Muhasebe Hileleri ve Vergiden Kaçınma Türk Vergi Mevzuatındaki Yasallığı Hile – Kaçınma – Peçeleme
Muhasebe Hileleri ve Vergiden Kaçınma Türk Vergi Mevzuatındaki Yasallığı Hile – Kaçınma – Peçeleme
Murat BATI
Yazarın diğer ürünlerine gözatmanızı tavsiye ederiz...
KİTAP HAKKINDA
Gördüğü ilgi sonucunda, güncel mevzuata göre güncellenmiş 3. Baskısını yapan kitap, birçok mükellefin, başını ağrıtan konuların başında gelen "Vergi-den Kaçınma" ve "Peçeleme" konusunu ele almaktadır.
Kitap özellikle muhasebe hilelerinin vergi mevzuatı kapsamında nasıl ele alındığını irdelemekle birlikte, özellikle vergiden kaçınmanın vergi mevzuatı kapsamında bir boşluk olduğu, bu nedenle kaçınma mekanizmasının işleyişinin mükellef adına bir hak olup olmadığı tartışılmıştır. Kaçınma ile peçeleme ara-sındaki farkların detaylıca ele alındığı bu kitap aynı zamanda gerek idari, gerek-se teorik, yargısal ve doktrinel örnekler vererek karşılaştırma yapmıştır.
Kitap; Denetim firmaları, YMM Ofisleri, SMMM ofisleri, vergi ile ilgilenen üniversite öğrencileri, akademisyenler ve uygulamadaki profesyonellere de hitap etmektedir.
Konu Başlıkları
Genel Olarak Hile Kavramı
Muhasebe Açısından Hata
Muvazaa
Türk Vergi Mevzuatında Hile–Hata– Muvazaa Kavramı
Vergiye Karşı Tepkiler
Vergi Kanunlarında Hile ve Muhasebe Hilesi
Vergi Hukukunda Peçeleme
Türk Vergi Sistemi Uygulamasında Bazı Muhasebe Hileleri ve Peçeleme Yöntemleri
Finansal İşlemlerde Genel Olarak Kaçınma Mevzuu
Konunun Türk Vergi Mevzuatındaki Yeri ve Önemi ile İlgili Doktrinel, İdari ve Yargısal Görüşler
İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Üçüncü Basıya Önsöz 7
İkinci Basıya Önsöz 9
Kısaltmalar Listesi 17
Giriş 19
Bölüm I
HİLE VE HATA KAVRAMLARININ TEORİK ESASLARI
1.1. GENEL OLARAK HİLE KAVRAMI 21
1.1.1. Hilenin Özellikleri 23
1.1.2. Hilenin Türleri 24
1.1.3. Hilenin Sınıflandırılması 24
1.1.3.1. Çalışan Hileleri 25
1.1.3.2. Satıcı Hileleri 26
1.1.3.3. Yönetim Hileleri 26
1.1.3.4. Yatırım Hileleri 28
1.1.3.5. Müşteri Hileleri 29
1.1.4. Muhasebede Hile Kavramı 29
1.1.4.1. Muhasebe Hilelerinin Nedenleri 32
1.1.4.2. İşletme Sahiplerinin Hileye Başvurma Nedenleri 32
1.1.4.2.1. Vergi Kaçırmak 33
1.1.4.2.2. Yolsuzlukları Gidermek 33
1.1.4.2.3. İşletmeyi Gerçek Durumundan Farklı Göstermek 34
1.1.4.2.4. Alış 34
1.1.4.2.5. Satış 35
1.1.4.2.6. Özel Giderleri İşletmeye Aktarma 35
1.1.4.2.7. Arızi Giderler 36
1.1.4.2.8. İşletme Giderlerini Yükseltmek 36
1.1.4.3. İşletme Çalışanlarının Hileye Başvurma Nedenleri 36
1.1.4.3.1. Özenti ve Baskı Grupları 38
1.1.4.3.2. Fırsatlar 39
1.1.4.3.3. Haklı Gösterme 39
1.1.4.4. Muhasebe Hilelerinin Türleri 40
1.1.4.4.1. Kasdi Hatalar 40
1.1.4.4.2. Kayıtdışı İşlemler 40
1.1.4.4.3. İşlemden Önce ya da Sonra Kayıt Yapılması 41
1.1.4.4.4. Gerçek Olmayan Hesaplar 41
1.1.4.4.5. Belge Sahtekârlığı 42
1.1.4.4.6. Bilanço Oyunları 42
1.1.4.4.7. Bilgisayar Hileleri 43
1.1.4.4.8. Varlıkların Kötüye Kullanılması 44
1.1.4.5. Yolsuzluk ve Ahlaki Olmayan Davranışlar 44
1.1.4.5.1. Rüşvet Almak veya Vermek 44
1.1.4.5.2. Çıkar Çatışması 45
1.1.4.6. Muhasebe Hilesi ve Yaratıcı Muhasebe 46
1.2. MUHASEBE AÇISINDAN HATA 48
1.2.1. Muhasebe Hatalarının Türleri 48
1.2.1.1. Matematik Hataları 48
1.2.1.2. Kayıt Hataları 49
1.2.1.3. Devir Hataları (Aktarma Hataları) 49
1.2.1.4. Unutma ve Tekrarlama Hataları 49
1.2.1.5. Finansal Tablolar Üzerinde Yaptıkları Etki Bakımından Hatalar 51
1.2.1.5.1. Bilançoyu Etkileyen Muhasebe Hataları 51
1.2.1.5.1.1. Değerleme Hataları 51
1.2.1.5.1.2. Hesapların Birleştirilmesi 52
1.2.1.5.2. Gelir Tablosunu Etkileyen Muhasebe Hataları 52
1.2.1.5.3. Bilanço ve Gelir Tablosunu Etkileyen Muhasebe Hataları 52
1.2.1.5.4. Telafi Edici Hatalar 53
1.2.1.5.5. Amortisman ve Yeniden Değerleme Uygulamalarındaki Hatalar 53
1.2.1.5.6. Gider ve Maliyet Arttırıcı Harcamalarda Yapılan Hatalar 54
1.2.1.5.7. Muafiyet ve İstisna Uygulamalarındaki Hatalar 55
1.2.1.5.8. Stopaj (Tevkifat) Uygulamasında Karşılaşılan Hatalar 55
1.2.1.5.9. Sabit Kıymet Yenileme Fonu Uygulamalarındaki Hatalar 56
1.2.2. Muhasebe Hatalarının Yapılma Nedenleri 56
1.2.2.1. Dikkatsizlik 56
1.2.2.2. Bilgisizlik 56
1.2.2.3. Yorgunluk 57
1.2.2.4. Tecrübesizlik 57
Bölüm II
HİLE, HATA VE MUVAZAA KAVRAMLARININ HUKUKTAKİ YERİ
2. GİRİŞ 59
2.1. MUVAZAA 59
2.1.1. Unsurları 63
2.1.1.1. Tarafların İradeleri ile Beyanları Arasında Bilerek Yaratılan Uygunsuzluk 63
2.1.1.2. Muvazaa Anlaşması 63
2.1.1.3. Üçüncü Kişileri Aldatma Kastı 63
2.1.1.4. Gizli İşlem 64
2.1.2. Muvazaanın Türleri 64
2.1.2.1. Mutlak Muvazaa 64
2.1.2.2. Nispi Muvazaa 65
2.1.3. Muvazaanın İlgili Bazı Benzer Kavramlarla Karşılaştırılması 65
2.1.3.1. Muvazaa ve Kanuna Karşı Hile 65
2.1.3.2. Muvazaa ve Aldatma (Hile) 66
2.1.3.3. Muvazaa ve Yanılma (Hata) 66
2.1.4. Muvazaanın Hüküm ve Sonuçları 67
2.1.4.1. Görünürdeki İşlem Bakımından Muvazaanın Sonuçları 67
2.1.4.2. Gizli İşlem Bakımından Muvazaanın Sonuçları 67
2.2. HATA (YANILMA) 68
2.2.1. Hata Halleri 70
2.2.1.1. Beyan Yanılmaları 70
2.2.1.1.1. Sözleşmenin Niteliğinde Yanılma 70
2.2.1.1.2. Sözleşmenin Konusunda Yanılma 71
2.2.1.1.3. Kişide Yanılma 71
2.2.1.1.4. Kişinin Niteliklerinde Yanılma 71
2.2.1.1.5. İvazda Yanılma 72
2.2.1.1.6. Saikte Yanılma (Temel Hatası) 72
2.2.1.1.7. Sözleşmenin Kurulmasında, Kişinin İradesinin Oluşması Aşamasında Bir Yanılgıya Düşmüş Olması 72
2.2.1.1.8. Yanılanın Düştüğü Saik Yanılmasının Sözleşmenin Temeliyle İlgili Olması 72
2.2.1.1.9. İş İlişkilerindeki Dürüstlük Kurallarına Uygunluk 73
2.2.1.1.10. Saikte Yanılmanın Karşı Tarafça Bilinebilir Olması 73
2.3. HİLE (ALDATMA) 73
2.3.1. Aldatmanın Şartları 77
2.3.1.1. Aldatma Kastı Bulunmalıdır 77
2.3.1.2. Aldatma Kastı Sözleşmenin Yapılamamasına Yönelik Olmalıdır 77
2.3.1.3. Aktif Aldatma veya Pasif Aldatma Mevcut Olmalıdır 78
2.3.1.4. İlliyet Bağı Bulunmalıdır 78
2.3.1.5. Üçüncü Kişinin Aldatması 79
2.3.2. Aldatmanın Borçlar Hukukundaki Uygulama Alanları 79
2.3.3. Aldatmanın Sözleşmenin Geçerliliğine Etkisi 80
2.3.4. Tazminat 82
Bölüm III
TÜRK VERGİ MEVZUATINDA HİLE–HATA– MUVAZAA KAVRAMI
3.1. GENEL OLARAK 83
3.2. VERGİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI 84
3.3. KAMU GELİRLERİNE ANAYASAL BİR YAKLAŞIM 88
3.4. VERGİYE KARŞI TEPKİLER 96
3.4.1. Verginin İkame ve Gelir Etkisi 96
3.4.2. Vergiden Kaçınma 97
3.4.3. Vergi Kaçırmaya Yönelik Davranışlar 98
3.4.4. Verginin Yansıması 98
3.5. VERGİ KANUNLARINDA HİLE VE MUHASEBE HİLESİ 99
3.5.1. Yargı Mercilerinin Muhasebe Hilesine Bakış Açısı 114
3.5.1.1. Fonksiyon (İşlev) Gaspı 119
3.5.1.2. 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu Kapsamında “Kur Farkı” 120
3.5.1.3. Mahkemeler ve İdare “Fonksiyon Gaspı” mı Yapıyor? 123
3.5.1.4. Danıştay 3’üncü Dairenin Verdiği Karar’ın Analizi 128
3.5.2. İdarenin Muhasebe Hilesine Bakış Açısı 132
3.5.3. Muhasebe Hilesinin Varlığı İçin Vergi Ziyaı Doğmasına Gerek Yoktur 134
3.5.4. Muhasebe Hilesi ve Hata 134
3.5.5. Vergi Hataları 137
3.5.5.1. Hesap Hataları 137
3.5.5.2. Vergilendirme Hataları 138
3.5.5.3. Vergi Hatalarının Ortaya Çıkarılması 140
3.5.5.4. Vergi Hatalarının Düzeltilmesi 140
3.5.5.4.1. Resen Düzeltme 140
3.5.5.4.2. Talep Üzerine Düzeltme 141
3.5.5.4.3. Düzeltme İsteme Hakkı Olanlar 141
3.5.5.4.4. Düzeltme İsteminin Yapılışı 141
3.5.5.4.5. Düzeltme İsteminde Süre 141
3.5.5.4.6. Düzeltme Talebinin İncelenmesi 142
3.5.5.4.7. Düzeltme Yapılması Hali 142
3.5.5.4.8. Düzeltme Talebinin Reddi 142
3.5.5.4.9. Dava Açma Süresi İçinde Yapılan Düzeltme Talebi 142
3.5.5.4.10. Düzeltme Talebinin Dava Açma Süresi Geçtikten Sonra Yapılması ve Şikayet Yoluyla Müracaat 142
3.5.5.4.11. Düzeltmenin Kapsamı 143
3.5.5.4.12. Düzeltmede Zamanaşımı 144
3.6. VERGİ HUKUKUNDA PEÇELEME 145
3.6.1. Vergi Hukukunda Muvazaa ve Muvazaanın Peçeleme ile Karşılaştırılması 151
3.7. TÜRK VERGİ SİSTEMİ UYGULAMASINDA BAZI MUHASEBE HİLELERİ VE PEÇELEME YÖNTEMLERİ 154
3.7.1. Gelir Vergisi 154
3.7.1.1. Gelir Vergisi’nin Mükellefi 158
3.7.1.2. Ticari Kazanç 160
3.7.1.2.1. Ticari Kazanç Kapsamında Vergiden Kaçınma 167
3.7.1.3. Diğer Kazanç ve İratlar 182
3.7.1.3.1. Değer Artış Kazancı 183
3.7.1.3.1.1. Gayrimenkullerin Elden Çıkarılmasında Kaçınma Durumu 188
3.7.1.3.1.2. Finansal İşlemlerin Diğer Kazanç ve İratlar Yönünden Kaçınma Durumu 197
3.7.1.3.2. Arızi Kazanç 199
3.7.1.3.2.1. Arızi Kazançlarda Peçeleme 200
3.7.2. Kurumlar Vergisi 201
3.7.2.1. Kurumlar Vergisi’nin Mükellefleri 202
3.7.2.1.1. Sermaye Şirketleri 203
3.7.2.1.2. Kooperatifler 205
3.7.2.1.3. İktisadi Kamu Kuruluşları 205
3.7.2.1.4. Dernek ve Vakıflara Ait İktisadi İşletmeler 206
3.7.2.1.5. İş Ortaklıkları 206
3.7.2.2. Kurumlar Vergisi Kanunu’nda Safi Kurum Kazancı 206
3.7.2.3. Kurumlar Vergisi Kapsamında Güvenlik Müesseseleri 207
3.7.2.3.1. Örtülü Sermaye ve Peçeleme İlişkisi 208
3.7.2.3.2. Transfer Fiyatlaması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı ve Peçeleme İlişkisi 212
3.7.2.3.3. Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancı 215
3.7.2.4. Kurumlar Vergisine Göre Muafiyet 217
3.7.2.4.1. Yeni Bir Müessese “Türkiye Varlık Fonu Yönetimi A.Ş.” 218
3.7.2.4.1.1. Türkiye Varlık Fonuna Devredilen Kurumlar 219
3.7.2.4.1.2. Türkiye Varlık Fonunun Türk Vergi Mevzuatı Açısından Yapısı 219
3.7.2.5. Kurumlar Vergisine göre İstisnalar 220
3.7.2.5.1. Gayrimenkul Satış Kazancı İstisnasının İrdelenmesi 222
3.7.2.5.2. Yenileme Fonu Açısından Değerlendirme 223
3.7.2.6. Finansal İşlemlerin, Kurumlar Vergisi Kanunu Uyarınca Kaçınma Kapsamında Değerlendirilmesi 226
3.7.2.7. Peçeleme İşlemlerinin Kurumlar Vergisi Kanunu Uyarınca Değerlendirilmesi 228
3.7.2.8. Kurumlar Vergisi Kanunu’nda Sayılan İstisnaların Peçelemeye Alet Edilmesi ile İlgili Bazı Yargı Kararları 232
3.7.3. Harcamalar Üzerinden Alınan Vergiler Yönünden Durumu 233
3.7.3.1. Katma Değer Vergisi 234
3.7.3.1.1. Katma Değer Vergisi’nin Konusu 234
3.7.3.1.2. Katma Değer Vergisi’nin Mükellefi ve Vergi Sorumlusu 238
3.7.3.1.3. Katma Değer Vergisi’nde Vergiyi Doğuran Olay 239
3.7.3.1.4. Katma Değer Vergisi’nde Teslim 240
3.7.3.1.5. Finansal İşlemlerde Katma Değer Vergisi Kanunu Uyarınca Kaçınma 241
3.7.3.1.6. KDVK Uyarınca Peçeleme İşlemleri 250
3.7.3.2. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi (BSMV) 250
3.7.3.2.1. Finansal İşlemlerin Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi Uyarınca Kaçınma 256
3.7.3.3. Damga Vergisi 260
3.7.3.3.1. Damga Vergisi’nin Konusu 261
3.7.3.3.2. Damga Vergisi’nin Mükellefi 264
3.7.3.3.3. Damga Vergisi’nin Matrahı ve Vergiyi Doğuran Olay 264
3.7.3.3.4. Finansal İşlemlerin Damga Vergisi Kanunu Uyarınca Kaçınma Kapsamında Değerlendirilmesi 265
3.7.4. Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu 266
3.7.4.1. Veraset ve İntikal Vergisinin Konusu 267
3.7.4.2. Veraset ve İntikal Vergisinin Mükellefi 269
3.7.4.3. Veraset ve İntikal Vergisinin Matrahı, Oranı ve Ödenmesi 271
3.7.4.4. Veraset ve İntikal Vergisinde Bazı Kaçınma İşlemleri 272
Bölüm IV
GENEL DEĞERLENDİRME VE SAPTANAN BULGULAR
4.1. GENEL OLARAK 275
4.2. FİNANSAL İŞLEMLERDE GENEL OLARAK KAÇINMA MEVZUU 277
4.3. PEÇELEME İŞLEMLERİ İLE MUHASEBE HİLELERİNİN VERGİ HUKUKUNDAKİ YASALLIĞI İLE ALAKALI İLGİLİ ve FARKLI GÖRÜŞLER 284
4.4. GENEL DEĞERLENDİRME 294
Sonuç 299
Kaynakça 301
Kavramlar Dizini 325