Maliyet Açısından Sigorta Hizmetinin Fiyatlandırılması
Maliyet Açısından Sigorta Hizmetinin Fiyatlandırılması
Mehmet KAHYA
Sayfa Sayısı
:
180
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2011
ISBN NO
:
9786053774921
ÖNSÖZ Dünya′da önemi giderek artan finansal yapılanmaların başında gelen sigortacılıkta hizmet (teminat) fiyatının (priminin) tespitinde; "riziko primi" ve "ekler" (yüklemeler) olmak üzere, başlıca iki ana unsur dikkate alınır. Kendine özgü tekniklerle hesaplanan prim, sigortacının, diğer bir kimsenin (sigortalının/sigorta ettirenin) para ile ölçülebilir yasal menfaatini zarara uğratacak bir riskin gerçekleşmesi halinde meydana gelecek zararı karşıla¬ma taahhüdü karşılığı olarak peşin veya taksitle aldığı ücrettir. Genel olarak bu ücret, teknik olarak hesaplanan rizikoya karşılık gelen "net prim"e, değişik oranlarda "istihsal (üretim) masraflar payı", "umumi masraflar (genel giderler) payı", "emniyet payı" (katastrofik risklerin payı) ve "kar payı" ve varsa enflasyon, faiz oranı ve döviz kurlarındaki dalgalanma¬lar gibi unsurların eklenmesiyle bulunur. Bu bağlamda, kontrol edilebilir rizikolar yanı sıra kontrol edilemez çok çeşitli rizikolara karşı kişi ve kuruluşların korunmalarında gerçek anlamda bir emniyet sübabı işlevi gören ve kendine özgü tekniği ve yaygın bir faaliyet konusu olan sigortacılıkta fiyatlandırma ayrı bir önem taşımaktadır. Ancak, sigortalılar /sigorta ettirenler ile sigorta şirketleri için olduğu kadar, sigorta olgusunun tüm tarafları açısından önemini ortaya koyan ve si¬gortacılık sektöründe hizmet kalitesinin somutlaşmasının birincil derecede ölçütü olan fiyatlandırma konusunda uygulamaya yönelik bu güne kadar yapılmış yeterli sayıda çalışma yoktur. Son zamanlarda, özellikle sigorta konusundaki bilgi eksikliğini gidermek amacıyla gerek akademik gerek sektör içindeki kurum ve kuruluşların yeterli bir eğitim-öğretim çabaları yanı sıra yoğun bir "sigorta literatürü" oluş¬turma çabasına da girdikleri bilinmektedir. Sigortacılık sahasında belki de ilk kez yapılan "Maliyet Açısından Sigorta Hizmetinin Fiyatlandmlması" adlı bu çalışmanın tenkide muhtaç ve eksik yanlarının olduğu bir gerçektir. Ancak, konulara ilişkin olarak gözden kaçan ve tenkidi mucip eksiklikler yanı sıra kaynak sıkıntısı yaşanması nedeniyle, anılan çalışmanın mükemmel olmayan yönlerinin hoş görülü ve yapıcı bir perspektifle karşılanması arzuya şayan olup, bu da bize daha az kusurlu ve daha az eksikli bir yapıtın hazırlanmasına olanak sağlayacağı için mutluluk verecektir. Çalışmanın hazırlık ve gözden geçirilmesi aşamalarında görüş ve önerleri ile kaynak ve teknik desteklerini ve özellikle yapıcı eleştirilerini esirge¬meyen Milli Reasürans TAŞ Genel Müdür Muavini Sayın Hüseyin YUNAK ile konuları özveriyle değerlendirerek akılcı saptamalarda bulunan Yangın, Nakliyat, Kaza Teknik Müdürleri Sayın Muhittin KARAMAN′a, Sayın Bülent AKYÜZ′e ve Sayın Feridun ÖZÜNAL′a, Tarım Ürünleri Sigortalarında Fiyatlandırma Esasları ve Metodları konusundaki değerli makale ve bilgile¬rinden esinlenme fırsatı veren Sayın Necati İÇER′e, bu eserin hazırlanması sırasında destek ve katkılarından dolayı Beta Yayıncılık Yönetim Kurulu Başkanı Sayın Seyhan SATAR Bey′e ve O′nun şahsında tüm yayınevi ça¬lışanlarına ve nihayet çalışmalarım sırasında beni her konuda sabırla des¬tekleyen sevgili eşim Saide KAHYA′ya teşekkürü bir borç bilirim. Hem sigortacılık sektörü hem de konuya ilgi duyanlar bakımından bir ışık tutabileceği düşünülerek ve olanaklar elverdiğince tekrardan kaçınılarak kaleme alınan bu çalışmanın herkese yararlı olması temennisiyle. Saygılar sunarak. Mehmet KAHYA Sigorta Denetleme Uzmanı İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM RİSK, BELİRSİZLİK, TEHLİKE, RİZİKO, SİGORTA, FİYAT VE FİYATLANDIRMANIN KAVRAMSAL ÇERÇEVESİ İLE GENEL OLARAK MALİYET AÇISINDAN SİGORTA HİZMETİNİN (TEMİNATININ) FİYATLANDIRILMASI 1.1. Risk, Belirsizlik, Tehlike, Riziko ve Sigorta 15 1.2. Fiyat ve Fiyatlandırmanın Kavramsal Çerçevesi 28 1.3. Maliyet Açısından Sigorta Hizmetinin (Teminatının) Fiyatlandırılması 30 1.3.1 .Genel Olarak Sigorta Hizmetinin Fiyatlandırılması 30 1.3.2.Fiyatlandırmada Göz Önüne Alınacak Faktörler 31 1.3.3.Maliyeti Temel Alan Fiyatiandırma 32 1.3.4.Pazarı (Talebi) Temel Alan Fiyatiandırma 34 1.3.5.Rekabeti Temel Alan Fiyatiandırma 35 1.3.6.Fiyat, Sigorta Teminatının Fiyatı ve Teminat Fiyatının Hesaplanması 36 1.3.6.1.Fiyat 36 1.3.6.2.Sigorta Teminatının Fiyatı ve Teminat Fiyatının Hesaplanması 37 1.3.6.2.1.Sigorta Teminatının Fiyatı 37 1.3.6.2.2.Teminat Fiyatının Hesaplanması 41 1.3.7.Risklerin Fiyatlandırılması İle İlgili Olarak Değerlendirilmesi ve Risk Politikası Aracı Olarak Maliyet ve ′. ′ * Fiyatlandırma 42 1.3.7.1.Risklerin Fiyatlandırılması İle İlgili Olarak Değerlendirilmesi 42 1.3.7.2. Risk Politikası Aracı Olarak Maliyet ve Fiyatiandırma 42 1.3.8.Riziko Priminin Tespiti, Prim Tespit Kuralları ve Prim Tespitine Etki Eden Faktörler 1.3.8.1.Riziko Priminin Tespiti 1.3.8.2.Prim Tespit Kuralları 1.3.8.2.1.Primin Yeterli Olması Kuralı. 1.3.8.2.2.Primin Adil Olması Kuralı 1.3.8.2.3.Primin Ekonomik Ölçülere Göre Makul Düzeyde Olması Kuralı 1.3.8.2.4.Primde Hasardan Korunmayı (Emniyeti) Teşvik Kuralı 511 1.3.8.3.Prim Tespitine Etki Eden Faktörler 51 1.3.8.3.1.Faiz Oranlarının Seyrinin Primin Tespitine Etkisi 52 ′ 1.3.8.3.2.DÖVİZ Kurlarının Sigorta Primleri Üzerindeki Etkisi 52 1.3.8.3.3.Rekabetin Sigorta Primleri Üzerindeki Etkisi 52 1.3.8.3.4.Enflasyonun Sigorta Fiyatları Üzerindeki Etkisi 55 1.3.9.Sigorta Primlerinin Belirleyici Faktörleri, Net Prim-Brüt Prim Ayrımı ile Özellikleri ve Hesaplanması 58 1.3.9.1.Sigorta Primlerinin Belirleyici Faktörleri 58 1.3.9.2.Net Primin Özellikleri ve Hesaplanması 58 1.3.9.3.Brüt Primin Özellikleri ve Hesaplanması 65 İKİNCİ BÖLÜM SİGORTA FİYATININ MALİYET UNSURLARI VE BAZI SİGORTA BRANŞLARI BAZINDA FİYATLANDIRMA 2.1. Sigorta Fiyatının Maliyet Unsurları 81 2.2. Bazı Sigorta Branşları Bazında Fiyatlandırma 84 2.2.1.Yangın Sigortalarında Prim Tespiti 85 2.2.2.Deprem Riskinin Fiyatlandırılması 92 2.2.3.Nakliyat Sigortalarında Prim Tespiti 94 2.2.3.1.Genel Olarak 94 2.2.3.2.Emtia Sigortalarında Rizikonun Takdiri ve Fiyatlandırma 94 2.2.3.2.1.Emtia Sigortalarında Riziko Priminin Unsurları 94 2.2.3.2.2.Malın Cinsi, Ambalajı, Taşıma Şekli 95 2.2.3.2.3.Taşımanın Nereden-Nereye Yapılacağı (Sefer) 96 2.2.3.2.4.Taşıma Aracının Cinsi 97 2.2.3.2.5.Teminatın Kapsamı 98 2.2.3.2.6.Sigortacının Bilgi ve Tecrübeleri 98 2.2.3.2.7.Emtia Sigortalarında Paçal Fiyat Tespiti 99 2.2.3.3.Tekne Sigortalarında Rizikonun Takdiri ve Fiyatlandırma 101 2.2.3.3.1 Tekne Sigortalarında Riziko Priminin Unsurları 103 2.2.4.Kaza Sigortalarında Prim Tespiti 111 2.2.4.1.istihsal Masrafları Payı 111 2.2.4.1.1.Mecburi Trafik Sigortaları 112 2.2.4.1.2.Kasko Sigortaları 112 2.2.4.1.3.ihtiyari Trafik, Cam, Hırsızlık, Emniyeti Suistimal ve Ferdi Kaza Sigortaları 112 2.2.5.1.4.işveren ve Üçüncü Kişi Mali Sorumluluk Sigortaları 112 2.2.4.1.5.Uçak Sigortaları 113 2.2.4.1.6.Makine-Montaj (Mühendislik) Sigortaları 113 2.2.4.2.Umumi Masraflar Payı 113 2.2.4.3.Emniyet Payı 113 2.2.4.4.Aidat Payı 113 2.2.4.5.Kar Payı 113 2.2.5.Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortalarında Tarife Talimatı ve Tarife Primi Tespiti 122 2.2.6.Özel Sağlık Sigortalarında ve Hayat Sigortalarında Fiyatlandırma 133 2.2.6.1 .Özel Sağlık Sigortalarında Fiyatlandırma 133 2.2.6.2.Hayat Sigortalarında Fiyatlandırma 137| 2.2.6.2.1.Ölüme Bağlı Hayat Sigortalarında Prim Hesabı 1411 2.2.6.2.2.Birikimli Hayat Sigortalarında Prim Hesabı 1461 2.2.6.2.3. Yaşama Bağlı Ölüm Sigortalarında Prim Hesabı 1461 2.2.7.Tarım Sigortalarında Fiyatlandırma 147 2.2.7.1.Genel Olarak 1471 2.2.7.2.Tarım Ürünleri Sigortalarında Fiyatlandırma Yaklaşımları 1491 2.2.7.3.Fiyatlandırmada Temel Sınıflandırmalar 150 j 2.2.7.4. Tarım Ürünleri Sigortalarında Fiyatlandırma ve Fiyatlandırma Metodları 151 2.2.7.4.1.Tarım Ürünleri Sigortalarında Fiyatlandırma 151 2.2.7.4.2. Fiyatlandırma Metodları 154 i ÜÇÜNCÜ BÖLÜM PİYASA FİYATI; FİYATLANDIRMA YÖNTEM VE POLİTİKALARI 3.1.Piyasa Fiyatı 161 3.2.Fiyatlandırma Yöntemleri 161 3.2.1.Bireysel Dereceleme Yöntemi 161 3.2.2.Sınıf Derecelemesi 162 3.2.3.Kayıp Oranı Yaklaşımı 162 3.2.4.Saf Prim Yaklaşımı 162 3.2.5.Beceri Derecelemesi 162 3.3. Fiyatlandırma Politikaları 163 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM SONUÇ 169 KAYNAKÇA 175 ÖZGEÇMİŞ 179