Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Medeni Usul Hukukunda Tarafların Duruşmaya Gelmemesi
Medeni Usul Hukukunda Tarafların Duruşmaya Gelmemesi
Ömer ULUKAPI
Sayfa Sayısı
:
181
Kitap Ölçüleri
:
21x18 cm
Basım Yılı
:
1997
ISBN NO
:
9755430504
80,00
TL
ÖNSÖZ
Uyuşmazlığa düşen taraflar kural olarak devletin yargı mercilerine başvurarak sözkonusu uyuşmazlığın çözümlenmesini talep ederler. Tarafların amacı adaletli ve hakkaniyete uygun bir karar elde etmektir. Bu şekildeki bir kararın elde edilmesi anayasal bir hak olan iddia ve savunma hakkının sağlanmasıyla elde edilebilir. Modern hukuk sistemlerinde bu anlayışın sergilendiği normatif düzenlemelere yer verildiği görülmektedir. Ülkemizde de, iddia ve savunma hakkı Anayasa ile teminat altına alınmıştır. Buna göre, herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma hakkına sahiptir (AY.m.36/1). Bu hakkın doğal görünümü davada tarafların dinle-nilmesidir. Her davada kural olarak duruşma yapılması ve tarafların bu duruşmaya usulüne uygun çağırılması (davet edilmesi) zorunludur (AY.m.36; m. 73). Mahkeme, tarafları usulüne uygun bir biçimde duruşmaya çağırmadan (davet etmeden) hükmünü veremez. Öte yândan, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu sistemine göre, taraflar davayı yürütmek zorunda olmadıkları gibi açılmış olan davayı takibe de zorlanamazlar. Taraflar duruşmaya gelmedikleri takdirde, Kanunun tarafların duruşmaya gelmemesine ilişkin öngördüğü müeyyideye katlanmak zorunda kalacaklardır.
İşte, Medeni Usul Hukukunda Tarafların Duruşmaya Gelmemesi adını verdiğimiz bu monografik çalışma ile davada tarafların duruşmaya gelmemesine ilişkin sorunlar tek tek ele alınarak çözüm önerileri getirilmeye çalışılmıştır. Sözkonusu çalışmanın esprisi büyük çapta 3156 sayılı Kanunla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda bu konuda yapılan değişikliklerin etkisi olmuştur. Bilindiği gibi, 3156 sayılı Kanunla gıyap müessesesi yürürlükten kaldırılmış ve onun yerine davada bir tarafın duruşmaya gelmemesine yönelik yokluk kavramına yer verilerek temel yapı değişikliği getirilmiştir. İki tarafın duruşmaya gelmemesi ve buna bağlanan sonuçlarda da bir takım düzenlemelere yer verilmiştir. Bu çalışmamızda 3156 sayılı Kanunun tarafların duruşmaya gelmemesine yönelik getirilen hükümlerin yürürlüğüne ilişkin geçiş evresindeki davaların akıbetine ilişkin sorunlar üzerinde de durulmuştur. Çalışmanın salt teorik bazda kalma-
smı engellemek ve uygulamaya da ışık tutmak amacıyla mahkeme kararlarına da geniş şekilde yer verilmiştir.
Bu vesileyle, sözkonusu çalışmanın oluşması ve akademik hayatımın her aşamasında benden yakın ilgi ve desteklerini hiç esirgemeyen, kendilerine şükran ve minnet duygusu ile bağlı olduğum değerli hocam Prof. Dr. Ejder YILMAZ\′a teşekkürlerimi arzediyorum. Akademik hayatımın başlangıcından itibaren bütün aşamalarda çok büyük yardımlar gördüğüm değerli hocam Prof. Dr. Ramazan ARSLAN\′a minnet ve şükranlarımı sunmayı yerine getirilmesi gereken zevkli bir görev sayıyorum. Değerli yapıcı eleştirileriyle incelememe olumlu katkıda bulunan Prof. Dr. Mehmet ÜNAL ile Prof. Dr. Rıza AYHAN\′a teşekkürü bir borç bilirim.
Ayrıca, bu çalışmam esnasında her türlü müşküllerimi büyük bir sabırla paylaşan, çalışmanın tamamlanması için gerekli özveri ve teşviklerini hiç esirgemeyen sevgili eşim Nurdan ve değerli varlıklarım kızlarım Hande ile Emine\′ye en içten sevgilerimi sunmayı borç bilirim. Yine, bu çalışmanın zenginleşmesi amacıyla yargıtay kararlarının taranmasında yardımcı olan master öğrencilerim Av. Fatiha TAŞPINAR ile Av. Ahmet GÜCÜYENER\′e, hukuk alanındaki eserleri yayınlamayı kendilerine görev addeden, bu tutumuyla bizlere cesaret veren MİMOZA Basım Yayım ve Dağıtım AŞ ve onların değerli yöneticilerine teşekkür ediyorum.
Konya, 11 Nisan 1997
Yrd.Doç.Dr. Ömer ULUKAPI
GİRİŞ
1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu 1980 yılından sonra iki önemli değişiklik geçirmiştir. Bunlardan ilki, 18.7.1981 tarih ve 2494 sayılı Kanunla gerçekleştirilmiştir\′1>. Bu kanun 38 madde ve bir geçici maddeden ibarettir, îkinci önemli değişiklik, 3156 sayılı Kanunla meydana gelmiştir12\′. Sözkonusu değişiklikler 5.4.1985 tarihinde yürürlüğe girmiştir\′3\′. Kanunun geçici maddesi gereğince, 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun değiştirilen hükümleri, 3156 sayılı Kanunun yürürlük tarihi olan 5.4.1985 tarihinden itibaren açılacak davalarda uygulanmaktadır. Yine aynı geçici maddenin 2.fıkrası hükmü gereğince, 3156 sayılı Kanunda değişiklik yapan bir kısım hükümler Kanunun yürürlüğünden önceki mevcut dava ve işler hakkında uygulanacaktır.
3156 sayılı Kanunun, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına gönderilen genel gerekçesinde şu hususlara yer verilmiştir: \"1927yılından beri uygulamada bulunan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun bazı maddelerinde zaman zaman değişiklikler yapılmış olmasına rağmen, şikayet konusu olan ve günün şartlarına uymayan maddelerin bulunduğu kuşkusuzdur. Bu nedenle Kanunun tümden ele alınarak yeniden düzenlenmesi gerekli görülmekle birlikte, geniş kapsamlı bir tasarının hazırlanıp kanunlaştırılmasının uzun zaman alacağı gözönünde bulundurularak davalara sürat kazandırmak ve tarafların davaları sebepsiz uzatmalarına engel olmak amacıyla bazı maddelerde değişiklik yapılması ve Kanuna yeni madde eklenmesi yoluna gidilmiş, ekonomik ve sosyal şartlar da dikkate alınarak bu tasarı hazırlanmış bulunmaktadır. Kanunda yapılan bazı değişiklikler de 2494 sayılı Kanunla getirilen değişikliklere uyum sağlanması amacıyla yapılmıştır\"l(4).
Hükümet gerekçesinde de belirtildiği gibi, 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda bugüne kadar 3156 sayılı Kanun da dahil olmak üzere tam 24 kez değişikliğe uğramıştır\′5\′. Bu değişikliklerin amacı; davalara sürat kazandırmak, tarafların davaları sebepsiz uzatmalarına engel olmak, ekonomik ve sosyal şartlardaki değişikliklere ayak uydurmak olduğu şeklinde özetlenebilir.
(1) (2) f )
(5)
RG., 18.7.1981, S. 17404.
RG., 5.3.1985, S. 18685.
1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair 3156
sayılı Kanun m.27.
1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair 3156
sayılı Kanun (RG., 5.3.1985, S. 18685).
Bkz. Kuru, B./ YDnıaz, E./ Arslan, R., Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu ve İlgili
Mevzuat, B. 14, Ankara 1996, s. 18.
Hakkını aramak için mahkemelere müracaat eden kişilerin bu haklarım ve mahkemelerde uygulanacak usul kurallarını gösteren kanunların, toplumun ekonomik ve sosyal hayat şartlarının gözönüne alınarak günün şartlarma uygun hale getirilmesi inkar edilemez bir gerçektir. Genel nitelikteki kanunlarda yapılacak kısmi değişikliklerde izlenecek yol bakımından iki husus akla gelebilir: Bunlardan birincisi, uygulamada görülen aksaklıkları ve ihtiyaçları gidermek amacı ile bazı maddeleri değiştirmek veya kanuna yeni maddeler eklemektir. İkincisi ise, günün ekonomik, sosyal ve mali şartlarını ve de uygulamadaki aksaklıkları gözönüne almak suretiyle bir sistem içerisinde yeni bir kanun oluşturmaktır. Bugüne kadar kanun koyucu, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu açısından birinci yolu (yani, bazı maddelerin değiştirilmesi yolunu) ön planda tutmuştur. 3156 sayılı Kanun Tasarısındaki Hükümet gerekçesinde de, 2494 sayılı Kanun açısından değişikliklerin esaslı ve geniş kapsamlı bir hazırlığa dayanmaksızın gerçekleştirildiği ve böylece değişikliklerin, Kanunda yeni değişikliklerin gerçekleştirilmesi ihtiyacını gerektirdiği vurgulanmıştır.
Günümüzde, ülkemizdeki nüfus sayısındaki artış, teknolojinin gerektirdiği bir takım sosyal ve ekonomik sorunlar, kişiler arasmda anlaşmazlıklara yol açmakta ve bu da mahkemelerimizin yükünü oldukça ağırlaştırmaktadır. Kanunlarda yapılacak değişikliklerin, toplumun sosyal, ekonomik ve psikolojik bir takım özelliklerini gözönüne alarak gerçekleştirmektir. Bu amaçla, Usul Kanunlarında yapılacak değişikliklerle de adaletin, süratle ve en az masrafla gerçekleştirilmesi amacıyla bir sistem içerisinde yürütmek yerinde olacaktır. Aksi takdirde, kanun koyucunun iki-üç yılda bir kanunun bazı maddelerini değiştirmek suretiyle soruna çözüm getirmeye çalışması geçici bir çözümden öteye geçemeyeceğini vurgulamak isteriz.
1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair 3156 sayılı Kanun, inceleme konumuz olan, tarafların duruşmaya gelmemesi açısından önemli yenilikler getirmiştir. Bu yenilikleri aşağıda ayrıntılı bir şekilde açıklayacağız.
Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunumuzun sistemine göre, kural olarak, her davada duruşma yapılması ve tarafların duruşmaya çağırılması (davet edilmesi) zorunludur. Başka bir deyişle, Kanunun gösterdiği bazı istisnalar (örneğin; m. 36/ I; 105/ II; 372)<6) dışında, hakim tarafları dinlemeden yahut iddia ve savunmalarım beyan etmeleri için kanuna uygun biçimde davet etmeden hükmünü ve-
Aynca bkz.İİK m. 18/ III; 258/ II.
remez (AY.m.36; m.73). Yine Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu sistemine göre, tarafların duruşmaya zorla getirilmeleri sözkonusu olmadığından, davaları takip, kişilerin iradesine bırakılmıştır. Bunun sonucu, taraflardan biri yahut her ikisi de davasını takip etmeyebilir. Fakat bu durumda, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda öngörülmüş olan sonuçlara katlanmak zorunda kalacaklardır. Bu itibarla, taraflardan birinin duruşmaya gelmemesi ile her iki tararın da duruşmaya gelmemesini Kanun ayrı ayrı düzenlemiş ve bunlara farklı sonuçlar bağlamıştır.
3156 sayılı Kanun*7\′ ile, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunun gıyap müessesesini düzenleyen 398-408 ve 410-412. maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır. Bunun sonucu Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun gıyap şeklindeki onbirinci fasih başlığı İşlemden Kaldırma ve Davanın Açılmamış Sayılması şeklinde değiştirilmiştir.
Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 3156 sayılı Kanunla değişik (tahkikatın yapılabilmesi için taraflara çıkarılacak çağın kağıdını düzenleyen) 213. maddesi ve yargılama için çıkarılacak çağın kağıdım düzenleyen 377. maddesi hükümleri 5.4.1985 tarihinden sonra açılan davalarda uygulama alam bulacaktır. Zira, 3156 sayılı Kanunun geçici maddesine göre, 10\′86 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun, 3156 sayılı Kanunla değiştirilen hükümleri, aynı maddenin ikinci fıkrasında belirtilen istisnalar dışında, Kanunun yürürlük tarihi olan 5.4.1985 tarihinden itibaren açılacak davalara uygulanacaktır şeklinde hükme bağlamıştır. Bu itibarla, 5.4.1985 tarihinden önce açılmış davalar bakımından 3156 sayılı Kanunun 25. maddesi ile yürürlükten kaldırılan eski gıyap müessesesi (Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun yürürlükten kaldırılan 398-408, 410-412, 563-564 ve 510. maddeleri) aynen (eskisi gibi) uygulanmaya devanı edilecektir\′8\′. Ancak, 3156 sayılı Kanunun yürürlüğünden sonra açılan davalar bakımından, taraflardan birinin duruşmaya gelmemesi halinde yargılamaya gelmeyen tarafın yokluğunda devam edilecektir.
Usulüne uygun bir şekilde çağırılmış olmasına rağmen her iki taraf da oturuma (duruşmaya) gelmez ya da gelip davayı takip etmeyeceklerim bildirirlerse, mahkemece dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilir (m. 409)(9).
Çalışmamızda davada tarafların duruşmaya gelmemesine ilişkin sorunlar incelenecektir. Bu amaçla; birinci bölümde, davada taraf kavramı ve taraf teşkili
(7) 3156s.K.m.25.
(8> Bkz. aşa. II. Bölüm, § 3, D, II, 2.
<\" Bkz. aşa. II. Bölüm, § 4, C.
ile tarafların duruşmaya çağırılmasına ilişkin hususlar incelenecektir. İkinci bölüm, tarafların duruşmaya gelmemesi konusuna tahsis edilmiş olup, bu bölüm içerisinde birinci alt ayırım şeklindeki, bir tarafın duruşmaya gelmemesi ile ikinci alt ayırım iki tarafın duruşmaya gelmemesi konuları üzerinde durulacaktır. Sözkonu-su ikinci alt ayırım içerisinde dosyanın işlemden kaldırılması ve davanın yenilenmesi bahisleri işlenecektir. Üçüncü bölümde, tarafların duruşmaya gelmemesine ilişkin özel durumlar başlığı altmda isticvap ve yemin için tarafların duruşmaya çağrılması ve bunlara bağlanmış sonuçlar incelenecektir. Çalışma üzerinde durulan konuların genel bir değerlendirmesini içeren sonuç bölümüyle bitecektir.
İÇİNDEKİLER
Sayfa No:
ÖNSÖZ V
KISALTMALAR XV
GİRİŞ 1
BİRİNCİ BÖLÜM
DAVADA TARAF VE TARAF TEŞKİLİ
§ 1-DAVADA TARAF 9
A. DAVADA TARAF KAVRAMI 9
I. Genel Olarak 9
II. Taraf Kavramı Konusundaki Görüşler 11
1. Maddi Hukuk Taraf Kavramı 11
2. Şeklî Taraf Kavramı 12
3. İşlevsel (Fonksiyonel) Taraf Kavramı 15
III. Görüşümüz 16
B. DAVADA TARAF KAVRAMI İLE TARAFLARA İLİŞKİN
DAVA ŞARTLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ 17
§ 2-DAVADA TARAF TEŞKİLİ 20
A. DAVADA TAHKİKAT VE TARAF TEŞKİLİ 20
I. Genel Olarak 20
II. Tahkikatın Yapılış Biçimi 21
1. Oturum 21
2. Tarafm Teşkili (Duruşmanın Yapılması) 21
3. Tarafların Duruşmaya Çağırılması (Davet Edilmesi) 23
a) İlk Duruşmaya Çağın (Davet) 25
b) Sonraki Duruşmalara Çağırma 26
aa) Bir Önceki Oturumda Tefhim Suretiyle 26
bb) Bir Tarafm Ölümü Halinde 26
cc) Davaya Vekaletin Sona Erdiği Hallerde 27
aaa) Vekilin İstifası Halinde 27
bbb) Vekilin Azli Halinde 28
ccc) Vekilin Ölümü Halinde 29
dd) İşlemden Kaldırılan Davanm Yenilenmesi Halinde 29
ee) Bozma Kararmdan Sonra Duruşmaya Çağırma 29
B. YARGILAMA VE HÜKÜM SAFHASINDA TARAF TEŞKİLİ 30
I. Genel Olarak 30
II. Sözlü Yargılama ve Hüküm İçin Taraflara Çağın Kağıdı
(Davetiye) Çıkarılması 30
C. DURUŞMA GÜNÜNÜN VE SAATİNİN BELİRLENMESİ 32
I. Duruşma Gününün Belirlenmesi 32
II. Duruşma Saatinin Belirlenmesi 32
İKİNCİ BÖLÜM
TARAFLARIN DURUŞMAYA GELMEMESİ
BİRİNCİ ALT BÖLÜM
BİR TARAFIN DURUŞMAYA GELMEMESİ
§ 3-BİR TARAFIN DURUŞMAYA GELMEMESİ 39
A. GENEL OLARAK 39
B. 3156 SAYILI KANUNLA HUKUK USULÜ MUHAKEMELERİ
KANUNUNDA BU KONUDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER 40
C. 5.4.1985 TARİHİNDEN SONRA AÇILAN DAVALAR
BAKIMINDAN DAVANIN DURUŞMAYA GELMEYEN
TARAFIN YOKLUĞUNDA DEVAM EDİLMESİ 41
I. Yokluk Kavramı 41
II. Tarafların Usulüne Uygun Olarak Duruşmaya Çağırılması
(Davet Edilmesi) 42
1. Çağın Kağıdının (Duruşma Davetiyesinin) Çıkarılması 42
2. Çağın Kağıdının Gerekli Açıklamayı (Meşruhatı) İçermesi 43
3. Çağın Kağıdının (Duruşma Davetiyesinin) Muhtevası 44
4. Tebligatın Geçerli Olması 45
III. Tarafın Duruşmaya Gelmemesi 47
1. Geçerli Bir Mazeret (Sebep) Olmaksızın Duruşmaya Gelmeme.. 47
2. Geçerli Mazeretin Bulunması Halinde Duruşmaya Gelmeme 48
3. Geçerli Mazeret Sayılabilecek Haller 48
a) Ağır Hastalık 48
b) Mücbir Sebep 49
c) Tarafın Yurt Dışında Bulunması 49
d) Vekil ile Takip Edilen Davalarda Vekilin Elinde Olmayan
Nedenlerle Süreyi Kaçırmış Olması 49
4. Müeyyidesi (Sonucu) 50
a) Tarafın Duruşmadan Önce Mazeret Bildirmiş Olması 50
b) Tarafın Duruşmadan Sonra Mazeret Bildirmiş Olması 51
IV. Tarafın Yokluğunda Hüküm Verilmesi 52
V. Duruşmaya Gelen Tarafın Yokluğunda Duruşmanın
Yapılabileceği İstisnai Haller 52
1. Duruşmada Uygun Olmayan Davranışta Bulunulması Halinde ... 53
2. Davanın Layıkiyle (Usulüne Uygun) Takip Edilmemesi Halinde 53
3. Davada Teminat Yatırması Gereken Tarafın Teminat
Yatırıncaya Kadar Duruşmaya Alınmaması 55
VI. Dava Arkadaşlığında Tarafın Duruşmaya Gelmemesi 56
1. Genel Olarak 56
2. Mecburi Dava Arkadaşlığında Tarafın Duruşmaya Gelmemesi.. 57
a)Mecburi Dava Arkadaşlarının Duruşmaya Gelmemesi
Konusundaki Görüşler 59
aa) Yabancı Hukuk Düzenlerinde 59
aaa) Mecburi Dava Arkadaşlarından Bir Kısmının Davayı Takip Etmemesi Halinde Devam Eden Dava Arkadaşları Tarafından Temsil Edildiği
Konusundaki Görüşler 59
aaaa) Yansıma Etkisi Görüşü 59
bbbb) Dava Takipçisi Görüşü 60
cccc) Gerçek Temsil Görüşü 60
dddd) Zahiri (Görünüşte) Temsil Görüşü 61
bbb) Mecburi Dava Arkadaşlarının Tamamının Davayı
Takip Etmemesi 61
bb) Türk Hukukunda 62
3. İhtiyari Dava Arkadaşlığında Tarafın Duruşmaya Gelmemesi.... 65
VII. Davaya Müdahale Halinde Tarafın Duruşmaya Gelmemesi 66
VIII. Davanın Üçüncü Şahsa İhbarı Halinde Tarafın Duruşmaya
Gelmemesi 69
IX. Müddeabihin Temliki Halinde Tarafın Duruşmaya Gelmemesi 70
X. Vekilin Duruşmaya Gelmemesi 72
XI. Kanuni Temsilcinin Duruşmaya Gelmemesi 75
XII. Cumhuriyet Savcısının Duruşmaya Gelmemesi 76
XIII. Davacının Davasını Geri Almasına Muvafakat Edilmemesi Halinde.... 78 D. 5.4.1985 TARİHİNDEN ÖNCE AÇILMIŞ BULUNAN DAVALAR BAKIMINDAN TARAFLARDAN BİRİNİN DURUŞMAYA
GELMEMESİ 79
I. Genel Olarak 79
II. Bu Konudaki Görüşler 79
1. Eski Davalar (5.4.1985 Tarihinden Önce Açılmış Olan Davalar)
Bakımından \"Gıyap Müessesesinin\" Uygulanmayacağı Görüşü 79
a) Gıyap Kararı Uygulanması Durumunun Ortaya Çıkmamış
Olması 80
b) Bir Tarafa 5.4.1985 Tarihinden Önce Gıyap Davetiyesi
Çıkarılmış Fakat Duruşmanın 5.4.1985 Tarihinden Sonra
Olması 81
aa) Kendisine 5.4.1985 Tarihinden Önce Gıyap Davetiyesi
Çıkarılmış Tarafm Bu Tarihten Sonraki Duruşmalara
Gelmiş Olması 81
bb) Kendisine 5.4.1985 Tarihinden Önce Gıyap Davetiyesi Çıkarılmış Tarafm Bu Tarihten Sonraki Duruşmalara
Gelmemiş Olması , 81
c) Bir Taraf Hakkında Verilen Gıyap Kararının 5.4.1985
Tarihinden Önce Kesinleşmiş Olması 82
2. Eski Davalar (5.4.1985 Tarihinden Önce Açılmış Olan Davalar)
Bakımından \"Gıyap Müessesesinin\" Uygulanacağı Görüşü 82
III. Yargılamanın Gıyapta Yapılması 84
1. Genel Olarak 84
2. Yargılamanın Gıyapta Yapılabilmesinin Şartlan 86
a) Taraflardan Birinin Duruşmaya Gelmesi 86
b) Karşı Tarafın Duruşmaya Gelmemiş Olması 87
aa) Karşı Tarafın Usulüne Uygun Duruşmaya Davet Edilmesi.. 87
bb) Karşı Tarafın Duruşmaya Gelmemiş Olması 87
cc) Duruşmaya Gelmemiş Sayılma Hali 89
c) Mahkemenin Gıyap Kararı Vermiş Olması 89
d) Gıyap Kararı Kaldırılmış Olmamalıdır 90
3. Gıyap Kararının Kesinleşmesinin Hükümleri 90
a) Gaibin Yargılamaya Kabul Olunmaması 91
b) Gaibin Delillerinin Dikkate Alınmaması 91
c) İddia ve Savunmanın Değiştirilememesi 92
d) Karşı Tarafın İleri Sürdüğü Vakıaların İkrar Edilmiş
Sayılabilmesi 93
e) Hükmün Gıyapta Verilmesi 93
E. BASİT YARGILAMA USULÜNÜN UYGULANDIĞI
DAVALARDA TARAFLARIN DURUŞMAYA GELMEMESİ 94
İKİNCİ ALT BÖLÜM
İKİ TARAFIN DURUŞMAYA GELMEMESİ
4-DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI 99
A. GENEL OLARAK 99
B. 3156 SAYILI KANUNLA HUKUK USULÜ MUHAKEMELERİ
KANUNUNDA BU KONUDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER 100
C. DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASINI GEREKTİREN
HALLER 101
I. İki Tarafin Duruşmaya Gelmemesi 101
1. Dava Arkadaşlığında Dosyanın İşlemden Kaldırılması 103
2. Vekilin Duruşmaya Gelmemesi Halinde Dosyanın İşlemden
Kaldırılması 106
3. Kanuni Temsilcinin Duruşmaya Gelmemesi 107
4. Savcılar Tarafından Açılan Davalarda Dosyanın İşlemden
Kaldırılması 108
5. Müddeabihin Temliki Halinde Dosyanın İşlemden Kaldırılması 108
6. Davacının Teminat Gösterme Yükümlülüğü Olduğu Hallerde
Teminat Göstermemesi 109
7. Davaya Müdahale Halinde Dosyanın İşlemden Kaldırılması 109
8. Davacının Davasım Geri Almasına Davalının Muvafakat
Etmemesi Halinde Dosyanın İşlemden Kaldırılması 110
II. İki Tarafın Duruşmaya Gelip de Davayı Takip Etmeyeceklerini
Bildirmeleri 110
1. Taraflardan Birinin Oturuma Gelmesi Hafinde Gelen Taraf
Açıkça Davayı Takip Etmeyeceğim Bildirirse 111
2. Taraflardan Birinin Oturuma Gelmesi Halinde Gelen Taraf
Davayı Takip Edeceğini Açıkça Bildirmezse 111
3. Davaya Taraflardan Birinin Yokluğunda Devam Edildiği Hallerde .112
a. 5.4.1985 Tarihinden Sonra Açılan Davalar Bakımından
Davaya Taraflardan Birinin Yokluğunda Devam Edildiği
Hallerde 112
b. 5.4.1985 Tarihinden Önce Açılmış Olan Davalar Bakımından
Davaya Taraflardan Birinin Gıyabında Devam Edildiği
Hallerde 112
III. Duruşmada Belirlenen Dava Değeri Üzerinden Noksan Dava
Harcımn İlgili Tarafça Tamamlanmaması 112
IV. Oturum Günün Belli Edilmesi İçin Tarafların Başvurması Gereken
Hallerde Gün Tespit Ettirilmemiş Olması Halinde 114
1. Yargıtaym Bozma Kararı Üzerine Dosyanın İşlemden
Kaldırılması 115
2. Layihalar Aşaması Bakımından 117
3. Yargı Yerini Belirten Kararın Mahkemeye Gelmesinden
İtibaren Bir Ay İçinde Duruşma Gününün Tespit Ettirilmemiş
Olması 118
4. Mahkemenin Bir Davaya Bakmasında Hukuki Engel Çıkmış
Olması 118
5. 5.4.1985 Tarihinden Önce Açılmış Bulunan Davalar
Bakımından Taraflardan Birinin Duruşmaya Gelmemesi 119
D. DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI KARARI 120
E. DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASININ SONUÇLARI 123
I. Derdestlik Hali 123
II. İhtiyati Haciz ve İhtiyati Tedbir Kararları Bakımından Etkisi 124
1. İhtiyati Haciz Kararı Bakımından 124
2. İhtiyati Tedbir Kararı Bakımından 125
III. Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süreler Bakımından 125
1. Zamanaşımı Bakımından 125
2. Hak Düşürücü Süreler Bakımından 126
F. DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASINA KARAR
VERİLMEYECEK HALLER 127
I. Genel Olarak 127
II. Kadastro Mahkemelerinde Tarafların Duruşmaya Gelmemesi 128
III. Tahkim Yoluyla Çözümlenen Uyuşmazlıklarda Tarafların
Duruşmaya Gelmemesi 129
IV. İcra Tetkik Merciinde Şikâyetin İncelenmesinde 130
§ 5-DAVANIN YENİLENMESİ 132
A. GENEL OLARAK 132
B. 3156 SAYILI KANUNLA HUKUK USULÜ MUHAKEMELERİ
KANUNUNDA BU KONUDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER 132
C. YENİLEME KAVRAMI 133
D. YENİLEME TALEBİ 134
E. YENİLEME SÜRESİ 136
I. 5.4.1985 Tarihinden Sonra Açılan Davalar Bakımından 137
II. 5.4.1985 Tarihinden Önce Açılmış Bulunan Davalar Bakımından... 138
F. YENİLEME SAYISI 138
I. Genel Olarak 138
II. 5.4.1985 Tarihinden Sonra Açılan Davalar Bakımından 138
III. 5.4.1985 Tarihinden Önce Açılmış Bulunan Davalar Bakımından... 140
G. DAVANIN YENİLENMESİNDE HARÇ SORUNU 141
H. YENİLEME TALEBİNİN BİÇİMİ (ŞEKLİ) 142
§ 6- DAVANIN AÇILMAMIŞ SAYILMASI KARARI VE SONUÇLARI 142
A. GENEL OLARAK 142
B. DAVANIN AÇILMAMIŞ SAYILMASI KAVRAMI 143
C. DAVANIN AÇILMAMIŞ SAYILMASININ HUKUKİ NİTELİĞİ... 143
I. Davanın Açılmamış Sayılmasının Yaptırım (Müeyyide) Niteliği.... 144 II. Davanın Açılmamış Sayılması Müeyyidesi Sadece Kanunda
Öngörülen Haller İçin Uygulanır 145
III. Davanın Açılmamış Sayılması Nihai Bir Karardır 145
D. DAVANIN AÇILMAMIŞ SAYILMASINA KARAR VERİLECEK
HALLER 145
I. HUMK.m.67\′ye Göre 146
II. HUMK.m.l93\′eGöre 146
1) Dava Dilekçesindeki Kanuni Noksanlıklar Nedeniyle Davanın
Açılmamış Sayılması 146
2) Görevsizlik ve Yetkisizlik Nedeniyle Davanın Açılmamış
Sayılması 147
III. HUMK.m.l94\′e Göre 147
IV. Davanın Üç ay İçinde Yenilenmemesi Halinde 148
V. Davanın Üçüncü Defa Takipsiz Bırakılması Halinde 148
E. VERİLECEK KARARIN KAPSAMI 148
F. DAVANIN AÇILMAMIŞ SAYILMASI KARARININ SONUÇLARI... 149
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TARAFLARIN DURUŞMAYA GELMEMESİNE İLİŞKİN ÖZEL DURUMLAR
§ 7- TARAFLARIN DURUŞMAYA GELMEMESİNE İLİŞKİN ÖZEL
DURUMLAR 155
A. GENEL OLARAK 155
B. TARAFLARIN İSTİCVABI (SORGUYA ÇEKİLMESİ) HALİNDE . 155
I. Genel Olarak 155
II. 3156 Sayılı Kanunun Getirdiği Sistem 157
III. 3156 Sayılı Kanundan Önceki Sistem 159
C. TARAF YEMİNİ HALİNDE 160
I. Genel Olarak 160
II. 3156 Sayılı Kanunun Getirdiği Sistem 161
III. 3156 Sayılı Kanundan Önceki Sistem 162
SONUÇ 165
BİBLİYOGRAFYA 171
Uyuşmazlığa düşen taraflar kural olarak devletin yargı mercilerine başvurarak sözkonusu uyuşmazlığın çözümlenmesini talep ederler. Tarafların amacı adaletli ve hakkaniyete uygun bir karar elde etmektir. Bu şekildeki bir kararın elde edilmesi anayasal bir hak olan iddia ve savunma hakkının sağlanmasıyla elde edilebilir. Modern hukuk sistemlerinde bu anlayışın sergilendiği normatif düzenlemelere yer verildiği görülmektedir. Ülkemizde de, iddia ve savunma hakkı Anayasa ile teminat altına alınmıştır. Buna göre, herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma hakkına sahiptir (AY.m.36/1). Bu hakkın doğal görünümü davada tarafların dinle-nilmesidir. Her davada kural olarak duruşma yapılması ve tarafların bu duruşmaya usulüne uygun çağırılması (davet edilmesi) zorunludur (AY.m.36; m. 73). Mahkeme, tarafları usulüne uygun bir biçimde duruşmaya çağırmadan (davet etmeden) hükmünü veremez. Öte yândan, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu sistemine göre, taraflar davayı yürütmek zorunda olmadıkları gibi açılmış olan davayı takibe de zorlanamazlar. Taraflar duruşmaya gelmedikleri takdirde, Kanunun tarafların duruşmaya gelmemesine ilişkin öngördüğü müeyyideye katlanmak zorunda kalacaklardır.
İşte, Medeni Usul Hukukunda Tarafların Duruşmaya Gelmemesi adını verdiğimiz bu monografik çalışma ile davada tarafların duruşmaya gelmemesine ilişkin sorunlar tek tek ele alınarak çözüm önerileri getirilmeye çalışılmıştır. Sözkonusu çalışmanın esprisi büyük çapta 3156 sayılı Kanunla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda bu konuda yapılan değişikliklerin etkisi olmuştur. Bilindiği gibi, 3156 sayılı Kanunla gıyap müessesesi yürürlükten kaldırılmış ve onun yerine davada bir tarafın duruşmaya gelmemesine yönelik yokluk kavramına yer verilerek temel yapı değişikliği getirilmiştir. İki tarafın duruşmaya gelmemesi ve buna bağlanan sonuçlarda da bir takım düzenlemelere yer verilmiştir. Bu çalışmamızda 3156 sayılı Kanunun tarafların duruşmaya gelmemesine yönelik getirilen hükümlerin yürürlüğüne ilişkin geçiş evresindeki davaların akıbetine ilişkin sorunlar üzerinde de durulmuştur. Çalışmanın salt teorik bazda kalma-
smı engellemek ve uygulamaya da ışık tutmak amacıyla mahkeme kararlarına da geniş şekilde yer verilmiştir.
Bu vesileyle, sözkonusu çalışmanın oluşması ve akademik hayatımın her aşamasında benden yakın ilgi ve desteklerini hiç esirgemeyen, kendilerine şükran ve minnet duygusu ile bağlı olduğum değerli hocam Prof. Dr. Ejder YILMAZ\′a teşekkürlerimi arzediyorum. Akademik hayatımın başlangıcından itibaren bütün aşamalarda çok büyük yardımlar gördüğüm değerli hocam Prof. Dr. Ramazan ARSLAN\′a minnet ve şükranlarımı sunmayı yerine getirilmesi gereken zevkli bir görev sayıyorum. Değerli yapıcı eleştirileriyle incelememe olumlu katkıda bulunan Prof. Dr. Mehmet ÜNAL ile Prof. Dr. Rıza AYHAN\′a teşekkürü bir borç bilirim.
Ayrıca, bu çalışmam esnasında her türlü müşküllerimi büyük bir sabırla paylaşan, çalışmanın tamamlanması için gerekli özveri ve teşviklerini hiç esirgemeyen sevgili eşim Nurdan ve değerli varlıklarım kızlarım Hande ile Emine\′ye en içten sevgilerimi sunmayı borç bilirim. Yine, bu çalışmanın zenginleşmesi amacıyla yargıtay kararlarının taranmasında yardımcı olan master öğrencilerim Av. Fatiha TAŞPINAR ile Av. Ahmet GÜCÜYENER\′e, hukuk alanındaki eserleri yayınlamayı kendilerine görev addeden, bu tutumuyla bizlere cesaret veren MİMOZA Basım Yayım ve Dağıtım AŞ ve onların değerli yöneticilerine teşekkür ediyorum.
Konya, 11 Nisan 1997
Yrd.Doç.Dr. Ömer ULUKAPI
GİRİŞ
1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu 1980 yılından sonra iki önemli değişiklik geçirmiştir. Bunlardan ilki, 18.7.1981 tarih ve 2494 sayılı Kanunla gerçekleştirilmiştir\′1>. Bu kanun 38 madde ve bir geçici maddeden ibarettir, îkinci önemli değişiklik, 3156 sayılı Kanunla meydana gelmiştir12\′. Sözkonusu değişiklikler 5.4.1985 tarihinde yürürlüğe girmiştir\′3\′. Kanunun geçici maddesi gereğince, 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun değiştirilen hükümleri, 3156 sayılı Kanunun yürürlük tarihi olan 5.4.1985 tarihinden itibaren açılacak davalarda uygulanmaktadır. Yine aynı geçici maddenin 2.fıkrası hükmü gereğince, 3156 sayılı Kanunda değişiklik yapan bir kısım hükümler Kanunun yürürlüğünden önceki mevcut dava ve işler hakkında uygulanacaktır.
3156 sayılı Kanunun, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına gönderilen genel gerekçesinde şu hususlara yer verilmiştir: \"1927yılından beri uygulamada bulunan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun bazı maddelerinde zaman zaman değişiklikler yapılmış olmasına rağmen, şikayet konusu olan ve günün şartlarına uymayan maddelerin bulunduğu kuşkusuzdur. Bu nedenle Kanunun tümden ele alınarak yeniden düzenlenmesi gerekli görülmekle birlikte, geniş kapsamlı bir tasarının hazırlanıp kanunlaştırılmasının uzun zaman alacağı gözönünde bulundurularak davalara sürat kazandırmak ve tarafların davaları sebepsiz uzatmalarına engel olmak amacıyla bazı maddelerde değişiklik yapılması ve Kanuna yeni madde eklenmesi yoluna gidilmiş, ekonomik ve sosyal şartlar da dikkate alınarak bu tasarı hazırlanmış bulunmaktadır. Kanunda yapılan bazı değişiklikler de 2494 sayılı Kanunla getirilen değişikliklere uyum sağlanması amacıyla yapılmıştır\"l(4).
Hükümet gerekçesinde de belirtildiği gibi, 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda bugüne kadar 3156 sayılı Kanun da dahil olmak üzere tam 24 kez değişikliğe uğramıştır\′5\′. Bu değişikliklerin amacı; davalara sürat kazandırmak, tarafların davaları sebepsiz uzatmalarına engel olmak, ekonomik ve sosyal şartlardaki değişikliklere ayak uydurmak olduğu şeklinde özetlenebilir.
(1) (2) f )
(5)
RG., 18.7.1981, S. 17404.
RG., 5.3.1985, S. 18685.
1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair 3156
sayılı Kanun m.27.
1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair 3156
sayılı Kanun (RG., 5.3.1985, S. 18685).
Bkz. Kuru, B./ YDnıaz, E./ Arslan, R., Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu ve İlgili
Mevzuat, B. 14, Ankara 1996, s. 18.
Hakkını aramak için mahkemelere müracaat eden kişilerin bu haklarım ve mahkemelerde uygulanacak usul kurallarını gösteren kanunların, toplumun ekonomik ve sosyal hayat şartlarının gözönüne alınarak günün şartlarma uygun hale getirilmesi inkar edilemez bir gerçektir. Genel nitelikteki kanunlarda yapılacak kısmi değişikliklerde izlenecek yol bakımından iki husus akla gelebilir: Bunlardan birincisi, uygulamada görülen aksaklıkları ve ihtiyaçları gidermek amacı ile bazı maddeleri değiştirmek veya kanuna yeni maddeler eklemektir. İkincisi ise, günün ekonomik, sosyal ve mali şartlarını ve de uygulamadaki aksaklıkları gözönüne almak suretiyle bir sistem içerisinde yeni bir kanun oluşturmaktır. Bugüne kadar kanun koyucu, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu açısından birinci yolu (yani, bazı maddelerin değiştirilmesi yolunu) ön planda tutmuştur. 3156 sayılı Kanun Tasarısındaki Hükümet gerekçesinde de, 2494 sayılı Kanun açısından değişikliklerin esaslı ve geniş kapsamlı bir hazırlığa dayanmaksızın gerçekleştirildiği ve böylece değişikliklerin, Kanunda yeni değişikliklerin gerçekleştirilmesi ihtiyacını gerektirdiği vurgulanmıştır.
Günümüzde, ülkemizdeki nüfus sayısındaki artış, teknolojinin gerektirdiği bir takım sosyal ve ekonomik sorunlar, kişiler arasmda anlaşmazlıklara yol açmakta ve bu da mahkemelerimizin yükünü oldukça ağırlaştırmaktadır. Kanunlarda yapılacak değişikliklerin, toplumun sosyal, ekonomik ve psikolojik bir takım özelliklerini gözönüne alarak gerçekleştirmektir. Bu amaçla, Usul Kanunlarında yapılacak değişikliklerle de adaletin, süratle ve en az masrafla gerçekleştirilmesi amacıyla bir sistem içerisinde yürütmek yerinde olacaktır. Aksi takdirde, kanun koyucunun iki-üç yılda bir kanunun bazı maddelerini değiştirmek suretiyle soruna çözüm getirmeye çalışması geçici bir çözümden öteye geçemeyeceğini vurgulamak isteriz.
1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair 3156 sayılı Kanun, inceleme konumuz olan, tarafların duruşmaya gelmemesi açısından önemli yenilikler getirmiştir. Bu yenilikleri aşağıda ayrıntılı bir şekilde açıklayacağız.
Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunumuzun sistemine göre, kural olarak, her davada duruşma yapılması ve tarafların duruşmaya çağırılması (davet edilmesi) zorunludur. Başka bir deyişle, Kanunun gösterdiği bazı istisnalar (örneğin; m. 36/ I; 105/ II; 372)<6) dışında, hakim tarafları dinlemeden yahut iddia ve savunmalarım beyan etmeleri için kanuna uygun biçimde davet etmeden hükmünü ve-
Aynca bkz.İİK m. 18/ III; 258/ II.
remez (AY.m.36; m.73). Yine Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu sistemine göre, tarafların duruşmaya zorla getirilmeleri sözkonusu olmadığından, davaları takip, kişilerin iradesine bırakılmıştır. Bunun sonucu, taraflardan biri yahut her ikisi de davasını takip etmeyebilir. Fakat bu durumda, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda öngörülmüş olan sonuçlara katlanmak zorunda kalacaklardır. Bu itibarla, taraflardan birinin duruşmaya gelmemesi ile her iki tararın da duruşmaya gelmemesini Kanun ayrı ayrı düzenlemiş ve bunlara farklı sonuçlar bağlamıştır.
3156 sayılı Kanun*7\′ ile, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunun gıyap müessesesini düzenleyen 398-408 ve 410-412. maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır. Bunun sonucu Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun gıyap şeklindeki onbirinci fasih başlığı İşlemden Kaldırma ve Davanın Açılmamış Sayılması şeklinde değiştirilmiştir.
Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 3156 sayılı Kanunla değişik (tahkikatın yapılabilmesi için taraflara çıkarılacak çağın kağıdını düzenleyen) 213. maddesi ve yargılama için çıkarılacak çağın kağıdım düzenleyen 377. maddesi hükümleri 5.4.1985 tarihinden sonra açılan davalarda uygulama alam bulacaktır. Zira, 3156 sayılı Kanunun geçici maddesine göre, 10\′86 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun, 3156 sayılı Kanunla değiştirilen hükümleri, aynı maddenin ikinci fıkrasında belirtilen istisnalar dışında, Kanunun yürürlük tarihi olan 5.4.1985 tarihinden itibaren açılacak davalara uygulanacaktır şeklinde hükme bağlamıştır. Bu itibarla, 5.4.1985 tarihinden önce açılmış davalar bakımından 3156 sayılı Kanunun 25. maddesi ile yürürlükten kaldırılan eski gıyap müessesesi (Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun yürürlükten kaldırılan 398-408, 410-412, 563-564 ve 510. maddeleri) aynen (eskisi gibi) uygulanmaya devanı edilecektir\′8\′. Ancak, 3156 sayılı Kanunun yürürlüğünden sonra açılan davalar bakımından, taraflardan birinin duruşmaya gelmemesi halinde yargılamaya gelmeyen tarafın yokluğunda devam edilecektir.
Usulüne uygun bir şekilde çağırılmış olmasına rağmen her iki taraf da oturuma (duruşmaya) gelmez ya da gelip davayı takip etmeyeceklerim bildirirlerse, mahkemece dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilir (m. 409)(9).
Çalışmamızda davada tarafların duruşmaya gelmemesine ilişkin sorunlar incelenecektir. Bu amaçla; birinci bölümde, davada taraf kavramı ve taraf teşkili
(7) 3156s.K.m.25.
(8> Bkz. aşa. II. Bölüm, § 3, D, II, 2.
<\" Bkz. aşa. II. Bölüm, § 4, C.
ile tarafların duruşmaya çağırılmasına ilişkin hususlar incelenecektir. İkinci bölüm, tarafların duruşmaya gelmemesi konusuna tahsis edilmiş olup, bu bölüm içerisinde birinci alt ayırım şeklindeki, bir tarafın duruşmaya gelmemesi ile ikinci alt ayırım iki tarafın duruşmaya gelmemesi konuları üzerinde durulacaktır. Sözkonu-su ikinci alt ayırım içerisinde dosyanın işlemden kaldırılması ve davanın yenilenmesi bahisleri işlenecektir. Üçüncü bölümde, tarafların duruşmaya gelmemesine ilişkin özel durumlar başlığı altmda isticvap ve yemin için tarafların duruşmaya çağrılması ve bunlara bağlanmış sonuçlar incelenecektir. Çalışma üzerinde durulan konuların genel bir değerlendirmesini içeren sonuç bölümüyle bitecektir.
İÇİNDEKİLER
Sayfa No:
ÖNSÖZ V
KISALTMALAR XV
GİRİŞ 1
BİRİNCİ BÖLÜM
DAVADA TARAF VE TARAF TEŞKİLİ
§ 1-DAVADA TARAF 9
A. DAVADA TARAF KAVRAMI 9
I. Genel Olarak 9
II. Taraf Kavramı Konusundaki Görüşler 11
1. Maddi Hukuk Taraf Kavramı 11
2. Şeklî Taraf Kavramı 12
3. İşlevsel (Fonksiyonel) Taraf Kavramı 15
III. Görüşümüz 16
B. DAVADA TARAF KAVRAMI İLE TARAFLARA İLİŞKİN
DAVA ŞARTLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ 17
§ 2-DAVADA TARAF TEŞKİLİ 20
A. DAVADA TAHKİKAT VE TARAF TEŞKİLİ 20
I. Genel Olarak 20
II. Tahkikatın Yapılış Biçimi 21
1. Oturum 21
2. Tarafm Teşkili (Duruşmanın Yapılması) 21
3. Tarafların Duruşmaya Çağırılması (Davet Edilmesi) 23
a) İlk Duruşmaya Çağın (Davet) 25
b) Sonraki Duruşmalara Çağırma 26
aa) Bir Önceki Oturumda Tefhim Suretiyle 26
bb) Bir Tarafm Ölümü Halinde 26
cc) Davaya Vekaletin Sona Erdiği Hallerde 27
aaa) Vekilin İstifası Halinde 27
bbb) Vekilin Azli Halinde 28
ccc) Vekilin Ölümü Halinde 29
dd) İşlemden Kaldırılan Davanm Yenilenmesi Halinde 29
ee) Bozma Kararmdan Sonra Duruşmaya Çağırma 29
B. YARGILAMA VE HÜKÜM SAFHASINDA TARAF TEŞKİLİ 30
I. Genel Olarak 30
II. Sözlü Yargılama ve Hüküm İçin Taraflara Çağın Kağıdı
(Davetiye) Çıkarılması 30
C. DURUŞMA GÜNÜNÜN VE SAATİNİN BELİRLENMESİ 32
I. Duruşma Gününün Belirlenmesi 32
II. Duruşma Saatinin Belirlenmesi 32
İKİNCİ BÖLÜM
TARAFLARIN DURUŞMAYA GELMEMESİ
BİRİNCİ ALT BÖLÜM
BİR TARAFIN DURUŞMAYA GELMEMESİ
§ 3-BİR TARAFIN DURUŞMAYA GELMEMESİ 39
A. GENEL OLARAK 39
B. 3156 SAYILI KANUNLA HUKUK USULÜ MUHAKEMELERİ
KANUNUNDA BU KONUDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER 40
C. 5.4.1985 TARİHİNDEN SONRA AÇILAN DAVALAR
BAKIMINDAN DAVANIN DURUŞMAYA GELMEYEN
TARAFIN YOKLUĞUNDA DEVAM EDİLMESİ 41
I. Yokluk Kavramı 41
II. Tarafların Usulüne Uygun Olarak Duruşmaya Çağırılması
(Davet Edilmesi) 42
1. Çağın Kağıdının (Duruşma Davetiyesinin) Çıkarılması 42
2. Çağın Kağıdının Gerekli Açıklamayı (Meşruhatı) İçermesi 43
3. Çağın Kağıdının (Duruşma Davetiyesinin) Muhtevası 44
4. Tebligatın Geçerli Olması 45
III. Tarafın Duruşmaya Gelmemesi 47
1. Geçerli Bir Mazeret (Sebep) Olmaksızın Duruşmaya Gelmeme.. 47
2. Geçerli Mazeretin Bulunması Halinde Duruşmaya Gelmeme 48
3. Geçerli Mazeret Sayılabilecek Haller 48
a) Ağır Hastalık 48
b) Mücbir Sebep 49
c) Tarafın Yurt Dışında Bulunması 49
d) Vekil ile Takip Edilen Davalarda Vekilin Elinde Olmayan
Nedenlerle Süreyi Kaçırmış Olması 49
4. Müeyyidesi (Sonucu) 50
a) Tarafın Duruşmadan Önce Mazeret Bildirmiş Olması 50
b) Tarafın Duruşmadan Sonra Mazeret Bildirmiş Olması 51
IV. Tarafın Yokluğunda Hüküm Verilmesi 52
V. Duruşmaya Gelen Tarafın Yokluğunda Duruşmanın
Yapılabileceği İstisnai Haller 52
1. Duruşmada Uygun Olmayan Davranışta Bulunulması Halinde ... 53
2. Davanın Layıkiyle (Usulüne Uygun) Takip Edilmemesi Halinde 53
3. Davada Teminat Yatırması Gereken Tarafın Teminat
Yatırıncaya Kadar Duruşmaya Alınmaması 55
VI. Dava Arkadaşlığında Tarafın Duruşmaya Gelmemesi 56
1. Genel Olarak 56
2. Mecburi Dava Arkadaşlığında Tarafın Duruşmaya Gelmemesi.. 57
a)Mecburi Dava Arkadaşlarının Duruşmaya Gelmemesi
Konusundaki Görüşler 59
aa) Yabancı Hukuk Düzenlerinde 59
aaa) Mecburi Dava Arkadaşlarından Bir Kısmının Davayı Takip Etmemesi Halinde Devam Eden Dava Arkadaşları Tarafından Temsil Edildiği
Konusundaki Görüşler 59
aaaa) Yansıma Etkisi Görüşü 59
bbbb) Dava Takipçisi Görüşü 60
cccc) Gerçek Temsil Görüşü 60
dddd) Zahiri (Görünüşte) Temsil Görüşü 61
bbb) Mecburi Dava Arkadaşlarının Tamamının Davayı
Takip Etmemesi 61
bb) Türk Hukukunda 62
3. İhtiyari Dava Arkadaşlığında Tarafın Duruşmaya Gelmemesi.... 65
VII. Davaya Müdahale Halinde Tarafın Duruşmaya Gelmemesi 66
VIII. Davanın Üçüncü Şahsa İhbarı Halinde Tarafın Duruşmaya
Gelmemesi 69
IX. Müddeabihin Temliki Halinde Tarafın Duruşmaya Gelmemesi 70
X. Vekilin Duruşmaya Gelmemesi 72
XI. Kanuni Temsilcinin Duruşmaya Gelmemesi 75
XII. Cumhuriyet Savcısının Duruşmaya Gelmemesi 76
XIII. Davacının Davasını Geri Almasına Muvafakat Edilmemesi Halinde.... 78 D. 5.4.1985 TARİHİNDEN ÖNCE AÇILMIŞ BULUNAN DAVALAR BAKIMINDAN TARAFLARDAN BİRİNİN DURUŞMAYA
GELMEMESİ 79
I. Genel Olarak 79
II. Bu Konudaki Görüşler 79
1. Eski Davalar (5.4.1985 Tarihinden Önce Açılmış Olan Davalar)
Bakımından \"Gıyap Müessesesinin\" Uygulanmayacağı Görüşü 79
a) Gıyap Kararı Uygulanması Durumunun Ortaya Çıkmamış
Olması 80
b) Bir Tarafa 5.4.1985 Tarihinden Önce Gıyap Davetiyesi
Çıkarılmış Fakat Duruşmanın 5.4.1985 Tarihinden Sonra
Olması 81
aa) Kendisine 5.4.1985 Tarihinden Önce Gıyap Davetiyesi
Çıkarılmış Tarafm Bu Tarihten Sonraki Duruşmalara
Gelmiş Olması 81
bb) Kendisine 5.4.1985 Tarihinden Önce Gıyap Davetiyesi Çıkarılmış Tarafm Bu Tarihten Sonraki Duruşmalara
Gelmemiş Olması , 81
c) Bir Taraf Hakkında Verilen Gıyap Kararının 5.4.1985
Tarihinden Önce Kesinleşmiş Olması 82
2. Eski Davalar (5.4.1985 Tarihinden Önce Açılmış Olan Davalar)
Bakımından \"Gıyap Müessesesinin\" Uygulanacağı Görüşü 82
III. Yargılamanın Gıyapta Yapılması 84
1. Genel Olarak 84
2. Yargılamanın Gıyapta Yapılabilmesinin Şartlan 86
a) Taraflardan Birinin Duruşmaya Gelmesi 86
b) Karşı Tarafın Duruşmaya Gelmemiş Olması 87
aa) Karşı Tarafın Usulüne Uygun Duruşmaya Davet Edilmesi.. 87
bb) Karşı Tarafın Duruşmaya Gelmemiş Olması 87
cc) Duruşmaya Gelmemiş Sayılma Hali 89
c) Mahkemenin Gıyap Kararı Vermiş Olması 89
d) Gıyap Kararı Kaldırılmış Olmamalıdır 90
3. Gıyap Kararının Kesinleşmesinin Hükümleri 90
a) Gaibin Yargılamaya Kabul Olunmaması 91
b) Gaibin Delillerinin Dikkate Alınmaması 91
c) İddia ve Savunmanın Değiştirilememesi 92
d) Karşı Tarafın İleri Sürdüğü Vakıaların İkrar Edilmiş
Sayılabilmesi 93
e) Hükmün Gıyapta Verilmesi 93
E. BASİT YARGILAMA USULÜNÜN UYGULANDIĞI
DAVALARDA TARAFLARIN DURUŞMAYA GELMEMESİ 94
İKİNCİ ALT BÖLÜM
İKİ TARAFIN DURUŞMAYA GELMEMESİ
4-DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI 99
A. GENEL OLARAK 99
B. 3156 SAYILI KANUNLA HUKUK USULÜ MUHAKEMELERİ
KANUNUNDA BU KONUDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER 100
C. DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASINI GEREKTİREN
HALLER 101
I. İki Tarafin Duruşmaya Gelmemesi 101
1. Dava Arkadaşlığında Dosyanın İşlemden Kaldırılması 103
2. Vekilin Duruşmaya Gelmemesi Halinde Dosyanın İşlemden
Kaldırılması 106
3. Kanuni Temsilcinin Duruşmaya Gelmemesi 107
4. Savcılar Tarafından Açılan Davalarda Dosyanın İşlemden
Kaldırılması 108
5. Müddeabihin Temliki Halinde Dosyanın İşlemden Kaldırılması 108
6. Davacının Teminat Gösterme Yükümlülüğü Olduğu Hallerde
Teminat Göstermemesi 109
7. Davaya Müdahale Halinde Dosyanın İşlemden Kaldırılması 109
8. Davacının Davasım Geri Almasına Davalının Muvafakat
Etmemesi Halinde Dosyanın İşlemden Kaldırılması 110
II. İki Tarafın Duruşmaya Gelip de Davayı Takip Etmeyeceklerini
Bildirmeleri 110
1. Taraflardan Birinin Oturuma Gelmesi Hafinde Gelen Taraf
Açıkça Davayı Takip Etmeyeceğim Bildirirse 111
2. Taraflardan Birinin Oturuma Gelmesi Halinde Gelen Taraf
Davayı Takip Edeceğini Açıkça Bildirmezse 111
3. Davaya Taraflardan Birinin Yokluğunda Devam Edildiği Hallerde .112
a. 5.4.1985 Tarihinden Sonra Açılan Davalar Bakımından
Davaya Taraflardan Birinin Yokluğunda Devam Edildiği
Hallerde 112
b. 5.4.1985 Tarihinden Önce Açılmış Olan Davalar Bakımından
Davaya Taraflardan Birinin Gıyabında Devam Edildiği
Hallerde 112
III. Duruşmada Belirlenen Dava Değeri Üzerinden Noksan Dava
Harcımn İlgili Tarafça Tamamlanmaması 112
IV. Oturum Günün Belli Edilmesi İçin Tarafların Başvurması Gereken
Hallerde Gün Tespit Ettirilmemiş Olması Halinde 114
1. Yargıtaym Bozma Kararı Üzerine Dosyanın İşlemden
Kaldırılması 115
2. Layihalar Aşaması Bakımından 117
3. Yargı Yerini Belirten Kararın Mahkemeye Gelmesinden
İtibaren Bir Ay İçinde Duruşma Gününün Tespit Ettirilmemiş
Olması 118
4. Mahkemenin Bir Davaya Bakmasında Hukuki Engel Çıkmış
Olması 118
5. 5.4.1985 Tarihinden Önce Açılmış Bulunan Davalar
Bakımından Taraflardan Birinin Duruşmaya Gelmemesi 119
D. DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASI KARARI 120
E. DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASININ SONUÇLARI 123
I. Derdestlik Hali 123
II. İhtiyati Haciz ve İhtiyati Tedbir Kararları Bakımından Etkisi 124
1. İhtiyati Haciz Kararı Bakımından 124
2. İhtiyati Tedbir Kararı Bakımından 125
III. Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süreler Bakımından 125
1. Zamanaşımı Bakımından 125
2. Hak Düşürücü Süreler Bakımından 126
F. DOSYANIN İŞLEMDEN KALDIRILMASINA KARAR
VERİLMEYECEK HALLER 127
I. Genel Olarak 127
II. Kadastro Mahkemelerinde Tarafların Duruşmaya Gelmemesi 128
III. Tahkim Yoluyla Çözümlenen Uyuşmazlıklarda Tarafların
Duruşmaya Gelmemesi 129
IV. İcra Tetkik Merciinde Şikâyetin İncelenmesinde 130
§ 5-DAVANIN YENİLENMESİ 132
A. GENEL OLARAK 132
B. 3156 SAYILI KANUNLA HUKUK USULÜ MUHAKEMELERİ
KANUNUNDA BU KONUDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER 132
C. YENİLEME KAVRAMI 133
D. YENİLEME TALEBİ 134
E. YENİLEME SÜRESİ 136
I. 5.4.1985 Tarihinden Sonra Açılan Davalar Bakımından 137
II. 5.4.1985 Tarihinden Önce Açılmış Bulunan Davalar Bakımından... 138
F. YENİLEME SAYISI 138
I. Genel Olarak 138
II. 5.4.1985 Tarihinden Sonra Açılan Davalar Bakımından 138
III. 5.4.1985 Tarihinden Önce Açılmış Bulunan Davalar Bakımından... 140
G. DAVANIN YENİLENMESİNDE HARÇ SORUNU 141
H. YENİLEME TALEBİNİN BİÇİMİ (ŞEKLİ) 142
§ 6- DAVANIN AÇILMAMIŞ SAYILMASI KARARI VE SONUÇLARI 142
A. GENEL OLARAK 142
B. DAVANIN AÇILMAMIŞ SAYILMASI KAVRAMI 143
C. DAVANIN AÇILMAMIŞ SAYILMASININ HUKUKİ NİTELİĞİ... 143
I. Davanın Açılmamış Sayılmasının Yaptırım (Müeyyide) Niteliği.... 144 II. Davanın Açılmamış Sayılması Müeyyidesi Sadece Kanunda
Öngörülen Haller İçin Uygulanır 145
III. Davanın Açılmamış Sayılması Nihai Bir Karardır 145
D. DAVANIN AÇILMAMIŞ SAYILMASINA KARAR VERİLECEK
HALLER 145
I. HUMK.m.67\′ye Göre 146
II. HUMK.m.l93\′eGöre 146
1) Dava Dilekçesindeki Kanuni Noksanlıklar Nedeniyle Davanın
Açılmamış Sayılması 146
2) Görevsizlik ve Yetkisizlik Nedeniyle Davanın Açılmamış
Sayılması 147
III. HUMK.m.l94\′e Göre 147
IV. Davanın Üç ay İçinde Yenilenmemesi Halinde 148
V. Davanın Üçüncü Defa Takipsiz Bırakılması Halinde 148
E. VERİLECEK KARARIN KAPSAMI 148
F. DAVANIN AÇILMAMIŞ SAYILMASI KARARININ SONUÇLARI... 149
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TARAFLARIN DURUŞMAYA GELMEMESİNE İLİŞKİN ÖZEL DURUMLAR
§ 7- TARAFLARIN DURUŞMAYA GELMEMESİNE İLİŞKİN ÖZEL
DURUMLAR 155
A. GENEL OLARAK 155
B. TARAFLARIN İSTİCVABI (SORGUYA ÇEKİLMESİ) HALİNDE . 155
I. Genel Olarak 155
II. 3156 Sayılı Kanunun Getirdiği Sistem 157
III. 3156 Sayılı Kanundan Önceki Sistem 159
C. TARAF YEMİNİ HALİNDE 160
I. Genel Olarak 160
II. 3156 Sayılı Kanunun Getirdiği Sistem 161
III. 3156 Sayılı Kanundan Önceki Sistem 162
SONUÇ 165
BİBLİYOGRAFYA 171
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı