Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Milletlerarası Özel Hukuk El Kitabı ( Örnekler - Şemalar - Terimler ) - ZEYNEP DERYA TARMAN
.jpg){kind=small}
Milletlerarası Özel Hukuk El Kitabı ( Örnekler - Şemalar - Terimler ) - ZEYNEP DERYA TARMAN
Zeynep Derya TARMAN - Vedat Kitapçılık
1.800,00
TL ÖNSÖZ
Bu çalışmanın konusunu, 2006 yılından beri mensubu olduğum Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde verdiğim milletlerarası özel hukuk derslerinde yararlandığım ders notlarım oluşturmaktadır. Haziran 2017 tarihinde milletlerarası özel hukuk dersinin temel konularına ilişkin yirmi beş kurgusal olay ve bunların çözümlerine yer veren pratik çalışma kitabını tamamladıktan sonra, söz konusu pratik çalışma kitabını tamamlayan milletlerarası özel hukuk dersinin temel konularını anlatan bir el kitabı yayınlama isteği doğmuştur. Kitabın amacı ve kapsamı göz önüne alınarak bu çalışmada yalnızca doktrindeki temel görüşlere ve Türkiye’nin taraf olduğu milletlerarası sözleşmelerden bazılarına yer verilmiştir. Milletlerarası özel hukuka ilişkin konuların çok sayıda örnek ile anlatılması ve belirli konuları özetleyen şemalara yer verilmesi metodu tercih edilmiştir. Okuyucuya kolaylık sağlamak amacıyla, konu anlatımı sırasında atıfta bulunulan şemalar, milletlerarası özel hukukta sıkça kullanılan bazı terimler ve MÖHUK metni EK halinde kitabın sonuna dâhil edilmiştir.
Bu çalışmanın ortaya çıkmasında en büyük katkı hiç şüphesiz Vedat Kitapçılık Limited Şirketi’nin değerli yöneticisi sayın Vedat Carbaş’ındır. Zira kendisi beni milletlerarası özel hukuk derslerinin ana konularını anlatan bir el kitabına olan ihtiyaç konusunda ikna etmiştir.
Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Özel Hukuk Anabilim Dalımız mensuplarından araştırma görevlisi Meltem Ece Oba’ya ve Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi Milletlerarası Özel Hukuk Anabilim Dalı öğretim üyelerinden Yrd. Doç. Dr. Ekin Ömeroğlu’na zamanlarını ayırarak tashihler yaptıkları için teşekkür ederim.
Üzerinde çok zevkle çalıştığım bu kitabın sadece bu dersi alan hukuk öğrencileri için değil aynı zamanda yabancılık unsuru içeren özel hukuk uyuşmazlıkları hakkında bilgi sahibi olmak isteyen uygulamacılar bakımından da yararlı olmasını dilerim.
Son olarak, dizgiyi kısa sürede titizlikle gerçekleştiren sayın Berrin Doğrul’a içtenlikle teşekkür ederim.
Zeynep Derya Tarman
İstanbul, Ekim 2017
ztarman@ku.edu.tr
AYRINTILI İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ...................................................................................................... VII
GİRİŞ .......................................................................................................... 1
BİRİNCİ BÖLÜM
MİLLETLERARASI YETKİ
I. Genel Olarak....................................................................................... 5
II. Yetki Sözleşmesinin Yapıldığı Haller........................................... 6
A. Genel Olarak.................................................................................. 6
B. Yabancı Mahkemelerin Yetkilendirilmesi................................ 8
1. Yabancı Mahkemelerin Seçimini Öngören
Sözleşmelerin Geçerlilik Şartları............................................ 8
2. Yetki Sözleşmesine Rağmen Davanın Türk
Mahkemesinde Görülmesi................................................... 11
a. Yabancı Mahkemenin Kendisini
Yetkisiz Sayması.............................................................. 11
b. Türk Mahkemelerinde Yetki İtirazında
Bulunulmaması................................................................ 11
c. İhtiyati Tedbir ve İhtiyati Haciz Kararı
Alınması............................................................................ 12
C. Türk Mahkemelerinin Yetkilendirilmesi................................. 14
1. Türk Mahkemelerinin Seçimini Öngören
Yetki Sözleşmesinin Geçerlilik Şartları.............................. 14
2. Uyuşmazlığın Türkiye ile Bağlantısı................................. 16
III. Yetki Sözleşmesinin Yapılmadığı veya
Yapılamadığı Haller....................................................................... 17
A. Genel Olarak................................................................................ 17
B. Yabancı Mahkemelerde Dava Açılması............................... 19
C. Türk Mahkemelerinde Dava Açılması................................... 20
1. MÖHUK’ta Düzenlenen Özel Yetki Kuralları.................. 21
a. Türklerin Kişi Hallerine İlişkin Davalar........................ 21
b. Yabancıların Kişi Hallerine İlişkin Davalar................ 23
c. Miras Davaları.................................................................. 23
d. Bireysel İş Sözleşmelerinden Doğan Davalar............. 24
e. Tüketici Sözleşmelerinden Doğan Davalar................. 25
f. Sigorta Sözleşmelerinden Doğan Davalar................... 25
2. MÖHUK’taki Genel Yetki Kuralı....................................... 26
a. Davalının Yerleşim Yeri veya Mutad
Meskeni Mahkemesi....................................................... 27
b. Türkiye’de Yerleşim Yeri Bulunmayanlar Aleyhine
Açılacak Mal ve Alacak Davalarında İhtilaflı
Şeyin Bulunduğu Yer Mahkemesi................................ 27
c. Sözleşmelerden Doğan Uyuşmazlıklarda
Yetkili Mahkemeler......................................................... 27
d. Haksız Fiillerden Doğan Uyuşmazlıklarda
Yetkili Mahkemeler......................................................... 28
e. Taşınmazın Aynından Doğan Davalarda Yetki........ 29
f. Sınai Haklardan Doğan Uyuşmazlıklarda
Yetkili Mahkemeler......................................................... 29
3. Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisinin
Bulunmaması........................................................................ 30
IV. Yargılama Hukukuna İlişkin Bazı Esaslar............................... 31
A. Genel Olarak................................................................................ 31
B. Yargı Bağışıklığı (Muafiyeti)................................................... 32
C. Teminat Yatırma Yükümlülüğü.............................................. 34
D. Milletlerarası Tebligat................................................................ 37
İKİNCİ BÖLÜM
KANUNLAR İHTİLAFI HUKUKU
I. Genel Esaslar.................................................................................... 39
A. Giriş ............................................................................................. 39
B. Yöntem......................................................................................... 41
C. Vasıflandırma............................................................................. 42
D. Yabancı Hukukun Uygulanması............................................ 43
1. Genel Olarak.......................................................................... 43
2. Yetkili Hukukun Kanunlar İhtilafı Kuralları
Aracılığıyla Belirlenmesi...................................................... 44
a. Uygulanacak Hukukun Taraflarca Belirlenmesi
(Sübjektif Bağlama Kuralı)............................................ 44
b. Objektif Bağlama Kuralı................................................ 47
3. Atıf........................................................................................... 49
4. Yetkili Yabancı Hukukun İçeriğinin Belirlenmesi........... 52
5. Yetkili Yabancı Hukukun Uygulanmasını
Engelleyen Durumlar............................................................ 53
a. Doğrudan Uygulanan Kurallar
(Müdahaleci Kurallar)..................................................... 53
(i) Lex Fori’nin Doğrudan Uygulanan
Kuralları..................................................................... 55
(ii) Lex Causae’nın Doğrudan Uygulanan
Kuralları..................................................................... 55
(iii) Üçüncü Bir Devletin Doğrudan Uygulanan
Kuralları..................................................................... 56
b. Kamu Düzeni.................................................................... 57
E. Önmesele (Önsorun)............................................................. 60
II. Genel Kanunlar İhtilafı Kuralları.............................................. 61
A. Hukuki İşlemlerde Şekil............................................................. 61
B. Zamanaşımı................................................................................ 63
III. Özel Kanunlar İhtilafı Kuralları................................................. 64
A. Şahsın Hukukuna İlişkin Kanunlar İhtilafı Kuralları.......... 64
1. Ehliyet 65
a. Gerçek Kişiler.................................................................... 65
b. Tüzel Kişiler...................................................................... 65
c. İşlem Güvenliği İlkesi...................................................... 66
d. Statü Değişikliklerinin Etkisi........................................... 67
e. Taraf Ehliyeti-Dava Ehliyeti-Taraf Sıfatı................... 68
f. Kambiyo Senetleri Bakımından Özel Düzenleme..... 68
g. Ada Uygulanacak Hukuk.............................................. 69
h. Kanuni Temsil İlişkisine Uygulanacak Hukuk........... 69
2. Vesâyet, Kısıtlılık ve Kayyımlık........................................ 70
3. Gaiplik veya Ölmüş Sayılma.............................................. 70
B. Aile Hukukuna İlişkin Kanunlar İhtilafı Kuralları............... 70
1. Nişanlanma............................................................................ 71
2. Evlenme.................................................................................. 71
a. Evlenme Ehliyeti ve Şartları........................................... 71
b. Evliliğin Şekli..................................................................... 73
c. Evliliğin Genel Hükümleri............................................... 77
d. Evlilik Mal Rejimi............................................................ 77
3. Boşanma................................................................................ 78
4. Soybağı .................................................................................. 80
5. Evlat Edinme......................................................................... 83
a. MÖHUK Hükümleri........................................................ 83
b. Milletlerarası Sözleşmeler............................................... 85
(i) Çocukların Korunması ve Ülkelerarası
Evlat Edinme Konusunda İşbirliğine
Dair La Haye Sözleşmesi........................................ 85
(ii) 1980 tarihli Uluslararası Çocuk
Kaçırmalarının Hukuki Veçhelerine
Dair La Haye Sözleşmesi........................................ 86
6. Nafaka......................................................................................... 88
