Kit lerin Tacir Sıfatı
Kit lerin Tacir Sıfatı
H. Ercüment ERDEM
Sayfa Sayısı
:
128
Kitap Ölçüleri
:
13x19 cm
Basım Yılı
:
1992






Yazarın diğer ürünlerine gözatmanızı tavsiye ederiz...
GİRİŞ I. KONUNUN ÖNEMİ Devletlerin klâsik faaliyetlerinin yanı sıra çeşitli neden¬lerle ekonomik hayatı yönlendirmek istemeleri sonucunda he¬men her ülkede Devlet′in, sermayesinin belli bir oranına ka¬tıldığı teşebbüsler kurulmuştur. Bunlar, çeşitli isimler altında özellikle XIX. yüzyıldan başlayarak ülkelerin ekonomilerin¬de kendilerini hissettirmişlerdir. Sosyalist Devletlerde ekonominin belkemiğini oluşturan bu kuruluşlar, serbest piyasa ekonomisinin hakim olduğu Devletlerde de azımsanmayacak öneme sahiptir. Özellikle sanayileşme için yeterli sermaye birikiminin ve girişimcinin olmadığı az gelişmiş ülkelerde, hızlı sanayileşme ve kalkın¬ma için kamu iktisadî teşebbüslerinden yararlanılmaktadır. Gelişmiş ülkelerde ise bu kuruluşlar daha çok kamu hizmeti niteliği ağır basan alanlarda çalışmaktadır. Ülkemizde çeşitli .temel mal ve hizmetlerin üretiminde ve pazarlanmasında büyük bir öneme sahip olan bu teşebbüs¬ler, çeşitli dönemlerde farklı kanunî düzenlemelere bağlan¬mış, fakat bugün dahi devam eden sorunların tümüne çözüm bulmak mümkün olmamıştır. Bir bakıma Devletin ticaret yapmak amacıyla ile kurduğu bu teşebbüslerin ticaret hayatındaki niteliklerinin ve farklı hukuk disiplinleri açısından buna bağlanacak sonuç¬ların ve özellikle en önemli sonuç olan iflâsın incelenmesi bu araştırmanın konusunu oluşturmaktadır. Başka bir ifadeyle özel hukuk hükümleri dairesinde çalışmak.amacıyla kurulan kamu iktisadî teşebbüslerinin TTK açısından tacir olarak ni¬telendirilmeleri mümkün müdür? Eğer mümkünse, bu sıfatın sonuçlan çeşitli hukuk dallan açısından ne olacaktır? Özel¬likle kamu iktisadî teşebbüsleri tacir olarak iflâsa tabi olacak¬lar mıdır? İşte araştırmamız bu sorulara cevaplar vermek için hazırlanmıştır. D. İNCELEME BİÇİMİ VE SINIRLAMALAR İncelememizde konu üç bölüm halinde ele alınacaktır. Birinci Bölümde kamu iktisadî teşebbüsleri kavramı açıklanarak, tarihsel gelişimleri üzerinde durulacak ve son düzenlemelerin ışığı altında hukukî yapılan hakkında bilgi verilecektir. İkinci Bölümde, kamu iktisadî teşebbüslerinin îâcir sı¬fatlan ele alınacaktır. Genel olarak tacir kavramı üzerinde du¬rulduktan sonra, TTK uyannca bu teşebbüslerin tacir sayıl¬maları için gerekli şartlar incelenecek, tacir sıfatının başlan¬gıcı ve sona ermesi işlenecek ve konu Anayasa açısından da değerlendirilecektir. Üçüncü ve son Bölümde ise kamu iktisadî teşebbüsleri¬nin tacir sıfatının sonuçlan ticaret hukuku, iflâs hukuku, ver¬gi hukuku ve kamu hukuku açısından ayn ayn ele alınacak ve iflâsa ilişkin sorunlara özel bir ağırlık verilecektir. Bu çalışma kamu iktisadî teşebbüslerine ilişkin bütün hukukî sorunlara cevaj vermek amacında değildir. Bu neden¬le çalışma çeşitli açılardan sınırlandınlmıştır: 1. Hukuk Bilimi Açısından: Çalışmamızda kamu iktisadî teşebbüsleri sadece hukukî açıdan, o da belli yönleri ile irdelenmiştir. Farklı bilim dalları özellikle ekonomi, işleone ve pazarlama dallan açısından te¬şebbüslere ilişkin sorunlar inceleme konusu yapılmamıştır. 2. Tacir Sıfatı Açısından: Çalışmamızda kamu iktisadî teşebbüslerinin hukukî tüm sorunlan da tüketilmemiştir. Teşebbüsler sadece tacir sıfatla-nna ilişkin konularda >zel hukuk ve kamu hukuku açısından incelenmiştir. Bunun dışında özel hukuk ve kamu hukukuna ilişkin diğer konulara değinilmemiştir. Örneğin, teşebbüslerin personel rejimleri ve malî hükümleri kapsam dışı bırakılmış¬tır. 3. Uygulanacak Hükümler Açısından: Çalışmamızda kamu iktisadî teşebbüsleri ile ilgili tüm mevzuat değil sadece konumuzla ilgili hükümler değerlendi¬rilmiştir. Bu nedenle tacir sıfatını doğrudan ilgilendirmeyen Türkiye Büyük Millet Meclisi′nce denetleme ve özelleştirme¬ye ilişkin özel düzenlemeler kural olarak aynca incelenme¬miştir. İÇİNDEKİLER KISALTMALAR 11 GİRİŞ , 13 I. KONUNUN ÖNEMİ ′. 13 H. İNCELEME BİÇİMİ ....14 1. Hukuk Bilimi Açısından 15 2. Tacir Sıfatı Açısından 15 3. Uygulanacak Hükümler Açısından 15 Birinci Bölüm KAMU İKTİSADà TEŞEBBÜSÜ KAVRAMI § 1. GENEL OLARAK 17 I. Geniş Anlamda Kamu İktisadî Teşebbüsleri 18 H. Dar Anlamda Kamu İktisadî Teşebbüsleri 19 § 2. TÜRK HUKUKUNDA KAMU İKTİSADà TEŞEB¬ BÜSLERİNİN GELİŞİMİ VE AMAÇLARI 21 I. Gelişimi 21 1. Osmanlı İmparatorluğu Dönemi 22 2.1923-1950 Dönemi 23 3.1950-1960 Dönemi 24 7 1. Siyasi, Sosyal ve Ekonomik Nedenlerle Ekonomiyi Yeniden Yapılandırmak. .. ...30 2. Özel Sektönce Başanlamayacak Genişlikteki Sanayileri Kurmak ve Özel Sektöre Öncülük 3. Üretim, Dağıtım ve Ürün Fiyatlarını Düzenlemek .. .32 4. Tekelleri İşlemek 32 . S. Ekonominin Önemli -Hatta Kilit- Alanlarını 6. Sosyal ihtiyaçları Karşılamak.. 33 7. Askeri ve Stratejik Nedenler veya Ulusal Prestij § 3. KAMU İKTİSADà TEŞEBBÜSLERİNİN î. Teşebbüsler 35 î. İktisadî Devlet Teşebbüsleri 35 2. Kamu İktisadî Kuruluşları 36 II. Teşebbüslerin Kuruluş, Yönetim ve Denetimleri ....36 it Anb.SJs.5 5J.iSio.SfiJ. »>« «*«»*»♦ OVJ 3. Denetimi 38 n. Müesese, Bağlı Ortaklık, İştirak ve İşletme 38 1, Müessese... 39 a. Kavram .....39 h. Kuruluşu 39 c. Nitelikleri 39 ç. Yönetimi .40 d. Denetimi .40 ′& a. Kavram .........40 b. Kuruluşu ..41 c. Yöneiemi.......... ....................41 d. Denetimi....... 41 a. Kavram ve Kuruluşu ..................42 b. Yönetimi ...43 c. Denetimi ..43 İkinci Bölüm KAMU İKTİSADà TEŞEBBÜSLERİNİN TACİR SIFATI § 4. GENEL OLARAK TACİR KAVRAMI 45 § S. KAMU İKTİSADà TEŞEBBÜSLERİNİN TACİR SIFATI ........47 JLs MlAl 6.3.IRİ» 5 OMtD»H»f«<