Milletlerarası Özel Hukukta FİNANSAL KİRALAMA ( LEASING ) SÖZLEŞMELERİ
Milletlerarası Özel Hukukta FİNANSAL KİRALAMA ( LEASING ) SÖZLEŞMELERİ
Merve Acun MEKENGEÇ
""Milletlerarası Özel Hukukta Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmeleri" adlı kitapta, finansal kiralama (leasing) sözleşmesinin maddi hukukta düzenleniş şeklinin temel esasları, yabancılık unsuru taşıyan sözleşmelere uygulanacak hukuk ve özellikle finansal kiralama sözleşmelerine uygulanacak hukuk konuları ayrıntılı bir şekilde incelenmiştir. Kitapta çeşitli mahkeme kararlarına, uygulamada yaşanan sorunlara ve bu sorunlara getirmiş olduğumuz çözümlere ilişkin pek çok bilgi mevcuttur. Ayrıca konunun İsviçre Hukuku, Avrupa Birliği Hukuku, İngiliz Hukuku ve Amerika Birleşik Devletleri Hukuku'nda da nasıl düzenlendiğine yer verilerek, farklı bakış açıları oluşturulmaya çalışılmıştır. Kitap, hukuk alanında doldurmuş olduğu boşluk sayesinde konu ile ilgilenenlere faydalı olabilecek bir çalışmadır."
(Arka Kapak'tan)
Merve ACUN MEKENGEÇ
Arş. Gör.
Milletlerarası Özel Hukukta
Finansal Kiralama
(Leasing) Sözleşmeleri
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ..................................................................................................................VII
İÇİNDEKİLER..................................................................................................... IX
GİRİŞ..........................................................................................................................1
Birinci Bölüm
Maddi Hukukta Finansal Kiralama Sözleşmesi
I. Genel Olarak.......................................................................................................5
II. Finansal Kiralama Sözleşmesinin Tanımı ve Unsurları..........................9
A. Finansal Kiralama Sözleşmesinin Tanımı...........................................9
B. Finansal Kiralama Sözleşmesinin Unsurları.....................................11
1. Kiralayan Olarak Katılım Bankası, Kalkınma ve
Yatırım Bankası ile Finansal Kiralama Şirketinin Varlığı........13
2. Kiralayanın Finansal Kiralama Konusu Malın
Zilyetliğini Her Türlü Faydayı Sağlamak Üzere Kiracıya
Bırakması.............................................................................................17
3. Finansal Kiralama Bedeli ...............................................................19
4. Finansal Kiralama Sözleşmesini Oluşturan Tarafların
Anlaşması........................................................................................... 20
III. Finansal Kiralama Sözleşmesinin Hukuki Niteliği................................21
IV. Finansal Kiralama Konusu Mal.................................................................. 23
A. Taşınır Mal................................................................................................ 23
B. Taşımaz Mal............................................................................................. 25
C. Bilgisayar Yazılımlarının Çoğaltılmış Nüshası................................ 26
V. Finansal Kiralama Sözleşmesinin Tarafları ............................................ 28
A. Kiralayan ...................................................................................................29
1. Türkiye’de Kurulmuş Finansal Kiralama Şirketleri................ 30
2. Türkiye’de Kurulu Finansal Kiralama Şirketinin
Yurtiçinde veya Yurt Dışında Şube Açması ............................... 34
3. Finansal Kiralama Sözleşmesi Yapmaya Yetkili Diğer
Kurumlar.............................................................................................35
B. Kiracı.......................................................................................................... 36
VI. Tarafların Hak ve Borçları ...........................................................................37
A. Kiralayanın Borçları............................................................................... 38
1. Malın Satıcısı ya da Kiracıyla Sözleşme Yapma Borcu ........... 38
2. Malı Kiracıya Teslim Etme Borcu ............................................... 40
3. Kiracının Sözleşme Konusu Maldan Yararlanmasına
Engel Olacak Davranışlardan Kaçınma Borcu...........................41
4. Sözleşme Konusu Malı Bir Üçüncü Kişiye Devretmeme
Borcu ...................................................................................................45
5. Malı Sigorta Ettirme Borcu.............................................................47
6. Malın Mülkiyetini Sözleşme Bitiminde Kiracıya
Devretme Borcu ............................................................................... 49
B. Kiralayanın Hakları ............................................................................... 50
C. Kiracının Borçları................................................................................... 50