a. MÖHUK Hükümleri........................................................ 88
b. Milletlerarası Sözleşmeler............................................... 89
(i) 1956 tarihli Çocuklara Karşı Nafaka
Mükellefiyetine Uygulanacak Hukuka
Dair La Haye Sözleşmesi ....................................... 89
(ii) Nafaka Yükümlülüğüne Uygulanacak
Kanuna Dair 1973 Tarihli La Haye
Sözleşmesi................................................................. 90
C. Miras Hukukuna İlişkin Kanunlar İhtilafı Kuralları............ 92
1. Mirasa Uygulanacak Hukuk.............................................. 93
2. Ölüme Bağlı Tasarruflarda Şekil........................................ 95
a. MÖHUK Hükümleri........................................................ 95
b. Milletlerarası Sözleşme: Vasiyet Tasarruflarının
Biçimine İlişkin Kanun Uyuşmazlıkları
Konusundaki 5.10.1961 tarihli La Haye
Sözleşmesi......................................................................... 96
3. Ölüme Bağlı Tasarruflarda Ehliyet.................................... 97
D. Eşya Hukukuna İlişkin Kanunlar İhtilafı Kuralları............. 97
1. Menkul ve Gayrimenkul Mallar Üzerindeki
Aynî Haklara Uygulanacak Hukuk.................................. 97
2. Taşıma Araçları Üzerindeki Aynî Haklara
Uygulanacak Hukuk.......................................................... 100
3. Fikrî Mülkiyet Haklarına Uygulanacak Hukuk........... 101
E. Akdi Borç İlişkilerine İlişkin Kanunlar
İhtilafı Kuralları........................................................................ 102
1. Genel Kural.......................................................................... 102
a. Sübjektif Bağlama Kuralı (Hukuk Seçimi)............... 103
b. Objektif Bağlama Kuralı.............................................. 106
c. Milletlerarası Sözleşme: Milletlerarası
Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler
Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması
(CISG).............................................................................. 108
2. Özel Kanunlar İhtilafı Kuralları....................................... 113
a. Taşınmazlara İlişkin Sözleşmeler............................... 113
b. Tüketici Sözleşmeleri..................................................... 114
c. İş Sözleşmeleri................................................................ 117
d. Fikrî Mülkiyet Haklarına İlişkin Sözleşmeler........... 119
e. Eşyanın Taşınmasına İlişkin Sözleşmeler................ 120
(i) MÖHUK Hükümleri.............................................. 120
(ii) Milletlerarası Sözleşme: Eşyaların Karayolundan
Uluslararası Nakliyatı için Mukavele
Sözleşmesi (CMR)................................................. 122
3. Sözleşme Statüsünün Uygulama Alanı.......................... 123
F. Akit Dışı Borç İlişkilerine İlişkin Kanunlar
İhtilafı Kuralları........................................................................ 123
1. Haksız Fiillere Uygulanacak Hukuk............................... 124
a. Genel kural...................................................................... 124
b. Özel Kanunlar İhtilafı Kuralları.................................. 127
(i) Kişilik Haklarının İhlâlinde Sorumluluk............ 127
(ii) İmalatçının Sözleşme Dışı Sorumluluğu........... 130
(iii) Haksız Rekabet ve Rekabetin Engellenmesi.... 131
(iv) Fikrî Hakların İhlâline Uygulanacak Hukuk... 133
2. Sebepsiz Zenginleşmeye Uygulanacak Hukuk............. 133
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK HUKUKUNDA TANIMA ve TENFİZ
I. Yabancı Mahkeme Kararlarının
Tanınması ve Tenfizi.................................................................... 135
A. Genel Olarak.............................................................................. 135
B. Yabancı Mahkeme Kararlarının Tanınması ve
Tenfizi için Aranan Şartlar...................................................... 139
1. Önşartlar............................................................................... 139
a. Yabancı Bir Devlet Mahkemesi Tarafından
Verilmiş Bir İlâmın Bulunması................................... 140
b. Yabancı Mahkeme Kararının Hukuk Davalarına
İlişkin Olması.................................................................. 141
c. Kararın Kesinleşmiş Olması......................................... 142
2. Tanıma ve Tenfiz için Aranan Diğer Şartlar.................. 142
3. Tanıma ve Tenfize Engel Diğer Sebepler....................... 146
II. Yabancı Hakem Kararlarının Tanınması ve Tenfizi.......... 147
A. Genel Olarak.............................................................................. 147
B. New York Sözleşmesine Göre Yabancı Hakem
Kararlarının Tanınması ve Tenfizi....................................... 148
C. MÖHUK’a Göre Yabancı Hakem Kararlarının
Tanınması ve Tenfizi.............................................................. 150
ŞEMALAR............................................................................................... 151
TERİMLER............................................................................................ 163
EK (Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku
Hakkında Kanun).................................................................................. 165
KAYNAKÇA........................................................................................... 187
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı