Öğreti ve Uygulamada İbra Sözleşmesi (İbraname)
Öğreti ve Uygulamada İbra Sözleşmesi (İbraname)
Durmuş ÖZCAN / Uğur OCAK
İbra Sözleşmesi
İbra Türleri
İbranın Hüküm Ve Sonuçları
Borçlar Hukuku Yönünden İbraname
İş Hukuku Yönünden İbraname
Usul Hukuku Yönünden İbraname
İbranın Benzer Kavramlardan Farkı
818 Sayılı Borçlar Kanunu Dönemi
6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Dönemi
Yargıtay Uygulaması
Yargıtay 9-7-22-21-13. Hukuk Daireleri Kararları
Geçerli İbraname Örnekleri
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun yürürlüğe girmesine kadar hukukumuzda düzenlemeyen, ancak uygulamada geniş yer edinen ibra sözleşmesi (ibraname), 6098 sayılı Yasadaki düzenleme ile yasal dayanağına kavuşmuştur. İbra sözleşmesi (ibraname), alacaklının borçluda olan alacağının ödendiğini veya ödenmiş sayıldığını gösteren iki taraflı bir tasarruf işlemidir. 818 sayılı Borçlar Kanunu’nun yürürlükte olduğu dönemde düzenlenen ibranamelerde; ibranamenin dar yorumlanması gerektiği, miktar içeren ve iş sözleşmesi devam ederken düzenlenen ibranamelerin makbuz hükmünde olduğu, savunma ile çelişen ibranamelerin geçersiz olacağı gibi kurallar, öğreti ve Yargı kararları ile benimsenerek genel kabul görmüştür. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 132, 166, 420. maddeleriyle getirilen düzenlemelerde ise genel olarak aynı kurallar benimsenmekle birlikte, işçi ya da sigortalı tarafından düzenlenecek ibranameler yönünden işçi lehine daha katı kurallar benimsenmiştir. İbranamenin yazılı şekilde yapılmasının ve miktar içermesinin geçerlilik koşulu sayılması, ödemelerin banka yoluyla yapılmasının gerekmesi, iş sözleşmesinin sona ermesinden itibaren bir aylık süreden daha önceki tarihli ibranamelerin geçersiz sayılması başlıca yeniliklerdir. Bu kitap, 6098 sayılı Yasanın yürürlüğe girmesinden önce düzenlenen ibralarla, söz konusu yeniliklerin İş Hukuku ve Borçlar Hukuku uygulamasına nasıl yansıyacağını tartışıp çözüm önerilerimizi sunmak, uygulamadaki ihtiyaç ve talepleri karşılamak amacıyla kaleme alınmıştır. Kitabın ilk bölümünde; ibra sözleşmesinin tanımı ve unsurları, Borçlar Hukuku ve İş Hukuku yönünden hüküm ve sonuçları, benzer kavramlarla ilişkisi, ibraname konusunda Yargıtay’ın ilgili Dairelerinin görüşleri incelenmiş, ikinci bölümde ise İş Hukuku uygulamasındaki durum değerlendirilmiş ve son bölümde de Yargıtay 9-7-22-21-13. Hukuk Dairelerinin içtihatlarına yer verilerek konu bütünlüğü sağlanmıştır.
- I. BÖLÜM
- İBRA SÖZLEŞMESİ
- I. -GENEL OLARAK-1
- II. -İBRA SÖZLEŞMESİNİN TANIMI-2
- III. -İBRA TÜRLERİ-6
- 1. -İvazlı İbra-6
- 2. -İvazsız İbra-6
- IV. -İBRA SÖZLEŞMESİNİN HUKUKÎ NİTELİĞİ-6
- 1. -Borçlar Hukuku Yönünden-6
- 2. -İş Hukuku Yönünden-10
- 3. -Ticaret Hukuku Yönünden-11
- 4. -Usul Hukuku Yönünden-13
- a. -1086 Sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu Dönemi-13
- b. -6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu Dönemi-15
- V. -İBRA SÖZLEŞMESİNİN UNSURLARI-17
- 1. -Borçlar Hukuku Yönünden (6098 sayılı TBK. 132)-17
- 2. -İş Hukuku Yönünden (6098 sayılı TBK. 420)-19
- a. -Taraflar Arasında İş İlişkisinden Doğan Bir Alacak Bulunmalıdır-19
- b. -Bu Alacak, İbranamenin Düzenlendiği Sırada Doğmuş Ve Çekişmesiz Olmalıdır-20
- c. -Alacaklı İle Borçlunun İbra Sözleşmesi Düzenlenmesi Konusunda İradelerinin Birleşmesi ve Tarafların Fiil Ehliyetine Sahip Olmaları Gerekir-21
- d. -İbra Sözleşmesi Yazılı Şekilde Düzenlenmelidir-21
- e. -İbra Sözleşmesinin Düzenlenme Tarihi İtibarıyla, İş Sözleşmesinin Sona Ermesinden Başlayarak En Az Bir Aylık Sürenin Geçmiş Olması Gerekir-23
- f. -İbra Konusu Alacağın Türünün ve Miktarının İbranamede Açıkça Belirtilmesi Gerekir-25
- g. -Ödemenin İbranamede Yazılı Hak Tutarına Göre Eksiksiz Olarak ve Banka Yoluyla Yapılması Gerekir-26
- VI. -İBRA SÖZLEŞMESİNİN BENZER KAVRAMLARDAN FARKI-27
- 1. -İbraname-Makbuz İlişkisi-27
- 2. -İbraname-Feragat İlişkisi-28
- 3. -İbraname-Takas İlişkisi-29
- 4. -İbraname-İkale İlişkisi-30
- 5. -İbraname-Sulh Sözleşmesi İlişkisi-31
- 6. -İbra Sözleşmesi-Menfî Borç İkrarı İlişkisi-31
- 7. -İbra Sözleşmesi-Alacağı Talep Etmeme Taahhüdü İlişkisi-32
- II. BÖLÜM
- İŞ HUKUKU UYGULAMASINDAİBRA SÖZLEŞMESİ (İBRANAME)
- I. -6098 SAYILI TÜRK BORÇLAR KANUNU’NDAN ÖNCEKİ DÖNEM-33
- 1. -İş İlişkisi Devam Ederken Düzenlenen İbra Sözleşmeleri Geçersizdir-33
- 2. -İbranamede Tanzim Tarihinin Yer Alması Gerekir-34
- 3. -İbraname Savunmasına Karşı İşçinin İrade Fesadı İddiasında Bulunması Hâlinde Bu İddianın İspatı Gerekir-35
- 4. -Henüz Doğmamış ve Varlığı Tartışmalı Olan Bir Alacak İçin İbra Sözleşmesi Düzenlenemez-37
- 5. -İbranamenin Miktar İçermesi veya İçermemesi Titizlikle Değerlendirilmelidir-37
- 6. -İbranameye Konulan İhtirazi Kayıt İbra İradesinin Olmadığını Gösterir-39
- 7. -İbranamenin Bölünebilmesi Mümkündür-40
- 8. -İbranamenin Yargılama Aşamasında İleri Sürülmesi-42
- II. -6098 SAYILI TÜRK BORÇLAR KANUNU’NUN YÜRÜRLÜĞE GİRMESİNDEN SONRAKİ DÖNEM-44
- 1. -Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin İbraname İlke Kararı-44
- 2. -Geçerli İbraname Örnekleri-48
- a. -İşveren Tarafından Sözleşmenin Feshi Hâlinde Düzenlenecek İbraname Örneği-48
- b. -İşçi Tarafından Sözleşmenin Feshi Hâlinde Düzenlenecek İbraname Örneği-50
- III. BÖLÜM
- İBRANAME KONUSUNDAEMSAL YARGITAY KARARLARI
- I. -YARGITAY 9-7-22. HUKUK DAİRELERİ EMSAL KARARLARI-53
- II. -YARGITAY 21. HUKUK DAİRESİ EMSAL KARARLARI-100
- III. -YARGITAY 13. HUKUK DAİRESİ EMSAL KARARLARI-121
- KAYNAKÇA-145