Medeni Yargılama Hukukunda DEĞİŞİKLİK DAVASI

GİRİŞ

  Modern hukuk sistemlerindeki gelişmeler ve yıllardan beri ya­pılan çalışmalar, yalnızca hak arama ve hukuki koruma yollarının düzenlenmesinin yeterli olamayacağı sonucunu ortaya koymuştur. Aynı zamanda, bu temel ihtiyaçların etkinliğini ve elde edilecek kararların uygulanabilir olmasını sağlamak da gerekmektedir. Bu çerçevede ele alındığında, dava hakkının düzenlenmiş ve bireylere sağlanmış olması artık yeterli görülmemektedir. Sağlanan bu hak­kın, temel ihtiyaçların etkinliğini yerine getirecek ve hukuki koruma ihtiyacına tam anlamıyla cevap verebilecek şekilde, bireylere su­nulmuş olması gerekmektedir. Özel dava türlerinin amaçlarından birisinin de bu imkânları sağlamak olduğunu söyleyebiliriz. Zira özel dava türleri ile genelde dava hakkı, özelde somut olayın özel­liklerinden doğan hukuki koruma ihtiyaçları, daha etkin bir şekilde bireylere sunulmaktadır. Bu açıdan bakıldığında özel dava türlerine konu olacak taleplerin sahip olduğu özellikler, dava sonucunda bi­reylere sağlanması gereken hukuki korumanın daha etkin bir şekil­de sunulmaları açısından özel bir düzenlemeyi gerekli kılmaktadır.  

Belki de bu temel düşüncelerden hareketle son yıllarda ortaya çıkan kanunlaşma hareketlerinde, özellikle de Hukuk Muhakemele­ri Kanunumuzda, ayrı bir başlık açılmak suretiyle dava çeşitleri dü­zenleme altına alınmıştır. Bu ayrımın ve ayrıntılı düzenlemelerin, etkin hukuki koruma ihtiyacının karşılanmasına hizmet ettiği, şüp­hesiz bir gerçektir.

 

İşte özel dava türlerine karşı duyulun bu ihtiyaç değişiklik dava­sının incelenmesini gerekli kılmıştır. Bununla birlikte değişiklik da­vasının kendine has bazı özellikleri olması ve kesin hüküm üzerinde ciddi sonuçlar doğurması da bu gerekliliği bir kat daha arttırmıştır. Daha açık bir ifadeyle, hukuki güvenlik açısından önemli bir kurum olarak değerlendirilen kesin hüküm etkisi üzerinde sonuç doğuran bir kurumun, temel dayanaklarının, şartlarının ve sonuçlarının de­rinlemesine ele alınmasının önemli soruların çözüm bulmasına yar­dımcı olacağı kanaatiyle bu çalışmayı yapma ihtiyacı duyduk.

 

Öncelikle değişiklik davasına konu olan taleplerin özellikleri dikkate alındığında, değişiklik davasının özel dava türü olarak değer­lendirilebileceğini söyleyebiliriz. Zira değişiklik davasına her talep konu olamayacak, yalnızca "değişen şartlardan ve dolayısıyla zamandan etkilenebilecek edimler" konu olabilecektir. Dava konusunun kendine has bu özelliği, onun özel bir düzenlemeye sahip olmasını gerektir­mektedir. Bu bakış açısı altında değişiklik davasının, son yıllardaki kanunlaşma hareketleri sonucunda ayrı ve genel bir düzenlemeye sahip olması gerektiği düşünülebilir. Kanunkoyucunun bu sonucu ortaya koymamasının iki nedeni olabilir. Bunlardan ilki; değişiklik davası ile kişilere sunulacak hukuki korumanın, diğer özel dava tür­leri ile de sağlanabileceğinin düşünülmesidir. Bu açıdan bakıldığında belirsiz alacak ve tespit davasının ve kısmi davanın değişiklik davası ile ulaşılması istenilen hukuki korumayı taraflara sağlayacağı düşü­nülebilecektir. Ancak kanaatimizce çalışmamızın ilerleyen bölümle­rinde ayrı bir paragrafta belirtileceği gibi bu davalar, kendine has özellikleri olan ve birbirlerinden ayrılabilmesi mümkün olan dava türleridir. Bu davalar, birbirlerinden farklı olduğunu ortaya koyan özellikleri dikkate alındığında, hak sahibine hukuki koruma sağlan­ması noktasında, yetersiz kalacaktır. Değişiklik davasının benzer da­valar ile karşılaştırıldığı paragrafta da belirtileceği üzere değişiklik davası ile sağlanmak istenen hukuki korumaya diğer dava türleri ile varılabilmesi, her zaman mümkün olmayacaktır.  

Değişiklik davasının ayrı bir düzenleme ile pozitif hukukumuza kazandırılmamasmın bir diğer sebebi ise bu davaya ilişkin özel dü­zenlemelerin, maddi hukuk içinde yer almasıdır. Karşılaştırmalı Hukuk bakımından ele alacağımız paragrafta da değerlendireceği­miz gibi, hukuk sistemlerinde değişiklik davasının pozitif dayanağı iki şekilde ortaya çıkmaktadır. Bunlardan ilkinde değişiklik davası, özel bir düzenleme ile usul kanununda kendine yer bulmaktadır. Buna karşın ikinci yöntemde değişiklik davası, özel bir düzenleme ile usul kanununda düzenlenmemekle birlikte maddi hukuka ilişkin özel karakterli kanunlarda belirli durumlara ilişkin olarak ortaya çıkmaktadır. Mevcut hukuk sistemimizde, değişiklik davasının hu­kuki dayanağı, usul kanunundaki özel düzenlemelerde değil maddi hukuka ilişkin özel karakterli kanunlarda yer almaktadır. Bu sebeple Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda ayrı bir düzenleme ile değişiklik davası yer almamıştır.

 

Değişiklik davasının maddi hukuk ile ilişkisi olmasına karşın şekli hukuk ile daha yakından bağlantılı bir kurum olduğu bilinen bir sonuçtur. Bu sonuç etrafında değişiklik davasının temel daya­naklarının ve bunun devamında şartları ve sonuçlarının özellikle usul hukuku bakımından ele alınması ve değerlendirilmesi bir zo­runluluk halini almıştır.

 

Temelde etkin hukuki koruma ihtiyacının sağlanması amacı doğrultusunda ortaya çıkacak olan değişiklik davasının, Medeni Usul Hukuku'nun temel prensipleri ile yakından ilişkisi vardır. Bu ilişkinin ele alındığı paragrafta değişiklik davası, hukuki dinlenilme hakkı, hak arama hürriyeti, usul ekonomisi ve hâkimin aydınlatma yükümlülüğü bakımından değerlendirilmektedir. Usul Hukukunun bu temel prensiplerinin yalnızca değişiklik davasında uygulanması gerektiği değil aynı zamanda bu ilkeler gereğince değişiklik davası­nın kabul edilmesinin bir gereklilik olduğu, somut örnekler veril­mek suretiyle ilgili paragrafta ele alınmıştır.

 

Değişiklik davasına ilişkin temel değerlendirme, maddi anlamda kesin hüküm sonucunda ortaya çıkacak kesin hüküm etkisini ortadan kaldırma özelliğine sahip bir imkân olduğudur. Bu açıdan öncelikle, değişiklik davasına neden ihtiyaç duyulduğunun üzerinde durula­caktır. Bunun akabinde değişiklik davasının kesin hüküm üzerindeki etkisi incelenmeye çalışılacaktır. Tüm bunlar yapılırken değişiklik davasının da kendine özgü bir kesin hüküm etkisine sahip olduğu veya farklı bir bakış açısıyla buna ihtiyaç duyduğu belirtilecektir.

  Değişiklik davası açısından ele alınması gereken en önemli ko­nulardan birisi de değişiklik davasının temelinde bir dava olması ve bu dava ile değişiklik davasının bağlantılı olacağı veya olamayacağı noktalardır. Bu açıdan değişiklik davasının temelinde yer alan da­vada yapılan tespitler ve bu tespitler sonucunda ortaya çıkacak hükmün, değişiklik davasında ne kadar bağlayıcı olacağı, bu tespit­ler üzerine ne oranda inceleme yapılabileceği ayrı bir paragrafta incelenecektir. Yine bu paragrafta, temeldeki davada ileri sürülme­yen ve sürülemeyen iddia ve taleplerin, değişiklik davasında ne oranda ele alınabileceği de ortaya koyulacaktır.  

Çalışmamızın ikinci bölümünde değişiklik davasının şartları, hukukumuzdaki görünümü ve değişiklik davasındaki usul hüküm­leri incelenecektir. Bu bölümde ilk olarak değişiklik davasının şartla­rı üzerinde durulacaktır. Söz konusu şartlar içinde tüm hukuki talep­ler için geçerli olan hukuki yarar şartı ilk sırada ele alınacaktır. Ar­dından yalnızca değişiklik davası açısından ortaya çıkan şartlardan bahsedilecektir. Öncelikle değişiklik davasının temelinde, değiştiril­mesi istenilen ve maddi anlamda kesin hüküm gücüne sahip bir hükmün bulunması gerekir. Devamında değişiklik davasına konu edilecek edimin, değişiklik davasına elverişli bir edim olması gerek­tiği, değişiklik davasının temelinde yer alan davada yapılan tespitler üzerinde önemli hukuki veya fiili değişikliğin olması şartları anlatı­lacaktır. Değişiklik davasına elverişli bir edim ile kastedilen genel olarak, zaman faktörü karşında yeni bir hüküm ile değişen şartlara uydurulma ihtiyacı hissedilen hükümdür. Önemli hukuki veya fiili değişiklik ile kastedilen ise değişiklik davasının temelinde yer alan davada yapılan tespitlerin, yeni bir dava yoluyla yeniden gözden geçirilmesini sağlayacak derecede ortaya çıkan değişikliklerdir. Bu değişikliklerin hangi tespitlerde olacağı ve ne zaman önemlilik dere­cesine ulaşılacağı, söz konusu başlığın temel konularından birisidir.   Değişiklik davası açısından ortaya çıkan diğer şartlar; değişikli­ğin sonradan ortaya çıkması veya önceki davada ileri sürülememiş olması, değişiklik davasında değişikliği istenilen hükmün dava anın­daki yeni şartlarla yeniden gözden geçirilmesinin amaçlanmış olması ve değişikliğin, davanın açılmasından sonraya etkili olmasıdır. Bu şartlardan değişiklik davasında değişikliği istenilen hükmün dava anındaki yeni şartlarla yemden gözden geçirilmesinin amaçlanmış olması şartı, değişiklik davası açısından bir anlamda sebep sonuç iliş­kisi teşkil etmektedir. Zira değişiklik davası ile temeldeki davada ve­rilen hüküm içinde gelecekte ortaya çıkan değişikliklerin bilinememe­si ve bu durumun bir sonucu olan yeni şartlarla hükmün yemden gözden geçirilmesi amaçlanmıştır. Değişiklik davasının açılmasından sonraya etkili olması şartı, kesin hüküm etkisi ve bu etkinin ortaya koyduğu hukuki güvenliği sağlama düşüncesinin bir sonucudur. Ancak bu kuralın istisnasız bir şekilde uygulanmasının hakkaniyete aykırı sonuçlar doğuracağı durumlarda, değişiklik davası sonucunda verilecek hükmün davanın açılmasından önceye etkili sonuçlar doğu­racağı haller söz konusu olacaktır. İşte hangi hallerde değişiklik dava­sının davanın açılmasından önceye etkili sonuçlar doğuracağı ve bu hallerin ne sebeple olacağı burada anlatılacaktır.  

Çalışmamızın ikinci bölümünün ikinci paragrafında ise huku­kumuzda değişiklik davası olarak değerlendirilebilecek haller pozitif düzenlemeler de dikkate alınarak incelenecektir. Bu pozitif düzenle­melerin, maddi hukuk karakterli kanunlar içinde düzenlendiği bili­nen bir durumdur. Söz konusu başlıkta bu durumlar maddi hukuk bakımından daha ziyade usul hukuku bakımından ele alınacaktır.

 

İkinci bölümün son paragrafında ise değişiklik davasındaki usul hükümleri konusu üzerinde durulacaktır. Bunu yaparken tüm davalar için genel geçerli olan durumları belirterek tekrara kaçmak yerine, yalnızca değişiklik davası için geçerli olan özel durumlar irdelenecektir.

  Değişiklik davası bakımından bugüne kadar özel anlamda ya­zılmış herhangi bir eserin olmaması yabancı kaynak kullanımını biraz daha ön planda tutmamıza neden olmuştur. Ancak bunu ya­parken, karşılaştırmalı hukuku ve bu hukuk öğretisinde ileri sürü­len görüşleri tek başına ele almak yerine hukukumuzda uygulana­bilmesi mümkün olacak görüşleri ve düzenlemeleri ele almaya çalış­tık. Temel bakış açımızın Türk Hukuku olduğunu ve bu pencereden karşılaştırmalı hukuktaki görüş ve düzenleyici işlemleri incelemeye çalıştığımızı belirtmek isteriz.  

ÖNSÖZ

 

"Medeni Yargılama Hukukunda Değişiklik Davası" isimli bu ça­lışma Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü'nde yürütülen dok­tora programında doktora tezi olarak hazırlanmıştır. Tez, 28.03.2013 tarihinde Prof. Dr. Ömer ULUKAPI, Prof. Dr. Mehmet AYAN, Prof. Dr. Recep AKÇAN, Prof. Dr. İbrahim ERCAN ve Doç. Dr. İbrahim ÖZBAY'dan oluşan jüri tarafından başarılı bulunarak kabul edilmiştir. Bu çalışma, doktora tezimin jüri üyelerinin önerileri doğrultusunda yapılan bazı değişiklikler ve yayım tarihine kadar geçen süreç içinde yayımlanan eserlerden yararlanılarak ortaya çıkan halidir.

 

Öncelikle, öğrencisi ve asistanı olmanın bir ayrıcalık olduğunu dü­şündüğüm, ilgisini, desteğini ve güvenini benden esirgemeyen, yoğun iş yükü içinde bana zaman ayıran, tavsiyeleri ve eleştirileri ile bu çalış­manın olgunlaşmasmdaki katkılarını hiçbir zaman benden esirgemeyen değerli hocalarım; Prof. Dr. Ömer ULUKAPI, Prof. Dr. Mehmet AYAN, Prof. Dr. Recep AKÇAN, Prof. Dr. İbrahim ERCAN ve Doç. Dr. İbrahim ÖZBAY'a derin minnet ve şükran duygularımı ifade etmek isterim.

 

Akademik ve sosyal hayatımda çok önemli bir yeri olan, kendisine üzerimdeki emeği ve katkısı için minnettar olduğum danışmanın, de­ğerli hocam, Prof. Dr. İbrahim ERCAN'a ayrıca şükran duygularımı ifade etmek isterim.

 

Tezime yönelik önemli tespitlerde bulunan, özellikle bu çalışmanın "Çekişmesiz Yargı" ile ilgili kısımları için değerli vakitlerini bana ayıra­rak görüşlerini ve yardımlarını esirgemeyen Yeditepe Üniversitesi Hu­kuk Fakültesi Medeni Usul ve İcra-İflas Hukuku Anabilim Dalı Öğre­tim Üyesi, sayın hocam, Prof. Dr. Ali Cem BUDAK'a teşekkür ederim.

  Yabancı Dil eğitimi ve akademik çalışmalarım için Almanya'nın Augsburg şehrinde bulunduğum yaklaşık bir yıllık süre boyunca be­nim gibi Türkiye'den gelen birçok araştırmacıya ve Almanya'da hukuk tahsili ile uğraşan Türk öğrencilere elinden geldiğince destek veren, Augsburg Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğretim üyesi, değerli hocam Doç. Dr. Erhan TEMEL'e çok teşekkür ederim.  

Akademik hayatımın her anında üzerinde fikir alış verişine ihtiyaç duyduğum tüm hususlarda, bildiklerini ve emeğini benimle paylaşan, yine bu çalışmanın ortaya çıkmasında çok önemli katkıları olan, haya­tımın son yıllarında çok şey paylaştığım değerli ağabeyim ve dostum Yrd. Doç. Dr. Hakan ALBAYRAK'a teşekkür etmeyi bir borç bilirim. Ayrıca tezimin yazımı sırasında desteğim ve emeğini benden esirgeme­yen, çalışmaya görüşleriyle önemli katkıları olan, birlikte çalışmaktan mutluluk duyduğum, dostlarım ve çalışma arkadaşlarım, Yrd. Doç. Dr. Mücahit ÜNAL'a, Yrd. Doç. Dr. Halid ÖZKAN'a, Yrd. Doç. Dr. Ali EKİN'e, Arş. Gör. Musa İYİLER'e, Arş. Gör. Halil DURSUN'a, Arş. Gör. Meltem ERCAN'a, Arş. Gör. Sümeyra SEVİNÇ'e ve Arş. Gör. Ş.Behlül TAŞDEMİR'e teşekkür ederim.   Her zaman yanımda olan ve beni destekleyen, üzerimdeki emekle­rini hiçbir zaman ödeyemeyeceğim babam Servet KIRTILOĞLU'na, bana her zaman sevgisi ve desteğiyle güç veren eşim Av. M. Gamze KIRTILOĞLU'na, abim Serdar ve yengem Reyhan KIRTILOĞLU'na, ailemizin en zor günlerinde yanımızda olan ablam Uzm. Dr. Müjgan OR'a, teyzem Sema ŞENOCAK'a ve kuzenim Kevser'e minnet duygula­rıyla teşekkür ederim. Aile bireylerine teşekkürlerimi sunarken annemi ayrı bir yere koymanın mutluluğunu aynı zamanda üzüntüsünü bir arada yaşadığımı söyleyebilirim. Anne olmanın ne kadar kıymetli ol­duğunu anlayan ve annesinin kıymetini her zaman bilen birisi olarak sevgili annemin içimde ayrı bir yere sahip olduğunu beni tanıyan her­kes bilir. Akademik çalışmaların zorluklarının yanında bu çalışmanın devam ettiği süreçte annemi kaybetmiş olmam ona ayrı bir yer açmamı gerektirmiştir. Yaşadığı tüm sıkıntılara rağmen bize bunları yansıtma­yan bizler için hep fedakârlıklarda bulunan sevgili Annem Sayime KIRTILOĞLU'na çok şey borçlu olduğumu biliyorum. "Her şey için sana minnettarım anneciğim".  

Son olarak bu çalışmanın kitap haline gelmesinde, basımında ve diğer aşamalarında emeği geçen başta Hakan KARAASLAN olmak üzere Adalet Yayınevi çalışanlarına da teşekkür ederim.

 

Nisan 2014 - Konya Yrd. Doç. Dr. S. Serhat KIRTILOĞLU

 

 

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ................................................................................................................................. VII

İÇİNDEKİLER......................................................................................................................... IX

KİSALTMALAR CETVELİ....................................................................................................... XV

GİRİŞ....................................................................................................................................... 1

                   BİRİNCİ BÖLÜM

DEĞİŞİKLİK DAVASI HAKKINDA GENEL BİLGİLER

§ 1. DEĞİŞİKLİK DAVASININ TANIMI..................................................................................... 7

§ 2. DEĞİŞİKLİK DAVASININ GENEL PRENSİPLERİ.............................................................. 12

A.    Değişiklik Davasının Gereklilik Sebebi......................................................................... 12

1. Genel Olarak Dava Gerekliliği............................................................................... 12
2. Değişiklik Davasının Gereklilik Sebebi.................................................................. 14

B.     Değişiklik Davasının Hukuk Sistematiği İçindeki Yeri................................................. 22

C.     Değişiklik Davasının Hukuki Niteliği........................................................................... 24

D.    Değişikliği Gerektiren Öngörülemezlik Durumu ve Bu Durumun

Ortaya Çıkış Sebebi...................................................................................................... 30

§ 3. KESİN HÜKÜM KAVRAMI İLE DEĞİŞİKLİK DAVASI ARASINDAKİ İLİŞKİ...................... 37

A.    Kesin Hükmün Amacı.................................................................................................. 37

B.     Kesin Hükmün Sonucu........................................................................................... 41

C.     Değişiklik Kavramının Kesin Hüküm Üzerindeki Etkisi.............................................. 44

D.    Değişiklik Davasındaki Kesin Hüküm ve Etkisi........................................................... 49

§ 4. DAVASININ TEMEL DAYANAĞI, MEDENİ USUL HUKUKUNA HÂKİM

OLAN BAZI İLKELERLE İLİŞKİSİ VE SINIRLI SAYIDA OLMA ÖZELLİĞİ........................ 55 A.     Değişiklik Davasının Temel Dayanağı Hakkındaki Görüşler........................................ 55

1. Doğrulama Teorisi (Bestatigungstlıeorie).............................................................. 55
2. Hakkaniyete Uygun Karar Verme Gerekliliği (Billigkeitstheorie)......................... 56
3. Değerlendirme................................................................................................... 57

B.      MEDENİ USUL HUKUKUNDA HÂKİM OLAN BAZİ İLKELERLE İLİŞKİSİ..................... 58

I.     Hak Arama Hürriyeti............................................................................................ 58

II.     Hukuki Dinlenilme Hakkı Bakımından................................................................. 65

1. Genel Olarak.................................................................................................... 65
2. Değişiklik Davası ile Hukuki Dinlenilme Hakkının Bağlantısı........................ 67

III.    Usul Ekonomisi İlkesi........................................................................................... 70

IV.     Hâkimin Aydınlatma Yükümlülüğü..................................................................... 75

C.    Değişiklik Davasına Konu Olacak Taleplerin Sınırlı Sayıda Olması

Gerekliliği..................................................................................................................... 77

§ 5. KARŞILAŞTIRMALI HUKUKTA DEĞİŞİKLİK DAVASI..................................................... 83 A.     Genel Olarak Değişiklik Davasının Pozitif Dayanağı................................................... 83 B.     Alman Hukukunda Değişiklik Davası........................................................................... 84

1. Genel Olarak......................................................................................................... 84
2. Değişiklik Davasının Özellikleri............................................................................ 85

C.     İsviçre Hukukunda Değişiklik Davası........................................................................... 86

1. Genel Olarak......................................................................................................... 86
2. Değişiklik Davasının Özellikleri............................................................................ 89

D.     Avusturya Hukuku'nda Değişiklik Davası................................................................... 90

1. Genel Olarak......................................................................................................... 90
2. Değişiklik Davasının Özellikleri............................................................................ 93

§ 6. DEĞİŞİKLİK DAVASININ BENZER DAVALAR İLE KARŞILAŞTIRILMASI........................ 94

A.     Değişiklik Davası - Menfi Tespit Davası..................................................................... 94

1. Genel Olarak......................................................................................................... 94
2. Genel Anlamda Menfi Tespit Davası ile Karşılaştırılması................................... 96
3. İcra Hukukundaki Menfi Tespit Davası ile Karşılaştırılması............................... 99

B.     Değişiklik Davası - İstirdat Davası............................................................................. 102

C.     Değişiklik Davası - Sebepsiz Zenginleşme Davası..................................................... 104

D.     Değişiklik Davası - Kısmi Dava................................................................................. 108

1. Genel Olarak Kısmi Dava................................................................................... 108
2. Kısmi Dava ve Devamında Açılacak Ek Dava İle Değişiklik

Davasının Karşılaştırılması................................................................................. 113

1. Genel Talepler Açısından Karşılaştırılması................................................... 113
2. Manevi Tazminat Talepleri Açısından Karşılaştırılması............................... 122

E.      Değişiklik Davası - Belirsiz Alacak ve Tespit Davası................................................ 123

F.      Değişiklik Davası - Yargılamanın İadesi Davası......................................................... 134

§ 7. DEĞİŞİKLİK DAVASININ TEMELİNDE YER ALAN DAVA İLE İLİŞKİSİ.......................... 139 A.    Genel Olarak............................................................................................................... 139

B.     Temelde Yer Alan Davanın Değişiklik Davası Üzerinde Etkili Olduğu
Durumlar.................................................................................................................... 140

1. Değişiklik Davasında Temelde Yer Alan Davadaki Hükmün
   Değiştirilememesi........................................................................................... 140
2. Temelde Yer Alan Davada İleri Sürülen İddia ve Talepler

Hakkındaki Tespitlerin Değişiklik Davasında Bağlayıcılığı................................ 142

III.   Değişiklik Davasında Temelde Yer Alan Davada İleri Sürülmeyen

İddia ve Taleplerin Dikkate Alınma Durumu...................................................... 151

1.   Temelde Yer Alan Davada İleri Sürülebilme İmkânı Olmasına
Karşın İleri Sürülmemiş İddia ve Taleplerin Değişiklik

Davasında İleri Sürülmesi.............................................................................. 151

2.  Temelde Yer Alan Davada İleri Sürülebilme İmkânı Olmayan

İddia ve Taleplerin Değişiklik Davasında İleri Sürülmesi.............................. 154 C.     Temelde Yer Alan Davadan Bağımsız Olarak Yapılabilecek Tespitler...................... 156

1. Temelde Yer Alan Dava İle ilgili Olmayan Tespitler.......................................... 156
2. Temelde Yer Alan Dava İle ilgili Olan Tespitler................................................ 159

İKİNCİ BÖLÜM

DEĞİŞİKLİK DAVASININ ŞARTLARI, TÜRK HUKUKUNDAKİ GÖRÜNÜMÜ VE DEĞİŞİKLİK DAVASINDAKİ USUL HÜKÜMLERİ

§ 1. DEĞİŞİKLİK DAVASININ ŞARTLARI............................................................................ 165

A.    Hukuki Yarar Olması................................................................................................. 166

B.     Değişiklik Davasının Temelinde Değiştirilmesi İstenilen ve Kesin

Hüküm Etkisi Kazanmış Bir Kararın Olması............................................................ 170

1. Genel Olarak....................................................................................................... 170
2. Çekişmesiz Yargı İşleri İçin Değişiklik Davasının Söz Konusu
   Olamaması.......................................................................................................... 173

1. Genel Olarak................................................................................................. 173
2. Çocukla Kişisel İlişki Kurulmasına İlişkin Talepler

(TMK m. 183, m. 351)............................................................................... 176

III.   Kira Bedelini Yeniden Belirleme Davası............................................................. 178

C.     Değişiklik Davasına Elverişli Bir Edim Olması.......................................................... 181

D.    Önemli Fiili veya Hukuki Değişikliğin Olması......................................................... 183

1. Genel Olarak....................................................................................................... 183
2. Önemli Değişiklik Kavramı................................................................................. 190

1. Genel Olarak.................................................................................................. 190
2. Önemli Değişiklik Kavramı Hakkında İleri Sürülen Görüşler........................ 195

a.    Önemli Değişikliğin Tespitinde Miktarın Dikkate Alınması.................. 196

b.    Önemli Değişikliğin Tespitinde Belirli Bir Yüzdelik Miktarın
Dikkate Alınması.................................................................................... 197

c.    Önemli Değişikliğin Tespitinde Zaman Faktörünün Dikkate
Alınması................................................................................................. 199

d.    Önemli Değişikliğin Tespitine Yönelik Değerlendirme.......... 201

3. Önemli Değişikliğin Belirlenmesinde İlk Hükmün Etkisi.............................. 203
4. Yeni Hukuki Düzenlemelerin Önemli Değişiklik Anlamında
   Değerlendirilmesi...................................................................................... 204
5. İçtihatlardaki Değişikliklerin Önemli Değişiklik Anlamında
   Değerlendirilmesi...................................................................................... 206

3. Fiili veya Hukuki Değişiklik Kavramı................................................................. 208
4. Önemli Hukuki veya Fiili Değişikliğin Konu Olacağı Tespitler.......................... 210

E.     Değişikliğin Sonradan Doğması veya Önceki Davada İleri Sürülememiş
Olması........................................................................................................................ 213

F.     Değişikliği İstenilen Hükümdeki Öngörülemezlik Durumunun
Düzeltilmesinin Amaçlanmış Olması......................................................................... 216 G.     Değişikliğin Davanın Açılmasından Sonraya Etkili Olması........................................ 218

1. Genel Olarak....................................................................................................... 218
2. Değişikliğin Davanın Açılmasından Sonraya Etkili Olmasının
   Nedenleri............................................................................................................. 223
3. Değişikliğin Davanın Açılmasından Sonraya Etkili Olmasının

Sonuçlan........................................................................................................... 226

1. Genel Olarak.................................................................................................. 226
2. Davacının İhmali Olmadığı Durumlarda Değişikliğin Dava
   Açılmasından Sonraya Etkili Olması Sebebiyle Ortaya Çıkan
   Sonuçlar......................................................................................................... 228
3. Davacının İhmalinin Bulunduğu Durumlarda Değişikliğin Dava
   Açılmasından Sonraya Etkili Olması Sebebiyle Ortaya Çıkan
   Sonuçlar......................................................................................................... 230

IV.    Değişiklik Davasının Davanın Açılmasından Sonraya Etkili Olması

Kuralı Karşısında Adli Yardımın Önemi............................................................. 233

V.     Değişikliğin Değişiklik Davasının Açılmasından Önceye Etkili

Olduğu Durumlar........................................................................................... 235

1.   Değişikliğin Değişiklik Davasının Açılmasından Önceye Etkili
Olmasının Sebepleri................................................................................. 235

a.    Hakkaniyetin Sağlanması Amacıyla Değişikliğin Davanın
Açılmasından Önceye Etkili Olması....................................................... 235

b.    Hukuki Dinlenilme Hakkının Sağlanması Amacıyla
Değişikliğin Davanın Açılmasından Önceye Etkili Olması..................... 239

2. Değişiklik Davasının Davacısının Değişikliği Bildiği Ancak
   Değişiklik Davasını Açamadığı Durumlar...................................................... 240
3. Değişiklik Davasının Davalısının Değişikliği Bildiği Ancak
   Davacının Değişikliği Bilmediğinden Dolayı Davayı Açamadığı
   Durumlar........................................................................................................ 242

a.    Değişiklik Davasının Davalısının Şahsına İlişkin Olarak
Gerçekleşen Değişikliği Bildirim Yükümlülüğü....................................... 242

b.    Değişiklik Davasının Davalısının Bildirim Yükümlülüğünü

Yerine Getirmemesinin Sonuçları................................................. 247

4.  Değişikliğin Her İki Tarafça Bilinmediği ve Bu Sebeple

Değişiklik Davasının Açılamadığı Durumlar.................................................. 252

5.  Taraflar Arasında Anlaşmanın Bulunduğu ve Bu sebeple

Değişiklik Davasının Açılmadığı Durumlar................................................... 254

VI. Değişiklik Davasının Geçmişe Etkili Olabilmesinde Eski Hale

Getirme Kurumunun Etkisi......................................................................... 255

§ 2. TÜRK HUKUKUNDA DEĞİŞİKLİK DAVASININ POZİTİF DAYANAĞI VE

DEĞİŞİKLİK DAVASININ ORTAYA ÇIKTIĞI DURUMLAR.......................................... 263 A.    Genel Olarak............................................................................................................... 263 B.     Değişiklik Davasının Ortaya Çıktığı Durumlar.......................................................... 265

I.     Nafakaya İlişkin Taleplerdeki Durumlar............................................................. 265

1. Genel Olarak.................................................................................................. 265
2. Yoksulluk Nafakası (TMKm. 176/lll-IV)...................................................... 266
3. İştirak Nafakası (TMKm. 331)..................................................................... 268
4. Yardım Nafakasına Yönelik Talepler (TMK m. 365/IH).............................. 271

II.    Boşanma Halinde Ortaya Çıkan İrat Şeklinde Maddi Tazminat
Taleplerindeki Durum (TMK m. 176/lll-IV)....................................................... 275

İli.  Haksız Fiilden Doğan Bedensel Zararın Sonuçlarını Tayin Etmenin

Mümkün Olmadığı Durumlar (TBK m. 75, EBK m.46/11)................................ 276

IV. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Çerçevesinde

Malullük Aylığına İlişkin Davalar.................................................................... 279

1. Genel Olarak Malullük Aylığı ve Aylık Üzerindeki Değişiklik

Durumu........................................................................................................ 279

2. Malullük Aylığındaki Değişikliğin Değişiklik Davası ile

Karşılaştırılması............................................................................................ 282

§ 3. DEĞİŞİKLİK DAVASINDAKİ USUL HÜKÜMLERİ............................................. 285

Görev.......................................................................................................................... 285 Yetki........................................................................................................................... 286 Taraflar...................................................................................................................... 291

Yargılama Giderleri..................................................................................................... 292

Değişiklik Davasının Açılma Süresi........................................................................... 294

1. Genel Olarak....................................................................................................... 294
2. Türk Hukuku'ndaki Değişiklik Davası Halleri İçin Ortaya Çıkan

Süreler............................................................................................................... 296

 

Yorum yapabilmek için üye girişi yapmalısınız, üye değilseniz tıklayınız...