Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Ãœyelik
Ãœye GiriÅŸi
Milletlerarası Özel Hukukta Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birliktelikleri
Milletlerarası Özel Hukukta Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birliktelikleri
Candan YASAN
Sayfa Sayısı
:
296
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2013
ISBN NO
:
9786054687725
1.480,00
TL
GÄ°RÄ°Åž
Yirminci yüzyılın sonlarından itibaren toplumsal yapıdaki deÄŸiÅŸim¬ler ve insan haklan alanındaki geliÅŸmeler, aile ve evlilik kavramlarının özünde köklü deÄŸiÅŸiklikler meydana getirmeye baÅŸlamıştır. 1804 tarihli Fransız Medenî Kanunu\\\\\\\′nun hazırlanması sırasında Napoleon tarafından dile getirilen, \\\\\\\"Evlilik dışı birlikte yaÅŸayanlar hukuktan kaçmışlardır. Hukuk da onları dikkate almaz.\\\\\\\" yönündeki yaklaşım, günümüzde geçerliliÄŸini büyük ölçüde yitirmeye baÅŸlamıştır1.
Birçok hukuk sisteminde evlilik, ortak bir yaşam kurmak isteyen iki kişi için hukukun tanıdığı, kuruluşundan sona ermesine kadar düzenledi¬ği ve kendisine hukukî sonuçlar bağladığı yegâne hukukî ilişki olmaktan çıkmıştır. Pek çok ülke hukuku, ortak bir yaşamı paylaşmak isteyen iki kişinin, evlilik dışındaki yollarla birlikte yaşamalarını düzenleyerek, bun¬lara çeşitli hukukî sonuçlar bağlamışlardır.
Hukuk sistemlerinde aile ve evlilik açısından söz konusu olan bir di¬ğer büyük değişim ise ortak bir yaşam kurmak isteyen aynı cinsiyetten iki kişinin birlikteliğine hukukî bir statü tanınması yönünde gerçekleştirilen hukuk reformlarıdır. Aynı cinsiyetten iki kişinin evliliği veya bu kişilerin birlikteliğine evlilik dışındaki bir yolla hukukî bir statü tanınması, günü¬müzde birçok hukuk sisteminde tartışılmaya başlanmıştır.
Bundan yimi yıl kadar kısa sayılabilecek bir süre önce iki kadın veya iki erkeğin birlikte yaşamalarının hukuk tarafından düzenlenmesi bir ih¬timal olamayacak kadar uzakken, bugün sayıları giderek artan bir şekilde birçok ülke hukukunda aynı cinsiyetten iki kişinin birlikteliği, evlilik veya evlilik dışındaki hukukî ilişkilerle düzenlenmiş bulunmaktadır.
Avrupa Birliği üyesi pek çok ülke, aynı cinsiyetten iki kişinin evlilik dışındaki yollarla birlikte yaşamalarını düzenlemiş ve bu ilişkilere, evli¬liğin hüküm ve sonuçlarına oldukça yakın hukukî sonuçlar tanımıştır. Hollanda, Belçika, İspanya, İsveç, Norveç, Portekiz, Arjantin ve İzlanda gibi henüz sınırlı sayıda olan ülke hukukunda ise bunun bir adım ötesine geçilerek, aynı cinsiyetten olan çiftlere evlenme hakkı tanınmıştır.
II. Çalışmanın Amacı
Türk hukuku, aynı cinsiyetten kişilerin birlikteliklerine ilişkin ola¬rak hukuk sistemlerinde yaşanan bu gelişmelere yabancı kalmıştır. Aynı cinsiyetten iki kişinin evliliği ve evlilik dışı birlikteliği, Türk hukukunda mevcut olmayan ve Türk hukukuna yabancı olan müesseselerdir.
Ancak aynı cinsiyetten kişilerin birlikteliğinin Türk hukukunda dü¬zenlenmemiş olması, söz konusu ilişkilerden kaynaklanan ve yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıkların Türk mahkemeleri önüne gelmesine engel teşkil etmeyecektir2.
ÖrneÄŸin, Belçika\\\\\\\′da yaÅŸayan ve Türk vatandaşı olan bir erkeÄŸin, Belika vatandaşı olan baÅŸka bir erkekle Belçika\\\\\\\′da bir evlilik yapması ve daha sonra tarafların Türkiye\\\\\\\′de bir ev satın alarak, Türkiye\\\\\\\′ye yerleÅŸmeleri gibi bir olasılık her zaman için mümkündür. Böyle bir olasılıkta, taraflardan birinin ölümü hâlinde saÄŸ kalan tarafın, yasal mirasçı sıfatıyla Türkiye\\\\\\\′de bulunan taşınmaz üzerinde miras hakkına sahip olup olamayacağı hak¬kında bir uyuÅŸmazlık Türk mahkemeleri önüne geldiÄŸinde, yabancılık unsuru taşıyan ve Türk milletlerarası özel hukukunu ilgilendiren bir uyuÅŸmazlıkla karşı karşıya kalınacaktır3.
Nitekim aynı cinsiyetten kişilerin birlikteliğinden kaynaklanan ya¬bancı unsurlu bir uyuşmazlık, Türk mahkemeleri önüne geldiği takdirde, Türk milletlerarası özel hukuku açısından çözümlenmesi gereken çeşitli problemler ortaya çıkacaktır.
Bu sonuç, yüksek lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışmanın konu¬su olarak, aynı cinsiyetten kişilerin birlikteliklerinin seçilmesine sebep olmuştur. Çalışmanın amacı, yabancı hukuk sistemlerinde dahi sonuç¬larının yeni yeni tartışıldığı ve son derece güncel bir konu olan aynı cinsiyetten kişilerin birlikteliklerinin, Türk milletlerarası özel hukuku açısından ortaya çıkaracağı hukukî problemleri ve bunların çözüm yolla¬rını değerlendirmektir.
III. Çalışmada Kullanılan Kavram ve Terimlere İlişkin Açıklamalar
Türk hukukunda evlilik, bir kadın ile bir erkek arasında kurulabilen bir hukukî ilişkidir4. Çalışmanın birinci bölümünde detaylı olarak inceleneceği üzere, aynı cinsiyetten iki kişinin evliliği, Türk hukukuna hakim olan evlilik anlayışına ve evliliğin kurucu unsuru olarak kabul edilen eşler arasında cinsiyet farkının bulunması koşuluna aykırıdır. Buna karşılık çalışmamızda evlilik kavramı, yabancı hukuk sistemlerinde düzenlenmiş bulunan aynı cinsiyetten iki kişinin evliliğini ifade etmek üzere de kullanılacaktır.
Yine Türk hukukunda \\\\\\\"eş\\\\\\\" kavramı, evlilik birliği bakımından söz konusu olan ve bir evlilik ilişkisinin tarafları olan kadın ve erkeği ifade etmek için kullanılan bir kavramdır. Bununla birlikte çalışmamızda eş kavramı, aynı cinsiyetten iki kişi arasındaki evlilik veya evlililik dışı birlik¬telik ilişkisinin taraflarını da kapsayacak şekilde, geniş anlamda kullanı¬lacaktır. Böylelikle eş kavramı, yabancı hukuk sistemlerindeki evlilik dışı birlikteliğin taraflarını ifade etmek üzere kullanılan \\\\\\\"cohabitant\\\\\\\", \\\\\\\"defacto spouse\\\\\\\" veya \\\\\\\"partner\\\\\\\" ile bir evlilik birliği kurmuş aynı cinsiyetten eşler için kullanılan \\\\\\\"spouse\\\\\\\" terimlerini karşılayacaktır.
