Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Ãœyelik
Ãœye GiriÅŸi
Küçüğün Kişi Varlığının Korunması İçin Alınacak Tedbirler
Küçüğün Kişi Varlığının Korunması İçin Alınacak Tedbirler
Gülçin Elçin GRASSINGER
Sayfa Sayısı
:
209
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2009
ISBN NO
:
9786055865160
190,00
TL
GÄ°RÄ°Åž
f. KONUNUN TANITILMASI
Çocuğun her yönüyle sağlıklı birey olarak yetişebilmesi, topluma uyum sağlayan ve kendi ayakları üzerinde durabilen sosyal bir kişilik kazanabilmesi için, uyumlu ve sağlıklı bir çocukluk sürecinden geçmesi gereklidir.
Hiç bir çocuk doğuştan sosyal veya anti sosyal olarak dünyaya gelmez. Çocuğun çevresine karşı nasıl davranacağı, sosyal ilişkilerini ne şekilde sürdürebileceği doğumundan itibaren ilk yaşlarında onu eğitenlerden aldığı daha doğru ifade ile onu eğitenlerin çocuğa verdikleri bilgi ve olanaklara bağlıdır. Çocuğun yetişmesinde onun rehberi durumundaki ana babası, öğretmenleri, diğer aile bireyleri onun sosyal gelişimini doğrudan etkilerler. Sosyal açıdan uyumlu bireyden söz edebilmek için onun çevresindeki kişilerle ilişki kurarak birlikte yaşamanın gerektirdiği kurallara uyum sağlaması, grup çalışmalarına katılabilmesi, yapıcı olması, sorumluluk üstlenebilmesi gereklidir. Zamanla oluşan bu süreçte elbette en etkin dönem çocuğun ailesiyle birlikte geçirebildiği dönemdir. Sosyal uyumu etkileyen önemli etkenlerden biri aileden gelen olumsuzluklardır. Sosyal davranışları zayıf ve yetersiz olan ailelerde çocuklar, ev dışında güçlü bir irade ve motivasyona (isteklendirmeye) sahip olsalar bile, iyi bir sosyal uyum gösterememektedirlerz
Çocuğun doğumuyla birlikte ana babanın onun bedensel, ruhsal, zihinsel ve sosyal gelişimini sağlıklı bir şekilde tamamlayarak topluma kazandırmak için gereken eğitimi verme görevleri de başlar. Bu görev, ana babanın velayet hakkından kaynaklanır. Velayet hakkı veliye, çocuğun doğumundan ergin oluncaya kadarki dönemde kişiliğinin iyi şekilde gelişebilmesi için onun kendi başına hareket edebilme yetene-
ğini kazanmasını sağlama, terbiye ve eğitimini gerçekleştirme, kişi ve mal varlığını yönetme, bu konuda çıkarlarını koruyup gereken kararları verme, sosyal hayatta onunla ilgili işlemlerde yasal temsilcisi sıfatıyla hareket etme, çocuğun adını koyma, yerleşim yerini belirleme gibi çok geniş hak, yetki ve görevler vermektedir2. Velayet hakkının ana işlevi çocuğu kendisine yeten bir kişi olmasını sağlama ve ona kendi ayakları üzerinde duran kişilik kazandırmaktır. Bu işlevinden ötürü çocuğun yaşı ve olgunluğu arttıkça velayetin kapsamı da daralır3.
Velinin velayetten doğan hakları onun yetkileridir ve bu yetkileri de aynı zamanda onun çocuğa karşı görevlerim oluşturmaktadır. Eğer veli bu görevlerini gereği gibi yerine getiremediğinden çocuğun kişi varlığının gelişememesi, mal varlığının onun menfaatine uygun şekilde idare edilememesi söz konusu olursa, bu durumda çocuğun korunması kurumu karşımıza çıkar.
Velayet hakkının kapsamını çocuÄŸun menfaati çizer. Bu bakımdan mümkün olduÄŸunca onun görüş ve arzularının belirlenmesi ve buna uygun hareket edilmesi gerekir. Bu amaçla, kanun koyucu MK md339/ III ′de veli sıfatını taşıyan ana babaya çocuÄŸun olgunluÄŸu ölçüsünde hayatını düzenleme ve önemli konularda olabildiÄŸince onun düşüncesini dikkate alma görevini yüklemiÅŸtir4.
Velayet hakkı, sadece çocuğun esenliğini sağlayabilmek amacıyla ve çocuğun küçüklüğü sebebiyle hiçbir surette veya gereği gibi kullana-
mayacağı veya yapamayacağı işlerde onun yerine hareket edebilme imkânı tanımaktadır. Bu nedenle gerçekte velayet hakkı, hak sahibi olan velinin kendi menfaati için değil, bir başkasının (çocuğun) menfaatini sağlamak amacıyla kullanabileceği bir haktır5.
ÇocuÄŸun toplumun da bir üyesi olması sebebiyle, onun her yönüyle saÄŸlıklı geliÅŸiminin saÄŸlanması sadece çocuÄŸa karşı deÄŸil, topluma karşı da üstlenilmiÅŸ bir görev ve sorumluluktur6. Bu nedenle velayet hakkını kullanırken büyük ölçüde bağımsız olan veli, çocuÄŸun saÄŸlıklı geliÅŸimini saÄŸlayamadığı takdirde, velayet hakkına dışarıdan, kaynağını Milletlerarası AndlaÅŸmalar, Anayasa ve kanuni düzenlemelerde bulan müdahalelere katlanmak durumundadır. Benzer gerekçe ile çocuÄŸun saÄŸlıklı geliÅŸimini olumsuz etkileyecek her türlü tehlikenin varlığı halinde hukuki yaptırımları harekete geçirmek ve kanundaki koruma tedbirlerinin etkin ÅŸekilde uygulanırlığını saÄŸlamak toplumdaki bütün bireylerin görevi olmalıdır. Bu bakımdan koruma tedbirlerinin uygulanması için sadece maÄŸdurun talepte bulunmasını beklememek, ilgili kiÅŸinin talebini ve keza kamu gücünü elinde bulunduranların re′sen harekete geçebileceÄŸini kabul etmek bir zorunluluktur7.
Çalışma konumuz, çocuÄŸun geliÅŸimi açısından bedensel, zihinsel, ruhsal, ahlakî ve sosyal bakımdan tehlikede olan, ihmal ve/veya istismar edilen çocuÄŸun bu tehlikelerden uzaklaÅŸtırılması için alınacak tedbirlerdir. Türk Medeni Kanununda çocuÄŸun kiÅŸi varlığının korunmasıyla ilgili alınacak tedbirler yakından incelendiÄŸinde, kanun koyucunun çocukla ilgili uluslararası antlaÅŸma hükümlerini de dikkate alarak kaynak isviçre Medeni Kanunu′na benzer kanuni düzenlemeler yaptığı görülecektir8.
II. İNCELEME PLÂNI
"Çocuğun korunması" kapsamı itibarıyla birden fazla hukuk dalını ilgilendirmektedir. Bu kavramın içine velayet altında olan ve olmayan çocukların medeni hukuk da dahil olmak üzere ceza hukuku, iş hukuku, idare hukuku, devletler özel hukuku gibi diğer hukuk dallan hükümlerince korunmaları dahildir9. Bu çalışmada sadece medeni hukuktaki velayet hükümleri bakımından sorunun üzerine eğileceğiz.
Medeni Hukuk hükümleri çerçevesinde çocuÄŸun korunması kavramı geniÅŸ anlamda gerek velayet altındaki, gerekse vesayet altına konulmuÅŸ çocukları kapsar. Gerçekten velayet altında olmayıp da vesayet altında bulunan küçüklerin korunması da, "çocuÄŸun korunması" üst baÅŸlığının altında, velayet altındaki çocukların korunmasının yanında ayrı bir alt baÅŸlık olarak yer almaktadır. Böyle bir ayrım sadece ÅŸekli bir ayrım olmayıp, uygulanacak hükümlerin belirlenmesi bakımından da önemi vardır. Vesayet altındald çocukların korunması hususunda kanun koyucu vesayet hükümleri altında (bkz. MK md.438 vd.) düzenlemeler getirmiÅŸken, velayet altındaki çocukların korunması için MK md.346 vd ile md.360 vd.′daki tedbirleri öngörmüştür.
Çocuğun korunmasıyla ilgili olarak velayet ve vesayet altındaki çocuk bakımından yapılan ayırımın bir biriyle karışmaması için doktrinde, velayet altındaki çocukların korunmasına "dar anlamda çocuğun korunması"ismi verilmektedir-20.
Dar anlamda çocuÄŸun korunması da yine kendi içinde çocuÄŸun kiÅŸi varlığı ile mal varlığının korunması olarak ikiye ayrılır. Türk Medeni Kanunu′nda da bu ayırıma uygun olarak çocuÄŸun kiÅŸi varlığı ile malvarlığını koruyucu hükümler iki farklı grupta düzenlenmiÅŸtir;
a) Çocuğun kişi varlığının korunması MK md.346-3481:L ve
b) Çocuğun mal varlığının korunması MK md.360 -361 ve MK
md.348.
Çalışmamızda Medeni Kanunda yer alan koruma tedbirlerini ayrıntılı olarak incelemeden evvel, her bir koruma tedbiri için geçerli olan temel ilkeleri açıklamayı uygun gördük. Bu amaçla konuyu iki ana bölüme ayırarak inceledik. Ä°lk bölümde, koruma tedbirlerinin alınabilmesi için gereken koÅŸulları maddi ve ÅŸekli koÅŸullar olarak ayrı baÅŸlıklar altında açıkladık, ayrıca koruma tedbirlerine hâkim olan ilkeler üzerinde durduk, ikinci bölümde ise kanundaki sıralamayı dikkate alarak, çocuÄŸun kiÅŸi varlığının korunmasıyla ilgili olarak MK md.346, 347 ve 348.′deki tedbirlerin uygulanma koÅŸulları ve sonuçlarını açıkladık. Bu açıklamalarda kaynak isviçre Medeni Kanununda yer alan hükümleri, Türk Hukukuna alınmamış olan hükümleri ile birlikte inceleyip, gerekli yerlerde Alman Hukukundaki duruma da yer verdik. Ayrıca konumuzla doÄŸrudan ilgili olan uluslararası antlaÅŸmalara13,13, çocuÄŸun korunmasıyla ilgili 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu14 ve bu kanuna iliÅŸkin çıkarılmış yönetmeliklerei5, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanuna-16, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü Koruyucu Aile YönetmeliÄŸindeki17 hükümlere de deÄŸindik.
f. KONUNUN TANITILMASI
Çocuğun her yönüyle sağlıklı birey olarak yetişebilmesi, topluma uyum sağlayan ve kendi ayakları üzerinde durabilen sosyal bir kişilik kazanabilmesi için, uyumlu ve sağlıklı bir çocukluk sürecinden geçmesi gereklidir.
Hiç bir çocuk doğuştan sosyal veya anti sosyal olarak dünyaya gelmez. Çocuğun çevresine karşı nasıl davranacağı, sosyal ilişkilerini ne şekilde sürdürebileceği doğumundan itibaren ilk yaşlarında onu eğitenlerden aldığı daha doğru ifade ile onu eğitenlerin çocuğa verdikleri bilgi ve olanaklara bağlıdır. Çocuğun yetişmesinde onun rehberi durumundaki ana babası, öğretmenleri, diğer aile bireyleri onun sosyal gelişimini doğrudan etkilerler. Sosyal açıdan uyumlu bireyden söz edebilmek için onun çevresindeki kişilerle ilişki kurarak birlikte yaşamanın gerektirdiği kurallara uyum sağlaması, grup çalışmalarına katılabilmesi, yapıcı olması, sorumluluk üstlenebilmesi gereklidir. Zamanla oluşan bu süreçte elbette en etkin dönem çocuğun ailesiyle birlikte geçirebildiği dönemdir. Sosyal uyumu etkileyen önemli etkenlerden biri aileden gelen olumsuzluklardır. Sosyal davranışları zayıf ve yetersiz olan ailelerde çocuklar, ev dışında güçlü bir irade ve motivasyona (isteklendirmeye) sahip olsalar bile, iyi bir sosyal uyum gösterememektedirlerz
Çocuğun doğumuyla birlikte ana babanın onun bedensel, ruhsal, zihinsel ve sosyal gelişimini sağlıklı bir şekilde tamamlayarak topluma kazandırmak için gereken eğitimi verme görevleri de başlar. Bu görev, ana babanın velayet hakkından kaynaklanır. Velayet hakkı veliye, çocuğun doğumundan ergin oluncaya kadarki dönemde kişiliğinin iyi şekilde gelişebilmesi için onun kendi başına hareket edebilme yetene-
ğini kazanmasını sağlama, terbiye ve eğitimini gerçekleştirme, kişi ve mal varlığını yönetme, bu konuda çıkarlarını koruyup gereken kararları verme, sosyal hayatta onunla ilgili işlemlerde yasal temsilcisi sıfatıyla hareket etme, çocuğun adını koyma, yerleşim yerini belirleme gibi çok geniş hak, yetki ve görevler vermektedir2. Velayet hakkının ana işlevi çocuğu kendisine yeten bir kişi olmasını sağlama ve ona kendi ayakları üzerinde duran kişilik kazandırmaktır. Bu işlevinden ötürü çocuğun yaşı ve olgunluğu arttıkça velayetin kapsamı da daralır3.
Velinin velayetten doğan hakları onun yetkileridir ve bu yetkileri de aynı zamanda onun çocuğa karşı görevlerim oluşturmaktadır. Eğer veli bu görevlerini gereği gibi yerine getiremediğinden çocuğun kişi varlığının gelişememesi, mal varlığının onun menfaatine uygun şekilde idare edilememesi söz konusu olursa, bu durumda çocuğun korunması kurumu karşımıza çıkar.
Velayet hakkının kapsamını çocuÄŸun menfaati çizer. Bu bakımdan mümkün olduÄŸunca onun görüş ve arzularının belirlenmesi ve buna uygun hareket edilmesi gerekir. Bu amaçla, kanun koyucu MK md339/ III ′de veli sıfatını taşıyan ana babaya çocuÄŸun olgunluÄŸu ölçüsünde hayatını düzenleme ve önemli konularda olabildiÄŸince onun düşüncesini dikkate alma görevini yüklemiÅŸtir4.
Velayet hakkı, sadece çocuğun esenliğini sağlayabilmek amacıyla ve çocuğun küçüklüğü sebebiyle hiçbir surette veya gereği gibi kullana-
mayacağı veya yapamayacağı işlerde onun yerine hareket edebilme imkânı tanımaktadır. Bu nedenle gerçekte velayet hakkı, hak sahibi olan velinin kendi menfaati için değil, bir başkasının (çocuğun) menfaatini sağlamak amacıyla kullanabileceği bir haktır5.
ÇocuÄŸun toplumun da bir üyesi olması sebebiyle, onun her yönüyle saÄŸlıklı geliÅŸiminin saÄŸlanması sadece çocuÄŸa karşı deÄŸil, topluma karşı da üstlenilmiÅŸ bir görev ve sorumluluktur6. Bu nedenle velayet hakkını kullanırken büyük ölçüde bağımsız olan veli, çocuÄŸun saÄŸlıklı geliÅŸimini saÄŸlayamadığı takdirde, velayet hakkına dışarıdan, kaynağını Milletlerarası AndlaÅŸmalar, Anayasa ve kanuni düzenlemelerde bulan müdahalelere katlanmak durumundadır. Benzer gerekçe ile çocuÄŸun saÄŸlıklı geliÅŸimini olumsuz etkileyecek her türlü tehlikenin varlığı halinde hukuki yaptırımları harekete geçirmek ve kanundaki koruma tedbirlerinin etkin ÅŸekilde uygulanırlığını saÄŸlamak toplumdaki bütün bireylerin görevi olmalıdır. Bu bakımdan koruma tedbirlerinin uygulanması için sadece maÄŸdurun talepte bulunmasını beklememek, ilgili kiÅŸinin talebini ve keza kamu gücünü elinde bulunduranların re′sen harekete geçebileceÄŸini kabul etmek bir zorunluluktur7.
Çalışma konumuz, çocuÄŸun geliÅŸimi açısından bedensel, zihinsel, ruhsal, ahlakî ve sosyal bakımdan tehlikede olan, ihmal ve/veya istismar edilen çocuÄŸun bu tehlikelerden uzaklaÅŸtırılması için alınacak tedbirlerdir. Türk Medeni Kanununda çocuÄŸun kiÅŸi varlığının korunmasıyla ilgili alınacak tedbirler yakından incelendiÄŸinde, kanun koyucunun çocukla ilgili uluslararası antlaÅŸma hükümlerini de dikkate alarak kaynak isviçre Medeni Kanunu′na benzer kanuni düzenlemeler yaptığı görülecektir8.
II. İNCELEME PLÂNI
"Çocuğun korunması" kapsamı itibarıyla birden fazla hukuk dalını ilgilendirmektedir. Bu kavramın içine velayet altında olan ve olmayan çocukların medeni hukuk da dahil olmak üzere ceza hukuku, iş hukuku, idare hukuku, devletler özel hukuku gibi diğer hukuk dallan hükümlerince korunmaları dahildir9. Bu çalışmada sadece medeni hukuktaki velayet hükümleri bakımından sorunun üzerine eğileceğiz.
Medeni Hukuk hükümleri çerçevesinde çocuÄŸun korunması kavramı geniÅŸ anlamda gerek velayet altındaki, gerekse vesayet altına konulmuÅŸ çocukları kapsar. Gerçekten velayet altında olmayıp da vesayet altında bulunan küçüklerin korunması da, "çocuÄŸun korunması" üst baÅŸlığının altında, velayet altındaki çocukların korunmasının yanında ayrı bir alt baÅŸlık olarak yer almaktadır. Böyle bir ayrım sadece ÅŸekli bir ayrım olmayıp, uygulanacak hükümlerin belirlenmesi bakımından da önemi vardır. Vesayet altındald çocukların korunması hususunda kanun koyucu vesayet hükümleri altında (bkz. MK md.438 vd.) düzenlemeler getirmiÅŸken, velayet altındaki çocukların korunması için MK md.346 vd ile md.360 vd.′daki tedbirleri öngörmüştür.
Çocuğun korunmasıyla ilgili olarak velayet ve vesayet altındaki çocuk bakımından yapılan ayırımın bir biriyle karışmaması için doktrinde, velayet altındaki çocukların korunmasına "dar anlamda çocuğun korunması"ismi verilmektedir-20.
Dar anlamda çocuÄŸun korunması da yine kendi içinde çocuÄŸun kiÅŸi varlığı ile mal varlığının korunması olarak ikiye ayrılır. Türk Medeni Kanunu′nda da bu ayırıma uygun olarak çocuÄŸun kiÅŸi varlığı ile malvarlığını koruyucu hükümler iki farklı grupta düzenlenmiÅŸtir;
a) Çocuğun kişi varlığının korunması MK md.346-3481:L ve
b) Çocuğun mal varlığının korunması MK md.360 -361 ve MK
md.348.
Çalışmamızda Medeni Kanunda yer alan koruma tedbirlerini ayrıntılı olarak incelemeden evvel, her bir koruma tedbiri için geçerli olan temel ilkeleri açıklamayı uygun gördük. Bu amaçla konuyu iki ana bölüme ayırarak inceledik. Ä°lk bölümde, koruma tedbirlerinin alınabilmesi için gereken koÅŸulları maddi ve ÅŸekli koÅŸullar olarak ayrı baÅŸlıklar altında açıkladık, ayrıca koruma tedbirlerine hâkim olan ilkeler üzerinde durduk, ikinci bölümde ise kanundaki sıralamayı dikkate alarak, çocuÄŸun kiÅŸi varlığının korunmasıyla ilgili olarak MK md.346, 347 ve 348.′deki tedbirlerin uygulanma koÅŸulları ve sonuçlarını açıkladık. Bu açıklamalarda kaynak isviçre Medeni Kanununda yer alan hükümleri, Türk Hukukuna alınmamış olan hükümleri ile birlikte inceleyip, gerekli yerlerde Alman Hukukundaki duruma da yer verdik. Ayrıca konumuzla doÄŸrudan ilgili olan uluslararası antlaÅŸmalara13,13, çocuÄŸun korunmasıyla ilgili 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu14 ve bu kanuna iliÅŸkin çıkarılmış yönetmeliklerei5, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanuna-16, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü Koruyucu Aile YönetmeliÄŸindeki17 hükümlere de deÄŸindik.
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı