Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Ãœyelik
Ãœye GiriÅŸi
Milli Mücadelenin Hukukileşme Süreci
Milli Mücadelenin Hukukileşme Süreci
Emin MEMÄ°Åž
Sayfa Sayısı
:
480
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
1999
ISBN NO
:
9753681836
80,00
TL öN SöZ Bu ç a I ı ÅŸ m a ne tanı bir Siyaset Bilimi, ne de tam bir Kanın Hukuku çalışmasıdır. Belki de her ikisini kapsayan, her ikisinin Anadolu Türk Millî KurtuluÅŸ Hareketi\′ nde (hığrudan etkisinin kaçınılmaz sonuçlarını ürettiÄŸi mütevazı bir çalışmada: Çünkü iııcclcmc boyunca gözlemlenebileceÄŸi gibi Milli Mücadele \′niıı siyasî yönü her zaman ağır basmıştır. Hareket \′in h a zı r 11 k aÅŸamasında fi i I i kurumlar üretilmiÅŸ ve Iı ıı k ıı k i -I eÅŸ m e safhasında Geleneksel Düzen (Osmanlı devlet yapısı) kendine özgü ııvgıı-laıuularla komik konak ortadan kaldırılmıştır. BaÅŸka bir anlatımla. Dünya\′da ilk kez toplumsal bir ihtilâl ile millî bir Bağımsızlık Savaşı kendine özgü vaklaÅŸa-ınıvle birlikte vüniıülüp sonuca ulaşılmıştır. Bir devletin yeniden doÄŸuÅŸu hareketinin ne denli boyutları kapsadığı herkesçe bilinmektedir. Bir bakıma ESKI-YENI çarpışması ÅŸeklinde devanı eden Millî Mücadele\′niıı hukukî dönüÅŸümlerini doÄŸal yatağında inceleyip sonuca varmak, böylesine bir çalışma için bü\\ük zorlukları da taşıyordu. Üstelik bir devletin yeniden doÄŸuÅŸunu çerçevelendirme çalışması, ayrıca sorumlulukları içeriyordu. Bu vüz.deu yıpratıcı, uzun yılları, sabrı gerektiren bir araÅŸtırma içinde gözlemleri sürdürüp gerek kendi fakültem, gerek Siyasal Biliınler\′deki deÄŸerli hocaların vardım-larıvle belki de çok geniÅŸ hacimli bir çalı ÅŸ m a oluÅŸacaktır. Konunun geçmiÅŸin mirasına baÄŸlantıları ve okuma güçlükleri doğıırabit-nıeve yatkın belgelerin çokluÄŸu bir yana bu çalışına iki bölümü kapsamaktadır: Birinci Bölüm \′de Millî Mücadele \′niıı hazırlık aÅŸaması konııınlandırılıuaktadır. BaÅŸka söyleyiÅŸle yeni Türkiye Devleti\′niıı fiili kurumlaÅŸma temelleri, anayasal tezleri hu safhada üretilir. Ä°kinci Bölüm, hukukileÅŸme sorunlarını içerir. Millî KurtuluÅŸ Hareketi\′niıı hukukileÅŸme süreci aynı z.aınaıula bir intikal dönemini devimleınektedir. Dönemin en önemli karakteristiÄŸi, geleceÄŸi yönlendiren ilkelci\′ saptamasında, geleceÄŸin temellerini oluÅŸturmasında gözlenebilir. 