Manevi Tazminat ( Objektif Manevi Zarar Teorisi Açısından ) - AYŞE DİLŞAD KESKİN
Manevi Tazminat ( Objektif Manevi Zarar Teorisi Açısından ) - AYŞE DİLŞAD KESKİN
Ayşe Dilşad KESKİN
Sayfa Sayısı
:
404
Kitap Ölçüleri
:
16*24
Basım Yılı
:
2016
ISBN NO
:
9786050500790
Bu ürün şu anda stoklarımızda yok!
Yazarın diğer ürünlerine gözatmanızı tavsiye ederiz...
Yazarın diğer ürünlerine gözatmanızı tavsiye ederiz...
Objektif Manevi Zarar Teorisi Açısından Manevi Tazminat
Yrd. Doç. Dr. A. Dilşad KESKİN
2016/08 Baskı, 404 Sayfa 65,00 TL
ISBN 978-605-05-0079-0
Sorumluluk hukukunun şüphesiz en problemli alanlarından biri, manevî zarar ve bu zararın giderilmesi meselesidir. Zararın, fark teorisi çerçevesinde ve mal varlığı zemininde açıklanmaya çalışıldığı hukukî yapı içerisinde manevî zarar, her zaman tereddütle yaklaşılan, belirsiz ve tehlikeli bir kavram olarak kenarda kalmış, sistematik açıdan maddî zararla birlikte anılmasına rağmen, tanımı üzerinde dahi görüş birliği sağlanamadığından, kapsamı da gerektiği gibi ortaya konulamamıştır. Hukukun koruması gereken değerlerin mal varlığı değerlerinden ibaret olmadığı açıktır. Bununla birlikte, mal varlığı dışında kalan değerler olarak da anılan kişilik değerleri, mal varlığı değerleri gibi kolaylıkla sınıflandırılamaz ve ölçülemezler. Bu sebeple, kişilik hakkının ihlâli sonucunda kişilik değerlerinde meydana gelen eksilmenin tespiti, son derece güçtür. Bu güçlük, manevî zararın tamamıyla subjektif bir bakış açısıyla ele alınarak, kişilik hakkı ihlâl edilen kimse üzerinden tanımlanmasına ve temel unsurunu, kişilik hakkı ihlâl edilenin bu ihlâl sonucunda duyduğu acı ve elemin oluşturduğunun kabulüne yol açmıştır. Bir kimsenin yaşadığı acı ve elemin kısmen de olsa dış dünyadan gözlenebilir oluşu dolayısıyla, bu şekilde zararın varlığının ve miktarının belirlenmesinin kolaylaştırılmış olduğu söylenebilirse de, esasen bu çözüm yolunun benimsenmesi, manevî zararın subjektif değerlendirmelere bağlanmasından ve görülebilir olana indirgenmesinden başka bir şey değildir. Oysa manevî zararın varlığının ve miktarının belirlenmesinde subjektif durumların ve değer yargılarının esas alınması, özellikle manevî zararın giderilmesi noktasında, genellik ve eşitlik ilkelerine uygun, âdil sonuçlara varılmasını zorlaştırmaktadır. Doçentlik takdim tezi olarak hazırlanan bu çalışma, manevî zarar kavramının ele alınışında bir bakış açısı değişikliğinin zorunlu olduğu ve manevî tazminatın da bu farklı, objektif bakış açısıyla değerlendirilmesi gerektiği kanaatinden hareketle kaleme alınmıştır. (Önsöz'den)
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ 5
İÇİNDEKİLER 7
KISALTMALAR 17
GİRİŞ
KONUNUN TAKDİMİ, ÖNEMİ, SINIRLANDIRILMASI, TERİM VE MUKAYESELİ HUKUKTA MANEVÎ TAZMİNAT
§ 1- KONUNUN TAKDİMİ, ÖNEMİ VE SINIRLANDIRILMASI 21
I- KONUNUN TAKDİMİ 21
II- KONUNUN ÖNEMİ 23
III- KONUNUN SINIRLANDIRILMASI 24
§ 2- TERİM 26
§ 3- MUKAYESELİ HUKUKTA MANEVÎ TAZMİNAT 28
I- ROMA VE CERMEN HUKUKUNDA 28
II- PANDEKT HUKUKUNDA 32
III- ALMAN HUKUKUNDA 33
A- PRUSYA 33
B- SAKSONYA 34
C- ALMANYA 34
IV- COMMON LAW SİSTEMİNDE 37
V- İSVİÇRE HUKUKUNDA 40
VI- TÜRK HUKUKUNDA 42
BİRİNCİ BÖLÜM
ZARAR KAVRAMI, ZARARIN TÜRLERİ, GİDERİLMESİ GEREKLİLİĞİ, MANEVÎ ZARAR VE MANEVÎ ZARARIN GİDERİLEBİLİRLİĞİ
§ 4- ZARAR KAVRAMI VE ZARARIN TÜRLERİ 47
I- ZARAR KAVRAMI 47
A- ZARARIN TANIMLANMASI 47
B- ZARAR TEORİLERİ 51
1- Fark Teorisi 51
2- Tabii Zarar Teorisi 53
3- Objektif Zarar Teorisi 54
4- Normatif Zarar Teorisi 55
5- Teorilerin Değerlendirilmesi 60
II- ZARARIN TÜRLERİ 63
A- MADDÎ ZARAR - MANEVÎ ZARAR 63
1- Maddî Zarar 64
2- Manevî Zarar 66
B- KİŞİYE VERİLEN ZARAR - ŞEYE VERİLEN ZARAR - DİĞER ZARARLAR 68
1- Kişiye Verilen Zarar 69
2- Şeye Verilen Zarar 69
3- Diğer Zararlar 70
C- MEVCUT ZARAR - MÜSTAKBEL ZARAR - MUHTEMEL ZARAR 70
1- Mevcut Zarar 71
2- Müstakbel Zarar 71
3- Muhtemel Zarar 71
D- MÜSPET ZARAR - MENFÎ ZARAR 72
1- Müspet Zarar 72
2- Menfî Zarar 73
E- DOĞRUDAN ZARAR - DOLAYLI ZARAR 74
1- Doğrudan Zarar 74
2- Dolaylı Zarar 75
F- DOĞRUDAN DOĞRUYA UĞRANAN ZARAR - YANSIMA ZARAR 76
1- Doğrudan Doğruya Uğranan Zarar 76
2- Yansıma Zarar 76
G- DUYGU ZARARI - ŞOK ZARARI 81
1- Duygu Zararı 82
2- Şok Zararı 83
H- CULPA IN CONTRAHENDO ZARARI 86
§ 5- ZARARIN GİDERİLMESİ GEREKLİLİĞİ VE TAZMİNAT 88
I- ZARARIN GİDERİLMESİ GEREKLİLİĞİ 88
A- KURAL: ZARARIN ZARAR GÖREN ÜZERİNDE KALMASI 88
B- ZARAR GÖRENİN ZARARININ GİDERİLMESİ 89
II- TAZMİNAT 90
A- TAZMİNATIN AMACI 91
B- TAZMİNATIN TÜRLERİ 93
1- Aynen Tazmin - Nakden Tazmin 93
2- Sermaye Şeklinde Tazmin - İrat Şeklinde Tazmin 95
C- TAZMİNATIN ÖLÇÜSÜ: ZENGİNLEŞME YASAĞI 96
§ 6- MANEVÎ ZARAR 99
I- MANEVÎ ZARARIN NİTELİĞİNE İLİŞKİN TEORİLER 99
A- SUBJEKTİF MANEVÎ ZARAR TEORİSİ 99
1- Subjektif Manevî Zarar Teorisinin Esasları 99
2- Subjektif Manevî Zarar Teorisine Yöneltilen Eleştiriler 101
B- OBJEKTİF MANEVÎ ZARAR TEORİSİ 103
1- Objektif Manevî Zarar Teorisinin Esasları 103
2- Objektif Manevî Zarar Teorisine Yöneltilen Eleştiriler 106
C- KARMA TEORİ 107
1- Karma Teorinin Esasları 107
2- Karma Teoriye Yöneltilen Eleştiriler 108
D- MANEVÎ ZARAR TEORİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ 108
II- MANEVÎ ZARARIN TANIMI VE UNSURLARI 111
A- MANEVÎ ZARARIN TANIMI 111
B- MANEVÎ ZARARIN UNSURLARI 112
1- Kişi Varlığı 112
2- Kişi Varlığında Bir Eksilme Meydana Gelmesi 113
3- Kişi Varlığındaki Eksilmenin İrade Dışında Meydana Gelmesi 113
§ 7- MANEVÎ ZARARIN GİDERİLEBİLİRLİĞİ 114
I- MANEVÎ ZARARIN ÖLÇÜLEMEZ VE MUKAYESE EDİLEMEZ NİTELİĞİ 114
II- MANEVÎ ZARARIN GİDERİLMESİ: MANEVÎ TAZMİNAT 116
İKİNCİ BÖLÜM
MANEVÎ TAZMİNATIN HUKUKÎ NİTELİĞİ, FONKSİYONU VE ŞARTLARI
§ 8- MANEVÎ TAZMİNATIN HUKUKÎ NİTELİĞİ 119
I- MANEVİ TAZMİNATIN HUKUKÎ NİTELİĞİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLER 119
A- CEZA GÖRÜŞÜ 119
B- ÖZEL HUKUK YAPTIRIMI GÖRÜŞÜ 121
C- KENDİNE ÖZGÜ YAPTIRIM GÖRÜŞÜ 121
II- GÖRÜŞLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ 123
§ 9- MANEVÎ TAZMİNATIN FONKSİYONU 125
I- MANEVÎ TAZMİNATIN FONKSİYONUNA İLİŞKİN GÖRÜŞLER 125
A- TELÂFİ GÖRÜŞÜ 125
B- TATMİN GÖRÜŞÜ 127
C- ÖNLEME VE CAYDIRMA GÖRÜŞÜ 130
D- ÖZEL HUKUK CEZASI GÖRÜŞÜ 132
E- DENKLEŞTİRME GÖRÜŞÜ 133
II- GÖRÜŞLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ 136
§ 10- MANEVÎ TAZMİNATIN ŞARTLARI 142
I- GENEL OLARAK 142
II- HUKUKA AYKIRI FİİL 143
A- FİİL VE HUKUKA AYKIRILIK 143
1- Fiil 143
2- Hukuka Aykırılık 144
a) Hukuka Aykırılık Kavramı 144
b) Hukuka Uygunluk Sebepleri 148
aa) Zarar Görenin Rızası 149
bb) Kamu Hukukuna Dayanan Bir Yetkinin Kullanılması 152
cc) Özel Hukuka Dayanan Bir Yetkinin Kullanılması 153
dd) Üstün Kamu Yararı veya Üstün Özel Yararın Varlığı 153
ee) Haklı Savunma 155
ff) Kişinin Hakkını Kendi Gücüyle Koruması 157
gg) Zorunluluk Hali 159
B- MANEVÎ TAZMİNAT BAKIMINDAN HUKUKA AYKIRI FİİL: KİŞİLİK HAKKININ İHLÂLİ 160
1- Kişilik Hakkı 161
a) Kişilik Hakkı Kavramı 161
b) Kişilik Hakkının Nitelikleri 165
aa- Kişilik Hakkı Kişi Varlığı Haklarındandır 166
bb- Kişilik Hakkı Mutlak Haktır 166
cc- Kişilik Hakkı Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Haklardandır 167
dd- Kişilik Hakkı Tekelcidir 170
c) Kişilik Hakkının Kapsamı 170
aa- Genel Olarak 170
bb- Hayat, Sağlık ve Beden Bütünlüğü 174
cc- Şeref ve Haysiyet 177
dd- Özel Hayat ve Sır Çevresi 179
ee- Resim ve Ses 183
ff- Meslekî ve İktisadî Değerler 185
gg- Cinsel Bütünlük 186
hh- Faaliyet Özgürlüğü 187
ıı- Diğer Kişilik Değerleri 188
2- Kişilik Hakkının İhlâli Niteliği Taşıyan Hâller 190
a) Genel Olarak Kişilik Hakkının İhlâli Kavramı 190
b) Kişilik Hakkı İhlâllerini Düzenleyen Genel Hükümler 194
c) Kişilik Hakkı İhlâllerini Düzenleyen Özel Hükümler 197
aa- Ad Üzerindeki Hakkın İhlâli 197
bb- Nişanın Bozulmasında Kişilik Hakkı İhlâli 199
cc- Evlenmenin Butlanı ve Boşanmada Kişilik Hakkı İhlâli 203 İhlâli
dd- Ahlâka Aykırı Fiil ile Kişilik Hakkı İhlâli 207
ee- Beden Bütünlüğünün Zedelenmesiyle Kişilik Hakkı İhlâli 209 İhlâli
ff- Ağır Beden Zararı veya Ölüm Hâlinde Yakınların Kişilik Hakkının İhlâli 215
gg- Sözleşmeye Aykırı Fiil ile Kişilik Hakkı İhlâli 224
III- KUSUR 233
A- GENEL OLARAK 233
B- MANEVÎ TAZMİNAT BAKIMINDAN KUSURUN FONKSİYONU VE DERECESİ 234
1- Kusurun Fonksiyonu 234
2- Kusurun Derecesi 236
C- KUSURSUZ SORUMLULUK HÂLLERİNDE MANEVÎ TAZMİNAT 237
IV- MANEVÎ ZARAR 241
V- İLLİYET BAĞI 246
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
MANEVÎ TAZMİNAT TALEBİ, MANEVÎ TAZMİNATIN TAKDİRİ VE MANEVÎ TAZMİNAT TALEBİNİN SÜRE BAKIMINDAN SINIRLANDIRILMASI
§ 11. MANEVÎ TAZMİNAT TALEBİ 251
I- MANEVÎ TAZMİNAT TALEP ETME HAKKINA SAHİP OLANLAR 251
A- ZARAR GÖREN 251
B- AYIRT ETME GÜCÜ BULUNMAYANLARIN DURUMU 255
C- ÖLENİN VEYA AĞIR BEDEN ZARARINA UĞRAYANIN YAKINLARI 258
D- TÜZEL KİŞİLERİN DURUMU 260
II- MANEVÎ TAZMİNAT TALEBİNİN ÖZELLİKLERİ 264
A- MANEVÎ TAZMİNAT TALEBİNİN DEVRİ 264
B- MANEVÎ TAZMİNAT TALEBİNİN MİRASÇILARA GEÇMESİ 267
C- MANEVÎ TAZMİNAT TALEBİNİN HACZİ 271
D- MANEVÎ TAZMİNAT TALEBİNİN TAKAS EDİLMESİ 273
E- MANEVÎ TAZMİNAT TALEBİNİN KISMÎ DAVA ve BELİRSİZ ALACAK DAVASI İLE İLERİ SÜRÜLMESİ 277
§ 12- MANEVÎ TAZMİNATIN TAKDİRİ 282
I- MANEVÎ TAZMİNATIN ŞEKLİ 285
A- MANEVÎ ZARARIN PARA İLE GİDERİLMESİ 285
1- Sermaye Şeklinde Manevî Tazminat 286
2- İrat Şeklinde Manevî Tazminat 286
B- MANEVÎ ZARARIN PARA DIŞINDA BİR VASITA İLE GİDERİLMESİ 288
1- Genel Olarak 288
2- Düzeltmenin veya Kararın Üçüncü Kişilere Bildirilmesi ya da Yayımlanması 292
3- Kınama Kararı ve Yayımlanması 295
4- Üçüncü Kişiye Ödeme Yapılması 297
5- Sembolik Bir Miktar Para Ödenmesine Hükmedilmesi 299
6- Cevap ve Düzeltme Hakkının Kullanılması 301
C- MANEVÎ ZARARIN KARMA BİÇİMDE GİDERİLMESİ 303
II- MANEVÎ TAZMİNAT MİKTARININ BELİRLENMESİ 305
A- MANEVÎ TAZMİNAT MİKTARININ BELİRLENMESİNDE YÖNTEM 306
1- Manevî Tazminat Tabloları ve Emsâl Mahkeme Kararları 306
2- Manevî Tazminat Tarifeleri 309
3- Klasik Yöntem 310
4- İki Aşamalı Yöntem 311
5- Türk Hukukunda Manevî Tazminatın Belirlenmesi Yöntemi 313
B- MANEVÎ TAZMİNAT MİKTARININ BELİRLENMESİNDE DİKKATE ALINACAK HUSUSLAR 316
1- Manevî Zararın Objektif Ağırlığı 318
2- Zarar Görenin Durumu 319
a) Zarar Görenin Kusuru 320
b) Zarar Görenin Yaşı 321
c) Zarar Görenin İktisadî Durumu 322
d) Zarar Görenin Mesleği ve Sosyal Konumu 325
e) Zarar Görenin Rızası 326
f) Zarar Görenin Bünyevî Yatkınlığı 327
g) Zarar Görenin Bağımsız Hareket Özgürlüğünü Kaybetmesi 328
3- Zarar Verenin Durumu 328
a) Zarar Verenin Kusuru 329
b) Zarar Verenin İktisadî Durumu 330
4- Maddî Tazminata Hükmedilmiş Olması 332
5- Paranın Satın Alma Gücü 333
6- Tarafların Kişisel İlişkileri 334
7- Zararın Hatır İşleri veya Zarar Görene Yardım Sırasında Meydana Gelmiş Olması 335
C- MANEVÎ TAZMİNAT MİKTARININ BELİRLENME TARİHİ VE FAİZ 337
1- Manevî Tazminat Miktarının Belirlenme Tarihi 337
2- Manevî Tazminat Faizi 337
D- MANEVÎ TAZMİNAT MİKTARININ ZARARLA SINIRLI OLMASI ESASI ve ZARARI AŞAN TAZMİNAT (CEZALANDIRICI TAZMİNAT) 339
1- Manevî Tazminat Miktarının Zararla Sınırlı Olması Esası 339
2- Zararı Aşan Tazminat (Cezalandırıcı Tazminat) 341
a) Genel Olarak 341
b) İngiliz ve Amerikan Hukukunda Cezalandırıcı Tazminat 344
c) Kıta Avrupası Hukukunda Cezalandırıcı Tazminat 346
d) Türk Hukukunda Cezalandırıcı Tazminat 348
e) Manevî Tazminatın Cezalandırıcı Tazminat Olarak Nitelendirilmesi 350 Nitelendirilmesi
§13- MANEVÎ TAZMİNAT TALEBİNİN SÜRE BAKIMINDAN SINIRLANDIRILMASI 353
SONUÇ 357
KAYNAKÇA 369