1. Kira Bedelini Ödeme Borcu........................................................... 50
2. Malı Özenle Kullanma Borcu........................................................ 54
3. Malı Bakım ve Koruma Borcu....................................................... 54
4. Malın Sigorta Primlerini Ödeme Borcu......................................55
5. Malın Hasar ve Ziyaına Katlanma Borcu....................................55
6. Finansal Kiralama Konusu Malın Zilyetliği ile
Kiracılık Sıfatını veya Sözleşmeden Doğan Hak ve
Yükümlülüklerini Devretmeme ................................................... 56
7. Sözleşme Süresinin Bitiminde Malı Kiralayana Geri
Verme Borcu.......................................................................................57
D. Kiracının Hakları.....................................................................................58
VII Finansal Kiralama Sözleşmesinin Şekli, Tescili ve Şerhi .....................59
VIII.Finansal Kiralama Çeşitleri...................................................................... 63
A. Faaliyet Kiralaması (Operating Leasing) ......................................... 64
B. Sat ve Geri Kirala (Sale and Lease Back)............................................65
IX. Finansal Kiralama Yöntemleri.................................................................... 66
A. Yurt İçi Finansal Kiralama.................................................................... 66
B. Uluslararası Finansal Kiralama.............................................................67
1. Genel Olarak ......................................................................................67
2. Uluslararası Finansal Kiralama Çeşitleri.................................... 68
a) Gümrük Muafiyetli Uluslararası Finansal Kiralama........ 68
b) Gümrük Muafiyetsiz Uluslararası Finansal Kiralama..... 69
İkinci Bölüm
Yabancılık Unsuru Taşıyan Finansal Kiralama
Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk
I. Vasıflandırma...................................................................................................71
A. Bağlama Konusu ve Yorumu..................................................................71
B. Bağlama Noktası ve Yorumu................................................................. 72
II. Yabancılık Unsuru Taşıyan Sözleşme ........................................................75
III. Uluslararası Ticari Sözleşmeler.................................................................. 80
IV. Sözleşmelere Uygulanacak Hukukun Tespiti...........................................81
A. Sübjektif Yöntem..................................................................................... 82
1. Genel Olarak...................................................................................... 82
2. İrade Serbestisi İlkesi....................................................................... 82
3. Hukuk Seçiminin Türleri .............................................................. 88
a) Genel Olarak .............................................................................. 88
b) Açık veya Örtülü Hukuk Seçimi.............................................89
c) Hukuk Seçiminde Yapılan Sınırlandırmalar.......................93
aa. Atıf ..........................................................................................93
bb. Seçilen Hukukun İlişkili Olması.................................... 94
4. Kısmi Hukuk Seçimi....................................................................... 96
5. Hukuk Seçiminin Zamanı............................................................. 97
6. Uygulanacak Hukukun Seçiminde Özel Bazı Durumlar....... 99
a) Bir Devletin Hukukunun Seçilmesi...................................... 99
b) Şartlı Hukuk Seçimi............................................................... 100
c) Negatif Hukuk Seçimi ........................................................... 103
d) Seçilen Hukukta Sonradan Meydana Gelen
Değişiklikler............................................................................. 104
e) Uygulanacak Hukuk Olarak Lex Mercatorianın,
Uluslararası Prensiplerin Seçilmesi..................................... 105
f) Genel İşlem Koşullarında Hukuk Seçimi ..........................110
g) Seçilen Hukuka Göre Asıl Sözleşmenin Geçersiz
Olması........................................................................................ 112
7. Özel Sözleşme Türleri .................................................................. 115
B. Objektif Yöntem.....................................................................................117
1. Objektif Yöntemde Bağlama Noktaları .....................................117
a) Genel Olarak-Karakteristik Edim........................................117
b) Bağlama Noktalarının Açıklanması.................................... 123
c) Daha Sıkı İlişkili Hukukun Varlığı..................................... 130
C. Sözleşmelere Uygulanacak Hukukun Kapsamı............................. 131
D. Kapsam Dışı Kalan Konular............................................................... 132
1. Genel olarak..................................................................................... 132
2. Hak ve Fiil Ehliyetine Uygulanacak Hukuk ........................... 133
3. Şekle Uygulanacak Hukuk........................................................... 134
E. Kamu Düzeninin Etkisi ...................................................................... 135
F. Doğrudan Uygulanan Kuralların Etkisi ......................................... 139
1. Genel Olarak ................................................................................... 139
2. Lex Forinin Doğrudan Uygulanan Kuralları.......................... 140
3. Üçüncü Bir Devletin Doğrudan Uygulanan Kuralları ......... 142
4. Lex Causae’nın Doğrudan Uygulanan Kuralları.................... 147
G. Sözleşme ve Haksız Fiilden Doğan Tazminat Talepleri
(Taleplerin Yarışması).......................................................................... 148
V. Türk Hukuku Açısından Yabancılık Unsuru Taşıyan Finansal
Kiralama Sözleşmelerine Uygulanacak Hukuk.................................... 150
A. Sözleşme Konusunun Taşınır Mal Olması Halinde
Uygulanacak Hukuk............................................................................. 152
1. Sübjektif Yöntem............................................................................ 153
2. Objektif Yöntem............................................................................. 153
a) Genel Olarak............................................................................. 153
b) Finansal Kiralama Sözleşmesinde Karakteristik Edim .154
c) Karakteristik Edim Borçlusunun İş Yeri Hukuku .......... 155
d) Daha Sıkı İlişkili Bir Hukukun Uygulanması.................. 158
B. Sözleşme Konusunun Taşınmaz Mal Olması Halinde
Uygulanacak Hukuk ............................................................................ 159
C. Finansal Kiralama Sözleşmesine Uygulanacak Hukuk
Konusunda Kamu Düzeninin Etkisi................................................ 159
D. Finansal Kiralama Sözleşmesinde Doğrudan Uygulanan
Kurallar ....................................................................................................161
E. Kapsam Dışı Konular........................................................................... 165
1. Ehliyet .............................................................................................. 165
2. Şekil................................................................................................... 167
a) Sözleşme Konusunun Taşınır Mal ya da Bilgisayar
Yazılımlarının Çoğaltılmış Nüshası Olması..................... 167
b) Sözleşme Konusunun Taşınmaz Mal Olması .................. 168
F. Özel Bazı Durumlar...............................................................................170
1. Mülkiyet İntikaline Uygulanacak Hukuk ................................170
2. Taleplerin Yarışması...................................................................... 173
VI. Mukayeseli Hukuk Açısından Finansal Kiralama Sözleşmesine
Uygulanacak Hukuk ....................................................................................174
A. Avrupa Birliği Hukuku’nda .................................................................174
B. İsviçre Hukuku’nda............................................................................... 187
C. İngiliz Hukuku’nda............................................................................... 192
D. Amerikan Hukuku’nda........................................................................ 194
SONUÇ................................................................................................................. 199
EK 1: 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman
Şirketleri Kanunu.........................................................................................205
EK 2: Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketlerinin
Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmelik............................ 241
EK 3: Türkiye Dışında Yerleşik Kişilerin Türkiye’de Yerleşik
Kişilere Yapacakları Finansal Kiralama İşlemlerine Ait
Finansal Kiralama Sözleşmelerinin Tesciline İlişkin Genelge......... 261
EK 4: UNIDROIT Convention on International Financial
Leasing (Ottawa, 28 May 1988)................................................................269
EK 5: 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku
Hakkında Kanun..........................................................................................283
KAYNAKÇA.......................................................................................................307