28 MAYIS 1985 - 7260 CALW : BATI ALMANYA öNSöZ - Milli Mücadelenin Hukukileşıne Süreci -Türk Kamu Hukuku bakımından ilginç verileri derleyip, deÄŸerlendiren bir araÅŸtınna ürünüdür. Bu yönüyle de bir \"tez\"dır. Anadolu\′nun çeÅŸitli yörelerinde baÅŸlayan kurtuluÅŸ mücadelelerine, Osmanlı Devleti\′tün esaret altındaki merkezi yerine Ankara\′dan yön veren; dağınık giriÅŸimleri toplayan; karar usullerine baÄŸlayan; mümkün olduÄŸunca demokratikleÅŸtiren ve meÅŸrulaÅŸtıran süreç gerçekten bir laboratuar deneyi gibidir. Bu öyle bir meÅŸru hale gelmedir ki, hem iç hukukta, hem de milletlerarası hukukta saÄŸlam dayanakları vardır. Halk, aydınları, gençleri, askerleri, eÅŸrafı ile yer yer ayaklanmaktadır. Müda-faa-i Hukuk sözkonusudur. Milletlerin kendi mukadderatlarını kendilerinin tayin edeceÄŸini kabul etmeÄŸe baÅŸlayan geliÅŸmiÅŸ ülke yönetimleri, fiilen olmasa da, hukuken zor durumdadırlar. Esir aldıkları saltanatın ve onun hükümetinin iradesi geçerli deÄŸildir. Öyleyse, milleti temsil edecek, esir olmayan, bağımsız ve özgür iradeli bir yönetim ve yeni bir Hükümet kurulursa bu Hükümet Devleti baÄŸlayacak kararları alabilecektir. Yabancı devletlerin bu oluÅŸumu kabul etmeleri gerekecektir. Nitekim öyle de olmuÅŸtur. Aynı geliÅŸim, doÄŸal olarak iç hukukta da görülür. Artık Hükümet, T.B.M.M. Hükümeti olmalıdır. Amasya Tamimi, Erzurum ve Sivas kongreleri, Osmanlı Mebuslarının Anadolu hareketine katılmaları ve nihayet T.B.M.M. \′nin açılması bu meÅŸrulaÅŸmanın en önemli adımlarıdır. Dr. MemiÅŸ\′in TEZÄ°, Milli Mücadele\′nin meÅŸrulaÅŸmasını saÄŸlayan hukukileÅŸ-menin ayrıntılı bir incelemesidir. Bu inceleme Türk Anayasa Hukuku ve Devrim Tarihi alanlarında önemli bir kaynak oluÅŸturmaktadır. 26 Haziran 1997 Ortaköy Prof. Dr. Yıldızhan YAYLA Ä°ÇÄ°NDEKÄ°LER ÖNSÖZ V KISALTMALAR XV BÄ°RÄ°NCÄ° BÖLÜM MÄ°LLÄ° MÜCADELE VE KUVAYÄ° MÄ°LLÄ°YE RUHUYLA ULUSU HAZIRLAMA DÖNEMÄ° I. KurluluÅŸ Ä°çin Karar 1 A-Kararın Siyasal OluÅŸumunda Fikirsel GeçmiÅŸin Mirası 1 B-Karan OluÅŸturan Sosyal Dokudaki Katmanlar 10 C- Kararın DoÄŸruluÄŸunun Seçimi Katılmanın Ön Plâna Çıkarılması 17 11. Örgütlenme Olayı ve Kullanılan Dinamikler 20 A- Örgütlenme Olay: 20 1. Yerel-bölgesel millî direniÅŸ örgütlenmeleri: Millî direniÅŸlerin kendiliÄŸinden doÄŸumu 20 2. Tek bir örgütte birleÅŸtirme: ANADOLU Ve Rumeli Müdafaai Hukuk olgusu 23 B- Bir MÄ°LLETÄ°N Yeniden Örgütlenmesi Yolunda Kullanılan Dinamikler 25 1. Ä°ç kamuoyu dinamikleri 25 a) Müdafaai Hukuk 25 b) Kuvayî Millîye 27 c) Millî Kongreler 32 fi) Amasya BuluÅŸması UluslaÅŸma sürecinde somut adım 32 i) Ä°ktidarın asıl kaynağına seslenme, siyasal anlamda MÄ°LLETE yönelme 32 ii) Amasya doÄŸrultulan ve anayasal ipuçları 34 iii) Amasya ve Kanun—u Esasî 35 (2) Erzurum Millî Kongresi 37 i) Kongre\′nin içeriksel yaklaşımından yansımalar 37 (i) Genel olarak 37 (ii) Tarihî Kongre\′nin ürettiÄŸi sonuçlar 42 (iii) Kararların netleÅŸtirdiÄŸi yönler 44 (iv) Saikı Anadolu Müdalaai Hukuku Milli Cenin X i /anı namesi it i Sa\\ aÅŸ yöneliminin baÅŸlangıcı iii) Manda sorunu i\\ ı Konure nin eÄŸilimi \\e Kanun—u F.sasî \\ ) Anavasal doÄŸrultular \\e (?) Sivas Milli Kongresi i) Amacın loplulaÅŸtırıhııasi ve Kongre nm eÄŸiliminden yansımalar ii) Karar orsanı Kongrc\′nin onayladığı kararlar iii) Anadolu Millî KurtuluÅŸ Savaşı Örgütlenmesi\′nin bu aÅŸamasında Kongrenin yaklaşımından bazı gö/lenıler iv) Manda sorunu \\) Sivas\′a gelen Amerikan Heseli\′ne verilen \"\"mulılıra\" (4) Batı Anadolu Millî Kongresi i) Balıkesir Millî Kongresi ii) Denizli Millî Kongresi iii) AlaÅŸehir Millî Konarcsi (5) \"idare-i Muvakkate\" i) Bu kurumun Erzurum\′da biçimleniÅŸi ii) Bu kurumun. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Örgütü\′nün yürütme organı olarak bütün memleketin kurumu haline dönüÅŸümü 92 iii) \"Ä°dare—i Muvakkate\" olgusu 95 (i) Merkezî Yönetim\′le baÄŸlan koparma giriÅŸimi: Otoriteyi sınama ve kanıtlama 95 (ii) Sivas Millî Kongresinin davranışı bir \"Ä°dare—i Muvakkate\" ÅŸekline yo! açar 103 (iii) \"Ä°darc-i Muvakkatc\"nin niteliÄŸi 104 (iv) \"Ä°dare—i Muvakkate\"nin bazı çalışmaları 105 (v) Heyet—i Temsiliye\′nin görevleri 110 iv) \"Ä°darc-i Muvakkate\"ye yapılan tepki 1 10 v) Heyet-i Teınsiliye\′de imza sorunu 1 12 vi) Kısaca Millî KurtuluÅŸ Savaşı\′nın malî yönetimi 1 14 (6) Basın-Proleslo-Miting iletiÅŸimi 122 122 kavranması D Telgral tellerinin önemi ii) Yığınsal haberleÅŸme .... iii) Basının çaÄŸdaÅŸ önemimi ı7) Misak-ı Milli .~~ 2. Dış kamuoyu dinamikleri a) YVilson yaklaşımı b) Hgemeıılik ı 1 ) Ä°ç—po/it i I hukuka ÅŸansıma (2) Balının ürünü olan bir sielisim Ä°KÄ°NCÄ° B O L L\′ M M Ä° L L Ä° M Ä° C A D 1: L E \\ i \\ Y APIÅž A L K V R U M L A Åž M A S I V E I-I L\′ K I K i L E Åž M E S Ä° D Ö N EMÄ° Birinci Dönüm !ürki\\c Büyük Millet Meclisi vo 192! TeÅŸkilât—ı Esasîve Kanunu A - A ıı a d o 1 ıı Millî M ü c a d e 1 e s i \′ n i ıı Birinci B ü v ü k Millet Meclisi\" ıı i kurarak HukukileÅŸmesi 1. B M M\′ n i n k u r ıı 1 u ÅŸu a) \"idare-i Muvakkate nin seçim sinsimi ve Millî Mücadele nin asıl organı olan I. BMM\′ne kavuÅŸması bı I. BMM\′nin \"Ä°dare—i Muvakkate\"dcn görevi devralması ve hükümet sistemini içeren ÖNERGE I 1 ) \"Ä°dare—i Mu\\ akkate\′nin görevi dc\\ retmesi (2ı I. BMM\′ne görevi devretmeyi saÄŸlayan ÖNERGE ve öngördüÄŸü sistem e) Fiilî Ä°KTÄ°DAR OLAYININ sonu ve yeni hır DEVLETÄ°N hukuki temelinin atılması (1 ) Meclis-i Mebusan\′ın kapatılması üzerine \"Ä°dare-i Mu\\akkale\"nin hazırladığı seçim bildirileri (2) Ä°ç hukuk bakımından Kanun-u Esasi\′ye raÄŸmen yeni bir devletin kuruluÅŸ temellerinin atılması saÄŸlanarak, l\′ii lî durumun hukukiliÄŸe dönüÅŸmesi 2 BM M \"nin taşıdığı nitelikler a) BMM\′nin ayrı zaman ve koÅŸullarla yapılan iki seçimden çıkan milletvekillerinden kurulması I1 ) Çili seçimden oluÅŸan bir MECLÄ°S (2) Bu Meclisin genel olarak yapısal durumu b) I. TBMM\′nin umanının taşıdığı özellik cı BMM\′nin \"Meclis-i Mücssisan\" olması ç) BMM\′nin gayesinde ikilik bulunan bir Meclis olma niteliÄŸini taşıması di BMM\′nin HALKÇI MECLÄ°S olması ı I ! Halkçılık üzerine genel olarak kısa notlar (2) B.MM\′nın HALKÇÄ°LÄ°K arayışları ı3> 1. TBMM Beyannamesi ve HALKÇILIK PROGRAMÄ° i) Gözlemler ve 1920 Sonbaharı nia BMM ilde doC\′aıı BUNALIMI çözme »iriÅŸimi ? 201 Ä°Ä°Ä° BMM. Halkçılık Programı \"nin MAKSAT) \\e MESLEK bölümünü. \"BMM\′nin Beyannamesi\": kalan kısmını TeÅŸkilât—ı Esasiye Kanunu ÅŸekline dönüÅŸtürür 206 el BMM\′nin süreklilik niteliüi 210 ı 1 ) \"I I>Ä°!- ak ıı Esasiye hncümem yak kışımı 210 <2\′ \"Hukuku Lsasîvc \\e tahsisat hakkında Hukuku L>asî\\e Encümeninin teklifi kanunisi için BMM lartı.ÅŸinakınnda \"islimi ar ilkesine \\ öne kilen eleÅŸtiriler 214 B- Hukuki leMiıe Sürecinde I. Döne ııı TBMM\′nin Müdal\′aai Hukuk Aksiyonu\′mı HukukileÅŸtırmcsi Ve 1921 TEÅžKÄ°LÂT-1 ESASÄ°YE KAN\′UNL\′ \′. 222 1. 1921 TeÅŸkilât-ı Esasiye Kanununa ön yaklaşımlar 222 a) Bu kanunun görüÅŸülmesine baÅŸlanmasından önceki kesite iliÅŸkin bazı gözlemler 222 b) Anadolu Millî KurtuluÅŸ Hareketi. Geleneksel Düzen\′deki anayasal geliÅŸimleri ulusal ve demokratik anayasal tezlere dönüÅŸtürüyor 232 c) Hazırlık dönemi anayasal tezlerinin kurumlaÅŸması 245 (1) Millî KurtuluÅŸ Hareketi yaklaşımında Önderinin anayasal taşıyıcılığının baÄŸlantıları 245 (2) Anayasal tezlerin Örgütlenme Olayı ndaki kurumlaÅŸması 249 ç) Kurulan anayasal organların kaynağı olan BMM\′nin ihtilâlci niteli taşıyan ürünlerinden örnekler 253 (1) Beyannameler 253 (2) Kararlar 253 (3) Kararnameler 254 (4) Kanunlar 254 2. Örgütlenme Olayı\′nın temel dinamiÄŸi iÅŸlevini üzerine alan 1. BMM\′nin politik hararetini artıran hizipleÅŸmeler 255 a) Meclis\′in BOLÅžEVÄ°ZM ile temasa gelmesi 255 (1) Bölünen Dünya 255 (2) Birinci BMM\′nin durum deÄŸerlendirmesi ve KOMÜNÄ°ZM 259 (3) Önder\′in \"DoÄŸunun Tezi\"ne yaklaşımı 265 b) HizipleÅŸmeler 275 (1) Ä°ttihatçılardın geçmiÅŸte olduÄŸu gibi iktidara gelebilmek için bazı arayışlara sapması 275 i) Yakın Türk Tarihi siyasal örgütlerinin en güçlüsü olan Ä°ttihad ye Terakki\′nin mirasının etkinliÄŸi 275 ii) Ä°ttihatçılar\′in BMM\′ndeki görünümlerinden izlenimler 283 iii) Ä°tlihatçılar\′ın hazırladıkları procramların içeriklerinden eÄŸilimler \". \′. 284 (2) GAYE BÄ°RLİĞİNE raÄŸmen BMM içinUe ve dışında sapmaların oluÅŸturduÄŸu bazı teÅŸekküller ve kısaca sebepleri 292 ı) Genel olarak \′. 292 ii) YeÅŸil Ordu ve Halk Zümresi 294 iii) (Resmî) Türkiye Komünist Fırkası 298 iv) (Hafi) Türkiye Komünist Partisi 305 v) Türkiye Halk İşıirakiyun Fırkası 308 (3) Hilâtet—Sallanad kurumunu koruma amacıyla kurulan MUHAFAZA-i MUKADDESAT Cemiyeti 310 (4) Birinci Büyük Millet Meclisi\′nin kavnağı olan Müdal\′aa-i Hukuk Cemiyeti\′nin iki kola ayrılması 311 i) Birinci GURUP 311 ii) Ä°kinci GURUP 313 3. Birinci Dönüm Türkiye Büyük Millet Meclisinde Siyasî Rejim Sorununu Çözme Yolunda 85 Sayılı 20 Ocak 1921 TeÅŸkilât-ı Esasiye Kanunu\′ nun Doâumu 315 a! Zamanlama ve taktik bir geliÅŸim olarak BMM içinde-dışında iktidara göz koyan hiziplerin kontrol altına alınması 3 15 b! TEÅžKÄ°LÂTLI ESASÄ°YE KANUNU\′nun doÄŸumunun bunalımı söndürecek yerde arttırması 320 O TEÅžKÄ°LÂT-I ESASÃÂŽYE KANUNU\′nun farikaları 321 ( 1) Demokrasiyi tarif 321 (2) \"Tevhid-i Kuvva\" ilkesi 322 (3) Meclis Hükümeti 322 (4) \"Temsilî\" esasını getirmesi 323 (5) Tek meclisin ilk kez benimsenmesi 323 (6) Sürekli toplanma ilkesinin benimsenmesi 324 (7) Kanunun çeliÅŸki teÅŸkil eden baÅŸka bir farikası 324 (8) Ä°darî Adem-i Merkeziyet usulüne yer vermemesi 324 (9) \"Devlet Riyaseti\"\′ makamını öngörmemesi 325 ! 10) Saltanad—Hilâfet kurumunu kurtarma amacı 325 4. TEÅžKÄ°LÂT-I ESASÃÂŽYE KANUNU TASARISI «öriilüÅŸürken en çok tartışılan bir konu: MESLEKÄ° TEMSÄ°L ~ ..\′. 325 a) Genel olarak 325 b) Hâkiuiîyet—i Millîye\′nin bu yön>\′?.ki görüÅŸü 327 c) Mesleki Temsil arayışının BMfvı tutanaklarına yansıması 329 d) MESLEKÄ° TEMSÄ°Lin TeÅŸkilât-ı Esasîye Kanunu sunuÅŸ konuÅŸmasında savunulması ve TeÅŸkilât-ı Esasîye Kanunu Gerekçesi\′ne yansıması 333 e) MESLEKÄ° TEMSÄ°L konusunda görüÅŸler .336 5. 1921 TEÅžKÄ°LÂT-I ESASÃÂŽYE KANUNU\′NUN BÄ°ÇÄ°MSEL Ä°NCELENMESÄ° 341 a) Hukuk tekniÄŸi 341 b) Dili/plânı 344 c) Åžekil sorunu 348 ç) Bu KANUN hakkındaki kuramsal yaklaşımlar 354 _ (1) Kanun-u Esasî ve TeÅŸkilât-ı Esasîye Kanunu görünümleri 354 (2) TeÅŸkilât-ı Esasîye Kanunu hakkında kuramsal GÖRÜÅžLER .... 361 6. 1921 TEÅžKÄ°LÂT-I ESASÃÂŽYE KANUNU\′NUN Ä°ÇERÄ°K BAKIMINDAN Ä°NCELENMESÄ° 370 a) KurduÄŸu rejim bakımından 370 (1) Bu konuda Önder\′in düÅŸüncesi ve ilk önerisi 370 (2) Rejim bakımından Meclis tutanaklarından izlenimler 373 (3ı 1921 TeÅŸkilât—ı Esasîye Kanunu\′nun rejimi tanımı 375 i) Bu kanunun mahiyeti 375 ii) BMM Hükümeti rejiminin beynelminci tanımı , 379 (i) Bu Meclis\′in \"diktatörlük\" niteliÄŸi konusu 379 (ii) Meclis Hükümeti hakkında kısa bilgiler ve I. BMM\′nin gerçekleÅŸtirdiÄŸi TeÅŸkilât-ı Esasîye Kanunu\′nda önörülen rejimin tanımlanması 382 b) Güçler yönünden 386 (1) Yasama cücü 386 i) Genci olarak ii) Yasamaya ;ıit önemli hükümlerin 1921 Teskılat-ı Esasîvc Kanunu Ä°RÄ° tamamlayıcı bir _\\ asada belirlenmesi iii) Yasama gücünün lenıelleri ve yasama yetkili (i) BMM\′nin le mel I eri (ii) BMM\′nin >asama \\ etkNi liii) \"TeÅŸkilât—ı Esasiye \\e DÄ°N sorunu (2) icra \\etkisi i) I B.MM Anadolu Müdafaai Hukuku nun fiilî yürütme kumlu HEYET-iTEMSÄ°LÄ°YE\′vi Ä°CRA KURULÜna dönüÅŸtürüyor ii) Ä°cra Kurulu\′nun (HEYETÄ° VEKÄ°LE) geliÅŸiminin anayasal bovutlarda ele almışı (i) Genel olarak yürütmenin kaynaSı yönünden (ii) Ä°CRA VEKÄ°LLERÄ° HEYEÄ°Tneait anayasal boyutlu yasama ürünlerindeki geliÅŸimler (3) Yaraı yaklaşımı YARGI GÜCÜ .. e) Yönetim ilkeleri bakımından (1) Yönetim ilkeleri (2) Merkeziyet yaklaşımı i) Merkez örgütü konumu ii) TaÅŸ ra örgütü konumu (3) 1921 TeÅŸkilât-ı Esasîye Kanıınu\′nda Ademi Merkeziyet i) Vilâyet yönetimi ii) Nahiye yönetimi iii) Yereî özerkliÄŸin sınırlılığı durumu ç) TeÅŸkilât-ı Esasîye Kanunu tasarısı müzakerelerinde ESKÄ°-YENÄ° çeliÅŸkileri ve YEDÄ°NCÄ° MADDE üzerine d) Taşıdığı noksanlıklar yönünden ANAYASA iÅŸlevi »ören mevzuattan örnekler\′ve HEYETÄ° UMUMÄ°YE KARARLARÄ° olgusu 430 (1) Özgürlükler 430 (2) 1. BMM HEYETÄ° UMUMÄ°YE KARARLARÄ° olgusu 433 (3) Anayasal desere ulaÅŸan diÄŸer mevzuattan örnekler 437 7. 1921 TeÅŸkilât-ı Esasiye Kanununun GENÄ°ÅžLETÄ°LEREK deÄŸiÅŸtirilmesinden sonraki durum 441 a) DeÄŸiÅŸiklik zorunluÄŸu ve tartışmalar 441 bi CUMHURÄ°YETÄ°M yasalaÅŸması ve yeni kurumlar 442 (1 i Rejimin adı: CUMHURÄ°YET *\".. 442 (2) CumhurbaÅŸkanı kurumu 445 (3) BaÅŸbakan ve kabine kurumlan 446 (4) Devletin DÄ°NÄ° ve DÄ°LÄ° 448 8. Eski ve MÄ°LLÃÂŽ MÜCADELE anayasal yaklaşımlarına, karşılaÅŸtırmalı olarak kısaca bakış 449 SONUÇ 451 Bibliyografya - 463 Yabancı Dil kısa özetleme 467
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı