Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Menkul Rehninin Paraya Çevrilmesi
Menkul Rehninin Paraya Çevrilmesi
Burcu Ece TUNA
Sayfa Sayısı
:
114
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2009
ISBN NO
:
9789756187388
1.120,00
TL
öNSöZ
Bu çalışma, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dah\\\′nda yüksek lisans tezi olarak hazırlanmış ve 12.01.2009 tarihinde Doç. Dr. Muhammet Özekes, Yrd. Doç. Dr. Mine Akkan ve Yrd. Doç. Dr. Hasan Petek\\\′ten oluşan jüri önünde savunularak oybirliği ile başarılı bulunmuştur. Tez, jüri üyelerinin eleştirileri doğrultusundaki düzeltmelerin ardından genel olarak savunulmuş haliyle yayımlanmaktadır.
Yüksek lisans tez konumun belirlenmesinden, tezin basım aşamasına kadar desteği ve ilgisini hiç esirgemeyen danışman hocam Sayın Doç. Dr. Muhammet ÖZEKES\\\′e minnet ve şükran duyduğumu belirtmek isterim. Tezi yetiştirme sıkıntısı yaşadığı zamanlarda beni motive etmiş, aklıma takılan her soruyu sorabilme rahatlığı sağlamış, benim için zor ve karmaşık olanı tecrübesiyle kolay kılmıştır.
Tezin savunulması ve düzeltilmesi aşamasında değerli eleştirileri
ile tezin son halinin oluşmasındaki katkılarından dolayı değerli hocalarım
Yrd. Doç. Dr. Mine AKKAN ve Yrd. Doç. Dr. Hasan PETEK\\\′e de ne
kadar teşekkür etsem azdır.
--
Yüksek lisans derslerinde hukuka olan tutkusu ve heyecanıyla beni yüreklendiren sevgili hocam Doç. Dr. Oruç Hami ŞENER\\\′in benim için önemi büyüktür. Kendisine ilgisi ve desteği için teşekkür ederim.
Avukat olarak yoğun tempolu bir işte çalışırken bana çok büyük anlayış göstererek tezimi tamamlamama destek olan Av. Yücel ÖZTÜRK ve Av. Nilgün ÖZTÜRK\\\′e teşekkürlerimi sunuyorum. Ayrıca tezi hazırladığım dönemde bana ofisinin kapılarını açarak, kütüphanesinden yararlanma olanağı sağlayan Sayın Av. Talih UYAR\\\′a da bu vesileyle tekrar teşekkür etmek isterim.
Öğrenim hayatıma başladığımdan beri bana her zaman daha ileriyi hedeflememi öğütleyerek ufkumu genişleten Sevgili Halam Müyesser TUNA ÖZUSLU\\\′ya da minnet duyduğumu belirtmek isterim.
Ve hayatımda olduğu 2 yıldan bu yana benim için her şeyi daha güzel, daha keyifli hale getiren, bu vesileyle tezime motive edip, hafta sonlarında benimle ders çalışma zahmetine katlanan ruh eşim Tuğcan
GÜLER\\\′e tüm kalbimle teşekkür ediyorum. Kendisiyle hayatımızı birleştirmeye hazırlandığımız şu günlerde tez heyecanıma ve çalışmama ortak olarak bana adeta gelecekte nasıl güzel bir çift olacağımızı müjdelemiştir.
Ailem olmadan elbette bu çalışma da olamazdı. Sevgili annem babam başta olmak üzere, ağabeylerim ile tüm aileme sonsuz minnet duyuyor ve şükranlarımı sunuyorum. Tezimi, çocuklarının aldığı her karara saygı duyan ve sonuç ne olursa olsun çocuklarına destek olan annem Fatma TUNA ve babam Hüseyin TUNA\\\′ya ithaf ediyorum.
İzmir,2009
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
Menkul Rehninin Paraya Çevrilmesi
Burcu Ece TUNA
Dokuz Eylül Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Özel Hukuk Anabilim Dalı
Çalışmamız İcra ve İflâs Kanunu m. 145, 146, 147, 150/e, 150/f, 150/h, 151 ve 152\\\′de düzenlenen \\\"Menkul Rehninin Paraya Çevrilmesi\\\"ni içermektedir. Rehin ilişkisi çerçevesinde ekonomik olarak sıkıntıda olan kişi, aldığı borca karşılık kendine veya başkasına ait bir mal üzerinde, borcunu ödeyeceği ve rehni geri alacağı inancıyla alacaklı lehine rehin kurabilmektedir. Böylece alacaklıya borcun ödenmemesi hali için güvence sağlamış olmaktadır. Ancak rehin, alacağın tamamını temin etmekte olduğundan borcun çok küçük bir miktarı dahi ödenmemiş olsa, alacaklının rehinden alacağını tahsil etme hakkı gereği, rehnin paraya çevrilmesi gündeme gelmektedir. Taraflar bu şekildeki bir rehin sözleşmesini hem menkul hem de gayrimen-kuller için yapabilmektedirler.
Bizim yüksek lisans çalışmamızda ise, sadece menkul rehninin paraya çevrilmesi ayrıntılarıyla incelenmiştir. Çalışmamızda İcra ve İflâs Kanunu hükümlerinin yanı sıra, menkul rehninin paraya çevrilmesinde önemli bir etken olan taşınır rehninin kuruluşu ilkeleri ve hükümleri doğrultusunda Türk Medeni Kanunu\\\′nun 939- 961. maddelerini de ayrıntılı olarak inceleme gereği duyulmuştur. Menkul rehninin kurulmasının ve hükümlerinin işleyiş sürecinde paraya çevrilme işleminden önce gelmesi nedeniyle çalışma planı içinde öncelikle Türk Medeni Kanun çerçevesinde genel olarak menkul rehninin ilkelerine ve ardından rehin tiplerine göre de kuruluşuna ve hükümlerine yer verilmiştir. Bununla birlikte menkul rehni türleri karşılaştırmalı olarak açıklanmış, takip aşaması ise geçerli olarak kurulan bir menkul rehninin olduğu varsayılarak, türlerine göre gruplandırılma yapılmadan anlatılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Menkul Rehni, Menkul Rehninin Kuruluşu, Menkul Rehninin İlkeleri, Menkulün Paraya Çevrilmesi, İcra Hukukunda Rehin.
ABSTRACT
Master\\\′s Thesis
Foreclosure of Chattel Mortgage
Burcu Ece TUNA
Dokuz Eylül University Institute of Social Siences Department of Private Law
This study involves information on \\\"Foreclosure of Chattel Mortgage\\\" vvhich is stipulated under Artıcles 145, 146, 147, 150/e, 150/f, 150/h, 151 and 152 of the Execution and Bankruptcy Law. Within pledge relation, having a belief of discharging his debt and releasing the pledge, a person under economic distress may grant a pledge either on his own chattel mortgage or on chattel mortgage belonging to a third party. Thus, a security has been provided in favor of the creditor in case of a default on a debt. However, since a pledge provides security for the total amount of the debt, due to creditor\\\′s right to foreclosure, even a small amount of debt is outstanding, it is possible to request foreclosure of the movable assets. The parties may conclude such an agreement in relation to both movable and immovable assets.
in our master\\\′s thesis, only the foreclosure of chattel mortgage has been analysed in details. in this study, together with the provisions of the Execution and Bankruptcy Law, Articles 939-961 of the Civil Law have been also investigated in details in accordance with the principles and provisions in relation to setting a pledge. Since setting a pledge is prior to foreclosure proceeding, in our study plan; setting a pledge and relevant provisions are studied according to types of pledge following the study of principles in relation to pledge on chattel mortgage in accordance with the Civil Law. in addition, types of pledge on chattel mortgage have been explained comparatively and execution proceeding is explained supposing that the pledge is set validly and vvithout making any classification according to types of pledge.
Key Words: Chattel Mortgage, Setting a Chattel Mortgage, Principles in relation to Chattel Mortgage, Foreclosure of Chattel, \\\"Pledge\\\" in Execution Law.
GİRİŞ
Ticari yaşamda kişiler kredi temin etme ihtiyaçları için bir malları üzerinde rehin kurmayı göze aldıklarında daha hızlı bir şekilde istedikleri krediye kavuşmaktadırlar. Alacaklı da rehin alma suretiyle kendine eşya üzerinde öncelikli bir hak elde etmiş olmaktadır. Böylece borçlu ileride borcunu ödeyemediğinde alacaklı alacağını tahsil için öncelikle söz konusu rehinli eşyaya başvurduğundan borçlunun bu süreçteki ekonomik durumunun değişiminden çok fazla etkilenmemesi sağlanmış olmaktadır.
Rehin sözleşmesinin borçlu için hızlı kredi sağlama, alacaklı için de yeterli güvence karşılığında borç verebilme şeklinde sayacağımız başlıca iki avantajı bulunmaktadır. Alacaklı ve borçlu için alelade bir ödünç sözleşmesinden farkları olan rehin ilişkisinde, işte bu avantajlar ve sınırları iyi belirlenerek taraflardan birinin çıkarı diğerine üstün tutulmamalıdır. Çünkü rehin sözleşmesi her ne kadar tarafların malvarlığına yönelmiş bir sözleşme olsa da, kamu düzenini yakından ilgilendiren kısımları vardır. Kamu düzenini ilgilendiren bu hususlarda, kanun koyucu tarafından emredici hükümlerle düzenlemeler yapılmış ve sözleşme serbestîsine kısıtlamalar getirilmiştir.
Bu emredici hükümler lex commissoria yasağına (TMK m. 949) ve önce rehne başvurarak takip yapma zorunluluğuna (İİK m. 45) ilişkindir. Çalışmada bu hükümler taşınır rehninin ilkeleri1 olarak, diğer ilkelere nazaran daha geniş anlatılarak rehin ilişkisinin amacı ve ruhu daha iyi kavratıl-maya çalışılacaktır.
Rehnin paraya çevrilmesi aşamasına gelinebilmesi için öncelikle geçerli olarak kurulmuş bir rehin hakkı mevcut olmalıdır. Bu nedenle çalışmamızın birinci bölümünde taşınır (menkul) rehninin ilkeleri, kuruluşu ve hükümlerine yer verilecektir. Taşınır rehni başlığını taşıyan Türk Medeni Kanunu m. 939-972. hükümlerine göre taşınır rehni hükümlerinin, \\\"teslime bağlı rehin ve hapis hakkı\\\", \\\"hak ve alacaklar üzerinde rehin\\\", \\\"rehin karşılığında ödünç verme işi ile uğraşanlar\\\" ve \\\"rehinli tahvilat\\\" şeklinde dört ana başlık altında düzenlendiği görülür. Çalışmadaki gruplandırmada ise, teslime bağlı taşınır . v&üsnalan olduğundan, yani kanunen teslime bağlı olmayan taşınır
Bu ilkeler aynı zamanda taşınmaz rehni için de geçerlidir.
rehni kurulması mümkün olduğundan, teslime bağlı olmayan taşınır rehni tipleri ayrı bir başlık altında incelenecektir.
Buna karşılık \\\"rehin karşılığında ödünç verme işi ile uğraşanlar\\\" ve \\\"rehinli tahvilat\\\" konularına yer verilmeyecektir. Çünkü çalışma kapsamında asıl incelenen taşınır rehninin paraya çevrilmesi olduğundan, sadece paraya çevrilmesi taşınır rehni hükümlerine tâbi olan taşınır rehni türlerine yer vermek uygun görülmüştür. İcra ve İflâs Kanunu 23. maddede İcra ve İflâs Kanunu açısından nelerin taşınır rehni olarak kabul edildiği belirtilmiştir. Buna göre İcra ve İflâs Kanunu\\\′ndaki taşınır rehni tabiri, teslime bağlı rehinleri, hayvan rehnini, tescilli rehinleri, ticarî işletme rehnini, hapis hakkını, alacak ve sair haklar üzerindeki rehni ile sicile kayıtlı olmayan gemilerin rehnini ifade etmektedir. İcra ve İflâs Kanunu\\\′nda, rehin karşılığında ödünç verme işi ile uğraşanlar ile rehinli tahvilat, taşınır rehni olarak sayılmadığı için çalışmada da bu konular incelenmeyecektir. Kaldı ki rehinli tahvilata ilişkin hükümlerin yer alacağı özel kanun2 halen çıkarılmadığı için rehinli tahvilatın uygulaması yoktur.
Çalışmanın ikinci bölümünde taşınır rehninin paraya çevrilmesi yolu anlatılacaktır. Taşınır rehninin ilamlı ve ilamsız olarak iki şekilde paraya çevrilmesi mümkündür. Bu bölümde her iki takip yolu ayrı ayrı anlatılacaktır. Taşınır rehninin paraya çevrilmesi yolu ile yapılan takibin ilamlı olması, asıl etkisini takibin kesinleşmesinde gösterir; genel haciz yolu ile takipte olduğu gibi takip ilâma dayandığında icra emrine itiraz edilememektedir. Çalışmada da bu nedenle iki takip yolu kesinleşme aşamalarına kadar ayrı anlatılacak, kesinleştikten sonra ortak olan hükümleri ise üçüncü bölümde yer alacaktır.
Üçüncü bölümde, ortak hükümler olarak rehnin paraya çevrilmesi, paraların paylaştırılması ve rehin açığı belgesi konularına yer verilecektir.
İkinci ve üçüncü bölümlerde, taşınır rehninin paraya çevrilmesi anlatılırken karşılaştırmalı olması amacıyla genel haciz yoluyla yapılan takip hükümlerinden de bahsedilmeye çalışılacaktır.
Daha sonra çalışma boyunca vardığımız sonuçların değerlendirildiği sonuç bölümü ile çalışma son bulacaktır.
Rehinli tahvilatın düzenlendiği TMK m. 972\\\′de, tahvil çıkaracaklar ile tahvil çıkarmaya ilişkin koşulların ve çıkarma izni vermeye yetkili makamın özel kanunla belirleneceği belirtilmiştir.
İÇİNDEKİLER
Önsöz v
Kısaltmalar xi
Özet xiii
Abstract xiv
GİRİŞ 1
I. BÖLÜM
TAŞINIR REHNİ VE REHNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER
§ 1 TAŞINIR REHNİ KAVRAMI 3
A. Taşınır Kavramı 3
B. Taşınır Rehni Kavramı 4
C. Taşınır Rehnine İlişkin İlkeler 5
I. Kamuya Açıklık (Aleniyet) İlkesi 5
II. Kamu Güveni İlkesi 6
III. Belirlilik İlkesi 7
1. Rehin Konusu Yönünden 7
2. Alacak Yönünden 8
IV. Fer\\\′îlik (Alacağa Bağlılık) İlkesi 8
V. Talilik İlkesi 9
VI. Bölünmezlik İlkesi 9
VII. Öncelik İlkesi 11
VIII. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip Yapma
Zorunluluğu 11
1. Genel Olarak 11
2. İcra ve İflâs Kanunu 45. Maddenin Hukukî Niteliği 13
a. Kuralı Emredici Kabul Eden Görüş 14
b. Kuralı Tamamlayıcı Olarak Kabul Eden Görüş 14
c. Yargıtay\\\′ın Görüşü 15
d. Görüşümüz 17
3. Önce Rehne Başvurma Kuralının İstisnaları 20
a. İcra ve İflâs Kanunu\\\′nun 45. Maddesinde
Düzenlenen Ayrık Durumlar 21
b. Diğer Kanunî Ayrık Durumlar 22
c. Öğretide Kabul Edilen Ayrık Durumlar 24
aa. Alacaklıya adi takip yoluyla rehnin paraya
çevrilmesi yolu arasında seçim şansı verilmesi ..24 bb. Alacaklının rehne ikinci derecede
başvuracağının kararlaştırılması 24
cc. Borçlunun adi takibe muhalefet etmemesi 25
dd. Alacaklının rehin hakkından feragat etmesi 26
ee. Alacaklıya rehinli malı bizzat satma yetkisi
verilmesi 28
ff. Rehinli malın yabancı bir memlekette
bulunması 29
IX. Lex Commissoria Yasağı 29
§ 2 TAŞINIR REHNİ TÜRLERİ 33
A. Teslim Şartlı Taşınır Rehni 33
B. Teslim Şartına Bağlı Olmayan Taşınır Rehni 35
I. Tescilli, Teslim Şartsız Taşınır Rehni 36
1. Hayvan Rehni 37
2. Ticari İşletme Rehni 38
3. Gemi İpoteği 39
4. Motorlu Araçların Rehni 39
II. Kanundan Doğan Tescilsiz, Teslim Şartsız Taşınır Rehni 40
1. Kamuya Açık Yerlerin İşletilmesinden Doğan Amme
Borçları İçin Rehin Hakkı 40
2. Tarım Kredi Kooperatiflerinin Ortaklarına Verdikleri
Krediler Karşılığında Rehin Hakkı 41
3. Gemilerin Tescilsiz, Teslimsiz Kanuni Rehni 41
C. Hapis Hakkı 42
I. Genel Olarak 42
II. Hapis Hakkının Teslim Şartlı Taşınır Rehni ile Farklı
Yönleri 43
III. Hapis Hakkının Konusu 44
IV. Hapis Hakkının Şartlan 45
1. Borçlunun Rızası İle Zilyetlik 45
2. Muaccel Bir Alacak 46
3. Hapis Hakkı Kurulacak Taşınır veya Kıymetli Evrak İle
Alacak Arasında Bağlantının Bulunması 47
4. Hapis Hakkının Bertaraf Edilmemiş Olması 48
V. Hapis Hakkının Hükümleri ve Alacaklıya Sağladığı Haklar...49
VI. Hapis Hakkının Özel Çeşitleri 51
D. Alacaklar ve Diğer Haklar Üzerinde Rehin 52
§ 3 REHNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLUYLA TAKİP 55
II. BÖLÜM
TAŞINIR REHNİNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLU İLE TAKİP
§ 4 TAŞINIR REHNİNİN İLAMSIZ TAKİP YOLUYLA
PARAYA ÇEVRİLMESİ 59
A. Genel Olarak 59
B. Takibin Tarafları 61
C. Yetkili İcra Dairesi 63
D. Takip Talebi 64
E. Ödeme Emri ve İhbarname Gönderilmesi 68
I. Ödeme Emri Gönderilmesi 69
II. İhbarname Gönderilmesi 71
F. Takibin Kesinleşmesi 72
I. Borcun Ödenmesi 72
II. Ödememe ve İtiraz Etmeme 74
III. Ödeme Emrine İtiraz Edilmesi 75
1. Genel Olarak 75
2. İtirazın Türleri 77
a. Sadece Borca İtiraz Edilmesi 77
b. Sadece Rehin Hakkına İtiraz Edilmesi 78
c. Borca ve Rehin Hakkına Birlikte İtiraz Edilmesi 80
3. İtirazın Hükümden Düşürülmesi 80
§ 5 TAŞINIR REHNİNİN İLAMLI TAKİP YOLUYLA
PARAYA ÇEVRİLMESİ 83
A. Genel Olarak 83
B. Takibin Tarafları 86
C. Yetkili İcra Dairesi 86
D. Takip Talebi 87
E. İcra Emri ve İhbarname Gönderilmesi 88
I. İcra Emri 88
II. İhbarname Gönderilmesi 90
F. İcranın Geri Bırakılması ve Takibin Kesinleşmesi 90
G. İcranın İadesi 92
III. BÖLÜM
TAŞINIR REHNİNİN PARAYA ÇEVRİLMESİNİN ORTAK HÜKÜMLERİ
§ 6 PARAYA ÇEVİRME VE PAYLAŞTIRMA 95
A. Paraya Çevirme 95
I. Satış Talebi 95
II. Satışın Yapılması 99
B. Paraların Paylaştırılması (Ödenmesi) 100
§7 REHİN AÇIĞI BELGESİ 103
A. Genel Olarak 103
B. Geçici Rehin Açığı Belgesi 103
C. Kesin Rehin Açığı Belgesi 104
SONUÇ 105
KAYNAKLAR 109
Bu çalışma, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dah\\\′nda yüksek lisans tezi olarak hazırlanmış ve 12.01.2009 tarihinde Doç. Dr. Muhammet Özekes, Yrd. Doç. Dr. Mine Akkan ve Yrd. Doç. Dr. Hasan Petek\\\′ten oluşan jüri önünde savunularak oybirliği ile başarılı bulunmuştur. Tez, jüri üyelerinin eleştirileri doğrultusundaki düzeltmelerin ardından genel olarak savunulmuş haliyle yayımlanmaktadır.
Yüksek lisans tez konumun belirlenmesinden, tezin basım aşamasına kadar desteği ve ilgisini hiç esirgemeyen danışman hocam Sayın Doç. Dr. Muhammet ÖZEKES\\\′e minnet ve şükran duyduğumu belirtmek isterim. Tezi yetiştirme sıkıntısı yaşadığı zamanlarda beni motive etmiş, aklıma takılan her soruyu sorabilme rahatlığı sağlamış, benim için zor ve karmaşık olanı tecrübesiyle kolay kılmıştır.
Tezin savunulması ve düzeltilmesi aşamasında değerli eleştirileri
ile tezin son halinin oluşmasındaki katkılarından dolayı değerli hocalarım
Yrd. Doç. Dr. Mine AKKAN ve Yrd. Doç. Dr. Hasan PETEK\\\′e de ne
kadar teşekkür etsem azdır.
--
Yüksek lisans derslerinde hukuka olan tutkusu ve heyecanıyla beni yüreklendiren sevgili hocam Doç. Dr. Oruç Hami ŞENER\\\′in benim için önemi büyüktür. Kendisine ilgisi ve desteği için teşekkür ederim.
Avukat olarak yoğun tempolu bir işte çalışırken bana çok büyük anlayış göstererek tezimi tamamlamama destek olan Av. Yücel ÖZTÜRK ve Av. Nilgün ÖZTÜRK\\\′e teşekkürlerimi sunuyorum. Ayrıca tezi hazırladığım dönemde bana ofisinin kapılarını açarak, kütüphanesinden yararlanma olanağı sağlayan Sayın Av. Talih UYAR\\\′a da bu vesileyle tekrar teşekkür etmek isterim.
Öğrenim hayatıma başladığımdan beri bana her zaman daha ileriyi hedeflememi öğütleyerek ufkumu genişleten Sevgili Halam Müyesser TUNA ÖZUSLU\\\′ya da minnet duyduğumu belirtmek isterim.
Ve hayatımda olduğu 2 yıldan bu yana benim için her şeyi daha güzel, daha keyifli hale getiren, bu vesileyle tezime motive edip, hafta sonlarında benimle ders çalışma zahmetine katlanan ruh eşim Tuğcan
GÜLER\\\′e tüm kalbimle teşekkür ediyorum. Kendisiyle hayatımızı birleştirmeye hazırlandığımız şu günlerde tez heyecanıma ve çalışmama ortak olarak bana adeta gelecekte nasıl güzel bir çift olacağımızı müjdelemiştir.
Ailem olmadan elbette bu çalışma da olamazdı. Sevgili annem babam başta olmak üzere, ağabeylerim ile tüm aileme sonsuz minnet duyuyor ve şükranlarımı sunuyorum. Tezimi, çocuklarının aldığı her karara saygı duyan ve sonuç ne olursa olsun çocuklarına destek olan annem Fatma TUNA ve babam Hüseyin TUNA\\\′ya ithaf ediyorum.
İzmir,2009
ÖZET
Yüksek Lisans Tezi
Menkul Rehninin Paraya Çevrilmesi
Burcu Ece TUNA
Dokuz Eylül Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Özel Hukuk Anabilim Dalı
Çalışmamız İcra ve İflâs Kanunu m. 145, 146, 147, 150/e, 150/f, 150/h, 151 ve 152\\\′de düzenlenen \\\"Menkul Rehninin Paraya Çevrilmesi\\\"ni içermektedir. Rehin ilişkisi çerçevesinde ekonomik olarak sıkıntıda olan kişi, aldığı borca karşılık kendine veya başkasına ait bir mal üzerinde, borcunu ödeyeceği ve rehni geri alacağı inancıyla alacaklı lehine rehin kurabilmektedir. Böylece alacaklıya borcun ödenmemesi hali için güvence sağlamış olmaktadır. Ancak rehin, alacağın tamamını temin etmekte olduğundan borcun çok küçük bir miktarı dahi ödenmemiş olsa, alacaklının rehinden alacağını tahsil etme hakkı gereği, rehnin paraya çevrilmesi gündeme gelmektedir. Taraflar bu şekildeki bir rehin sözleşmesini hem menkul hem de gayrimen-kuller için yapabilmektedirler.
Bizim yüksek lisans çalışmamızda ise, sadece menkul rehninin paraya çevrilmesi ayrıntılarıyla incelenmiştir. Çalışmamızda İcra ve İflâs Kanunu hükümlerinin yanı sıra, menkul rehninin paraya çevrilmesinde önemli bir etken olan taşınır rehninin kuruluşu ilkeleri ve hükümleri doğrultusunda Türk Medeni Kanunu\\\′nun 939- 961. maddelerini de ayrıntılı olarak inceleme gereği duyulmuştur. Menkul rehninin kurulmasının ve hükümlerinin işleyiş sürecinde paraya çevrilme işleminden önce gelmesi nedeniyle çalışma planı içinde öncelikle Türk Medeni Kanun çerçevesinde genel olarak menkul rehninin ilkelerine ve ardından rehin tiplerine göre de kuruluşuna ve hükümlerine yer verilmiştir. Bununla birlikte menkul rehni türleri karşılaştırmalı olarak açıklanmış, takip aşaması ise geçerli olarak kurulan bir menkul rehninin olduğu varsayılarak, türlerine göre gruplandırılma yapılmadan anlatılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Menkul Rehni, Menkul Rehninin Kuruluşu, Menkul Rehninin İlkeleri, Menkulün Paraya Çevrilmesi, İcra Hukukunda Rehin.
ABSTRACT
Master\\\′s Thesis
Foreclosure of Chattel Mortgage
Burcu Ece TUNA
Dokuz Eylül University Institute of Social Siences Department of Private Law
This study involves information on \\\"Foreclosure of Chattel Mortgage\\\" vvhich is stipulated under Artıcles 145, 146, 147, 150/e, 150/f, 150/h, 151 and 152 of the Execution and Bankruptcy Law. Within pledge relation, having a belief of discharging his debt and releasing the pledge, a person under economic distress may grant a pledge either on his own chattel mortgage or on chattel mortgage belonging to a third party. Thus, a security has been provided in favor of the creditor in case of a default on a debt. However, since a pledge provides security for the total amount of the debt, due to creditor\\\′s right to foreclosure, even a small amount of debt is outstanding, it is possible to request foreclosure of the movable assets. The parties may conclude such an agreement in relation to both movable and immovable assets.
in our master\\\′s thesis, only the foreclosure of chattel mortgage has been analysed in details. in this study, together with the provisions of the Execution and Bankruptcy Law, Articles 939-961 of the Civil Law have been also investigated in details in accordance with the principles and provisions in relation to setting a pledge. Since setting a pledge is prior to foreclosure proceeding, in our study plan; setting a pledge and relevant provisions are studied according to types of pledge following the study of principles in relation to pledge on chattel mortgage in accordance with the Civil Law. in addition, types of pledge on chattel mortgage have been explained comparatively and execution proceeding is explained supposing that the pledge is set validly and vvithout making any classification according to types of pledge.
Key Words: Chattel Mortgage, Setting a Chattel Mortgage, Principles in relation to Chattel Mortgage, Foreclosure of Chattel, \\\"Pledge\\\" in Execution Law.
GİRİŞ
Ticari yaşamda kişiler kredi temin etme ihtiyaçları için bir malları üzerinde rehin kurmayı göze aldıklarında daha hızlı bir şekilde istedikleri krediye kavuşmaktadırlar. Alacaklı da rehin alma suretiyle kendine eşya üzerinde öncelikli bir hak elde etmiş olmaktadır. Böylece borçlu ileride borcunu ödeyemediğinde alacaklı alacağını tahsil için öncelikle söz konusu rehinli eşyaya başvurduğundan borçlunun bu süreçteki ekonomik durumunun değişiminden çok fazla etkilenmemesi sağlanmış olmaktadır.
Rehin sözleşmesinin borçlu için hızlı kredi sağlama, alacaklı için de yeterli güvence karşılığında borç verebilme şeklinde sayacağımız başlıca iki avantajı bulunmaktadır. Alacaklı ve borçlu için alelade bir ödünç sözleşmesinden farkları olan rehin ilişkisinde, işte bu avantajlar ve sınırları iyi belirlenerek taraflardan birinin çıkarı diğerine üstün tutulmamalıdır. Çünkü rehin sözleşmesi her ne kadar tarafların malvarlığına yönelmiş bir sözleşme olsa da, kamu düzenini yakından ilgilendiren kısımları vardır. Kamu düzenini ilgilendiren bu hususlarda, kanun koyucu tarafından emredici hükümlerle düzenlemeler yapılmış ve sözleşme serbestîsine kısıtlamalar getirilmiştir.
Bu emredici hükümler lex commissoria yasağına (TMK m. 949) ve önce rehne başvurarak takip yapma zorunluluğuna (İİK m. 45) ilişkindir. Çalışmada bu hükümler taşınır rehninin ilkeleri1 olarak, diğer ilkelere nazaran daha geniş anlatılarak rehin ilişkisinin amacı ve ruhu daha iyi kavratıl-maya çalışılacaktır.
Rehnin paraya çevrilmesi aşamasına gelinebilmesi için öncelikle geçerli olarak kurulmuş bir rehin hakkı mevcut olmalıdır. Bu nedenle çalışmamızın birinci bölümünde taşınır (menkul) rehninin ilkeleri, kuruluşu ve hükümlerine yer verilecektir. Taşınır rehni başlığını taşıyan Türk Medeni Kanunu m. 939-972. hükümlerine göre taşınır rehni hükümlerinin, \\\"teslime bağlı rehin ve hapis hakkı\\\", \\\"hak ve alacaklar üzerinde rehin\\\", \\\"rehin karşılığında ödünç verme işi ile uğraşanlar\\\" ve \\\"rehinli tahvilat\\\" şeklinde dört ana başlık altında düzenlendiği görülür. Çalışmadaki gruplandırmada ise, teslime bağlı taşınır . v&üsnalan olduğundan, yani kanunen teslime bağlı olmayan taşınır
Bu ilkeler aynı zamanda taşınmaz rehni için de geçerlidir.
rehni kurulması mümkün olduğundan, teslime bağlı olmayan taşınır rehni tipleri ayrı bir başlık altında incelenecektir.
Buna karşılık \\\"rehin karşılığında ödünç verme işi ile uğraşanlar\\\" ve \\\"rehinli tahvilat\\\" konularına yer verilmeyecektir. Çünkü çalışma kapsamında asıl incelenen taşınır rehninin paraya çevrilmesi olduğundan, sadece paraya çevrilmesi taşınır rehni hükümlerine tâbi olan taşınır rehni türlerine yer vermek uygun görülmüştür. İcra ve İflâs Kanunu 23. maddede İcra ve İflâs Kanunu açısından nelerin taşınır rehni olarak kabul edildiği belirtilmiştir. Buna göre İcra ve İflâs Kanunu\\\′ndaki taşınır rehni tabiri, teslime bağlı rehinleri, hayvan rehnini, tescilli rehinleri, ticarî işletme rehnini, hapis hakkını, alacak ve sair haklar üzerindeki rehni ile sicile kayıtlı olmayan gemilerin rehnini ifade etmektedir. İcra ve İflâs Kanunu\\\′nda, rehin karşılığında ödünç verme işi ile uğraşanlar ile rehinli tahvilat, taşınır rehni olarak sayılmadığı için çalışmada da bu konular incelenmeyecektir. Kaldı ki rehinli tahvilata ilişkin hükümlerin yer alacağı özel kanun2 halen çıkarılmadığı için rehinli tahvilatın uygulaması yoktur.
Çalışmanın ikinci bölümünde taşınır rehninin paraya çevrilmesi yolu anlatılacaktır. Taşınır rehninin ilamlı ve ilamsız olarak iki şekilde paraya çevrilmesi mümkündür. Bu bölümde her iki takip yolu ayrı ayrı anlatılacaktır. Taşınır rehninin paraya çevrilmesi yolu ile yapılan takibin ilamlı olması, asıl etkisini takibin kesinleşmesinde gösterir; genel haciz yolu ile takipte olduğu gibi takip ilâma dayandığında icra emrine itiraz edilememektedir. Çalışmada da bu nedenle iki takip yolu kesinleşme aşamalarına kadar ayrı anlatılacak, kesinleştikten sonra ortak olan hükümleri ise üçüncü bölümde yer alacaktır.
Üçüncü bölümde, ortak hükümler olarak rehnin paraya çevrilmesi, paraların paylaştırılması ve rehin açığı belgesi konularına yer verilecektir.
İkinci ve üçüncü bölümlerde, taşınır rehninin paraya çevrilmesi anlatılırken karşılaştırmalı olması amacıyla genel haciz yoluyla yapılan takip hükümlerinden de bahsedilmeye çalışılacaktır.
Daha sonra çalışma boyunca vardığımız sonuçların değerlendirildiği sonuç bölümü ile çalışma son bulacaktır.
Rehinli tahvilatın düzenlendiği TMK m. 972\\\′de, tahvil çıkaracaklar ile tahvil çıkarmaya ilişkin koşulların ve çıkarma izni vermeye yetkili makamın özel kanunla belirleneceği belirtilmiştir.
İÇİNDEKİLER
Önsöz v
Kısaltmalar xi
Özet xiii
Abstract xiv
GİRİŞ 1
I. BÖLÜM
TAŞINIR REHNİ VE REHNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER
§ 1 TAŞINIR REHNİ KAVRAMI 3
A. Taşınır Kavramı 3
B. Taşınır Rehni Kavramı 4
C. Taşınır Rehnine İlişkin İlkeler 5
I. Kamuya Açıklık (Aleniyet) İlkesi 5
II. Kamu Güveni İlkesi 6
III. Belirlilik İlkesi 7
1. Rehin Konusu Yönünden 7
2. Alacak Yönünden 8
IV. Fer\\\′îlik (Alacağa Bağlılık) İlkesi 8
V. Talilik İlkesi 9
VI. Bölünmezlik İlkesi 9
VII. Öncelik İlkesi 11
VIII. Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla Takip Yapma
Zorunluluğu 11
1. Genel Olarak 11
2. İcra ve İflâs Kanunu 45. Maddenin Hukukî Niteliği 13
a. Kuralı Emredici Kabul Eden Görüş 14
b. Kuralı Tamamlayıcı Olarak Kabul Eden Görüş 14
c. Yargıtay\\\′ın Görüşü 15
d. Görüşümüz 17
3. Önce Rehne Başvurma Kuralının İstisnaları 20
a. İcra ve İflâs Kanunu\\\′nun 45. Maddesinde
Düzenlenen Ayrık Durumlar 21
b. Diğer Kanunî Ayrık Durumlar 22
c. Öğretide Kabul Edilen Ayrık Durumlar 24
aa. Alacaklıya adi takip yoluyla rehnin paraya
çevrilmesi yolu arasında seçim şansı verilmesi ..24 bb. Alacaklının rehne ikinci derecede
başvuracağının kararlaştırılması 24
cc. Borçlunun adi takibe muhalefet etmemesi 25
dd. Alacaklının rehin hakkından feragat etmesi 26
ee. Alacaklıya rehinli malı bizzat satma yetkisi
verilmesi 28
ff. Rehinli malın yabancı bir memlekette
bulunması 29
IX. Lex Commissoria Yasağı 29
§ 2 TAŞINIR REHNİ TÜRLERİ 33
A. Teslim Şartlı Taşınır Rehni 33
B. Teslim Şartına Bağlı Olmayan Taşınır Rehni 35
I. Tescilli, Teslim Şartsız Taşınır Rehni 36
1. Hayvan Rehni 37
2. Ticari İşletme Rehni 38
3. Gemi İpoteği 39
4. Motorlu Araçların Rehni 39
II. Kanundan Doğan Tescilsiz, Teslim Şartsız Taşınır Rehni 40
1. Kamuya Açık Yerlerin İşletilmesinden Doğan Amme
Borçları İçin Rehin Hakkı 40
2. Tarım Kredi Kooperatiflerinin Ortaklarına Verdikleri
Krediler Karşılığında Rehin Hakkı 41
3. Gemilerin Tescilsiz, Teslimsiz Kanuni Rehni 41
C. Hapis Hakkı 42
I. Genel Olarak 42
II. Hapis Hakkının Teslim Şartlı Taşınır Rehni ile Farklı
Yönleri 43
III. Hapis Hakkının Konusu 44
IV. Hapis Hakkının Şartlan 45
1. Borçlunun Rızası İle Zilyetlik 45
2. Muaccel Bir Alacak 46
3. Hapis Hakkı Kurulacak Taşınır veya Kıymetli Evrak İle
Alacak Arasında Bağlantının Bulunması 47
4. Hapis Hakkının Bertaraf Edilmemiş Olması 48
V. Hapis Hakkının Hükümleri ve Alacaklıya Sağladığı Haklar...49
VI. Hapis Hakkının Özel Çeşitleri 51
D. Alacaklar ve Diğer Haklar Üzerinde Rehin 52
§ 3 REHNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLUYLA TAKİP 55
II. BÖLÜM
TAŞINIR REHNİNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLU İLE TAKİP
§ 4 TAŞINIR REHNİNİN İLAMSIZ TAKİP YOLUYLA
PARAYA ÇEVRİLMESİ 59
A. Genel Olarak 59
B. Takibin Tarafları 61
C. Yetkili İcra Dairesi 63
D. Takip Talebi 64
E. Ödeme Emri ve İhbarname Gönderilmesi 68
I. Ödeme Emri Gönderilmesi 69
II. İhbarname Gönderilmesi 71
F. Takibin Kesinleşmesi 72
I. Borcun Ödenmesi 72
II. Ödememe ve İtiraz Etmeme 74
III. Ödeme Emrine İtiraz Edilmesi 75
1. Genel Olarak 75
2. İtirazın Türleri 77
a. Sadece Borca İtiraz Edilmesi 77
b. Sadece Rehin Hakkına İtiraz Edilmesi 78
c. Borca ve Rehin Hakkına Birlikte İtiraz Edilmesi 80
3. İtirazın Hükümden Düşürülmesi 80
§ 5 TAŞINIR REHNİNİN İLAMLI TAKİP YOLUYLA
PARAYA ÇEVRİLMESİ 83
A. Genel Olarak 83
B. Takibin Tarafları 86
C. Yetkili İcra Dairesi 86
D. Takip Talebi 87
E. İcra Emri ve İhbarname Gönderilmesi 88
I. İcra Emri 88
II. İhbarname Gönderilmesi 90
F. İcranın Geri Bırakılması ve Takibin Kesinleşmesi 90
G. İcranın İadesi 92
III. BÖLÜM
TAŞINIR REHNİNİN PARAYA ÇEVRİLMESİNİN ORTAK HÜKÜMLERİ
§ 6 PARAYA ÇEVİRME VE PAYLAŞTIRMA 95
A. Paraya Çevirme 95
I. Satış Talebi 95
II. Satışın Yapılması 99
B. Paraların Paylaştırılması (Ödenmesi) 100
§7 REHİN AÇIĞI BELGESİ 103
A. Genel Olarak 103
B. Geçici Rehin Açığı Belgesi 103
C. Kesin Rehin Açığı Belgesi 104
SONUÇ 105
KAYNAKLAR 109
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı