Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Milletlerarası Yetki Anlaşmaları - BERK DEMİRKOL
.jpg){kind=small}
Milletlerarası Yetki Anlaşmaları - BERK DEMİRKOL
Berk DEMİRKOL - Vedat Kitapçılık
Sayfa Sayısı
:
293
Kitap Ölçüleri
:
16x24
Basım Yılı
:
2018
ISBN NO
:
9786052203224
800,00
TL ÖNSÖZ
Bu çalışma milletlerarası yetki anlaşmalarını incelemektedir. Bu çerçevede, hem Türk mahkemelerini, hem de yabancı mahkemeleri yetkilendiren yetki anlaşmaları ele alınmaktadır. Bu konu, Türk mahkemelerinin yabancılık unsuru taşıyan bir uyuşmazlıkta hangi şartlarda yetki kullanacağını belirleyen “milletlerarası yetki”nin en temel konularından biridir. Bu çalışmada da, Türk mahkemelerini yetkilendiren milletlerarası yetki anlaşmalarının hangi şartlarda geçerli olduğu ve etki doğurduğu ve yabancı mahkemeleri yetkilendiren yetki anlaşması ile karşılaşan Türk hakiminin yetkisine ilişkin hangi durumlarda ne yönde karar vermesi gerektiği incelenmektedir. Ayrıca, çalışmada Avrupa Birliği, İsviçre ve ABD hukuklarındaki milletlerarası yetki anlaşmalarına ilişkin düzenlemeler de dikkate alınmakta ve başta İngiliz mahkemeleri ve ABAD’ın içtihadından yararlanılmaktadır.
Bu çalışma, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Özel Hukuku Anabilim Dalı’ndaki değerli hocalarımın gösterdikleri anlayış ve katkılar olmasaydı tamamlanamazdı. Bu vesile ile Prof. Dr. Ziya Akıncı, Prof. Dr. Hatice Özdemir Kocasakal, Doç. Dr. İlhan Yılmaz ve Doç. Dr. Süheylâ Balkar Bozkurt’a en derin şükranlarımı sunarım. Bu kitabın yazımı sırasında Prof. Dr. Hatice Özdemir Kocasakal ile yaptığımız görüşmeler, birçok konunun benim açımdan aydınlığa kavuşmasını sağlamıştır. Bu sebeple, sayın Hocama bilhassa teşekkürlerimi sunarım.
Bu çalışmada ileri sürülen görüşlerin ortaya çıkması ve pekişmesinde en önemli katkı sahipleri arasında, derslerine girmekten ve beraber milletlerarası usûl hukuku konularını tartışmaktan mutluluk duyduğum 2015-16 ve 2016-17 akademik yıllarında mezun olan öğrencilerim yer almaktadır. Bu kapsamda, derslere değişik fikirleri ve soruları ile zenginlik katan, başta özellikle Zeynep Ülkü Kahveci, Yusuf Kumtepe, Turan Bayraktar, Denizhan Uslu, İhsan Can Argon, Elit Meviza Demirkol, Elif Naz Arıkan, Yarkın Şanlı, Burcu Yaşar, Seran Kalyoncu ve Defne Örnek olmak üzere, öğrencilerime teşekkür etmek isterim.
Bu çalışmayla ilgili Londra’da araştırma yapabilmem için her türlü kolaylığı ve anlayışı bana sağlayan sayın Dekan’ım Prof. Dr. Necmi Yüzbaşıoğlu, Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Emine Eylem Aksoy Retornaz ve kürsü başkanım Prof. Dr. Ziya Akıncı’ya minnetarım. Araştırmam sırasında gösterdikleri ilgi ve sağladıkları kaynaklar içinde değerli hocalarım Prof. Dr. Gülin Güngör ile Doç. Dr. Gülüm Bayraktaroğlu Özçelik’e saygı ve teşekkürlerimi sunarım. Bu kitapla ilgili birçok konuda bana yardım sağlayan, parçası olmaktan onur duyduğum Hukuk Fakültemizde dostlarım Ar. Gör. Pınar Güzel, Ar. Gör. Mehmet Emin Alpaslan, Ar. Gör. Burcu Alkış, Ar. Gör. Cihan Yüzbaşıoğlu, Ar. Gör. Rifat Cankat ve Ar. Gör. Doğan Kara’ya da teşekkürlerimi sunarım. Ayrıca, birçok konuda bana vermiş oldukları destekten dolayı Dr. Sinan Yüksel, Dr. Öğr. Üyesi Zafer Kahraman, Dr. Öğr. Üyesi Candan Yasan ve Dr. Öğr. Üyesi Polat Kalafatoğlu’nu burada anmak isterim.
Bu çalışmanın araştırma safhasını gerçekleştirdiğim Institute of Advanced Legal Studies (IALS), Galatasaray Üniversitesi ve İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi kütüphanelerinin değerli çalışanlarına da bu vesile ile teşekkür etmeyi bir borç bilirim.
Bana verdiği destek, bu çalışmanın yapıldığı süreyle sınırlı olmayan sevgili eşim, hayat partnerim Eda Coşar Demirkol’a da, bu çalışma sırasında gösterdiği sabır ve anlayıştan dolayı müteşekkirim. Gerçekleştirmeyi istediğimiz, ama bu çalışma nedeniyle ertelediğimiz planlarımızı, bu çalışmanın sona ermesiyle birlikte hayata geçireceğimizin sözünü kendisine buradan vermek isterim.
Kitabın basılmasını sağlayan Vedat Kitapçılık ve sahibi Sayın Vedat Carbaş ile kitabı baskıya hazırlayan Sayın Berrin Doğrul’a, her türlü yardımlarından ötürü teşekkürlerimi sunarım.
Dr. Berk Demirkol
İstanbul, Temmuz 2018
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ V
KISALTMALAR XV
GİRİŞ 1
BİRİNCİ BÖLÜM
TÜRK MAHKEMELERİNİN MİLLETLERARASI
YETKİSİNE GENEL BAKIŞ
I. Kanun Sistematiği 7
II. Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisine
İlişkin Genel Kural 9
III. Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisine
İlişkin Özel Kurallar 17
A. Türklerin kişi hâllerine ilişkin davalar 19
B. Yabancıların kişi hâllerine ilişkin bazı davalar 21
C. Miras davaları 22
D. İş sözleşmeleri ve iş ilişkisi davaları 24
1. Mevzuattaki düzenlemeler 24
2. Özel milletlerarası yetki kuralı ile iç hukuk yetki
kuralı arasındaki ilişki 26
3. Milletlerarası yetki kuralının yerindeliği 29
E. Tüketici sözleşmesine ilişkin davalar 31
1. Mevzuattaki düzenleme 32
2. Özel milletlerarası yetki kuralı ile iç hukuk
yetki kuralı arasındaki ilişki 32
3. Kanunlar ihtilafı kuralına (26. maddeye) yapılan
atfın değerlendirilmesi 34
4. Kanunlar ihtilafı kuralının (26. maddenin) kapsamı ve
hükümde getirilen sınırlamaların milletlerarası yetki
kuralına etkisi 36
5. 45. maddenin kapsamına girmeyen tüketici sözleşmelerinde
Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi 40
F. Sigorta sözleşmesine ilişkin davalar 42
İKİNCİ BÖLÜM
MİLLETLERARASI YETKİ ANLAŞMALARININ
TÂBİ OLDUĞU HUKUKÎ REJİM
I. Milletlerarası Yetki Anlaşmalarının Geçerliliğine
Uygulanacak Hukuk 45
A. “Yetki anlaşmasının geçerliliği” ve “yetki anlaşmasına
etki tanınması” arasındaki fark 45
B. Milletlerarası yetki anlaşmasının geçerliliğinin bağımsız
bir sözleşme olarak incelenmesi 46
C. Milletlerarası yetki anlaşmasının usûl hukuku sözleşmesi
olarak vasıflandırılması ve lex fori’nin uygulanabilirliği 48
D. Milletlerarası yetki anlaşmasına uygulanacak hukukun
tespitinde 24. maddenin dikkate alınması 49
E. Karşılaştırmalı hukukta milletlerarası yetki ve tahkim
anlaşmalarına uygulanacak hukuk 52
F. Milletlerarası yetki anlaşmasına taraflarca mahkemeleri
yetkilendirilen ülkenin hukukunun uygulanması 55
II. Karşılaştırmalı Hukukta Yetki Anlaşmalarına
Uygulanan Kurallar 59
A. AB Hukuku 59
1. Brüksel enstrümanlarının gelişimi 59
2. Brüksel enstrümanlarında milletlerarası yetki
anlaşmalarına ilişkin düzenleme 61
3. Tüzük’teki derdestlik kuralı ve milletlerarası
yetki anlaşmaları 67
4. Üçüncü ülke mahkemelerini yetkilendiren milletlerarası
yetki anlaşmaları 74
5. Bir ulusal hukuk örneği: İngiliz hukukunda yabancı
mahkemeleri yetkilendiren milletlerarası yetki
anlaşmaları 78
B. İsviçre Hukuku 81
C. Amerikan Hukuku 83
D. 2005 Lahey Konvansiyonu 87
1. Konvansiyon’un kapsamı 88
2. Yetki anlaşmasının geçerlilik şartları 90
3. Yetki anlaşmasının etkisi 91
a. Yetkilendirilen mahkeme açısından 91
b. Yetkilendirilmeyen mahkeme açısından 92
III. Türk Hukukunda Milletlerarası Yetki Anlaşmalarına
Uygulanan Kurallar 95
A. Türk hukukundaki düzenleme 95
B. İç hukuk yetki anlaşmaları rejiminin öngörülme amacı
ve işlevi milletlerarası yetki anlaşmalarına uygun mudur? 97
C. İç hukuk yetki anlaşmalarına uygulanan şartlar ve
milletlerarası yetki anlaşmaları 100
1. Yetki anlaşmalarında niteliği gereği bulunması
gereken şartlar 102
a. Yetki anlaşmasının doğmuş veya doğabilecek bir
uyuşmazlık hakkında olması ve uyuşmazlığın
kaynaklandığı hukukî ilişkinin belirli veya belirlenebilir
olması 102
b. Milletlerarası yetki anlaşmasının tarafların hakkında
serbestçe tasarruf edebilecekleri bir konu ile ilgili
olması 103
2. Yetki anlaşmasının taraflarının tacirler ve kamu tüzel
kişileri olması 104
3. Uyuşmazlıkla ilgili bir kesin yetki kuralının
öngörülmemiş olması 110
4. Yetki anlaşmasının yazılı şekil şartına uygun
olarak yapılması 113
5. Yetki anlaşmasının yetkili kılınan mahkemeyi belirlemesi 116
D. Türk pozitif hukukunda Türk mahkemelerini yetkilendiren
milletlerarası yetki anlaşmalarına uygulanacak kuralların
tespiti 124
1. Genel yaklaşım ve çalışmada savunulan görüş 124
2. İç hukuk yetki anlaşmaları ve milletlerarası yetki
anlaşmalarının farklı hukukî kurumlar olarak
vasıflandırılması 126
3. Farklı hukukî kurum olarak vasıflandırılmanın sonuçları 127
4. Türk mahkemelerini yetkilendiren milletlerarası yetki
anlaşmalarına doğrudan uygulanabilecek bir kuralın
yokluğunda hakimin kanun boşluğunu kıyas yolu ile
doldurması 128
5. Türk mahkemelerini yetkilendiren milletlerarası yetki
anlaşmalarına MÖHUK’un 47. maddesinin uygulanması 129
E. Milletlerarası yetki anlaşmalarına ilişkin MÖHUK
m. 47’deki şartlar 132
1. Yer itibariyle yetkinin münhasır yetki esasına göre
tayin edilmemiş olması 134
a. Münhasır yetki yaratan yetki kurallarının
genel özellikleri 134
b. Hukuk düzeninde münhasır yetki yaratan
yetki kurallarının saptanması 136
c. Taşınmazlara ilişkin yetki kuralı 137
d. Ortaklık ilişkilerine ilişkin yetki kuralı 138
e. İflas davalarına ilişkin yetki kuralı 139
f. Genel değerlendirme 147
2. Uyuşmazlığın yabancılık unsuru taşıması 148
a. Milletlerarası özel hukukta yabancılık unsuru 148
b. Milletlerarası yetki anlaşmalarında yabancılık
unsuru şartı 150
3. Uyuşmazlığın borç ilişkisinden doğması 153
4. Milletlerarası yetki anlaşmasının geçerliliğinin
yazılı delille ispat edilmesi 155
a. Yazılılık şartı düzenlemesi ve bu düzenlemenin
hukukî müessese içindeki konumu 155
b. Milletlerarası yetki anlaşmalarının şekline ilişkin
kuralla ilgili hükmün gerekçesi 157
c. Milletlerarası yetki anlaşmalarının şekline ilişkin
kuralın Brüksel enstrümanları ekseninde yorumlanması 158
d. Sonuç: milletlerarası yetki anlaşmalarının şekline
ilişkin kuralda öngörülen özel yazılılık şartı 160
IV. Bazı Milletlerarası Yetki Anlaşmalarının Öngörülme
Biçimiyle İlgili Ortaya Çıkan Spesifik Sorunlar 162
A. Milletlerarası yetki anlaşmasının genel işlem
şartlarında öngörülmesi 163
1. Genel işlem şartlarının tâbi olduğu kurallara genel bakış 164
2. “Karşı taraf aleyhine” değiştirme yasağı 165
3. Genel işlem şartlarında yer alan geçersiz milletlerarası
yetki anlaşmaları 167
a. Dürüstlük kuralına aykırı milletlerarası
yetki anlaşmaları 168
b. Sözleşmenin ve işin niteliğine aykırı milletlerarası
yetki anlaşmaları 170
c. Karşı tarafın menfaatine aykırı milletlerarası
yetki anlaşmaları 171
4. Genel işlem şartlarında yer alan milletlerarası yetki
anlaşmalarına ilişkin mahkeme kararlarının
değerlendirilmesi 176
B. Incorporation (aktarım) veya atıf yöntemiyle kurulan
yetki anlaşmaları 180
C. Asimetrik yetki anlaşmaları 181
1. Asimetrik yetki anlaşmalarının türleri, işlevi
ve yorumlanması 181
2. Fransız hukukunda asimetrik yetki anlaşmaları 184
3. Diğer Kıta Avrupası ülkelerinde asimetrik
yetki anlaşmaları 189
4. İngiliz hukukunda asimetrik yetki anlaşmaları 190
5. Brüksel enstrümanları çerçevesinde değerlendirme 195
6. Türk hukukunda asimetrik yetki anlaşmaları 198
D. Milletlerarası yetki anlaşmasında uyuşmazlıkla ilgisi
olmayan bir ülkenin mahkemesinin seçilmesi 199
E. Aynı yetki anlaşmasında farklı devlet mahkemelerinin
birlikte seçilmesi 204
F. Zımnî yetki anlaşmaları 205
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
MİLLETLERARASI YETKİ ANLAŞMALARININ
DOĞURDUĞU SONUÇLAR
I. Milletlerarası Yetki Anlaşmalarının Türk Mahkemelerinin
Yetkisi Üzerindeki Etkisi 209
A. Kural: yabancı mahkemeleri yetkilendiren münhasır
yetki anlaşmaları Türk mahkemelerinin yetkisini
ortadan kaldırır 210
1. Kuralın dayanağı ve gelişimi 210
2. Yerleşim yeri Türkiye’de bulunan davalının
yetki itirazının dürüstlük kuralı çerçevesinde
değerlendirilmesi 213
B. Yetki anlaşmasının yetkilendirdiği mahkemenin
kendisini yetkisiz sayması 215
1. Hükmün genel uygulaması 216
2. Yabancı yargıda adaletin engellenmesi 216
3. Yetkilendirilen yabancı mahkemenin yetki anlaşmasına
etki tanımayacağının açık olması 221
4. Yetkilendirilen yabancı mahkemenin verdiği kararın
Türkiye veya borçlunun mallarının bulunduğu ülkede
tenfiz edilememesi 223
C. Türk mahkemelerinde yetki itirazında bulunulmaması 227
1. İtirazın hukukî niteliği (ve milletlerarası derdestlik) 227
2. İtiraz süresi ve usûlü 235
D. Milletlerarası yetki anlaşmasının iş, tüketici ya da
sigorta sözleşmesine ilişkin davalar için öngörülmüş
olması 237
1. Zayıf taraf aleyhine sonuç doğuran yetki anlaşmalarını
geçersiz sayan görüşler 238
2. Hükmün etkisini yetki anlaşmasının Türk mahkemelerinin
yetkisini kaldıramamakla sınırlı yorumlayan görüşler 242
E. Mevzuatta milletlerarası yetki anlaşmalarına ilişkin
getirilen sınırlamalar 244
1. Taksitle satışta alıcının yerleşim yeri mahkemesinin
yetkisinden önceden feragat edilememesi 245
2. Deniz yoluyla yolcu taşıma sözleşmelerinde yolcunun
tazminat istemine ilişkin önceden yapılan yetki
anlaşmasının geçerli olmaması 246
II. Milletlerarası Yetki Anlaşmasının İhlal Edilmesi 247
A. Milletlerarası yetki anlaşmasının ihlalinin durdurulması
talebi ve anti-suit injunction 248
B. Milletlerarası yetki anlaşmasının ihlalinden doğan
zararın tazmini 252
C. Milletlerarası yetki anlaşması uyarınca yetkili olmayan
mahkemede açılan dava sonucu verilen kararın Türkiye’de
tanınması / tenfizinin engellenmesi 258
III. Milletlerarası Yetki Anlaşmalarının Üçüncü Kişilere
Teşmili 262
SONUÇ 269
KARARLAR VE KAYNAKÇA 275
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı