Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Meslek Hastalığı Kavramı Üzerine
.jpg){kind=small}
Meslek Hastalığı Kavramı Üzerine
Ayşe Ledün AKDENİZ
Sayfa Sayısı
:
120
Kitap Ölçüleri
:
16*24
Basım Yılı
:
2015
ISBN NO
:
9786053332312
249,50
TL
SUNUŞ
Kürsümüzün asistanlarından Ayşe Ledün AKDENİZ'e yüksek lisans tezi olarak meslek hastalığı kavramı başlığını uygun gördük. Esasen bunu bunun birkaç nedeni vardı. Öncelikle, Anabilim Dalımız'da çalışan tüm arkadaşlarımı¬zın akademik hayatlarının bir döneminde mutlaka sosyal güvenlik hukuku ile il¬gili bir çalışma yapmasında büyük yarar görüyoruz. İkincisi, sosyal sigortaların diğer konularındaki kavramlar üzerinde o veya bu şekilde bir uzlaşma ve birlik bulunmakla birlikte, meslek hastalığı kavramı konusunda önemli belirsizlikler bulunduğu tespit edilebilmektedir. Bu kavramın bir tez konusu yapılması önem¬li görülmüştür. Nihayet yüksek lisans tezi olarak sıkça incelenmiş olan geniş bir konu vermek yerine, bir kavramın derinlemesine incelenmesi daha uygun bulunmuş ve böylelikle meslek hastalığı kavramı ortaya çıkmıştır.
Öte yandan, ülkemizde iş kazalarına ilişkin belli başlı istatistikler bulun¬duğu halde meslek hastalığı konusunda gerçeğe yakın hiçbir istatistik bulun¬mamaktadır. İlgili kurumlar dâhi ülkemizde yılda ne kadar meslek hastalığı ol¬duğunu bilmekten uzaktır. Bu durum bilimsel çalışmalarda da bir bütün olarak meslek hastalığı kavramının hak ettiği önemi bulmadığını göstermektedir.
Asistanımız, kendisi için uygun gördüğümüz bu konuyu Alman Hukuku'ndan da geniş ölçüde yararlanarak, tüm tartışmaları ortaya koyarak ve sorunların büyük çoğunluğunda kişisel görüş beyan ederek incelemiştir. Jüri üyeleri de tezi oybirliği ile başarılı bulmuştur. Bu tez Ledün'ün ilk bilimsel ça¬lışmasıdır. Eminim ki bundan sonra da iş ve sosyal güvenlik hukukunun diğer konularında akademik çalışmalarını sürdürecek ve diğer tüm asistanlarımız gibi kendisi ile gurur duymamızı sağlayacaktır. Kürsümüzün asistanı olarak çalış¬kanlığı, dürüstlüğü, zarafeti ve hanımefendiliği nedeniyle kendisini kutluyor, hem Kürsümüz ve Fakültemiz hem de çevresi bakımından iyi insan olmasını diliyorum.
Prof. Dr. ÖMER EKMEKÇİ
ÖNSÖZ
Elinizdeki eserin temelini, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı Yüksek Lisans Programı kapsamında Prof. Dr. Ömer EKMEKÇİ (Danışman), Prof. Dr. Fevzi Şahlanan, Prof. Dr. Aydın GÜLAN, Prof. Dr. Gülsevil ALPAGUT ve Yard. Doç. Dr. Ender GÜLVER'den oluşan jüri önünde 24.07.2012 tarihinde savunularak oybirliği ile başarılı bulunan "Sosyal Güvenlik Hukukunda Meslek Hastalığı Kavramı" konulu yüksek lisans tezim oluşturmaktadır.
Meslek hastalığı riskinin, iş kazasından farklı olarak genellikle uzun bir süreçte ortaya çıkması genellikle iki durum bakımından güçlük arz etmektedir. Bunlardan ilki, hastalığın oluşumuna kadar geçen zamanın hastalığın tespiti ba¬kımından kendine özgü sorunları beraberinde getirmesidir. İkincisi ise, zarardan doğan sorumluluğun tesisi ve tazmini bakımından karşılaşılan zorluklardır. Ça¬lışmamızda meslek hastalığından doğan zarardan sorumluluk konusu kapsam dışında bırakılmış ve meslek hastalığı kavramının incelenmesi amaçlanmıştır. Meslek hastalığı kavramı; riskin gerçekleşmesinde nedensellik bağının kurul¬masına ilişkin güçlükler, kavramın tıp bilimiyle yakın ilişkisi ve kavramın iş sağlığı ve yönü de gözetilerek incelenmeye çalışılmıştır. Sosyal güvenlik huku¬ku sistemimizde meslek hastalığı riski, hemen her zaman iş kazası ile birlikte değerlendirilmekte ise de, onun kendine özgü özellikleri esasında bu duruma pek de uygun görünmemektedir. Esasen mesleğe bağlı ortaya çıkan rahatsızlık¬ların çeşitliliği, yeni çalışma modellerinin ortaya çıkması ve tıp bilimindeki gün¬cel gelişmeler de "meslek hastalığı" kavramının daha farklı değerlendirilmesini ve sıklıkla yeniden yorumlanmasını gerektirmektedir. Bu amaçla, çalışmamızda meslek hastalığı kavramı üzerine yoğunlaşılması hedeflenmiştir.
Bir parçası olabilmekten mutluluk duyduğum İstanbul Üniversitesi İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Anabilim Dalı'nın öğretim üyelerinden Sayın Hocam Prof. Dr. Ömer EKMEKÇİ, beni sosyal güvenlik hukuku alanında çalışmak üze¬re yönlendirmiş, tez konumu önermiş, danışmanlığımı üstlenmiş ve bir konuyu ilk kez derinlemesine inceleme çabalarımda bana eleştirileriyle yol göstermiştir.
Lisans dönemi öğrenciliğimden beri üzerimde çok büyük emeği bulunan Sayın Hocam Prof. Dr. Ömer EKMEKÇİ'ye bu vesileyle teşekkürlerimi ne şekilde ifade etmek istesem az olacaktır.
Yüksek lisans tezimi hazırlamaya çalıştığım dönemde Anabilim Dalı Baş¬kanlığımızı yürütmüş olan ve yakın bir zaman önce kürsümüzden emekli olan Sayın Hocam Prof. Dr. Fevzi ŞAHLANAN, bizlere tecrübeleriyle yol göstermiş ve kürsümüzün huzurlu çalışma ortamını korumuştur. Sayın Hocama teşekkür¬lerimi sunmak isterim.
Lisans döneminden beri öğrencisi olduğum için kendimi hep şanslı say¬dığım Sayın Hocam Prof. Dr. Aydın GÜLAN, tez jürisinde bulunmayı kabul ederek beni onurlandırmış ve Danıştay'ın meslek hastalıklarına yaklaşımını öğ¬renme çabalarımda da - her zaman olduğu gibi- bana yol göstermiştir. Sayın Hocam Prof. Dr. Aydın GÜLAN'a teşekkürlerimi sunmak isterim.
Sayın Hocam Prof. Dr. Gülsevil ALPAGUT asistanı olduğum günden beri her türlü heyecanımı anlayışla karşılamış ve bana her zaman yardımcı olmuştur. Yanında yetişebilmekten onur duyduğum, örnek almaya çalıştığım Sayın Hocam Prof. Dr. Gülsevil ALPAGUT'a sonsuz teşekkürlerimi sunarım.
Yüksek lisans tez konusu olarak iş kazası kavramı üzerine çalışmış olan Sayın Hocam Yard. Doç. Dr. Ender GÜLVER, kendi tezini hazırlarken edindiği tecrübelerini çalışmam sırasında benimle paylaşmış ve kıymetli görüş ve eleşti¬rilerini benden hiçbir zaman esirgememiştir. Sayın Hocam Yard. Doç. Dr. Ender GÜLVER'e yardımları için çok teşekkür ederim.
Araştırmalarımın bir kısmını İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Anabilim Dalı öğretim üyelerinin izinleri ve İs¬tanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nin desteği ile Köln Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nin Almanya ve Avrupa İş ve Sosyal Hukuku Enstitüsü'nde gerçekleş¬tirme imkânı bulabildim. Bu vesileyle bana bu fırsatı sunan Sayın Hocalarıma, Enstitüsü'nde bana rahatça çalışabilme olanağı tanıyan Sayın Prof. Dr. Dr. h. c. Ulrich PREIS'a, Almanya'da geçirdiğim süre boyunca her türlü sorumu içten¬likle yanıtlayan meslektaşlarım Dr. Daniel ULBER ile Dr. Felipe TEMMING'e ve maddi desteği için İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanlığı'na ayrı ayrı teşekkürlerimi sunarım.
Son olarak tez yazmaya çalıştığım dönemde üzerimdeki iş yükünü hafif¬leten, anlayışlı ve yardımsever sevgili kürsü arkadaşlarım ile başta Sayın Nur BAYLAV ve dizgiyi gerçekleştiren Sayın Veysel COŞKUN olmak üzere tüm Beta Basım çalışanlarına teşekkürlerimi sunmak isterim.
Eser, annem Fatma AKDENİZ ile babam Hasan Eşref AKDENİZ'e ithaf olunmuştur. Anneme ve babama üzerimdeki emekleri için şükranlarımı sunuyor ve bu eseri -asla emeklerinin karşılığı olamayacak- çok küçük bir armağan ola¬rak kabul etmelerini diliyorum.
Beyazıt, Şubat 2015 Ayşe Ledün AKDENİZ
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ V
ÖNSÖZ VII
KISALTMALAR XV
GİRİŞ 1
BİRİNCİ BÖLÜM
MESLEK HASTALIĞI RİSKİNİN SOSYAL SİGORTALAR SİSTEMİ İÇİNDEKİ YERİ
1. Genel Olarak Sosyal Riskler ve Sosyal Sigortalar 5
2. Sosyal Sigortalar Sisteminde Meslek Hastalığının
Bağımsız Bir Sosyal Risk Olarak Tanınması 6
2.1. Sanayileşme Döneminden Önce 6
2.2. Sanayileşme Dönemi ve Meslek Hastalığı Riskine Karşı
Oluşturulan İlk Hukuki Düzenlemeler 7
3. Hukukumuzda Meslek Hastalığı Riski 9
3.1. Mesleki Risklere Yönelik İlk Düzenlemeler 9
3.2. Sosyal Sigorta Kanunlarında Meslek Hastalığı 11
3.2.1. 4772 Sayılı Kanun'da Meslek Hastalığı 11
3.2.2. 506 Sayılı Kanun'da Meslek Hastalığı 13
3.2.3. 1479 Sayılı Kanun'da Meslek Hastalığı 16
3.2.4. 2925 Sayılı Kanun'da Meslek Hastalığı 17
3.2.5. 2926 Sayılı Kanun'da Meslek Hastalığı 18
4. Meslek Hastalığı Hastanelerinin Kuruluşu 18
5. Meslek Hastalığına İlişkin Düzenlemelerin Benzer Hukuki
Düzenlemelerle Karşılaştırılması 19
5.1. Meslek Hastalığı Riskinin Benzer Sosyal Risklerle
Karşılaştırılması 19
5.1.1. İş Kazası Riski - Meslek Hastalığı Riski 19
5.1.2. Hastalık Riski - Meslek Hastalığı Riski 25
5.2. Meslek Hastalığı Kavramının Benzer Kurum ve Konular
ile Karşılaştırılması 26
5.2.1. Yıpranma Olgusu - Meslek Hastalığı Kavramı 26
5.2.2. Fiilî Hizmet Süresi Zammını Sağlayan Faaliyetler ve
Meslek Hastalığı 28
5.2.3. Mesleğe Bağlı Hastalıklar - Meslek Hastalığı İlişkisi 29
5.2.4. Ruhsal Rahatsızlıklar - Meslek Hastalığı İlişkisi 29
5.2.4.1. Mobbing (Psikolojik Taciz) Sonucunda
Oluşabilecek Depresyon 30
5.2.4.2. Mesleki Stres - Meslek Hastalığı İlişkisi 33
5.2.4.3. Meslek Hastalığı Olarak Kabul Edilebilecek
Ruhsal Rahatsızlıklar 34
İKİNCİ BÖLÜM
İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI SİGORTASINDA MESLEK HASTALIĞI TANIMI VE UNSURLARI
1. Meslek Hastalığı Kavramı 39
2. Meslek Hastalığının Zorunlu Unsurları 42
2.1. Sigortalılık 42
2.1.1. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortası Kapsamında
Olan Sigortalılar 43
2.1.1.1. M. 4/I (a) ve (b) Bentlerine Tabi Sigortalılar 43
2.1.1.2. M. 5 Uyarınca Haklarında İş Kazası ve
Meslek Hastalığı Sigortası Uygulanacak
Olan Sigortalılar 45
2.1.2. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortası
Kapsamında Olmayan Sigortalılar 45
2.1.2.1. M. 4/I (c) Bendine Tabi Sigortalılar 45
2.1.2.2. M. 6 Uyarınca Sigortalı Sayılmayanlar 49
2.1.3. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortası Açısından
Sigortalı Olmaya İlişkin Bazı Önemli Noktalar 50
2.1.3.1. Sigortalı Olmanın Yeterli Sayılması 50
2.1.3.2. Yalnızca Sigortalının veya Hak Sahibinin
Yararlanabilmesi 51
2.1.3.3. Sigortalılık İlişkisinin Sona Ermesinin
Hastalığın Tespitini Engellememesi 52
2.1.4. Kayıt Dışı Çalışma Sorunu ve Kot Kumlamaya
(Taşlamaya) Bağlı Ortaya Çıkan Silikozis 53
2.2. Hastalığın Ortaya Çıkması (Zarar Unsuru) 58
2.3. Hastalık ve Görülen İş Arasında Nedensellik 59
2.3.1. Genel Olarak 59
2.3.2. Meslek Hastalıklarında Nedensellik Bağları 61
2.3.2.1. Uygun Nedensellik Bağı Teorisi 61
2.3.2.2. Önemli Sebep Teorisi 62
2.3.2.2.1. Genel Olarak 62
2.3.2.2.2. Önemli Sebep Teorisinin
Ortaya Çıkışı 63
2.3.2.2.3. Önemli Sebep Teorisinde
Nedensellik Bağının Tesisi 64
2.3.2.3. Meslek Hastalıklarına İlişkin Nedensellik
Bağlarının Değerlendirilmesi 66
2.4. Meslek Hastalığının Kurum Sağlık Kurulu Tarafından
Tespit Edilmesi 68
3. Meslek Hastalığının Tespitinde Zorunlu Olmayan Unsurlar 70
3.1. Meslek Hastalığının Yönetmeliğe Ekli Listede Yer
Alması ve Listede Öngörülen Sürede Ortaya Çıkması 71
3.2. Hastalığın Ek-2 Listesinde Öngörülen Süre İçinde
Ortaya Çıkması 75
4. Meslek Hastalığı Listesine İlişkin Tartışmalı Bazı Noktalar 77
4.1. Listede Yer Almayan Bir Hastalığın
Meslek Hastalığı Sayılması 77
4.2. Meslek Hastalıklarında İspat Yükü 79
4.3. Meslek Hastalıkları Listesinin Güncellenmesi İhtiyacı 81
5. Karşılaştırmalı Hukukta Belirli Bazı Meslek Hastalıkları İçin
Gerçekleşmesi Aranılan Ek Unsur: İşi Bırakma Zorunluluğu 82
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HUKUKUNDA MESLEK HASTALIĞI
1. Meslek Hastalıklarının İstatistiksel Boyutları 89
2. İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatında
Meslek Hastalığının Yeri 93
2.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nda
Meslek Hastalığı Kavramı 94
2.2. Meslek Hastalıkları Bakımından Özel Önem Taşıyan Bazı
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmelikleri 97
3. Uluslararası Belgelerde Meslek Hastalığına
Yönelik Düzenlemeler 99
SONUÇ 109
KAYNAKÇA 111
Kürsümüzün asistanlarından Ayşe Ledün AKDENİZ'e yüksek lisans tezi olarak meslek hastalığı kavramı başlığını uygun gördük. Esasen bunu bunun birkaç nedeni vardı. Öncelikle, Anabilim Dalımız'da çalışan tüm arkadaşlarımı¬zın akademik hayatlarının bir döneminde mutlaka sosyal güvenlik hukuku ile il¬gili bir çalışma yapmasında büyük yarar görüyoruz. İkincisi, sosyal sigortaların diğer konularındaki kavramlar üzerinde o veya bu şekilde bir uzlaşma ve birlik bulunmakla birlikte, meslek hastalığı kavramı konusunda önemli belirsizlikler bulunduğu tespit edilebilmektedir. Bu kavramın bir tez konusu yapılması önem¬li görülmüştür. Nihayet yüksek lisans tezi olarak sıkça incelenmiş olan geniş bir konu vermek yerine, bir kavramın derinlemesine incelenmesi daha uygun bulunmuş ve böylelikle meslek hastalığı kavramı ortaya çıkmıştır.
Öte yandan, ülkemizde iş kazalarına ilişkin belli başlı istatistikler bulun¬duğu halde meslek hastalığı konusunda gerçeğe yakın hiçbir istatistik bulun¬mamaktadır. İlgili kurumlar dâhi ülkemizde yılda ne kadar meslek hastalığı ol¬duğunu bilmekten uzaktır. Bu durum bilimsel çalışmalarda da bir bütün olarak meslek hastalığı kavramının hak ettiği önemi bulmadığını göstermektedir.
Asistanımız, kendisi için uygun gördüğümüz bu konuyu Alman Hukuku'ndan da geniş ölçüde yararlanarak, tüm tartışmaları ortaya koyarak ve sorunların büyük çoğunluğunda kişisel görüş beyan ederek incelemiştir. Jüri üyeleri de tezi oybirliği ile başarılı bulmuştur. Bu tez Ledün'ün ilk bilimsel ça¬lışmasıdır. Eminim ki bundan sonra da iş ve sosyal güvenlik hukukunun diğer konularında akademik çalışmalarını sürdürecek ve diğer tüm asistanlarımız gibi kendisi ile gurur duymamızı sağlayacaktır. Kürsümüzün asistanı olarak çalış¬kanlığı, dürüstlüğü, zarafeti ve hanımefendiliği nedeniyle kendisini kutluyor, hem Kürsümüz ve Fakültemiz hem de çevresi bakımından iyi insan olmasını diliyorum.
Prof. Dr. ÖMER EKMEKÇİ
ÖNSÖZ
Elinizdeki eserin temelini, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı Yüksek Lisans Programı kapsamında Prof. Dr. Ömer EKMEKÇİ (Danışman), Prof. Dr. Fevzi Şahlanan, Prof. Dr. Aydın GÜLAN, Prof. Dr. Gülsevil ALPAGUT ve Yard. Doç. Dr. Ender GÜLVER'den oluşan jüri önünde 24.07.2012 tarihinde savunularak oybirliği ile başarılı bulunan "Sosyal Güvenlik Hukukunda Meslek Hastalığı Kavramı" konulu yüksek lisans tezim oluşturmaktadır.
Meslek hastalığı riskinin, iş kazasından farklı olarak genellikle uzun bir süreçte ortaya çıkması genellikle iki durum bakımından güçlük arz etmektedir. Bunlardan ilki, hastalığın oluşumuna kadar geçen zamanın hastalığın tespiti ba¬kımından kendine özgü sorunları beraberinde getirmesidir. İkincisi ise, zarardan doğan sorumluluğun tesisi ve tazmini bakımından karşılaşılan zorluklardır. Ça¬lışmamızda meslek hastalığından doğan zarardan sorumluluk konusu kapsam dışında bırakılmış ve meslek hastalığı kavramının incelenmesi amaçlanmıştır. Meslek hastalığı kavramı; riskin gerçekleşmesinde nedensellik bağının kurul¬masına ilişkin güçlükler, kavramın tıp bilimiyle yakın ilişkisi ve kavramın iş sağlığı ve yönü de gözetilerek incelenmeye çalışılmıştır. Sosyal güvenlik huku¬ku sistemimizde meslek hastalığı riski, hemen her zaman iş kazası ile birlikte değerlendirilmekte ise de, onun kendine özgü özellikleri esasında bu duruma pek de uygun görünmemektedir. Esasen mesleğe bağlı ortaya çıkan rahatsızlık¬ların çeşitliliği, yeni çalışma modellerinin ortaya çıkması ve tıp bilimindeki gün¬cel gelişmeler de "meslek hastalığı" kavramının daha farklı değerlendirilmesini ve sıklıkla yeniden yorumlanmasını gerektirmektedir. Bu amaçla, çalışmamızda meslek hastalığı kavramı üzerine yoğunlaşılması hedeflenmiştir.
Bir parçası olabilmekten mutluluk duyduğum İstanbul Üniversitesi İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Anabilim Dalı'nın öğretim üyelerinden Sayın Hocam Prof. Dr. Ömer EKMEKÇİ, beni sosyal güvenlik hukuku alanında çalışmak üze¬re yönlendirmiş, tez konumu önermiş, danışmanlığımı üstlenmiş ve bir konuyu ilk kez derinlemesine inceleme çabalarımda bana eleştirileriyle yol göstermiştir.
Lisans dönemi öğrenciliğimden beri üzerimde çok büyük emeği bulunan Sayın Hocam Prof. Dr. Ömer EKMEKÇİ'ye bu vesileyle teşekkürlerimi ne şekilde ifade etmek istesem az olacaktır.
Yüksek lisans tezimi hazırlamaya çalıştığım dönemde Anabilim Dalı Baş¬kanlığımızı yürütmüş olan ve yakın bir zaman önce kürsümüzden emekli olan Sayın Hocam Prof. Dr. Fevzi ŞAHLANAN, bizlere tecrübeleriyle yol göstermiş ve kürsümüzün huzurlu çalışma ortamını korumuştur. Sayın Hocama teşekkür¬lerimi sunmak isterim.
Lisans döneminden beri öğrencisi olduğum için kendimi hep şanslı say¬dığım Sayın Hocam Prof. Dr. Aydın GÜLAN, tez jürisinde bulunmayı kabul ederek beni onurlandırmış ve Danıştay'ın meslek hastalıklarına yaklaşımını öğ¬renme çabalarımda da - her zaman olduğu gibi- bana yol göstermiştir. Sayın Hocam Prof. Dr. Aydın GÜLAN'a teşekkürlerimi sunmak isterim.
Sayın Hocam Prof. Dr. Gülsevil ALPAGUT asistanı olduğum günden beri her türlü heyecanımı anlayışla karşılamış ve bana her zaman yardımcı olmuştur. Yanında yetişebilmekten onur duyduğum, örnek almaya çalıştığım Sayın Hocam Prof. Dr. Gülsevil ALPAGUT'a sonsuz teşekkürlerimi sunarım.
Yüksek lisans tez konusu olarak iş kazası kavramı üzerine çalışmış olan Sayın Hocam Yard. Doç. Dr. Ender GÜLVER, kendi tezini hazırlarken edindiği tecrübelerini çalışmam sırasında benimle paylaşmış ve kıymetli görüş ve eleşti¬rilerini benden hiçbir zaman esirgememiştir. Sayın Hocam Yard. Doç. Dr. Ender GÜLVER'e yardımları için çok teşekkür ederim.
Araştırmalarımın bir kısmını İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku Anabilim Dalı öğretim üyelerinin izinleri ve İs¬tanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nin desteği ile Köln Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nin Almanya ve Avrupa İş ve Sosyal Hukuku Enstitüsü'nde gerçekleş¬tirme imkânı bulabildim. Bu vesileyle bana bu fırsatı sunan Sayın Hocalarıma, Enstitüsü'nde bana rahatça çalışabilme olanağı tanıyan Sayın Prof. Dr. Dr. h. c. Ulrich PREIS'a, Almanya'da geçirdiğim süre boyunca her türlü sorumu içten¬likle yanıtlayan meslektaşlarım Dr. Daniel ULBER ile Dr. Felipe TEMMING'e ve maddi desteği için İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanlığı'na ayrı ayrı teşekkürlerimi sunarım.
Son olarak tez yazmaya çalıştığım dönemde üzerimdeki iş yükünü hafif¬leten, anlayışlı ve yardımsever sevgili kürsü arkadaşlarım ile başta Sayın Nur BAYLAV ve dizgiyi gerçekleştiren Sayın Veysel COŞKUN olmak üzere tüm Beta Basım çalışanlarına teşekkürlerimi sunmak isterim.
Eser, annem Fatma AKDENİZ ile babam Hasan Eşref AKDENİZ'e ithaf olunmuştur. Anneme ve babama üzerimdeki emekleri için şükranlarımı sunuyor ve bu eseri -asla emeklerinin karşılığı olamayacak- çok küçük bir armağan ola¬rak kabul etmelerini diliyorum.
Beyazıt, Şubat 2015 Ayşe Ledün AKDENİZ
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ V
ÖNSÖZ VII
KISALTMALAR XV
GİRİŞ 1
BİRİNCİ BÖLÜM
MESLEK HASTALIĞI RİSKİNİN SOSYAL SİGORTALAR SİSTEMİ İÇİNDEKİ YERİ
1. Genel Olarak Sosyal Riskler ve Sosyal Sigortalar 5
2. Sosyal Sigortalar Sisteminde Meslek Hastalığının
Bağımsız Bir Sosyal Risk Olarak Tanınması 6
2.1. Sanayileşme Döneminden Önce 6
2.2. Sanayileşme Dönemi ve Meslek Hastalığı Riskine Karşı
Oluşturulan İlk Hukuki Düzenlemeler 7
3. Hukukumuzda Meslek Hastalığı Riski 9
3.1. Mesleki Risklere Yönelik İlk Düzenlemeler 9
3.2. Sosyal Sigorta Kanunlarında Meslek Hastalığı 11
3.2.1. 4772 Sayılı Kanun'da Meslek Hastalığı 11
3.2.2. 506 Sayılı Kanun'da Meslek Hastalığı 13
3.2.3. 1479 Sayılı Kanun'da Meslek Hastalığı 16
3.2.4. 2925 Sayılı Kanun'da Meslek Hastalığı 17
3.2.5. 2926 Sayılı Kanun'da Meslek Hastalığı 18
4. Meslek Hastalığı Hastanelerinin Kuruluşu 18
5. Meslek Hastalığına İlişkin Düzenlemelerin Benzer Hukuki
Düzenlemelerle Karşılaştırılması 19
5.1. Meslek Hastalığı Riskinin Benzer Sosyal Risklerle
Karşılaştırılması 19
5.1.1. İş Kazası Riski - Meslek Hastalığı Riski 19
5.1.2. Hastalık Riski - Meslek Hastalığı Riski 25
5.2. Meslek Hastalığı Kavramının Benzer Kurum ve Konular
ile Karşılaştırılması 26
5.2.1. Yıpranma Olgusu - Meslek Hastalığı Kavramı 26
5.2.2. Fiilî Hizmet Süresi Zammını Sağlayan Faaliyetler ve
Meslek Hastalığı 28
5.2.3. Mesleğe Bağlı Hastalıklar - Meslek Hastalığı İlişkisi 29
5.2.4. Ruhsal Rahatsızlıklar - Meslek Hastalığı İlişkisi 29
5.2.4.1. Mobbing (Psikolojik Taciz) Sonucunda
Oluşabilecek Depresyon 30
5.2.4.2. Mesleki Stres - Meslek Hastalığı İlişkisi 33
5.2.4.3. Meslek Hastalığı Olarak Kabul Edilebilecek
Ruhsal Rahatsızlıklar 34
İKİNCİ BÖLÜM
İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI SİGORTASINDA MESLEK HASTALIĞI TANIMI VE UNSURLARI
1. Meslek Hastalığı Kavramı 39
2. Meslek Hastalığının Zorunlu Unsurları 42
2.1. Sigortalılık 42
2.1.1. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortası Kapsamında
Olan Sigortalılar 43
2.1.1.1. M. 4/I (a) ve (b) Bentlerine Tabi Sigortalılar 43
2.1.1.2. M. 5 Uyarınca Haklarında İş Kazası ve
Meslek Hastalığı Sigortası Uygulanacak
Olan Sigortalılar 45
2.1.2. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortası
Kapsamında Olmayan Sigortalılar 45
2.1.2.1. M. 4/I (c) Bendine Tabi Sigortalılar 45
2.1.2.2. M. 6 Uyarınca Sigortalı Sayılmayanlar 49
2.1.3. İş Kazası ve Meslek Hastalığı Sigortası Açısından
Sigortalı Olmaya İlişkin Bazı Önemli Noktalar 50
2.1.3.1. Sigortalı Olmanın Yeterli Sayılması 50
2.1.3.2. Yalnızca Sigortalının veya Hak Sahibinin
Yararlanabilmesi 51
2.1.3.3. Sigortalılık İlişkisinin Sona Ermesinin
Hastalığın Tespitini Engellememesi 52
2.1.4. Kayıt Dışı Çalışma Sorunu ve Kot Kumlamaya
(Taşlamaya) Bağlı Ortaya Çıkan Silikozis 53
2.2. Hastalığın Ortaya Çıkması (Zarar Unsuru) 58
2.3. Hastalık ve Görülen İş Arasında Nedensellik 59
2.3.1. Genel Olarak 59
2.3.2. Meslek Hastalıklarında Nedensellik Bağları 61
2.3.2.1. Uygun Nedensellik Bağı Teorisi 61
2.3.2.2. Önemli Sebep Teorisi 62
2.3.2.2.1. Genel Olarak 62
2.3.2.2.2. Önemli Sebep Teorisinin
Ortaya Çıkışı 63
2.3.2.2.3. Önemli Sebep Teorisinde
Nedensellik Bağının Tesisi 64
2.3.2.3. Meslek Hastalıklarına İlişkin Nedensellik
Bağlarının Değerlendirilmesi 66
2.4. Meslek Hastalığının Kurum Sağlık Kurulu Tarafından
Tespit Edilmesi 68
3. Meslek Hastalığının Tespitinde Zorunlu Olmayan Unsurlar 70
3.1. Meslek Hastalığının Yönetmeliğe Ekli Listede Yer
Alması ve Listede Öngörülen Sürede Ortaya Çıkması 71
3.2. Hastalığın Ek-2 Listesinde Öngörülen Süre İçinde
Ortaya Çıkması 75
4. Meslek Hastalığı Listesine İlişkin Tartışmalı Bazı Noktalar 77
4.1. Listede Yer Almayan Bir Hastalığın
Meslek Hastalığı Sayılması 77
4.2. Meslek Hastalıklarında İspat Yükü 79
4.3. Meslek Hastalıkları Listesinin Güncellenmesi İhtiyacı 81
5. Karşılaştırmalı Hukukta Belirli Bazı Meslek Hastalıkları İçin
Gerçekleşmesi Aranılan Ek Unsur: İşi Bırakma Zorunluluğu 82
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ HUKUKUNDA MESLEK HASTALIĞI
1. Meslek Hastalıklarının İstatistiksel Boyutları 89
2. İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatında
Meslek Hastalığının Yeri 93
2.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'nda
Meslek Hastalığı Kavramı 94
2.2. Meslek Hastalıkları Bakımından Özel Önem Taşıyan Bazı
İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmelikleri 97
3. Uluslararası Belgelerde Meslek Hastalığına
Yönelik Düzenlemeler 99
SONUÇ 109
KAYNAKÇA 111
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı