Kiralananda Yenilik ve Değişiklik Yapılması
Kiralananda Yenilik ve Değişiklik Yapılması
İLKER ÖZTAŞ
Kira sözleÅŸmesi ile taraflar arasında zamana yayılı bir hukuki iliÅŸki doÄŸar. Kira konusu eÅŸyanın zamanın geçmesiyle birlikte eski-mesi, deyim yerindeyse demode olması kaçınılmazdır. EÅŸyanın ekonomik deÄŸerinin korunması veya arttırılması için modernize edilmesi, yenilenmesi, hatta kiralananda deÄŸiÅŸiklikler yapılması gerekebilir. Kiraya veren, yenilik ve deÄŸiÅŸiklik yapmak istediÄŸinde, kiralanana müdahale etmesine engel olan bir durumla karşılaÅŸacaktır. Kira konusu eÅŸya kiracının kullanımındadır. Acaba bu durumda kiraya veren, kiracıya raÄŸmen kiralananda yenilik ve deÄŸiÅŸiklik yapabilecek midir? Kiraya veren yenilik ve deÄŸiÅŸiklik yapabilecekse, bu çalışmayı hangi ÅŸartlar altında gerçekleÅŸtirecektir? Yapılacak yenilik ve deÄŸiÅŸikler nedeniyle kiracının eÅŸyayı kullanma hakkının olumsuz etkilenmesi veya kiracının zarara uÄŸraması halinde, kullanabileceÄŸi haklar neler olmalıdır?
Kiralananda yenilik ve deÄŸiÅŸiklik yapmayı kiracı da isteyebilir. Böylelikle kiracı, kira konusu eÅŸyayı kendi ihtiyaçlarına ve arzusuna uygun hale getirebilir. Ancak, kiracının kiralanana müdahale etmesi kural olarak kullanma hakkının sınırlarını aÅŸar. O halde, kiracının, kiralananda yenilik ve deÄŸiÅŸiklik yapabilmesi ancak kiraya verenin rızası dahilinde mümkün olmalıdır. Kiracının yenilik ve deÄŸiÅŸiklik yapmasına rıza gösteren kiraya veren, sözleÅŸmenin sonunda kiralananın eski halde iadesini talep edebilecek midir? Kiracının yaptığı yenilik ve deÄŸiÅŸikliklerin kiralananda deÄŸer artışına neden olması durumunda, bu artışın talep edilebilmesi mümkün müdür?
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunundan önce yürürlükte olan 818 sayılı Borçlar Kanununda bu konulara iliÅŸkin özel düzenlemeler yer almamaktaydı. Kanun koyucu yukarıda yer alan sorulara, 01. 07. 2012 tarihinde yürürlüÄŸe giren 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 320. ve 321. hükümleri aracılığıyla cevap vermiÅŸtir.
TBK. m. 320 hükmü, kiraya verene belirli ÅŸartlar altında, yenilik ve deÄŸiÅŸiklik yapma hakkı tanımaktadır. Kanun hükmü aracılığıyla, bir yandan kiraya verene kira iliÅŸkisi devam ederken kiralananda yenilik ve deÄŸiÅŸiklik yapma imkanı tanınmış; diÄŸer yandan bu imkan belirli ÅŸartlara tabi kılınmıştır. Ayrıca, yenilik ve deÄŸiÅŸiklik nedeniyle kiracının karşılaÅŸacağı olumsuz sonuçların giderilebilmesi için kiracıya kira bedelinden indirim ve tazminat talep etme hakları verilmiÅŸtir.
TBK. m. 321 hükmünde ise kiracının yenilik ve deÄŸiÅŸiklik yap-ma hakkı düzenlenmektedir. Kiracının, kiralananda yenilik ve deÄŸiÅŸiklik yapamaması temel kuraldır. Ancak, kiraya verenin rıza göstermesi halinde, kiracı, kiralananda yenilik ve deÄŸiÅŸiklik yapabilir. Anılan kanun hükmünün ikinci fıkrasında, yenilik ve deÄŸiÅŸikliÄŸe rıza gösteren kiraya verenin, aksi yönde anlaÅŸma olmadıkça, kiralananın eski durumuyla geri verilmesini isteyemeyeceÄŸi düzenlenmiÅŸtir. Kanun hükmünün son fıkrasında ise, aksi kararlaÅŸtırılmadıkça, yenilik ve deÄŸiÅŸiklikten kaynaklanan deÄŸer artışının talep edilemeyeceÄŸi hüküm altına alınmaktadır.
Bu çalışma kapsamında, TBK. m. 320 ve m. 321 hükümleri ekseninde, kiralananda yenilik ve deÄŸiÅŸiklik yapılmasına iliÅŸkin sorunlar incelenecektir. Çalışma üç ana bölümden oluÅŸmaktadır. Ä°lk bölümde, yenilik ve deÄŸiÅŸiklikten ne anlaşılması gerektiÄŸi ve kiralananda yapılan diÄŸer faaliyetlerle yenilik ve deÄŸiÅŸiklik arasındaki iliÅŸki ve farklara deÄŸinilecektir. Ä°kinci bölümde, kiraya verenin yenilik ve deÄŸiÅŸiklik yapmasına iliÅŸkin hukuki sorunlar incelenecektir. Üçüncü bölümde ise kiracının yenilik ve deÄŸiÅŸiklik yapması hakkındaki açıklamalara yer verilecektir.