Ayrıca, yabancı hukuk sistemlerinde öngörülen ve aynı cinsiyetten iki kişi arasındaki birlikteliğin, evlilik dışındaki diğer hukukî yollarla dü¬zenlenme şekilleri de bu çalışma kapsamında incelenecektir. Müşterek bir hayat kurma amacı taşıyan iki kişi arasındaki belirli bir yoğunluğa sahip olan ve fiilî bir durum teşkil eden ilişkiyi ifade etmek üzere, çalışmamızda \\\\\\\"hayat ortaklığı\\\\\\\" terimini kullanmayı seçmiş bulunuyoruz5.
Evlilik dışındaki bir yolla iki kişinin ortak yaşamlarını düzenlemek amacıyla yabancı hukuk sistemlerinde öngörülen ve resmî bir sicile kaydedilen birliktelikleri ise \\\\\\\"kayıtlı hayat ortaklığı\\\\\\\" olarak adlandırmayı uygun bulmaktayız6.
IV. Çalışmanın Kapsamı ve İnceleme Planı
Çalışmanın kapsamı, aynı cinsiyetten kişilerin birlikteliklerinden kaynaklanan ve yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıklarda uygulanacak hukukun belirlenmesi, Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisinin te¬sisi ile aynı cinsiyetten kişilerin birlikteliklerine ilişkin yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizi ile sınırlıdır.
Bununla birlikte aynı cinsiyetten kişilerin evliliği ve evlilik dışı birliktelikleri Türk hukukuna yabancı müesseseler olduğundan, konuya ilişkin yabancı ülke hukuklarındaki maddî hukuk düzenlemelerine de yer verilmiştir. Ayrıca çağdaş gelişmeleri ve ihtiyaçları ortaya koyması sebe¬biyle, konuya ilişkin milletlerarası sözleşmeler hukuku alanında meydana gelen gelişmeler de açıklanmaya çalışılmıştır.
Bu çerçevede çalışmamız, giriş kısmından sonra yer alan dört bölüm ve sonuç kısmından oluşmaktadır.
Çalışmanın birinci bölümü, aynı cinsiyetten kişilerin birliktelikleri¬nin maddî hukuk boyutuna ayrılmıştır. Bu bölümde öncelikle aynı cin¬siyetten kişilerin birlikteliklerinin hukuk sistemlerinde düzenlenmesine yol açan sebepler açıklanmaya çalışılmıştır. İkinci olarak, aynı cinsiyetten kişilerin birlikteliklerinin, farklı hukuk sistemlerinde düzenlenişi ile bu ilişkilerin kuruluşu, hüküm ve sonuçları ile sona ermesi incelenmiştir. Son olarak, Türk maddî hukuku açısından aynı cinsiyetten kişilerin bir¬liktelikleri ve sonuçları değerlendirilmiştir.
Çalışmanın ikinci bölümü, milletlerarası özel hukukta aynı cinsiyet¬ten kişilerin birlikteliklerine uygulanacak hukuka ilişkindir. Bu bölüm¬de ilk olarak, aynı cinsiyetten kişilerin birlikteliklerinin milletlerarası özel hukukun konusu içine girmesine yol açan sebeplere değinilmiş ve söz konusu ilişkiler hakkında yabancı hukuk sistemlerinde öngörülen kanunlar ihtilâfı kuralları açıklanmaya çalışılmıştır. Bunu takiben, Türk milletlerarası özel hukukunda aynı cinsiyetten kişilerin birlikteliklerine uygulanacak hukuk konusu ele alınmış, kanunlar ihtilâfı kurallarımızın aynı cinsiyetten kişilerin birliktelikleri hakkında uygulanmasıyla ortaya çıkacak sorunların çözüm yolları tespit edilmeye çalışılmış ve yetkili hu¬kukun uygulanmasının sonuçları değerlendirilmiştir.
Çalışmanın üçüncü bölümünde milletlerarası usul hukukunda aynı cinsiyetten kişilerin birliktelikleri incelenmiştir. Bu bölümde, aynı cinsiyet¬ten kişilerin birlikteliklerinden doğan uyuşmazlıklarda Türk mahkemele¬rinin milletlerarası yetkisini tespit eden kurallar açıklanmış ve söz konusu ilişkiler hakkında yabancı devlet mahkemelerinden alınan kararların Türk tanıma ve tenfiz sistemi içerisindeki etkileri değerlendirilmiştir.
Çalışmanın dördüncü ve son bölümünde ise, aynı cinsiyetten kişi¬lerin birliktelikleri hakkında milletlerarası sözleşmeler hukuku alanında meydana gelen gelişmeler açıklanmış ve bu gelişmelerin Türk hukuku açısından bir değerlendirmesi yapılmaya çalışmıştır.
Çalışmamız, önceki bölümlerde yer alan açıklamaların genel bir değerlendirmesini içeren sonuç bölümü ile tamamlanmıştır.
ÖNSÖZ
Prof. Dr. Ziya Akıncı\\\\\\\′nın danışmanlığında, Galatasaray Ãœniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Yüksek Lisans Programı\\\\\\\′nda yük¬sek lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışma, Prof. Dr. Nami Barlas, Prof. Dr. Ziya Akıncı ve Yrd. Doç. Dr. Cemile Demir Gökyayla\\\\\\\′nın önünde savunularak, 2009 Aralık ayında oybirliÄŸiyle baÅŸarılı bulunmuÅŸtur. Çalış¬mamız, deÄŸerli jüri üyelerinin yaptığı kıymetli yorumlar, konuya iliÅŸkin yabancı hukuk sistemlerindeki geliÅŸmeler ve Türk hukukundaki mevzuat deÄŸiÅŸiklikleri gözönüne alınarak, güncellenerek yayına hazırlanmıştır.
Tez danışmanım olan ve deÄŸerli katkı ve yorumlarıyla söz konusu çalışmanın bu aÅŸamaya gelmesini saÄŸlayan, kıymetli zamanını benden hiçbir zaman esirgemeyip, her zaman bana büyük destek olan kıymetli Hocam Prof. Dr. Ziya Akıncı\\\\\\\′ya teÅŸekkürlerin en büyüğünü arz ederim. Tez danışmanım olmamasına karşın, kıymetli zamanının büyük bir parasını bana ayıran, sonsuz bilgisini benden hiçbir zaman sakınmayan, yönelttiÄŸi deÄŸerli eleÅŸtiri ve yorumları ile tezimin bu noktaya gelmesini saÄŸlayan, öğrencisi olmaktan ÅŸeref duyduÄŸum ve her zaman örnek aldığım saygıdeÄŸer Hocam Prof. Dr. Nami Barlas a şükran ve teÅŸekkürlerimi arz etmek isterim. Yine, Ä°stanbul Bilgi Ãœniversitesi\\\\\\\′nde çalışmaya baÅŸladığım andan itibaren desteÄŸini her an üzerimde hissettiÄŸim, büyük bir sabırla her türlü sorumu yanıtlayan, bu çalışmadaki deÄŸerli katkı ve emeklerini asla ödeyemeyeceÄŸim, beni ailesinin bir parçası sayarak onurlandıran kürsü baÅŸkanım, Yrd. Doç. Dr. Cemile Demir Gökyayla\\\\\\\′ya sonsuz teÅŸek¬kür ederim. Ayrıca yüksek lisans tezimin ve dolayısıyla bu çalışmanın konusunu belirleyerek, önümde açtığı ufuk için Prof. Dr. Nuray EkÅŸi\\\\\\\′ye şükranlarımı arz ederim.
YetiÅŸmemdeki emeklerini asla ödeyemeyeceÄŸim, Galatasaray Ãœniversitesi\\\\\\\′nin saygıdeÄŸer Hocaları Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez ve Doç. Dr. Hatice Özdemir Kocasakal\\\\\\\′a ayrıca teÅŸekkürlerimi sunmak isterim.
Ä°stanbul Bilgi Ãœniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Turgut Tarhanlı\\\\\\\′ya, desteÄŸini benden asla esirgemeyen Prof. Dr. Veliye Yanlı\\\\\\\′ya, saÄŸladığı kaynaklar ile çalışmamı zenginleÅŸtiren Prof. Dr. YeÅŸim Atamer\\\\\\\′e ve her zaman tüm içtenliÄŸiyle bana destek olmuÅŸ Doç. Dr. Murat Ä°nceoÄŸlu\\\\\\\′na teÅŸekkürü borç bilirim.
Tezimi hazırlarken engin bilgisi ile her türlü sorumu yanıtlayan, en sıkıntılı anlarımda yanımda olmuÅŸ, tanıdığım en iyi insan ve gerçek bir dost olan Göktürk Uyan\\\\\\\′a sonsuz teÅŸekkür ederim. Ä°stanbul Bilgi Ãœniversitesi\\\\\\\′nde çalışmaya birlikte baÅŸladığım ve her an yanımda olup, tezimi kendi teziymiÅŸ gibi benimseyen sevgili dostum Ar. Gör. Cüneyt Süzel\\\\\\\′e; zor anlarımda her zaman yardımıma koÅŸmuÅŸ Ar. Gör. K. Berk Kapana ve Ar. Gör. BaÅŸak BaÅŸoÄŸlu\\\\\\\′na; Gökçeçiçek Ayata\\\\\\\′ya; biricik arka¬daşım Av. Bürgehan EmraÄŸ\\\\\\\′a ve Belçika\\\\\\\′dan tezim için bana saÄŸladığı kay¬naklar yanında bir ömür boyu devam edecek kardeÅŸliÄŸi için Av. Cemile Gülsen GüneÅŸ\\\\\\\′e çok teÅŸekkür ederim. Ayrıca gerçek anlamıyla birer dost olan Ebru Åžener\\\\\\\′e, Seda Öz\\\\\\\′e, Tuba Öze ve kalbimdeki yeri için Emrah Cantekin\\\\\\\′e ne kadar teÅŸekkür etsem az gelecektir...
Tezimin yayınlanması konusunda verdiÄŸi destek ile deÄŸerli yorum¬larından ötürü Yrd. Doç. Dr. K. Sedat Sirmen\\\\\\\′e; tanımaktan büyük mut¬luluk duyduÄŸum sevgili arkadaşım Yrd. Doç. Dr. DoÄŸa AydoÄŸan Elçin\\\\\\\′e; her zaman bana destek olmuÅŸ Ar. Gör. Dr. Süheyla Balkar\\\\\\\′a, Ar. Gör. Ä°pek Sanöz\\\\\\\′e ve Av. Hakan Tüfekçi\\\\\\\′ye çok teÅŸekkür ederim.
Son olarak, her zaman yanımda olup beni canından çok seven, kızı olduÄŸum kendimi dünyanın en ÅŸanslı insanı saydığım, emeklerini asla ödeyemeceÄŸim, hayatımdaki en önemli ve deÄŸerli insan olan biricik an¬nem Gülay Yasan\\\\\\\′a, beni büyütüp bugünlere getiren ve her an yanımda hissettiÄŸim rahmetli babam Seymur Yasan\\\\\\\′a, benden küçük olmasına rağ¬men tanıdığım en olgun insan olup, iyi ki varsın dediÄŸim biricik kardeÅŸim Y. Can Yasan\\\\\\\′a herÅŸey için sonsuz kere teÅŸekkür ederim.
Lausanne, 4 Kasım 2012
İÇİNDEKİLER
Birinci Bölüm
Maddî Hukuk Sistemlerinde Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birliktelikleri
I. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinin Hukuk Sistemlerinde Düzenlenmesine Yol Açan Başlıca Sebepler
II. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliğine İlişkin Maddî Hukuk Sistemlerinde Yer Alan Düzenlemeler
A. Hayat Ortaklığı
1. Kavram ve Tanım
2. Hüküm ve Sonuçları
B. Kayıtlı Hayat Ortaklığı
1. Kavram ve Tanım
2. KuruluÅŸu
3. Hüküm ve Sonuçları
a. Eşlerin Kişisel İlişkileri ve Kişisel Durumları Bakımından
b. Eşlerin Malî İlişkileri Bakımından
c. Velâyet ve Soybağı Bakımından
d. Evlât Edinme Hakkı Bakkımından
4. Sona Ermesi
a. Sona Erme Sebepleri
b. Sona Ermeye Bağlanan Sonuçlar
C. Evlilik
1. Kavram ve Tanım
2. KuruluÅŸu
3. Hüküm ve Sonuçları
4. Sona Ermesi
III. Türk Maddî Hukuku Açısından Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliği
A. Genel Olarak
B. Türk Maddî Hukuku Açısından Aynı Cinsiyetten Kişilerin Hayat Ortaklığı
C. Türk Maddî Hukuku Açısından Aynı Cinsiyetten Kişilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı
D. Türk Maddî Hukuku Açısından Aynı Cinsiyetten Kişilerin Evliliği
İkinci Bölüm
Milletlerarası Özel Hukukta Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerine Uygulanacak Hukuk
I. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinin Milletlerarası Özel Hukukun Konusu Hâline Gelmesi
II. Yabancı Hukuk Sistemlerindeki Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerine İlişkin Kanunlar İhtilâfı Kuralları
A. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerine Özgü Yeni Kanunlar İhtilâfı Kurallarının Kabulüne Yol Açan Başlıca Sebepler
B. Konuya İlişkin Yabancı Hukuklardaki Kanunlar İhtilâfı Kuralları
1. İsviçre Hukuku
a. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığına İlişkin Kanunlar İhtilâfı Kuralları
b. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Evliliğine İlişkin Kanunlar İhtilâfı Kuralları
2. Belçika Hukuku
a. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığına İlişkin Kanunlar İhtilâfı Kuralları
b. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Evliliğine İlişkin Kanunlar İhtilâfı Kuralları
3. Alman Hukuku
a. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığına İlişkin Kanunlar İhtilâfı Kuralları
b. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Evliliği Hakkında Alman Milletlerarası Özel Hukukunda Önerilen Çözümler
III. Türk Milletlerarası Özel Hukukunda Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerine Uygulanacak Hukuk
A. Genel Olarak
B. Türk Milletlerarası Özel Hukukunda Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerine Uygulanacak Hukukun Tespiti
1. Vasıflandırma
a. Milletlerarası Özel Hukukta Vasıflandırma
b. Türk Milletlerarası Özel Hukukunda Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinde Vasıflandırma ve Çözüm Yolları
aa. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinde Vasıflandırma Problemi
bb. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinde Vasıflandırmaya Uygulanacak Hukuk
c. Şahsî Statüye İlişkin Bir Konu Olarak Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birliktelikleri Hakkında Uygulanacak Kanunlar İhtilâfı Kurallarının Tespiti
2. Atıf
3. Önmesele
4. MÖHUK\′ta Düzenlenen EvliliÄŸe Ä°liÅŸkin Kanunlar Ä°htilâfı Kurallarının Kıyas Yoluyla Uygulanacağı UyuÅŸmazlıklar
a. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı ve Evliliğinin Kuruluşuna Uygulanacak Hukuk
aa. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı ve Evliliğinin Maddî Şartları
bb. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı ve Evliliğinin Şeklî Şartları
aaa. Yabancı Bir Ülkede Kurulan Aynı Cinsiyetten Kişiler Arasındaki Kayıtlı Hayat Ortaklığı ve Evliliğin Şekline Uygulanacak Hukuk
bbb. Türkiye\′de Kurulmak Ä°stenen Aynı Cinsiyetten KiÅŸiler Arasındaki Kayıtlı Hayat Ortaklığı ve EvliliÄŸin Åžekline Uygulanacak Hukuk
b. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı ve Evliliğinin Genel Hükümlerine Uygulanacak Hukuk
aa. Genel Olarak
bb. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı ve Evliliğin Korunmasına Yönelik Tedbir Talepleri
c. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı ve Evliliğinde Eşler Arasındaki Mal Rejimine Uygulanacak Hukuk
d. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı ve Evliliğinin Sona Ermesine Uygulanacak Hukuk
5. MÖHUK\′ta Düzenlenen EvliliÄŸe Ä°liÅŸkin Kanunlar Ä°htilâfı Kurallarının Kıyas Yoluyla Uygulanması Dışında Kalan UyuÅŸmazlıklar
a. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinden Kaynaklanan Soybağı ve Velâyete İlişkin Uyuşmazlıklarda Uygulanacak Hukuk
b. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinden Kaynaklanan Evlât Edinmeye İlişkin Uyuşmazlıklarda Uygulanacak Hukuk
c. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinden Kaynaklanan Nafakaya İlişkin Uyuşmazlıklarda Uygulanacak Hukuk
d. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinden Kaynaklanan Mirasa İlişkin Uyuşmazlıklarda Uygulanacak Hukuk
6. Türkiye\′nin Taraf OlduÄŸu Milletlerarası SözleÅŸmelerin Aynı Cinsiyetten KiÅŸilerin Birlikteliklerinden DoÄŸan UyuÅŸmazlıklar Hakkında Uygulanması Sorunu
a. Sorunun Ortaya Konulması
b. Türk Hukuku Açısından Soruna İlişkin Çözüm Önerileri
C. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklarda Uygulanan Yabancı Hukuka Türk Kamu Düzeninin Müdahalesi
1. Milletlerarası Özel Hukukta Kamu Düzeninin Müdahalesi
a. Milletlerarası Özel Hukukta Kamu Düzeni Kavramı ve Kapsamı
b. Milletlerarası Özel Hukukta Kamu Düzeninin Özellikleri ve Etkisi
2. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Yetkili Yabancı Hukukun Türk Kamu Düzenine Aykırılığı Sorunu
a. Kamu Düzeninin Önemli Müdahale Alanlarından Biri Olarak Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birliktelikleri
b. Konu Açısından Türk Kamu Düzeninin Müdahalesinin Özellikleri ve Sınırlarının Tespiti
c. Türk Kamu Düzeninin Müdahalesinin Sonuçları
D. Yetkili Hukukun Uygulanmasını Engelleyen Diğer Hâller
1. Kanuna Karşı Hile
a. Milletlerarası Özel Hukukta Kanuna Karşı Hile Kavramı ve Sonuçları
b. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birliktelikleri Bakımından Kanuna Karşı Hile ve Sonuçları
2. DoÄŸrudan Uygulanan Kurallar
a. Doğrudan Uygulanan Kuralların Amacı, Niteliği ve Özellikleri
b. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerine İlişkin Konularda Türk Hukukunun Doğrudan Uygulanan Kuralları
Üçüncü Bölüm
Milletlerarası Usul Hukukunda Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birliktelikleri
I. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi
A. Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi
1. Milletlerarası Yetki Kavramı
2. Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisinin Tesisi
B. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisinin Tespiti
1. Vasıflandırma
2. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisini Tesis Edecek Kurallar
a. Genel Yetki Kuralı
b. Özel Yetki Kuralları
c. MÖHUK\′ta Düzenlenen Tamamlayıcı Yetki Kuralları
aa. MÖHUK m. 41
bb. MÖHUK m. 42
cc. MÖHUK m. 43
d. Münhasır Yetki
II. Aynı Cinsiyetten KiÅŸilerin Birlikteliklerine Ä°liÅŸkin Yabancı Mahkeme Kararlarının Türkiye\′de Tanınması ve Tenfizi
A. Genel Olarak
B. MÖHUK Kapsamında Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerine İlişkin Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi
1. Tanıma ve Tenfizin Genel Şartları
2. Tanıma ve Tenfizin Özel Şartları
C. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerine İlişkin Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizinde Kamu Düzenine Aykırılık
1. Tanınma ve Tenfizde Kamu Düzenine Aykırılık Kavramı
2. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerine İlişkin Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizinde Kamu Düzenine Aykırılığın Değerlendirilmesi ve Sonuçları
Dördüncü Bölüm
Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliğine İlişkin Milletlerarası Sözleşmeler Hukuku Alanındaki Gelişmeler
I. Genel Olarak
II. Kayıtlı Hayat Ortaklıklarının Tanınması Hakkında Sözleşme
A. SözleÅŸme\′nin Sistemi
1. SözleÅŸme\′nin Amacı ve Kapsamı
2. Sözleşme Uyarınca Kayıtlı Hayat Ortaklığı Kavramı
3. Sözleşme Kapsamında Kayıtlı Hayat Ortaklığının Âkit
Devletlerce Tanınacak Sonuçları
4. Tanımaya Bağlanan Sonuçlar
5. Sözleşme Uyarınca Kayıtlı Hayat Ortaklığının Birden
Çok Ülkede Tescilinin Sonuçları
6. Sözleşme Kapsamında Düzenlenecek Belgeler
7. Sözleşme Kapsamında Devletlere Tanınan Çekince Hakkı
B. SözleÅŸme\′nin DeÄŸerlendirilmesi
1. Genel Olarak
2. Sözleşme ve Türk Hukuku
SONUÇ
KAYNAKÇA
Yirminci yüzyılın sonlarından itibaren toplumsal yapıdaki deÄŸiÅŸim¬ler ve insan haklan alanındaki geliÅŸmeler, aile ve evlilik kavramlarının özünde köklü deÄŸiÅŸiklikler meydana getirmeye baÅŸlamıştır. 1804 tarihli Fransız Medenî Kanunu\\\\\\\′nun hazırlanması sırasında Napoleon tarafından dile getirilen, \\\\\\\"Evlilik dışı birlikte yaÅŸayanlar hukuktan kaçmışlardır. Hukuk da onları dikkate almaz.\\\\\\\" yönündeki yaklaşım, günümüzde geçerliliÄŸini büyük ölçüde yitirmeye baÅŸlamıştır1.
Birçok hukuk sisteminde evlilik, ortak bir yaşam kurmak isteyen iki kişi için hukukun tanıdığı, kuruluşundan sona ermesine kadar düzenledi¬ği ve kendisine hukukî sonuçlar bağladığı yegâne hukukî ilişki olmaktan çıkmıştır. Pek çok ülke hukuku, ortak bir yaşamı paylaşmak isteyen iki kişinin, evlilik dışındaki yollarla birlikte yaşamalarını düzenleyerek, bun¬lara çeşitli hukukî sonuçlar bağlamışlardır.
Hukuk sistemlerinde aile ve evlilik açısından söz konusu olan bir di¬ğer büyük değişim ise ortak bir yaşam kurmak isteyen aynı cinsiyetten iki kişinin birlikteliğine hukukî bir statü tanınması yönünde gerçekleştirilen hukuk reformlarıdır. Aynı cinsiyetten iki kişinin evliliği veya bu kişilerin birlikteliğine evlilik dışındaki bir yolla hukukî bir statü tanınması, günü¬müzde birçok hukuk sisteminde tartışılmaya başlanmıştır.
Bundan yimi yıl kadar kısa sayılabilecek bir süre önce iki kadın veya iki erkeğin birlikte yaşamalarının hukuk tarafından düzenlenmesi bir ih¬timal olamayacak kadar uzakken, bugün sayıları giderek artan bir şekilde birçok ülke hukukunda aynı cinsiyetten iki kişinin birlikteliği, evlilik veya evlilik dışındaki hukukî ilişkilerle düzenlenmiş bulunmaktadır.
Avrupa Birliği üyesi pek çok ülke, aynı cinsiyetten iki kişinin evlilik dışındaki yollarla birlikte yaşamalarını düzenlemiş ve bu ilişkilere, evli¬liğin hüküm ve sonuçlarına oldukça yakın hukukî sonuçlar tanımıştır. Hollanda, Belçika, İspanya, İsveç, Norveç, Portekiz, Arjantin ve İzlanda gibi henüz sınırlı sayıda olan ülke hukukunda ise bunun bir adım ötesine geçilerek, aynı cinsiyetten olan çiftlere evlenme hakkı tanınmıştır.
II. Çalışmanın Amacı
Türk hukuku, aynı cinsiyetten kişilerin birlikteliklerine ilişkin ola¬rak hukuk sistemlerinde yaşanan bu gelişmelere yabancı kalmıştır. Aynı cinsiyetten iki kişinin evliliği ve evlilik dışı birlikteliği, Türk hukukunda mevcut olmayan ve Türk hukukuna yabancı olan müesseselerdir.
Ancak aynı cinsiyetten kişilerin birlikteliğinin Türk hukukunda dü¬zenlenmemiş olması, söz konusu ilişkilerden kaynaklanan ve yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıkların Türk mahkemeleri önüne gelmesine engel teşkil etmeyecektir2.
ÖrneÄŸin, Belçika\\\\\\\′da yaÅŸayan ve Türk vatandaşı olan bir erkeÄŸin, Belika vatandaşı olan baÅŸka bir erkekle Belçika\\\\\\\′da bir evlilik yapması ve daha sonra tarafların Türkiye\\\\\\\′de bir ev satın alarak, Türkiye\\\\\\\′ye yerleÅŸmeleri gibi bir olasılık her zaman için mümkündür. Böyle bir olasılıkta, taraflardan birinin ölümü hâlinde saÄŸ kalan tarafın, yasal mirasçı sıfatıyla Türkiye\\\\\\\′de bulunan taşınmaz üzerinde miras hakkına sahip olup olamayacağı hak¬kında bir uyuÅŸmazlık Türk mahkemeleri önüne geldiÄŸinde, yabancılık unsuru taşıyan ve Türk milletlerarası özel hukukunu ilgilendiren bir uyuÅŸmazlıkla karşı karşıya kalınacaktır3.
Nitekim aynı cinsiyetten kişilerin birlikteliğinden kaynaklanan ya¬bancı unsurlu bir uyuşmazlık, Türk mahkemeleri önüne geldiği takdirde, Türk milletlerarası özel hukuku açısından çözümlenmesi gereken çeşitli problemler ortaya çıkacaktır.
Bu sonuç, yüksek lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışmanın konu¬su olarak, aynı cinsiyetten kişilerin birlikteliklerinin seçilmesine sebep olmuştur. Çalışmanın amacı, yabancı hukuk sistemlerinde dahi sonuç¬larının yeni yeni tartışıldığı ve son derece güncel bir konu olan aynı cinsiyetten kişilerin birlikteliklerinin, Türk milletlerarası özel hukuku açısından ortaya çıkaracağı hukukî problemleri ve bunların çözüm yolla¬rını değerlendirmektir.
III. Çalışmada Kullanılan Kavram ve Terimlere İlişkin Açıklamalar
Türk hukukunda evlilik, bir kadın ile bir erkek arasında kurulabilen bir hukukî ilişkidir4. Çalışmanın birinci bölümünde detaylı olarak inceleneceği üzere, aynı cinsiyetten iki kişinin evliliği, Türk hukukuna hakim olan evlilik anlayışına ve evliliğin kurucu unsuru olarak kabul edilen eşler arasında cinsiyet farkının bulunması koşuluna aykırıdır. Buna karşılık çalışmamızda evlilik kavramı, yabancı hukuk sistemlerinde düzenlenmiş bulunan aynı cinsiyetten iki kişinin evliliğini ifade etmek üzere de kullanılacaktır.
Yine Türk hukukunda \\\\\\\"eş\\\\\\\" kavramı, evlilik birliği bakımından söz konusu olan ve bir evlilik ilişkisinin tarafları olan kadın ve erkeği ifade etmek için kullanılan bir kavramdır. Bununla birlikte çalışmamızda eş kavramı, aynı cinsiyetten iki kişi arasındaki evlilik veya evlililik dışı birlik¬telik ilişkisinin taraflarını da kapsayacak şekilde, geniş anlamda kullanı¬lacaktır. Böylelikle eş kavramı, yabancı hukuk sistemlerindeki evlilik dışı birlikteliğin taraflarını ifade etmek üzere kullanılan \\\\\\\"cohabitant\\\\\\\", \\\\\\\"defacto spouse\\\\\\\" veya \\\\\\\"partner\\\\\\\" ile bir evlilik birliği kurmuş aynı cinsiyetten eşler için kullanılan \\\\\\\"spouse\\\\\\\" terimlerini karşılayacaktır.
Ayrıca, yabancı hukuk sistemlerinde öngörülen ve aynı cinsiyetten iki kişi arasındaki birlikteliğin, evlilik dışındaki diğer hukukî yollarla dü¬zenlenme şekilleri de bu çalışma kapsamında incelenecektir. Müşterek bir hayat kurma amacı taşıyan iki kişi arasındaki belirli bir yoğunluğa sahip olan ve fiilî bir durum teşkil eden ilişkiyi ifade etmek üzere, çalışmamızda \\\\\\\"hayat ortaklığı\\\\\\\" terimini kullanmayı seçmiş bulunuyoruz5.
Evlilik dışındaki bir yolla iki kişinin ortak yaşamlarını düzenlemek amacıyla yabancı hukuk sistemlerinde öngörülen ve resmî bir sicile kaydedilen birliktelikleri ise \\\\\\\"kayıtlı hayat ortaklığı\\\\\\\" olarak adlandırmayı uygun bulmaktayız6.
IV. Çalışmanın Kapsamı ve İnceleme Planı
Çalışmanın kapsamı, aynı cinsiyetten kişilerin birlikteliklerinden kaynaklanan ve yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıklarda uygulanacak hukukun belirlenmesi, Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisinin te¬sisi ile aynı cinsiyetten kişilerin birlikteliklerine ilişkin yabancı mahkeme kararlarının tanınması ve tenfizi ile sınırlıdır.
Bununla birlikte aynı cinsiyetten kişilerin evliliği ve evlilik dışı birliktelikleri Türk hukukuna yabancı müesseseler olduğundan, konuya ilişkin yabancı ülke hukuklarındaki maddî hukuk düzenlemelerine de yer verilmiştir. Ayrıca çağdaş gelişmeleri ve ihtiyaçları ortaya koyması sebe¬biyle, konuya ilişkin milletlerarası sözleşmeler hukuku alanında meydana gelen gelişmeler de açıklanmaya çalışılmıştır.
Bu çerçevede çalışmamız, giriş kısmından sonra yer alan dört bölüm ve sonuç kısmından oluşmaktadır.
Çalışmanın birinci bölümü, aynı cinsiyetten kişilerin birliktelikleri¬nin maddî hukuk boyutuna ayrılmıştır. Bu bölümde öncelikle aynı cin¬siyetten kişilerin birlikteliklerinin hukuk sistemlerinde düzenlenmesine yol açan sebepler açıklanmaya çalışılmıştır. İkinci olarak, aynı cinsiyetten kişilerin birlikteliklerinin, farklı hukuk sistemlerinde düzenlenişi ile bu ilişkilerin kuruluşu, hüküm ve sonuçları ile sona ermesi incelenmiştir. Son olarak, Türk maddî hukuku açısından aynı cinsiyetten kişilerin bir¬liktelikleri ve sonuçları değerlendirilmiştir.
Çalışmanın ikinci bölümü, milletlerarası özel hukukta aynı cinsiyet¬ten kişilerin birlikteliklerine uygulanacak hukuka ilişkindir. Bu bölüm¬de ilk olarak, aynı cinsiyetten kişilerin birlikteliklerinin milletlerarası özel hukukun konusu içine girmesine yol açan sebeplere değinilmiş ve söz konusu ilişkiler hakkında yabancı hukuk sistemlerinde öngörülen kanunlar ihtilâfı kuralları açıklanmaya çalışılmıştır. Bunu takiben, Türk milletlerarası özel hukukunda aynı cinsiyetten kişilerin birlikteliklerine uygulanacak hukuk konusu ele alınmış, kanunlar ihtilâfı kurallarımızın aynı cinsiyetten kişilerin birliktelikleri hakkında uygulanmasıyla ortaya çıkacak sorunların çözüm yolları tespit edilmeye çalışılmış ve yetkili hu¬kukun uygulanmasının sonuçları değerlendirilmiştir.
Çalışmanın üçüncü bölümünde milletlerarası usul hukukunda aynı cinsiyetten kişilerin birliktelikleri incelenmiştir. Bu bölümde, aynı cinsiyet¬ten kişilerin birlikteliklerinden doğan uyuşmazlıklarda Türk mahkemele¬rinin milletlerarası yetkisini tespit eden kurallar açıklanmış ve söz konusu ilişkiler hakkında yabancı devlet mahkemelerinden alınan kararların Türk tanıma ve tenfiz sistemi içerisindeki etkileri değerlendirilmiştir.
Çalışmanın dördüncü ve son bölümünde ise, aynı cinsiyetten kişi¬lerin birliktelikleri hakkında milletlerarası sözleşmeler hukuku alanında meydana gelen gelişmeler açıklanmış ve bu gelişmelerin Türk hukuku açısından bir değerlendirmesi yapılmaya çalışmıştır.
Çalışmamız, önceki bölümlerde yer alan açıklamaların genel bir değerlendirmesini içeren sonuç bölümü ile tamamlanmıştır.
ÖNSÖZ
Prof. Dr. Ziya Akıncı\\\\\\\′nın danışmanlığında, Galatasaray Ãœniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Yüksek Lisans Programı\\\\\\\′nda yük¬sek lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışma, Prof. Dr. Nami Barlas, Prof. Dr. Ziya Akıncı ve Yrd. Doç. Dr. Cemile Demir Gökyayla\\\\\\\′nın önünde savunularak, 2009 Aralık ayında oybirliÄŸiyle baÅŸarılı bulunmuÅŸtur. Çalış¬mamız, deÄŸerli jüri üyelerinin yaptığı kıymetli yorumlar, konuya iliÅŸkin yabancı hukuk sistemlerindeki geliÅŸmeler ve Türk hukukundaki mevzuat deÄŸiÅŸiklikleri gözönüne alınarak, güncellenerek yayına hazırlanmıştır.
Tez danışmanım olan ve deÄŸerli katkı ve yorumlarıyla söz konusu çalışmanın bu aÅŸamaya gelmesini saÄŸlayan, kıymetli zamanını benden hiçbir zaman esirgemeyip, her zaman bana büyük destek olan kıymetli Hocam Prof. Dr. Ziya Akıncı\\\\\\\′ya teÅŸekkürlerin en büyüğünü arz ederim. Tez danışmanım olmamasına karşın, kıymetli zamanının büyük bir parasını bana ayıran, sonsuz bilgisini benden hiçbir zaman sakınmayan, yönelttiÄŸi deÄŸerli eleÅŸtiri ve yorumları ile tezimin bu noktaya gelmesini saÄŸlayan, öğrencisi olmaktan ÅŸeref duyduÄŸum ve her zaman örnek aldığım saygıdeÄŸer Hocam Prof. Dr. Nami Barlas a şükran ve teÅŸekkürlerimi arz etmek isterim. Yine, Ä°stanbul Bilgi Ãœniversitesi\\\\\\\′nde çalışmaya baÅŸladığım andan itibaren desteÄŸini her an üzerimde hissettiÄŸim, büyük bir sabırla her türlü sorumu yanıtlayan, bu çalışmadaki deÄŸerli katkı ve emeklerini asla ödeyemeyeceÄŸim, beni ailesinin bir parçası sayarak onurlandıran kürsü baÅŸkanım, Yrd. Doç. Dr. Cemile Demir Gökyayla\\\\\\\′ya sonsuz teÅŸek¬kür ederim. Ayrıca yüksek lisans tezimin ve dolayısıyla bu çalışmanın konusunu belirleyerek, önümde açtığı ufuk için Prof. Dr. Nuray EkÅŸi\\\\\\\′ye şükranlarımı arz ederim.
YetiÅŸmemdeki emeklerini asla ödeyemeyeceÄŸim, Galatasaray Ãœniversitesi\\\\\\\′nin saygıdeÄŸer Hocaları Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez ve Doç. Dr. Hatice Özdemir Kocasakal\\\\\\\′a ayrıca teÅŸekkürlerimi sunmak isterim.
Ä°stanbul Bilgi Ãœniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Turgut Tarhanlı\\\\\\\′ya, desteÄŸini benden asla esirgemeyen Prof. Dr. Veliye Yanlı\\\\\\\′ya, saÄŸladığı kaynaklar ile çalışmamı zenginleÅŸtiren Prof. Dr. YeÅŸim Atamer\\\\\\\′e ve her zaman tüm içtenliÄŸiyle bana destek olmuÅŸ Doç. Dr. Murat Ä°nceoÄŸlu\\\\\\\′na teÅŸekkürü borç bilirim.
Tezimi hazırlarken engin bilgisi ile her türlü sorumu yanıtlayan, en sıkıntılı anlarımda yanımda olmuÅŸ, tanıdığım en iyi insan ve gerçek bir dost olan Göktürk Uyan\\\\\\\′a sonsuz teÅŸekkür ederim. Ä°stanbul Bilgi Ãœniversitesi\\\\\\\′nde çalışmaya birlikte baÅŸladığım ve her an yanımda olup, tezimi kendi teziymiÅŸ gibi benimseyen sevgili dostum Ar. Gör. Cüneyt Süzel\\\\\\\′e; zor anlarımda her zaman yardımıma koÅŸmuÅŸ Ar. Gör. K. Berk Kapana ve Ar. Gör. BaÅŸak BaÅŸoÄŸlu\\\\\\\′na; Gökçeçiçek Ayata\\\\\\\′ya; biricik arka¬daşım Av. Bürgehan EmraÄŸ\\\\\\\′a ve Belçika\\\\\\\′dan tezim için bana saÄŸladığı kay¬naklar yanında bir ömür boyu devam edecek kardeÅŸliÄŸi için Av. Cemile Gülsen GüneÅŸ\\\\\\\′e çok teÅŸekkür ederim. Ayrıca gerçek anlamıyla birer dost olan Ebru Åžener\\\\\\\′e, Seda Öz\\\\\\\′e, Tuba Öze ve kalbimdeki yeri için Emrah Cantekin\\\\\\\′e ne kadar teÅŸekkür etsem az gelecektir...
Tezimin yayınlanması konusunda verdiÄŸi destek ile deÄŸerli yorum¬larından ötürü Yrd. Doç. Dr. K. Sedat Sirmen\\\\\\\′e; tanımaktan büyük mut¬luluk duyduÄŸum sevgili arkadaşım Yrd. Doç. Dr. DoÄŸa AydoÄŸan Elçin\\\\\\\′e; her zaman bana destek olmuÅŸ Ar. Gör. Dr. Süheyla Balkar\\\\\\\′a, Ar. Gör. Ä°pek Sanöz\\\\\\\′e ve Av. Hakan Tüfekçi\\\\\\\′ye çok teÅŸekkür ederim.
Son olarak, her zaman yanımda olup beni canından çok seven, kızı olduÄŸum kendimi dünyanın en ÅŸanslı insanı saydığım, emeklerini asla ödeyemeceÄŸim, hayatımdaki en önemli ve deÄŸerli insan olan biricik an¬nem Gülay Yasan\\\\\\\′a, beni büyütüp bugünlere getiren ve her an yanımda hissettiÄŸim rahmetli babam Seymur Yasan\\\\\\\′a, benden küçük olmasına rağ¬men tanıdığım en olgun insan olup, iyi ki varsın dediÄŸim biricik kardeÅŸim Y. Can Yasan\\\\\\\′a herÅŸey için sonsuz kere teÅŸekkür ederim.
Lausanne, 4 Kasım 2012
İÇİNDEKİLER
Birinci Bölüm
Maddî Hukuk Sistemlerinde Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birliktelikleri
I. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinin Hukuk Sistemlerinde Düzenlenmesine Yol Açan Başlıca Sebepler
II. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliğine İlişkin Maddî Hukuk Sistemlerinde Yer Alan Düzenlemeler
A. Hayat Ortaklığı
1. Kavram ve Tanım
2. Hüküm ve Sonuçları
B. Kayıtlı Hayat Ortaklığı
1. Kavram ve Tanım
2. KuruluÅŸu
3. Hüküm ve Sonuçları
a. Eşlerin Kişisel İlişkileri ve Kişisel Durumları Bakımından
b. Eşlerin Malî İlişkileri Bakımından
c. Velâyet ve Soybağı Bakımından
d. Evlât Edinme Hakkı Bakkımından
4. Sona Ermesi
a. Sona Erme Sebepleri
b. Sona Ermeye Bağlanan Sonuçlar
C. Evlilik
1. Kavram ve Tanım
2. KuruluÅŸu
3. Hüküm ve Sonuçları
4. Sona Ermesi
III. Türk Maddî Hukuku Açısından Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliği
A. Genel Olarak
B. Türk Maddî Hukuku Açısından Aynı Cinsiyetten Kişilerin Hayat Ortaklığı
C. Türk Maddî Hukuku Açısından Aynı Cinsiyetten Kişilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı
D. Türk Maddî Hukuku Açısından Aynı Cinsiyetten Kişilerin Evliliği
İkinci Bölüm
Milletlerarası Özel Hukukta Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerine Uygulanacak Hukuk
I. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinin Milletlerarası Özel Hukukun Konusu Hâline Gelmesi
II. Yabancı Hukuk Sistemlerindeki Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerine İlişkin Kanunlar İhtilâfı Kuralları
A. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerine Özgü Yeni Kanunlar İhtilâfı Kurallarının Kabulüne Yol Açan Başlıca Sebepler
B. Konuya İlişkin Yabancı Hukuklardaki Kanunlar İhtilâfı Kuralları
1. İsviçre Hukuku
a. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığına İlişkin Kanunlar İhtilâfı Kuralları
b. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Evliliğine İlişkin Kanunlar İhtilâfı Kuralları
2. Belçika Hukuku
a. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığına İlişkin Kanunlar İhtilâfı Kuralları
b. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Evliliğine İlişkin Kanunlar İhtilâfı Kuralları
3. Alman Hukuku
a. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığına İlişkin Kanunlar İhtilâfı Kuralları
b. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Evliliği Hakkında Alman Milletlerarası Özel Hukukunda Önerilen Çözümler
III. Türk Milletlerarası Özel Hukukunda Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerine Uygulanacak Hukuk
A. Genel Olarak
B. Türk Milletlerarası Özel Hukukunda Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerine Uygulanacak Hukukun Tespiti
1. Vasıflandırma
a. Milletlerarası Özel Hukukta Vasıflandırma
b. Türk Milletlerarası Özel Hukukunda Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinde Vasıflandırma ve Çözüm Yolları
aa. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinde Vasıflandırma Problemi
bb. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinde Vasıflandırmaya Uygulanacak Hukuk
c. Şahsî Statüye İlişkin Bir Konu Olarak Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birliktelikleri Hakkında Uygulanacak Kanunlar İhtilâfı Kurallarının Tespiti
2. Atıf
3. Önmesele
4. MÖHUK\′ta Düzenlenen EvliliÄŸe Ä°liÅŸkin Kanunlar Ä°htilâfı Kurallarının Kıyas Yoluyla Uygulanacağı UyuÅŸmazlıklar
a. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı ve Evliliğinin Kuruluşuna Uygulanacak Hukuk
aa. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı ve Evliliğinin Maddî Şartları
bb. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı ve Evliliğinin Şeklî Şartları
aaa. Yabancı Bir Ülkede Kurulan Aynı Cinsiyetten Kişiler Arasındaki Kayıtlı Hayat Ortaklığı ve Evliliğin Şekline Uygulanacak Hukuk
bbb. Türkiye\′de Kurulmak Ä°stenen Aynı Cinsiyetten KiÅŸiler Arasındaki Kayıtlı Hayat Ortaklığı ve EvliliÄŸin Åžekline Uygulanacak Hukuk
b. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı ve Evliliğinin Genel Hükümlerine Uygulanacak Hukuk
aa. Genel Olarak
bb. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı ve Evliliğin Korunmasına Yönelik Tedbir Talepleri
c. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı ve Evliliğinde Eşler Arasındaki Mal Rejimine Uygulanacak Hukuk
d. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Kayıtlı Hayat Ortaklığı ve Evliliğinin Sona Ermesine Uygulanacak Hukuk
5. MÖHUK\′ta Düzenlenen EvliliÄŸe Ä°liÅŸkin Kanunlar Ä°htilâfı Kurallarının Kıyas Yoluyla Uygulanması Dışında Kalan UyuÅŸmazlıklar
a. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinden Kaynaklanan Soybağı ve Velâyete İlişkin Uyuşmazlıklarda Uygulanacak Hukuk
b. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinden Kaynaklanan Evlât Edinmeye İlişkin Uyuşmazlıklarda Uygulanacak Hukuk
c. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinden Kaynaklanan Nafakaya İlişkin Uyuşmazlıklarda Uygulanacak Hukuk
d. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinden Kaynaklanan Mirasa İlişkin Uyuşmazlıklarda Uygulanacak Hukuk
6. Türkiye\′nin Taraf OlduÄŸu Milletlerarası SözleÅŸmelerin Aynı Cinsiyetten KiÅŸilerin Birlikteliklerinden DoÄŸan UyuÅŸmazlıklar Hakkında Uygulanması Sorunu
a. Sorunun Ortaya Konulması
b. Türk Hukuku Açısından Soruna İlişkin Çözüm Önerileri
C. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinden Kaynaklanan Uyuşmazlıklarda Uygulanan Yabancı Hukuka Türk Kamu Düzeninin Müdahalesi
1. Milletlerarası Özel Hukukta Kamu Düzeninin Müdahalesi
a. Milletlerarası Özel Hukukta Kamu Düzeni Kavramı ve Kapsamı
b. Milletlerarası Özel Hukukta Kamu Düzeninin Özellikleri ve Etkisi
2. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Yetkili Yabancı Hukukun Türk Kamu Düzenine Aykırılığı Sorunu
a. Kamu Düzeninin Önemli Müdahale Alanlarından Biri Olarak Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birliktelikleri
b. Konu Açısından Türk Kamu Düzeninin Müdahalesinin Özellikleri ve Sınırlarının Tespiti
c. Türk Kamu Düzeninin Müdahalesinin Sonuçları
D. Yetkili Hukukun Uygulanmasını Engelleyen Diğer Hâller
1. Kanuna Karşı Hile
a. Milletlerarası Özel Hukukta Kanuna Karşı Hile Kavramı ve Sonuçları
b. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birliktelikleri Bakımından Kanuna Karşı Hile ve Sonuçları
2. DoÄŸrudan Uygulanan Kurallar
a. Doğrudan Uygulanan Kuralların Amacı, Niteliği ve Özellikleri
b. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerine İlişkin Konularda Türk Hukukunun Doğrudan Uygulanan Kuralları
Üçüncü Bölüm
Milletlerarası Usul Hukukunda Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birliktelikleri
I. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi
A. Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi
1. Milletlerarası Yetki Kavramı
2. Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisinin Tesisi
B. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisinin Tespiti
1. Vasıflandırma
2. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerinden Doğan Uyuşmazlıklarda Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisini Tesis Edecek Kurallar
a. Genel Yetki Kuralı
b. Özel Yetki Kuralları
c. MÖHUK\′ta Düzenlenen Tamamlayıcı Yetki Kuralları
aa. MÖHUK m. 41
bb. MÖHUK m. 42
cc. MÖHUK m. 43
d. Münhasır Yetki
II. Aynı Cinsiyetten KiÅŸilerin Birlikteliklerine Ä°liÅŸkin Yabancı Mahkeme Kararlarının Türkiye\′de Tanınması ve Tenfizi
A. Genel Olarak
B. MÖHUK Kapsamında Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerine İlişkin Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizi
1. Tanıma ve Tenfizin Genel Şartları
2. Tanıma ve Tenfizin Özel Şartları
C. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerine İlişkin Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizinde Kamu Düzenine Aykırılık
1. Tanınma ve Tenfizde Kamu Düzenine Aykırılık Kavramı
2. Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliklerine İlişkin Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve Tenfizinde Kamu Düzenine Aykırılığın Değerlendirilmesi ve Sonuçları
Dördüncü Bölüm
Aynı Cinsiyetten Kişilerin Birlikteliğine İlişkin Milletlerarası Sözleşmeler Hukuku Alanındaki Gelişmeler
I. Genel Olarak
II. Kayıtlı Hayat Ortaklıklarının Tanınması Hakkında Sözleşme
A. SözleÅŸme\′nin Sistemi
1. SözleÅŸme\′nin Amacı ve Kapsamı
2. Sözleşme Uyarınca Kayıtlı Hayat Ortaklığı Kavramı
3. Sözleşme Kapsamında Kayıtlı Hayat Ortaklığının Âkit
Devletlerce Tanınacak Sonuçları
4. Tanımaya Bağlanan Sonuçlar
5. Sözleşme Uyarınca Kayıtlı Hayat Ortaklığının Birden
Çok Ülkede Tescilinin Sonuçları
6. Sözleşme Kapsamında Düzenlenecek Belgeler
7. Sözleşme Kapsamında Devletlere Tanınan Çekince Hakkı
B. SözleÅŸme\′nin DeÄŸerlendirilmesi
1. Genel Olarak
2. Sözleşme ve Türk Hukuku
SONUÇ
KAYNAKÇA
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı