Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Ãœyelik
Ãœye GiriÅŸi
Maddi Zarar Kavramı - ERDEM BÜYÜKSAĞİŞ
Maddi Zarar Kavramı - ERDEM BÜYÜKSAĞİŞ
Erdem BÜYÜKSAĞİŞ - Vedat Kitapçılık
Sayfa Sayısı
:
476
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2007
ISBN NO
:
9789758875849
1.250,00
TL GÄ°RÄ°Åž I. Konunun Önemi ve Sorunun Ortaya Konması Hukuk düzeni tarafından gözetilen menfaatler iki ÅŸekilde korunabilir1: 1. bir davranışta bulunulması yasaklanır veya bir davranışta bulunul¬ması emredilir ya da 2. korunacak menfaat betimlenir ve menfaatin zedelenmesine baÄŸla¬nacak hukuki sonuçlar genel bir hükümle düzenlenir. Kanun koyucu, genellikle iki yöntemi birlikte kullanır2. Bir davranışı yasaklayan ya da davranışta bulunulmasını emreden özel bir hüküm varsa, kanun koyucunun korumayı amaçladığı menfaatin zedelenmiÅŸ olup olmadığı, uyuÅŸmazlığa konu davranışın yasaklanmış veya emredilmiÅŸ davranışla karşılaÅŸtırılması sonucu belirlenir. UyuÅŸmazlığa uygulanabilecek emredici veya yasaklayıcı bir hüküm yoksa ve fakat contra bonos mores sayılabilecek davranış nedeniyle bir menfaatin zedelenmesine hukuki sonuç atfeden genel bir hüküm (ör. TBK m. 41/1) mevcutsa3, uyuÅŸmazlık konusu olayda menfaatin ze¬delenmiÅŸ sayılıp sayılmadığı, davranışın niteliÄŸine ve menfaatin ne ölçüde korunduÄŸuna baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸir4. 1 Bkz. Helmut Koziol, The Concept of Wrongfulness under the Principles of European Tort Law, in European Tort Law (edit. Helmut Koziol/Barbara Steinin- ger), Viyana/New York 2003, s. 552 vd. 2 Bkz. European Group on Tort Law, Principles of European Tort Law: Text and Commentary, Viyana/New York 2005, s. 30. 3 "Contra bonos mores" kavramı altında, münferit kanun hükümlerinin tümünden çı¬ karılan bir genel hukuk düzeni ilkesinin ihlali anlaşılmalıdır. Bkz. Hüseyin Hate- mi, Hukuka ve Ahlaka Aykırılık Kavramı ve Sonuçları, istanbul 1976, s. 62. 39 5 Davranışın hukuki niteliÄŸinin belirlenmesinde, onun makul sayılıp sayıl¬mayacağı üzerinde durulur. Bu nitelemenin yapılması, uyuÅŸmazlıkların çoÄŸunluÄŸu açısından çözümü zor bir soran teÅŸkil etmez. Ä°stisnai olarak uyuÅŸmazlığa konu olay komplike bir araÅŸtırmanın yapılmasını gerektiri¬yorsa (ör. bir ürünün tasarımının ayıplı olup olmadığının belirlenmesi söz konusuysa5), yargı organları hukukun ekonomik analizinden faydalanabi¬lir6. 6 Zedelenmesine hukuki sonuç baÄŸlanmış menfaatin kapsamının ve ne ölçüde korunduÄŸunun belirlenmesi, çözümü daha zor bir sorun teÅŸkil eder. Özellikle, kanun koyucu menfaatin korunduÄŸunu belirtmekle yetin¬miÅŸ; ancak menfaati tanımlamamışsa, sorun karmaşık bir hal alır. Örne¬ÄŸin mal varlığı, tüm ülke kanun koyucuları tarafından korunan menfa¬atler arasında sayılmıştır. Yüz elli yıl önceki öÄŸretiye göre onun eksil¬mesi anlamına gelen maddi zarar da, sorumluluÄŸun kurucu unsurla¬rından kabul edilmiÅŸtir. Ancak kanun koyucu, ne mal varlığı kavramının ne maddi zarar kavramının içeriÄŸine iliÅŸkin genel bir düzenlemede bulunmuÅŸtur7. 4 Genel düzenlemeler, çoÄŸunlukla menfaatin koruma alanına iliÅŸkin özel hükümler içermez. Hukuk düzeni tarafından korunan menfaatlerin kapsamına iliÅŸkin hüküm¬ lere, özel düzenlemelerde rastlanılır. Ör. 23 Åžubat 1995 tarihli ve 4077 sayılı Tüke¬ ticinin Korunması Hakkında Kanun′un 31. ve 4822 sayılı Kanun′la deÄŸiÅŸik 4. mad¬ delerine dayanılarak hazılanmış olan ve 14 Haziran 2003 tarihinde yürürlüÄŸe giren Ayıplı Malın Neden OlduÄŸu Zararlardan Sorumluluk Hakkında Yönetmelik kapsa¬ mında tazmini mümkün olan zararlar, ölüm veya vücut bütünlüÄŸünün ihlali sonucu doÄŸan zararlar ile hatalı ürünün kendisi dışında, genel olarak kiÅŸisel kullanım veya tüketim amacına yönelik bir eÅŸyanın telef olması, hasar görmesi sonucu uÄŸranılan zararlardır. Mesleki veya ticari amaca tahsis edilmiÅŸ eÅŸyanın hasar görmesi nede¬ niyle uÄŸranılan zararlar, Yönetmelik uyarınca tazmin edilebilir zarar kalemlerinden sayılmaz. 5 Bkz. Erdem Büyüksagis, La notion de defaut dans la responsabilite du fait des produits, Analyse economique et comparative (edit. Peter Gauch), Zürih/Basel/ Cenevre 2005, s. 2 vd, 346 vd. 6 Bkz. Douglas Baird, The Future of Law and Economics: Looking Forvvard, University of Chicago L. R. 1997, s. 1129 vd; Michael Adams, Ökonomische Theorie des Rechts, 2. Bası, Frankfurt 2004, s. 141 vd. 7 Avusturya Medeni Kanunu, AB üyesi ve adayı ülkelerinin genel düzenlemeleri içinde zararı tanımlayan hükme sahip tek düzenlemedir. Bkz. AMK § 1293/1 "Schade heisst jeder Nachteil, welcher jemandem an Vermögen, Rechten öder seiner Person zugefügt worden ist": "Zarar, bir kimsenin mal varlığının, haklarının veya kiÅŸiliÄŸinin zedelenmesi sonucunu doÄŸuran tüm [eksikliklerdir]". 40 ÖÄŸreti tarafından tanımına halen göndermede bulunulan maddi zarar kavramı, giriÅŸim özgürlüÄŸü adına bireysel sorumlulukların kapsamının daraltıldığı bir dönemin izlerini taşımaktadır8. Maddi zarar kavramı bu çalışmanın konusu olarak seçilirken, ÅŸu soru¬dan hareket edilmiÅŸtir: bir buçuk asır öncesinin deÄŸer yargılarından doÄŸmuÅŸ bir tanım, liberal düzenin sosyal adalet anlayışıyla dengelen¬diÄŸi, sosyo-ekonomik parametrelerin farklı dengeler üzerine kurulduÄŸu günümüzde yargı organları için ne derece yol gösterici rol oynayabilir? Avrupa BirliÄŸi′nin kurulması ve küreseleÅŸme olgusu gibi sosyo-politik faktörlerin etkisiyle meydana gelen etik deÄŸerlerdeki deÄŸiÅŸim, son yıl¬larda mal varlığı ve maddi zarar kavramlarının içeriÄŸine iliÅŸkin önem¬li ve hararetli tartışmalar yaÅŸanmasına neden olmaktadır9. Özellikle özgürlük, ÅŸeref, haysiyet gibi paraya çevrilemeyecek menfaatlerin, salt rahatlık, tatilden beklenen yarar, mutluluk, zindelik gibi para karşılı¬ÄŸÄ±nda elde edilebilecek faydaların, salt iÅŸ gücüne (deÄŸer üretme kapa¬sitesine) sahip olma gibi para karşılığında elde edilmemiÅŸ bir yetinin, hasara uÄŸratılan nesnenin yerine yenisi konuncaya ya da tamir edilin¬ceye kadar paraya çevrilme olanağının, yaÅŸama devam etme ÅŸansının ya da dünyaya gelmemiÅŸ olma fırsatının somut olayda kiÅŸinin mal var¬lığına dahil unsurlardan sayılıp sayılamayacağı; dolayısıyla, yitirilme¬sinin zarar teÅŸkil edip etmeyeceÄŸi tartışmaların odağında yer almakta¬dır. Maddi zarar kavramının öÄŸretide deÄŸinilmeyen ancak uygulamada taz¬mini kabul edilen zarar kalemlerini de içine alacak ÅŸekilde revize edil¬miÅŸ bir tanımla ortaya konması, tartışmalara yeni bir boyut kazandıra- Bkz. Franz VVerro, Le prejudice: une notion dans la mouvance des conceptions, in journee de la responsabilite çivile 2004, Le prejudice: une notion en devenir (edit. Christine Chappuis/Benedict Winiger), Cenevre/Zürih/Basel 2005, s. 129. Ör. bkz. Ä°ÅŸ Hukukuna Ä°liÅŸkin Sorunlar ve Çözüm Önerileri 1996 Yılı Toplantısı, Destekten Yoksunluk ve Cismani Zararlarda Sorumluluk ve Tazminat, tstanbul 1996; Journee de la responsabilite çivile 2004, Le prejudice: une notion en devenir (edit. Christine Chappuis/Benedict Winiger), Cenevre/Zürih/Basel 2005; Personen - Schaden - Forum 2006 (edit. Verein Haftung und Versicherung), Zürih/Basel/ Cenevre 2006; Personen - Schaden - Forum 2007 (edit. Verein Haftung und Versicherung), Zürih/Basel/Cenevre 2007; 6lh Annual Conference on European Tort Law, Developments in Tort Law in Europe 2006, Wrongful Death, The European Tort Law Yearbook 2006 (edit. Helmut Koziol/Barbara Steininger), Viya-na/New York 2007, çıkacak 41 bilmek açısından olduÄŸu kadar, maddi ve manevi zarar kavramları ara¬sındaki çizginin net olarak ortaya konabilmesi açısından da önemlidir. II. Konunun Sınırlandırılması Bu çalışmanın amacı, maddi zarar kavramını tüm yönleriyle incelemek deÄŸildir. Tazmini uygulamada sorun teÅŸkil etmeyen ve öÄŸreti tarafın¬dan yoÄŸun bir ÅŸekilde ele alınıp iÅŸlenmiÅŸ maddi zarar kalemlerine kısa¬ca deÄŸinilmiÅŸ, yeni sosyo-ekonomik geliÅŸmeler karşısında tazmin edi¬lebilir maddi zarar kalemlerinden sayılıp sayılmayacağı tartışmalı ka¬yıpların hukuki niteliÄŸine odaklanılmıştır. Manevi zarar, çalışmanın kapsamına doÄŸrudan dahil olan bir konu deÄŸil¬dir. Maddi zarar kavramının sınırlarının belirlenmesini ve maddi zarar -manevi zarar ayrımının nefleÅŸtirilmesini konu alan bölümlerde manevi zarar kavramıyla ilgili açıklamalara, sınırlı olarak yer verilmiÅŸtir. III. Çalışma Yöntemi KarşılaÅŸtırmalı hukuk araÅŸtırmalarının ve eÄŸitiminin giderek yaygın¬laÅŸtığı ve özellikle Avrupa Borçlar Kanunu′nun gündemde olduÄŸu sı¬rada, ulusal sınırların ötesinde evrensel bir maddi zarar tanımına ulaÅŸ¬mak için çaba sarf edilmiÅŸtir. Türk hukuku yanında Ä°sviçre, Alman, Fransız uygulamalarına ve sınırlı olmakla birlikte Anglo-sakson uygu¬lamasına hakim olan düÅŸünceler deÄŸerlendirilmiÅŸtir. Ayrıca, European Group on Tort Law tarafından hazırlanmış Avrupa Borçlar Kanunu Tasarısı′nın (PETL) haksız fiil hükümlerini düzenleyen maddelerine, orada önerilen çözümlere göndermeler yapılmıştır10. Avrupa Borçlar Kanunu Tasarısı çalışmaları çerçevesinde Helmut Koziol baÅŸkanlı¬ÄŸÄ±nda hazırlanmış olan "Principles of European Tort Law" (PETL) adlı düzenleme¬nin farklı dillerdeki metni için, bkz. www.egtl.org/Principles/index.htm (eriÅŸim tarihi: 6 Aralık 2006). Düzenlemeye iliÅŸkin detaylı hazırlanmış bir ÅŸerh için bkz. European Group on Tort Law, Principles of European Tort Law: Text and Commentary, Viyana/New York 2005. Avrupa Borçlar Kanunu çalışmaları çerçeve¬sinde hazırlanan tek çalışma PETL deÄŸildir. Christian Von Bar baÅŸkanlığında kale¬me alınmış olan ve haksız fiil hükümlerini düzenleyen Principles of European Law on Extra-Contractual Obligations (PEL), bir baÅŸka Avrupa Borçlar Kanunu Tasarı -sı′nı teÅŸkil etmektedir. Bu son düzenlemenin metni için bkz. www.sgecc.net/in-dex.php?subsite=subsite_4 (eriÅŸim tarihi: 6 Aralık 2006). Ütopik yaklaşımlar üzerinde fazlaca durulmadan konuyla ilgili uyuÅŸ¬mazlıkların çözümünde yararlanılabilecek bir tanım üzerinde çalışıl¬mış, bu amaçla yargı kararlarına sık sık atıfta bulunulmuÅŸtur. Ortaya çıkan tanımdan hareketle, Türk yargı organlarının konuyla ilgili karar¬ları deÄŸerlendirilmiÅŸtir. Alışık olduÄŸumuz ve deÄŸiÅŸmez zannettiÄŸimiz bir dizi kavramın tanımına iliÅŸkin özgün önerilerde bulunulmuÅŸ; bu ÅŸekilde, konuya yeni bir bakış açısı kazandırmak amaçlanmıştır. IV. Çalışma Planı Çalışmanın ilk kısmında maddi zarar kavramıyla ilgili temel kavram¬lar ve kuramlar ele alınmış, ikinci kısmında maddi zarar kavramının ta¬nımında yeni ölçütlerin geliÅŸtirilmesi gereÄŸi üzerine odaklanılmıştır. Çalışmanın sonuna, içinde maddi zarar kavramına iliÅŸkin çeÅŸitli düzen¬lemelerin yer aldığı ve konuyla ilgili kısımlarda göndermelerde bulu¬nulan Avrupa Borçlar Kanunu Tasarısı′nın (PETL) haksız fiillere iliÅŸ¬kin bölümünün orijinal metni ile onun Türkçe çevirisi eklenmiÅŸtir. 42 KONUYA ANA HATLARIYLA BAKIÅž Ä°ÇÄ°NDEKÄ°LER 5 KISALTMALAR 1 KAYNAKÇA 19 GÄ°RÄ°Åž 39 BÖLÜM I: MADDÄ° ZARAR KAVRAMIYLA Ä°LGÄ°LÄ° TEMEL KAVRAMLAR VE KURAMLAR 45 § 1. MADDÄ° ZARAR TANIMI VE ÖÄžELERÄ° 45 § 2. MADDÄ° ZARARIN TÜRLERÄ° 53 BÖLÜM II: MADDÄ° ZARAR KAVRAMININ TANIMINDA YENÄ° ÖLÇÜTLERÄ°N GELÄ°ÅžTÄ°RÄ°LMESÄ° GEREĞİ 163 § 3. ÖÄžRETÄ°DE VE UYGULAMADA MADDÄ° ZARAR KAVRAMINI GENÄ°ÅžLETME EĞİLÄ°MÄ° 163 § 4. KİŞİSEL DEÄžERLENDÄ°RMELER VE ÖNERÄ°LER 258 ÖNERÄ°LER ve TBKT′NA Ä°LtÅžKÄ°N DEÄžERLENDÄ°RMELER... 435 Ä°ÇÄ°NDEKÄ°LER Ä°ÇÄ°NDEKÄ°LER 5 KISALTMALAR 13 KAYNAKÇA 19 GÄ°RÄ°Åž 39 I. Konunun Önemi ve Sorunun Ortaya Konması 39 II. Konunun Sınırlandırılması 42 MI. Çalışma Yöntemi 42 IV. Çalışma Planı 43 BÖLÜM I: MADDÄ° ZARAR KAVRAMIYLA Ä°LGÄ°LÄ° TEMEL KAVRAMLAR VE KURAMLAR 45 § 1. MADDÄ° ZARAR TANIMI VE ÖÄžELERÄ° 45 I. Mal varlığı 46 II. Mal varlığının eksilmesi 49 III. Mal varlığının irade dışı eksilmesi 51 § 2. MADDÄ° ZARARIN TÜRLERÄ° 53 I. KiÅŸilik hakkının ihlali sonucu meydana gelen zarar - eÅŸyaya verilen hasar sonucu uÄŸranılan zarar ayrımı 53 A. KiÅŸilik hakkının ihlali sonucu meydana gelen zararlar 53 1. Bedensel bütünlüÄŸünün ihlalinden doÄŸan zararlar 53 a. Tedavi giderleri ve zararın miktarının belirlenmesi 53 aa. TBK′nun 46. maddesinin 1. fıkrası uyarınca "tedavi giderlerinin mal vardığında meydana getirdiÄŸi fiili azalma" 53 bb. 506 sayılı Kanun uyarınca "varsayımsal bakım zararı" 59 b. Çalışma gücünün kaybından ya da ekonomik geleceÄŸin sarsılmasından doÄŸan kayıplar 62 2. Bedensel bütünlüÄŸünün ihlali dışında kalan zararlar 72 B. EÅŸyaya verilen hasar sonucu uÄŸranılan zararlar 74 1. Kavram 74 2. Zararın tazminine iliÅŸkin ölçütler 77 C. Ayrımın uygulamadaki önemi 81 1. SorumluluÄŸunun ağırlığının belirlenmesinde 81 2. Zararın meydana gelmiÅŸ sayılacağı anın belirlenmesinde 83 3. Manevi zarara uÄŸranıp uÄŸranmadığının belirlenmesinde 84 II. Fiili zarar - yoksun kalınan kâr ayrımı 84 III. Mevcut zarar - gelecekteki zarar ayrımı 88 IV. DoÄŸrudan zarar - dolaylı zarar - yansıma zarar ayrımı ve salt ekonomik nitelikli kayıplar 93 A. Ayrımın dayandığı esaslar 93 1. DoÄŸrudan zarar- dolaylı zarar ayrımı 93 2. Dolaylı zarar - yansıma zarar ayrımı 98 B. Salt ekonomik nitelikli kayıplar 101 1. Tanım 101 2. Salt ekonomik nitelikli kayıpların tazmini mümkün zararlar kategorisinde deÄŸerlendirilmesi 110 a. Yargı organları tarafından davranış normları yaratılması 110 aa. Hatırlatma 110 bb. Tehlikeli durum yaratan kimsenin meydana gelebilecek kayıpları önleyici tedbirleri alma yükümü 112 cc. Üçüncü kiÅŸinin doÄŸru bilgi verme yükümü 117 dd. Bir iÅŸletmenin iÅŸlerini idare ve takip etmek hakkına saygılı olma yükümü 121 b. Yargı organları tarafından sorumluluk nedenleri yaratılması 123 aa. Culpa in contrahendo 123 aaa. Hatırlatma 123 â– â– imm.il bbb. Güvenin boÅŸa çıkarılması nedeniyle boÅŸa giden harcamalar 125 ccc. Venire contra factum proprium 132 bb. Fiili sözleÅŸme iliÅŸkisi 135 aaa. Üçüncü kiÅŸi lehine sözleÅŸme - sözleÅŸmenin üçüncü kiÅŸiyi koruyucu etkisi - fiili sözleÅŸme iliÅŸkisi ayrımı 135 bbb. Åžekle aykırı sözleÅŸmeden doÄŸan borcun ifa edilmesi halinde salt ekonomik menfaatlerin kaybına hukuki sonuç baÄŸlanması 141 C. DeÄŸerlendirme 151 1. Salt ekonomik kayıpların tazmini mümkün zarar kalemlerinden sayılması - Türk hukuku açısından 151 2. Salt ekonomik kayıpların tazmini mümkün zarar kalemlerinden sayılması - KarşılaÅŸtırmalı hukuk açısından 159 BÖLÜM II: MADDÄ° ZARAR KAVRAMININ TANIMINDA YENÃ� ÖLÇÜTLERÄ°N GELÄ°ÅžTÄ°RÄ°LMESÄ° GEREĞİ 163 § 3. ÖÄžRETÄ°DE VE UYGULAMADA MADDÄ° ZARAR KAVRAMINI GENÄ°ÅžLETME EĞİLÄ°MÄ° 163 I. Vücut bütünlüÄŸünün zedelenmesi sonucu mal varlığında istenç dışı eksilme meydana getirmeyen kayıplar 164 A. Zarar kavramını geniÅŸletme eÄŸiliminin nedenleri 164 B. ÖÄŸretideki yaklaşımlar 173 1. Karşılıklı menfaat elde etme ölçütü 173 2. Temel hayati ihtiyaçların giderilmesinde yararlı bir çalışmada bulunma ve çalışmadan yararlanmayı bekleme hakkına sahip olma ölçütü 177 3. Gelecekte kullanılacak çalışma kapasitesi ölçütü 180 C. Uygulamadaki yaklaşımlar 187 1. iÅŸi ve kazancı olmayanlar açısından 187 a. Çalışma gücünün kısmen yitirilmesi 187 b. Çalışma gücünün tamamen yitirilmesi 194 aa. Bakım zararı 194 7 bb. Bakım zararı - manevi zarar iliÅŸkisi 197 2. Ä°ÅŸi ve kazancı olanlar açısından 200 a. Çalışma gücünün kısmen yitirilmesi ve aynı iÅŸte çalışmaya devam edilmesi 200 b. Çalışma gücünün tamamen yitirilmesi ve bakıma muhtaç hâle gelinmesi 205 Bir nesnenin kullanılmasından yoksun kalınması ya da yeni duruma saÄŸlamak amacı ile masraf yapılması sonucu mal varlığında istenç dışı eksilme meydana getirmeyen kayıplar 212 A. Zarar kavramını geniÅŸletme eÄŸiliminin nedenleri 212 B. ÖÄŸretideki yaklaşımlar 229 1. Ticari deÄŸer kuramı 229 2. Beklenti kuramı 232 C. Uygulamadaki yaklaşımlar 235 Yoksun kalınan fırsatlar 245 A. Zarar kavramını geniÅŸletme eÄŸiliminin nedenleri 245 B. ÖÄŸretideki yaklaşımlar 251 C. Uygulamadaki yaklaşımlar 254 KİŞİSEL DEÄžERLENDÄ°RMELER VE ÖNERÄ°LER 258 ÖÄŸretide ve uygulamada maddi zarar kavramını geniÅŸletme eÄŸilimine iliÅŸkin yaklaşımların eleÅŸtirisi 258 A. Vücut bütünlüÄŸünün zedelenmesi nedeniyle uÄŸranılan kayıplar 258 1. Karşılıklı menfaat elde etme ölçütüne iliÅŸkin bir deÄŸerlendirme 258 2. Temel hayati ihtiyaçların giderilmesinde yararlı bir çalışmada bulunma ve çalışmadan yararlanmayı bekleme hakkına sahip olma ölçütüne iliÅŸkin eleÅŸtirel bir deÄŸerlendirme 261 3. Gelecekte kullanılacak çalışma kapasitesi ölçütüne iliÅŸkin eleÅŸtirel bir deÄŸerlendirme 265 4. Uygulamadaki çözüm önerilerine iliÅŸkin eleÅŸtirel bir deÄŸerlendirme 266 B. Bir nesnenin kullanımından yoksun kalınması ve boÅŸa giden harcamalar 277 1. Hukuk politikası açısından bir eleÅŸtiri 277 2. Maddi ve manevi zarar kavramlarının kapsamı açısından bir eleÅŸtiri 281 3. TicarileÅŸtirme yöntemine iliÅŸkin sorunlar açısından bir eleÅŸtiri 283 4. Haksız eylemle mal varlığında meydana gelen eksilme arasında illiyet bağının mevcudiyeti açısından bir eleÅŸtiri 284 5. Dava sayısındaki potansiyel artış tehlikesi açısından bir eleÅŸtiri 286 6. Yalnızca para karşılığında elde edilmiÅŸ menfaatlerin korunması açısından bir eleÅŸtiri 288 7. Zarar miktarının maÄŸdurun sübjektif eÄŸilimlerine göre hesaplanması açısından bir eleÅŸtiri 289 C. Bir fırsattan yoksun kalma nedeniyle uÄŸranılan kayıplar.... 290 1. Sorumluluk hukukunun tazmin fonksiyonu açısından bir eleÅŸtiri 290 2. Sorumluluk hukukunun caydırıcılık fonksiyonu açısından bir eleÅŸtiri 291 II. Öneri: Maddi zarar kavramına ilÅŸikin bir yeni tanım 295 A. Maddi zarar kavramının tanımında yargı organlarınca esas alınabilecek bir ölçüt: para karşılığında piyasaya arz edilebilirlik 295 B. Yeni tanıma göre maddi zarar teÅŸkil eden yeni kalemler.... 299 1. Vücut bütünlüÄŸü zedelenen kimsenin deÄŸer yaratma kapasitesinin kaybı 299 a. DeÄŸer yaratma kapasitesine sahip bir canlı olarak insan 299 b. DeÄŸer yaratma kapasitesi, öÄŸretide deÄŸiÅŸim deÄŸeri yaratma kapasitesi ve kullanım deÄŸeri yaratma kapasitesi olarak ikiye ayrılmaktadır 299 9 c. Ayrımın uygulamadaki önemi, sadece deÄŸiÅŸim deÄŸeri yaratma kapasitesinin zedelenmesine hukuki sonuç baÄŸlanması ÅŸeklinde kendini gösterir 301 d. Baskın görüÅŸ tarafından benimsenen deÄŸiÅŸim deÄŸeri yaratma kapasitesi ve kullanım deÄŸeri yaratma kapasitesi ayrımı, saÄŸduyuya ve hakkaniyete aykırı sonuçlara yol açar 302 e. SaÄŸduyuya ve hakkaniyete aykırı sonuçların ortadan kaldırması amacıyla zarar kavramının kapsamının normatif bir anlayışla belirlenmesi birçok sorunu beraberinde getirir 303 f. Çözüm: deÄŸiÅŸim deÄŸeri yaratma kapasitesi - kullanım deÄŸeri yaratma kapasitesi ayrımı yapılmaksızın genel deÄŸer yaratma kapasitesinin kiÅŸinin mal varlığına dahil bir unsur olarak deÄŸerlendirilmesi 305 g. Zararın doÄŸmuÅŸ sayılabilmesi için gerekli ÅŸartlar 311 h. DeÄŸer yaratma kapasitesinin parasal karşılığının belirlenmesi 320 2. ikamesi ya da tamiri için geçen sürede nesneyi paraya çevirme imkandan yoksun kalma 328 a. "Paraya çevirme fırsatından yoksun kalma ölçütü 328 b. Aynen tazminat - nakden tazminat ayrımı 330 c. Bir nesnenin paraya çevrilmesi imkânından yoksun kalınmasının nakden tazmin edilebilir bir maddi zarar kalemi teÅŸkil etmesi 331 d. "Paraya çevrilebilirlik" ölçütünün "ticari deÄŸer" ve "beklenti" ölçütlerine göre üstün tarafları 334 e. ikamesi ya da tamiri için geçen sürede nesneyi paraya çevirme imkanının parasal karşılığının belirlenmesi 337 3. Ekonomik deÄŸer arz eden bir fırsatın kaçırılması 338 a. Zayıf illiyet bağı kuramı 338 b. Uygulama ÅŸartları 342 c. Örnek: istenmeyen gebeliÄŸi önleme fırsatının yitirilmesi aa. Sorunun ortaya konması 346 bb. Dünyaya gelmesi arzu edilmemiÅŸ saÄŸlıksız çocuÄŸun doÄŸumu sonrasında yapılan harcamalar 351 aaa. Uygulamadan örnekler 351 aaaa. Fransız yargı organlarının kararları.. 351 aaaaa. Perruche davası 351 bbbbb. Kouchner Yasası 354 bbbb. Belçika ve Hollanda yargı organlarının kararları 357 cccc. Alman yargı organlarının kararları 358 dddd. Türk yargı organlarının kararları 363 aaaaa. HGK′nun 12 Aralık 2002 tarihli karan 363 bbbbb. Kararın eleÅŸtirisi 366 bbb. KiÅŸisel deÄŸerlendirme 371 aaaa. Ebeveyierin gebeliÄŸi önleme fırsatını yitirmesi 371 bbbb. ÇocuÄŸun doÄŸmamış olma fırsatını yitirmesi 377 cc. Dünyaya gelmesi arzu edilmemiÅŸ saÄŸlıklı çocuÄŸun doÄŸumu sonrasında yapılan harcamalar 382 aaa. Uygulamadan örnekler 382 aaaa. Ä°sviçre yargı organlarının kararları... 382 bbbb. Fransız yargı organlarının kararları.. 385 cccc. Anglosakson yargı organlarının kararları 386 bbb. KiÅŸisel deÄŸerlendirme 390 aaaa. Ebeveyierin gebeliÄŸi önleme fırsatını yitirmesi 390 bbbb. ÇocuÄŸun doÄŸmamış olma fırsatını yitirmesi 392 d. Ekonomik deÄŸer arz eden fırsatın parasal karşılığının belirlenmesi 393 C. Yeni tanıma göre maddi zarar teÅŸkil etmeyen kalemler 395 I. Kâr elde etmek amacı güdülmeksizin tutulan evcil bir hayvanın yaralanması veya ölümü sonucu uÄŸranılan ilgi kaybı 395 11 2. Zaman kaybı 400 a. BoÅŸ zamanın kaybı 400 b. Tatil zamanın kaybı 402 aa. SözleÅŸmeye aykırılık hâlinde 402 aaa. Türk hukukunda 402 bbb. AB hukukunda 409 aaaa. ABAD′nın 12 Mart 2002 tarihli kararı 409 bbbb. Kararın AB Konseyi ′nin "SözleÅŸmelere iliÅŸkin Eylem Planı" ışığı altında yorumlanması 413 ccc. Alman hukukunda 414 ddd. isviçre hukukunda 417 bb. Haksız fiil halinde 419 aaa. Türk hukukunda 419 aaaa. TBK′nun 47. maddesi açısından 419 bbbb. TBK′nun 49. maddesi açısından 423 bbb. Alman hukukunda 426 ccc. Ä°sviçre hukukunda 428 cc. DeÄŸerlendirme 429 ÖNERÄ°LER ve TBKT′NA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N DEÄžERLENDÄ°RMELER.. 435 EKLER EK 1: AVRUPA SORUMLULUK HUKUKUNUN ESASLARI.. 453 EK 2: PRINCIPLES OF EUROPEAN TORT LAW 465 12
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı