Dönüştürülmesi 116 4. Gelire Dönüştürme Sebepleri 118 5. Gelire Dönüştürmede Dikkat Edilecek Hususlar 119 6. Miras Hukuku Nitelikli Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinden Dönme 122 a) Miras Hukuku Nitelikli Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde BK\\\′nun 517. m\\\′sinin Uygulanması 122 b) Miras Hukuku Nitelikli Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi ve Mirasçılıktan Çıkarma 123 B) Süreli Dönme Bildirimi ile Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinin Sona Erdirilmesi 124 1. Şartları 124 a) Tarafların Edimleri Arasında Oransızlık Olması 124 b) Ediminin Değeri Fazla Olan Tarafta Bağışlama Amacının Olmaması 127 c) Dönme Beyanı 128 2. Dönme Bildiriminde Bulunmanın Hükümleri 128 C) Tarafların Yerine Getirdikleri Edimlerin Geri Verilmesi 129 /. Bakım Alacaklısının Geri Verme Borcu 129 2. Bakım Borçlusunun Geri Verme Borcu 131 D) Bakım Borçlusunun Ölümünün Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesine Etkisi 131 /. Genel Olarak 131 2. Bakım Alacaklısının Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesini Ortadan Kaldırma Hakkının Hukuki Niteliği 132 3. Bakım Alacaklısının Fesih Hakkını Kullanabilmesi İçin Gerekli Şartlar 134 a) Bakım Borçlusunun Ölümü 134 b) Bir Yıllık Sürenin Geçmemiş Olması 134 c) Fesih Bildirimi 136 4. Feshin Hukuki Sonuçları 136 5. Bakım Alacaklısının Sözleşmeye Bakım Borçlusunun Mirasçıları ile Devam Etmesi 137 6. Miras Hukuku Nitelikli Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde Durum 138 E) Bakım Borçlusunun İflasının ve Mallarının Haczinin Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesine Etkisi 140 /. Bakım Borçlusunun iflası 140 2. Bakım Borçlusunun Mallarının Haczi 143 a) Hacze Katılma 143 b) Ölünceye Kadar Bakma İlişkisinin Devam Ettirilmesi 146 c) Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinin Sona Erdirilmesi 146 § 9. ÜÇÜNCÜ KlŞtLERÃ�N ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA SÖZLEŞMESİ ÜZERİNDEKİ İTİRAZ TENKİS VE İPTAL HAKLARI 147 I. GENEL OLARAK 147 II. BAKIM ALACAKLISINDAN NAFAKA TALEP ETMEYE HAKKI OLANLARIN İTİRAZI 147 A) itiraz Hakkının Şartalrı 147 1. Bakım Alacaklısının Nafaka Yükümlülüğünün Bulunması 147 2. Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Nedeniyle Nafaka Yükümlülüğünün Yerine Getirilemeyecek Olması 148 B) itiraz Davasının Hukuki Sonuçlan 149 /. Sözleşmenin Sona Erdirilmesi 150 2. Bakım Borçlusunun Nafaka Ödemesi 151 III. BAKIM ALACAKLISININ MİRASÇILARININ TENKİS TALEPLERİ 153 A) Mirasçıların Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi Çerçevesinde Açacakları Tenkis Davasının Şartlan 154 /. Davacının Saklı Paylı Mirasçı Olması 154 2. Saklı Payın Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi ile İhlal Edilmesi 155 B) Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesine ilişkin Olarak Açılacak Tenkis Davasında Usul Hükümleri 156 1. Davacı ve Davalı 156 2. Yetkili ve Görevli Mahkeme 157 3. Süre 157 C) Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi ile Saklı Paym ihlal Edilmesi Halinde Uygulanacak Hükümler 158 1. Borçlar Hukuku Nitelikli Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde Saklı Payın İhlal Edilmesi 159 2. Miras Hukuku Nitelikli Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesinde Saklı Payın ihlali 160 D) Tenkis Edilecek Miktarın Belirlenmesi 161 IV. BAKIM ALACAKLISININ ALACAKLILARININ İPTAL DAVASI AÇMA HAKLARI 162 A) iptal Davasının Tarafları 164 /. Davacı 164 2. Davalı 164 3. Yetkili ve Görevli Mahkeme 165 4. Dava Açma Süresi ve Yargılama Usulü 165 B) iptal Davasının Sonuçları 165 C) iptal Davasından Feragat 166 SONUÇ 167 EK: ÖRNEK YARGITAY KARARLARI 171 KAYNAKÇA 276
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı