Mirastan Yoksunluk
Mirastan Yoksunluk
Baki İlkay ENGİN
Sayfa Sayısı
:
215
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2010
ISBN NO
:
9786055910549
Mirastan yoksunluğun tarihsel gelişimine genel bakış, yoksunluk kavramının hukukumuzdaki düzenleniş tarzının kavranması bakımından önemlidir. Keza MK.m.578de sayılan yoksunluk sebeplerinin altında yatan amaçların kavranması ve izahı bakımından da tarihsel gelişimin dikkate alınması kaçınılmazdır. Bu itibarla, tarihsel gelişim ve mukayeseli hukuktaki düzenlemeler genel bakışa ilişkin §2den sonra, yoksunluk sebeplerinin özel olarak incelenmesine geçmeden önce, §3de mirastan yoksunluk kurumunun miras hukuku sistemi içindeki yeri incelenecektir. Mirastan yoksunluğun özellikle mirasçılıktan çıkarma (ıskat) ve ölüme bağlı tasarrufların iptaline ilişkin düzenlemelerle yakm ilişkisi, bu kavramlar arasındaki bağların çalışmanın başında incelenmesini gerekli kılmaktadır. Çalışmanın ikinci bölümü, yoksunluk sebeplerinin incelenmesine ayrılmıştır. Bu bölümde, öncelikle yoksunluk sebeplerinin tamamına egemen olan temel ilkeler ve özellikle bunların altında yatan temel düşünceler incelenecektir (§4). Yoksunluk sebeplerinin altında yatan düşüncelerin tespiti, her bir yoksunluk sebebi bakımından ileride karşılaşılacak olan sorunların çözümünde yol gösterici olacaktır. Dolayısıyla önce bunların altında yatan temel düşünceler tespit edilecek, sonra da Medeni Kanundaki dört ayrı yoksunluk sebebi üzerinde, her biri ayrı bir paragrafta olmak üzere, özel olarak durulacaktır (§5 - §8). Nihayet çalışmanın üçüncü ve son bölümü mirastan yoksunluğun hükümlerine ayrılmıştır. Mirastan yoksunluğa ilişkin olarak, tarihsel gelişim süreci boyunca en az yoksunluk sebepleri kadar tartışılmış ve çeşitli çözümlerin geliştirilmiş olduğu bir alan da, yoksunluğun ne gibi bir etki doğuracağı konusundadır. Yoksunluk sebepleri bakımından, Alman Medeni Kanun′unda kabul edilen çözüme paralel bir düzenleme benimsemiş olan İsviçre ve Türk Medeni Kanunlarında, mirastan yoksunluğun hüküm doğurması bakımından, tamamen farklı bir çözüm tercih edilmiş ve yoksunluğun kendiliğinden hüküm doğuracağı yönündeki ilkenin benimsenmesi tercih edilmiştir. Bu tercih ve bunun doğurduğu sonuçlar §9′da incelenecektir. Yoksunluk sebebi sayılan davranışta bulunan kişinin mirasçılık sıfatını kendiliğinden kaybetmesinin, mirasçının altsoyuna ve miras bırakanın tasarruf oranına etkisi hususu da ayrıca incelenmesi gereken bir diğer meseledir. Son olarak ele alınacak bir diğer temel sorun da, mirastan yoksunluğun tarihsel gelişimi boyunca etkisi hep tartışılmış olan miras bırakanın af iradesinin göstereceği etkidir (§10). ( GİRİŞ DEN ) İÇİNDEKİLER İçindekiler VII Kısaltmalar XIII Yararlanılan Kaynaklar XV BİRİNCİ BÖLÜM GİRİŞ, TARİHİ GELİŞİM VE TEMEL İLKELER §1. Mirastan Yoksunluğun Anlamı ve Önemi 1 §2. Mirastan Yoksunluğun Tarih Boyunca Değişik Hukuk Sistemlerindeki Düzenleniş Tarzı 11 I. Roma Hukukunda 11 II. Cermen Hukukunda 19 III. Pandekt Hukukunda 19 IV. İslam Hukukunda 21 V. Kanunlaştırma Hareketi Sonrası Hukuk Sistemlerinde 22 VI. İsviçre′de Medeni Kanunun Kabulü Öncesinde Kanton Hukuklarındaki Düzenlemeler 27 §3. Mirastan Yoksunluk Kavramı ve Yasal Düzenleme İçindeki Yeri I. Mirastan Yoksunluk Kavramı 35 II. Mirastan Yoksunluğun Miras Hukuku Sistemi İçindeki Yeri 39 1. Mirasçılık Sıfatını Ortadan Kaldıran Sebepler Arasında Mirastan Yoksunluk 39 2. Mirastan Yoksunluk ve Mirasçılıktan Çıkarma (Iskat) 43 3. Mirastan Yoksunluk ve Ölüme Bağlı Tasarrufların İptali 45 III. Mirastan Yoksunluk Sebeplerinin Sosyal Güvenlik Hukukundaki İşlevine Dair Yargıtay Uygulaması 45 İKİNCİ BÖLÜM MİRASTAN YOKSUNLUK SEBEPLERİ §4. Yoksunluk Sebeplerine Hâkim Olan Genel Prensipler I. Mirastan Yoksunluk Sebeplerine Temel Teşkil Eden Düşünceler 51 1. Sorun 51 2. Yoksunluk Sebeplerinin Amacına İlişkin Görüşler 53 a) Alman Medeni Kanunu′nuıı ve İsviçre Medeni Kanunu′nun Hazırlık Çalışmalarından Çıkan Sonuç 53 b) Öğretide İleri Sürülen Görüşler 58 aa) Mirastan Yoksunluğun Cezalandırıcı Bir İşlevinin BulunduğuGörüşü 59 bb) Mirastan Yoksunluğun Genel Ahlâk ve Adalet Duygularının Korunmasına Hizmet Ettiği Görüşü 61 cc) Yoksunluk Sebebi Sayılan Davranışın Mirasbırakan ile Mirasçısı Arasında Bulunması Gereken Sevgi ve Saygıya Dayalı İlişkileri Zedelemiş Olduğu Görüşü 63 dd) Mirastan Yoksunluğun Mirasbırakanın Ölüme Bağlı Tasarruf Özgürlüğünü Korumaya Hizmet Ettiği Görüşü 63 c) Görüşlerin Değerlendirilmesi ve Sonuç 64 aa) Yoksunluk Sebeplerinin Altında Yatan Ortak Düşünceler 64 bb) Yoksunluk Sebeplerinin Seçiminde Esas Alman Temel Düşünce 66 cc) İzlenen Temel Düşünceyle Çelişen İhtimaller ve Tutarsızlıklar 69 II. Yoksunluk Sebeplerinin Sınırlı Sayıda Olması 72 III. Yoksunluk Sebeplerinin Ortak Özellikleri 77 1. Hukuka Aykırılık ve Kast Unsurları 77 2. Failin Temyiz Kudretine Sahip Olması 78 3. Mahkûmiyet Kararma İhtiyaç Duyulmaması 79 4. Yoksunluk Sebebi Sayılan Eyleme Birden Çok Kişinin İştiraki 79 5. Tüzel Kişilerin Mirastan Yoksunluğu Meselesi 80 §5. Birinci Yoksunluk Sebebi: Mirasbırakanı Kasten ve Hukuka Aykırı Olarak Öldürmek veya Öldürmeye Teşebbüs Etmek I. Mirasbırakanı Öldürmek veya Öldürmeye Teşebbüs Etmek 85 II. Yoksunluk Sebebi Sayılan Davranışın Hukuka Aykırılığı ve Hukuka Aykırılığı Önleyen Sebepler ,.93 III. Mirasbırakanın Hukuka Aykırı Davranışa Rızası ve Ötenazi Hali 95 IV. Yoksunluk Sebebi Sayılan Hukuka Aykırı Davranışın Kasten Gerçekleştirilmesi Gereği 98 §6. İkinci Yoksunluk Sebebi: Mirasbırakanı Kasten ve Hukuka Aykırı Olarak Sürekli Şekilde Ölüme Bağlı Tasarruf Yapamayacak Duruma Getirmek I. Mirasbırakanın Ölüme Bağlı Tasarruf Yapamayacak Duruma Getirilmesi 101 II. Ölüme Bağlı Tasarrufta Bulunma Olanağının Sürekli Şekilde Kaybı 105 III. Kastın Mirasbırakana Yönelik Hukuka Aykırı Davranışa Yönelik Olması 113 IV. Mirasbırakanın Ölümüyle Sonuçlanan Kasten Yaralamalarda da Mirasçının Yoksunluğu 116 §7. Üçüncü Yoksunluk Sebebi: Mirasbırakanın Ölüme Bağlı Tasarrufta Bulunmasını veya Tasarruftan Dönmesini Aldatma, Zorlama veya Korkutma Yoluyla Sağlamak veya Engellemek I. Hükmün Kapsamına Giren Davranışlara Genel Bakış ve Bu Davranışların Bir Yoksunluk Sebebi Sayılmasının Altında Yatan Temel Düşünce 119 II. Aldatma, Zorlama veya Korkutma Yoluyla Mirasbırakanı Ölüme Bağlı Tasarruf Yapmaya ya da Mevcut Bir Ölüme Bağlı Tasarruftan Dönmeye Sevkctmek 124 III. Aldatma, Zorlama veya Korkutma Yoluyla Mirasbırakanın Ölüme Bağlı Tasarruf Yapmasına ya da Mevcut Ölüme Bağlı Tasan-uftan Dönmesine Engel Olmak 129 IV. Aldatma, Korkutma veya Zorlama Kavramları 137 V. Mirasbırakanın Aldatılarak veya Korkutmanın Etkisi Altında Yapmaya Sevkedildiği Ölüme Bağlı Tasarrufun İptal Edilebilirliği 146 §8. Dördüncü Yoksunluk Sebebi: Mirasbırakanın Ölüme Bağlı Tasarrufunu Yeniden Yapamayacağı Şartlar Altında, Kasten ve Hukuka Aykırı Olarak Ortadan Kaldırmak veya Bozmak I. Mirasbırakanın Ölüme Bağlı Tasarrufuna Yönelik Davranışların Yoksunluk Sebebi Sayılması 151 II. Ölüme Bağlı Tasarrufun Ortadan Kaldırılması veya Bozulması 153 III. Bozulan veya Ortadan Kaldırılan Tasarrufun Geçerli Olması 156 IV. Mirasbırakanın Bozulan veya Ortadan Kaldırılan Ölüme Bağlı TasaiTufu Yenileme Olanağının Kalmamış Olması 160 V. Sahte Vasiyetname Düzenlenmesi 162 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM MİRASTAN YOKSUNLUĞUN SONUÇLARI §9. Mirastan Yoksunluğun Hüküm İfade Etmesi ve Doğurduğu Sonuçlar I. Yoksunluğun Hüküm İfade Etmesi 165 1. Yoksunluğun Hüküm İfade Etmesi Bakımından Karşılaşılan Çeşitli Sistemlere Genel Bakış 165 2. Mirastan Yoksunluğun Kendiliğinden Sonuçlarını Doğurması 168 II. Yoksunluğun Mirasbırakanın Terekesi Üzerinde Miras Yoluyla Hak İktisabına Engel Olması 171 1. Genel Olarak 171 2. Yoksunluğun Mirasçılık Belgesinin Düzenlenmesine Engel Olmayacağına İlişkin Yargıtay Uygulaması 173 3. Mirasçı veya Vasiyet Alacaklısı Sıfatının Kazanılamamasına Bağlı Bazı Özel Sonuçlar 174 a) Yoksun Kalan Lehine Yapılan Miras Sözleşmesi Uyarınca Mirasbırakana Ödenmiş Olan İvazın İadesi 174 b) Yoksun Kalanın Mirastan Feragat Sözleşmesi Uyarınca Elde Etmiş Olduğu İvazın İadesi 176 c) Yoksun Kalan Lehine Yapılmış Denkleştirmeye Tâbi Kazandırmaların Durumu 178 III. Yoksunluğun Nispi Etkili (Sadece Mirasbırakana Karşı Etkili) Oluşu 180 IV. Yoksunluğun Yoksun Kalanın Alt Soyuna ve Mirasbırakanm Diğer Mirasçılarına Etkisi 182 V. Mirastan Yoksunluğun Tasarruf Edilebilir Kısım (Tasarruf Oranı) Üzerindeki Etkisi 186 VI. Mirastan Yoksunluğun Aile Hukukundaki Etkileri 214 1. Eşler Arasındaki Mal Rejimlerine Etkisi 193 2. Yoksunluğun Altsoya Kalan Tereke Mallan Üzerindeki Velayet Hakkına Dayanan Yararlanma Hakkına Etkisi .-194 §10. Mirastan Yoksunluğun Ortadan Kalkması: Mirasbırakanm Affı I. Af Kavramı 199 II. Affın Hukuki Niteliği 201 III. Affın Mirastan Yoksunluk Kurumunun Amacıyla İlişkisi 203 IV. Geçerlik Şartları 207 1. Yoksunluk Sebebi Sayılan Davranıştan Haberdar Olunması 207 2. Ehliyet 208 3. Şekil 209 4. Af İradesinin Sakatlanmamış Olması 211 V. Çeşitli Yoksunluk Sebepleri Bakımından Af Olanağının Değerlendirilmesi 212 VI. Affın Etkisi 214 VII. İspat Külfeti 215