Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Medeni Usul Hukukunda Aleniyet İlkesi
Medeni Usul Hukukunda Aleniyet İlkesi
Nesibe KURT KONCA
Sayfa Sayısı
:
433
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2009
ISBN NO
:
9786054144983
170,00
TL ÖNSÖZ Medeni yargılamaya egemen olan ilkelerden birisini de aleniyet ilkesi oluşturur. Söz konusu ilke, Türkiye Cumhuriyeti Devletinin de taraf olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6 ncı ve Anayasamızın 36 ncı maddesinin birinci fıkrası ile güvence altına alınmış olan adil yargılanma hakkının unsurlarından birisi konumundadır. Ayrıca, Anayasamızın 141 inci maddesinin birinci fıkrasında, tüm yargı çeşitlerini kapsayıcı bir biçimde, aleniyet ilkesi ile ilgili özel bir düzenlemeye yer verilmiştir. Anılan düzenlemeye göre, Mahkemelerde duruşmalar herkese açıktır. Duruşmaların bir kısmının veya tamamının kapalı -gizli- yapılmasına, ancak genel ahlakın veya kamu güvenliğinin kesin olarak gerekli kıldığı hallerde karar verilebilir. Bu anayasal düzenlemeye, paralel bir düzenleme de, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 149 uncu maddesinin bir ve ikinci fıkralarında yer almaktadır. Burada sözü edilen aleniyetten maksat, doğrudan aleniyet yani davanın tarafları dışında isteyen herkesin, yargılamanın gerçekleştirildiği, oturumların icra edildiği yere girip, bizzat yargılamayı izleyebilme olanağına sahip olmasıdır. Yargılamanın aleni olan kısmı, oturumların icra edildiği aşama ile hükmün taraflara açıklanması aşamasıdır; buna karşılık, hükmün müzakeresinin gerçekleştirildiği aşama ise gizlidir -HUMK m. 382-. Oturumların icrası aşamasının, taraflar dışında isteyen herkese açık olmasına, dinamik aleniyet; hükmün açıklanması aşamasında taraflar dışında üçüncü kişilerin de hazır bulunmasına ise, statik aleniyet denmektedir. Doğrudan aleniyetin gerçekleşebilmesi için, her iki bağlamda da aleniyetin sağlanması şarttır. Aleniyet ilkesi, yargı düzenimizde, jüri sisteminin olmamasının yarattığı boşluğu doldurmakta; bir anlamda, halkın yargılama faaliyetine izleyici sıfatıyla olsa bile katılımına olanak verdiği için, yargılamaya demokratik bir karakter kazandırmakta, keyfiliği önlemekte; yargılamanın kamu tarafından denetlenmesini sağlamakta ve bu suretle de yargıda şeffaflığın gerçekleştirilmesine katkıda bulunmaktadır. Diğer bir aleniyet türünü ise, icra edilen oturumların, televizyon, gazete, radyo gibi basın araçlarıyla geniş kütlelere duyurulması yani dolaylı aleniyet oluşturmaktadır; bu tür aleniyet, genelde, adil yargılanma hakkının bir öğesi olarak algılanmamaktadır. Nitekim, bir çok Avrupa ülkesinde örneğin, Almanya ve Avusturyada, basının, oturumların icrası sırasında, fotoğraf çekmesi, ses ve görüntü kaydı alıp; bunları yayımlaması yasaklanmış durumdadır. Bu yasaklamanın temelinde, yargılamaya katılanların kişilik haklarının ve onurunun korunması, gerçeğin tespitinin tehlikeye düşmesinin önlenmesi ve mahkeme salonlarının şov yapılan alanlara dönüştürülmesinin engellenmesi düşüncesi yatmaktadır. Anılan yasaklama, basın özgürlüğüne bir müdahale olarak da algılanamaz. Hatta, yargı bağımsızlığının tüm boyutları itibariyle gerçekleştirilebilmesi açısından, bu tür bir yasaklamanın, bir gereklilik olduğu dahi söylenebilir. Nitekim, Ceza Muhakemesi Kanunumuzun 183 üncü maddesinde öngörülen düzenleme ile, ceza yargısı bağlamında, adliye binası içerisinde ve oturumların icrası evresinde, her türlü ses ve görüntü kaydının alınması, yayımlanması açıkça yasaklanmıştır. Hukuk yargısı bağlamında, basının, oturumların icrası sırasında her türlü ses ve görüntü kaydı alıp; bunları yayımlamasını açıkça yasaklayan herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Halihazırda oturum düzenini sağlamak ve gereken önlemleri almakla görevlendirilmiş olan hakim -HUMK m. 150-, bu görevinin doğasından kaynaklanan yetkilere dayanarak, oturumların icra edildiği ortamda, her türlü ses ve görüntü kaydı alıp; bunların yayımlanmalarını yasaklayabilir. Olması gereken hukuk açısından, bu konuda hukuk yargısı bağlamında da, ceza yargısına paralel bir yasal düzenlemenin getirilmesi son derece isabetli olur. Yargılamaya ilişkin oturumların icrasında asıl olanın aleniyet olduğu kuralına, genel ahlak, kamu güvenliği -AY. m. 141, I; HUMK. m. 149, II- gibi gerekçelerle bir takım istisnalar getirilmiş ve bu hallerden birisi gerçekleşmişse, oturumların, bir kısmının ya da tamamının gizli olarak yapılmasına olanak verilmiştir. Gizlilik kararı alınmasına dayanak oluşturacak hallerin kapsamına, genel ahlak ve kamu güvenliğinin yanı sıra, artık iç hukukumuzun da bir parçası konumuna gelmiş olan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında adil yargılanma hakkı bağlamında sözü edilen kamu düzeni , ulusal güvenlik , küçüklerin korunması , özel hayatın gizliliği , adaletin selameti gibi halleri de dahil etmek gerekir. Dr. Nesibe Kurt Konca, medeni usul hukuku bağlamında aleniyet ilkesini, diğer yargı çeşitleri ile de ilişki kurmak, ulusal ve uluslararası temellerine de işaret etmek suretiyle, konuyla ilgili tüm yerli ve yabancı literatürü de dikkate almak suretiyle, tüketici bir biçimde, tüm boyutları itibarıyla incelemiş; sabırlı, özverili, azimli, disiplinli bir çalışmanın sonucunda yoğun bir emek ve mesainin ürünü olan elinizdeki bu kitap ortaya çıkmıştır. Kitapta, salt hukuk yargısı değil, yer yer diğer yargı alanları da gözetilerek, aleniyet ilkesinin kuramsal temelleri ve bu bağlamda ortaya çıkan temel problemler ortaya konulmuş ve bunlara çözüm aranmasına ve somut çözüm önerileri getirilmesine gayret edilmiştir. Bu monografik çalışma, hem hukuk yargısı hem de diğer yargı alanları açısından, uygulamadaki mevcut boşluğu dolduracak, ihtiyaca her bağlamda cevap verebilecek bir yeterliğe sahiptir. Dr. Nesibe Kurt Koncayı bu üstün performansından ötürü kutluyor; başarılarının gelecekte de devam etmesini diliyor; Medeni Usul Hukukunda Aleniyet İlkesi isimli bu kitabını, siz değerli okuyuculara hararetle tavsiye ediyorum. Prof. Dr. Süha TANRIVER İÇİNDEKİLER = 1. BÖLÜM ALENİYET İLKESİNE İLİŞKİN TEMEL BİLGİLER 1. ALENİYET İLKESİ KAVRAMI A. Aleniyet İlkesinin Anlamı I. Aleniyet İlkesinin Etimolojik Analizi II. Aleniyet İlkesinin Tanımı B. Aleniyet İlkesinin Kaynağını Açıklamaya Yönelik Teoriler I. Genel Olarak II. Meşruiyet Teorisi III. Egemenlik Teorisi C. Aleniyet İlkesinin Amaçları I. Yargının Denetlenmesi II. Yargıya Olan Güvenin Sağlanması III. Kamunun Adli Olaylar Hakkında Bilgilendirilmesi IV. Hakimlerin Bağımsızlığının Garanti Altına Alınması V. Gerçeğin Bulunmasına Aracılık Etme VI. Kamu Düzeninin Korunması VII. Değerlendirme D. Aleniyet İlkesine Yöneltilen Eleştiriler E. Aleniyet İlkesinin Tarihsel Gelişimi I. Avrupadaki Gelişimi II. Türk-İslam Hukukundaki Gelişimi III. Cumhuriyet Dönemindeki Gelişimi 2. ALENİYET İLKESİNİN POZİTİF HUKUKLARDAKİ DÜZENLENİŞİ A. Uluslararası Düzenlemelerde I. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi II. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi III. Birleşmiş Milletler Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi IV. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı B. Ulusal Düzenlemelerde I. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası II. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu III. Ceza Muhakemesi Kanunu IV. Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun V. İdari Yargılama Usulü Kanunu 3. MUKAYESELİ HUKUKTA ALENİYET İLKESİNİN DURUMU A. İsviçre Hukukunda B. Alman Hukukunda C. Avusturya Hukukunda D. İngiliz Hukukunda E. Amerikan Hukukunda F. Fransız Hukukunda G. Değerlendirme 4. ALENİYET İLKESİNİN YARGILAMAYA EGEMEN OLAN DİĞER İLKELERLE İLİŞKİSİ A. Duruşmalı İnceleme Yapılması İlkesi İle İlişkisi B. Sözlülük ve Yazılılık İlkeleri İle İlişkisi C. Hukuki Dinlenilme Hakkına Riayet İlkesi İle İlişkisi D. Adil Yargılanma Hakkına Riayet İlkesi İle İlişkisi E. Usul Ekonomisi İlkesi İle İlişkisi F. Doğrudan Doğruyalık İlkesi İle İlişkisi G. Değerlendirme 2. BÖLÜM ALENİYET İLKESİNİN GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ 5. DOĞRUDAN ALENİYET - DOLAYLI ALENİYET AYRIMI A. Genel Olarak B. Doğrudan Aleniyet C. Dolaylı Aleniyet I. Genel Olarak II. Kitle Haberleşme Özgürlüğü III. Kitle Haberleşme Özgürlüğünün Kullanılması ve Adli Haberlerin Verilişi IV. Yargılama Sırasında Ses ve Görüntü Kaydı Yapılması ve Yayımlanması 1. Amerikan Hukukundaki Durum 2. Alman Hukukundaki Durum a. Genel Olarak b. Ses ve Görüntü Kaydı Yasağının Anayasaya Uygunluğu 3. Avusturya Hukukundaki Durum 4. Türk Hukukundaki Durum a. Genel Olarak b. Ses ve Görüntü Kaydının Düzenlenişi aa. Pozitif Hukukta bb. Olması Gereken Hukukta V. Medeni Yargılamada Yayın Yasağı VI. Genişletilmiş Aleniyet VII. Değerlendirme 6. DİNAMİK ALENİYET - STATİK ALENİYET AYRIMI A. Genel Olarak B. Dinamik Aleniyet I. Duruşma Yerinin Tespiti II. Duruşma Zamanının Tespiti III. Duruşma Yer ve Zamanının Duyurulması IV. Duruşma Salonuna İlişkin Şartlar 1. Duruşma Salonuna Giriş Sırasında Sağlanması Gereken Şartlar 2. Duruşma Salonunun Fiziki Yapısına İlişkin Şartlar V. İzleyiciler C. Statik Aleniyet I. Statik Aleniyetin Kapsamı 1. Kısa Karar -Hüküm Sonucu- 2. Hüküm Gerekçesi II. Hükmün Tefhiminin Şekli III. Hükümlerin Yayımlanmasının Aleniyet Bakımından Önemi 7. ÇEŞİTLİ YARGILAMA TÜRLERİNDE ALENİYETİN GÖRÜNÜMÜ A. Çekişmesiz Yargıda Aleniyet B. İlk Derece Yargılamasında Aleniyet C. Üst Derece Yargılamasında Aleniyet D. İcra ve İflas Hukukunda Aleniyet E. Tahkim Yargılamasında Aleniyet 3. BÖLÜM ALENİYETİN KALDIRILMASI -GİZLİ YARGILAMA YAPILMASI- 8. DİNAMİK ALENİYETİN KALDIRILMASI -GİZLİ DURUŞMA YAPILMASI- A. Genel Olarak B. Mutlak Gizlilik Sebepleri I. Çocuğun Korunması II. Ailenin Korunması C. Nispi Gizlilik Sebepleri I. Hukuken Korunmaya Değer Diğer Menfaatler Sebebiyle Aleniyetin Kaldırılması 1. Genel Ahlak 2. Kamu Düzeni 3. Milli Güvenlik 4. Adaletin Selametine Zarar Verebilecek Özel Koşulların Bulunması 5. Tarafların, Tanıkların veya Yargılamaya Katılan Bir Kimsenin Hayatının, Vücut ve Ruh Bütünlüğü ile Özgürlüğünün Korunması 6. Özel Hayatın Korunması 7. Çocukların Dinlenmesi 8. Sırların Korunması a. Ticari Sırların Korunması b. Mesleki Sırların Korunması c. Mali Sırların Korunması II. Duruşma Disiplinine İlişkin Kurallara Dayanılarak Aleniyetin Kaldırılması 1. Duruşmaların Belli Kişilere Kapalı Olması a. Yargılama Akışına İlişkin Nedenlerle Tarafların, Tanık ve Bilirkişinin Duruşma Salonuna Alınmaması b. Ayırt Etme Gücü Olmayanların Duruşma Salonuna Alınmaması c. Duruşma Disiplinini Bozanların Duruşma Salonundan Çıkartılması 2. Duruşmaların Belli Kişilere Açık Olması III. Adliye Binasına İlişkin Düzenlemelere Dayanılarak Aleniyetin Kaldırılması IV. Kolluk Kuvvetlerinin Aldığı Önlemler Nedeniyle Aleniyetin Kaldırılması D. Mahkemenin Aleniyetin Kaldırılması Sebeplerini İncelemesi Ve Karar Vermesi I. İnceleme II. Karar Verilmesi III. Aleniyetin Kaldırılmasının Süresi IV. Susma Yükümlülüğü 9. STATİK ALENİYETİN KALDIRILMASI -HÜKMÜN GİZLİ AÇIKLANMASI- 10. TARAFLARIN ALENİ YARGILANMA HAKKI ÜZERİNDE TASARRUF EDİP EDEMEYECEKLERİ A. Genel Olarak B. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Açısından C. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu Açısından 4. BÖLÜM ALENİYET İLKESİNİN İHLALİ VE BU İHLALE BAĞLANAN SONUÇLAR 11. ALENİYET İLKESİNİN İHLALİ SAYILAN HALLER A. Genel Olarak B. Dinamik Aleniyetin İhlali I. Aleni Yapılması Gereken Yargılamanın Gizli Yapılması II. Gizli Yapılması Gereken Yargılamanın Aleni Yapılması C. Statik Aleniyetin İhlali 12. ALENİYET İLKESİNİN İHLALİ SAYILABİLECEK HALLERİN TESPİTİ, DÜZELTİLMESİ VE BU HALLERDE VERİLEN HÜKMÜN YOK HÜKÜM SAYILIP SAYILMAYACAĞI SORUNU A. Dinamik Aleniyet Bakımından I. Genel Olarak II. Duruşma Tutanaklarının Delil Gücü III. İlk Derece Yargılaması Evresindeki İhlalin Düzeltilmesi B. Statik Aleniyet Bakımından C. Aleniyet İlkesine Aykırı Olarak Verilen Hükmün Yok Hüküm Sayılıp Sayılmayacağı Sorunu 13. ALENİYET İLKESİNİN İHLALİNE KARŞI GİDİLEBİLECEK OLAN HUKUKİ YOLLAR A. Dinamik Aleniyetin İhlali Bakımından I. Hükmün Kesinleşmesinden Önceki Evrede 1. İstinaf Hükümlerinin İşlerlik Kazanmasından Önceki Durum a. Temyiz aa. Aleni Yapılması Gereken Yargılamanın Gizli Yapılmasını Mutlak Bozma -Temyiz- Sebebi Sayan Görüş bb. Aleni Yapılması Gereken Yargılamanın Gizli Yapılmasını Nispi Bozma -Temyiz- Sebebi Sayan Görüş cc. Gizli Yapılması Gereken Yargılamanın Aleni Yapılmasını Mutlak Bozma -Temyiz- Sebebi Sayan Görüş dd. Gizli Yapılması Gereken Yargılamanın Aleni Yapılmasını Nispi Bozma -Temyiz- Sebebi Sayan Görüş ee. Değerlendirme b. Karar Düzeltme 2. İstinaf Hükümlerinin İşlerlik Kazanmasından Sonraki Durum a. İstinaf b. Temyiz II. Hükmün Kesinleşmesinden Sonraki Evrede 1. Yargılamanın Yenilenmesi 2. Kanun Yararına Temyiz 3. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Kişisel Başvuru B. Statik Aleniyetin İhlali Bakımından C. Tahkim Yargılamasında Aleniyet İlkesinin İhlaline Karşı Gidilebilecek Hukuki Yollar 14. Yargılamanın Tarafı Olmayanların Aleniyet İlkesinin İhlaline Karşı Koyması A. Duruşma Disiplinine İlişkin Tedbir Hükümleri Çerçevesinde Karşı Konulup Konulamayacağı B. Kanun Yararına Temyiz Yoluna Başvurulması Talebinde Bulunulması C. Değerlendirme SONUÇ BİBLİYOGRAFYA
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı