Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Ãœyelik
Ãœye GiriÅŸi
Kara Ve Hava Taşımalarına İlişkin Milletlerarası Sözleşmeler
Kara Ve Hava Taşımalarına İlişkin Milletlerarası Sözleşmeler
Abdurrahman EKİNCİ / İhsan ÇAKMAK
Sayfa Sayısı
:
915
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2007
ISBN NO
:
9789756135891
200,00
TL
ÖNSÖZ
Bu kitap; hava ve karada insan, yolcu veya yük taşımalarına yer veren çok taraflı uluslararası sözleÅŸmelerin uygulanmasına yönelik bir çalışmadır. Bilimsel bir iddiası yoktur. Sadece uluslararası sözleÅŸmelerin, yapılması, yayınlanması, yürürlüğü ve Türkiye′yi baÄŸlayıcılığı açısından geçerlilik durumlarını gösteren ışık tutucu bir rehberdir.
Bunlar; T.B.M.M, BaÅŸbakanlık, Adalet Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve DışiÅŸleri Bakanlığı gibi bakanlıklara baÄŸlı kurum ve kuruluÅŸlarda ve Resmi Gazetelerde yayınlanmış milletlerarası sözleÅŸmelerdir. Anayasa Mahkemesi, Yargıtay ve Danıştay′ın ilgili kararlan sözleÅŸmelerin altına eklenilmiÅŸtir.
Anayasa Mahkemesi′nin 1963/311 Esas ve 1965/12 Sayılı kararı, milletlerarası sözleÅŸmelerin 244 Sayılı Kanuna uygun olarak yapılışı, uygulanışı, yayınlanışı ve geçerliliÄŸi ile ilgili en önemli ve tek detaylı karardır. BelirttiÄŸimiz bu karar 1982 Anayasası 90. maddesinin alt kısmında yer almıştır.
DiÄŸer taraftan, 2575 Sayılı Danıştay Kanunu′nun 42. maddesinin (f) bendi gereÄŸince, Danıştay 1. Dairesinin istiÅŸari mahiyette incelemek ve düşüncesini bildirmek üzere CumhurbaÅŸkanlığı veya BaÅŸbakanlık tarafından gönderilecek iÅŸler ile milletlerarası sözleÅŸmelerin uygulanmasını inceleyip gereÄŸine göre karara baÄŸlamak veya düşüncesini bildirmek görevi bulunmaktadır.
Uluslararası sözleşmeler için uygulamada; bazen, anlaşma, bazen antlaşma, bazen konvansiyon bazen de protokol kelimesinin kullanılması tercih edilmektedir.
Uluslararası sözleÅŸmelerin Türkiye′yi baÄŸlayıcı safhaya gelip gelmediklerini tespit etmek çok önemlidir. Herhangi bir Uluslararası sözleÅŸmenin istisnai durumlar hariç olmak üzere genellikle; 1963 yılından itibaren Türkiye′yi baÄŸlayıcı hale gelebilmesi için Resmi Gazetelerdeki ilanlarıyla birlikte ÅŸekil bakımından 6 ayrı safhayı tamamlamış
olması gerekir. Aksi halde Ä°ngilizce veya Fransızca sözleÅŸme metninin iç hukukta Türkiye′yi baÄŸlayıcılığı yoktur.
T.B.M.M.′deki onay kanunu ile Bakanlar Kurulunca çıkartılan onaylama kararnamelerinin Resmi Gazetelerde ayrı ayrı ilanlarını buraya dahil ettiÄŸimiz takdirde, Åžekil bakımından 1. safha; Türk ve yabancı bürokratların sözleÅŸme metnini tartışıp, müzakere edip beÄŸeniliyorsa, parafe safhasıdır. 2. safha; T.B.M.M.′den onaylama kanununun çıkartılması safhasıdır. 3. safha; T.B.M.M. onaylama Kanununun Resmi Gazete′de ilanı safhasıdır. 4. safha; Bakanlar Kurulunun onaylama kararnamesini hazırlama safhasıdır. 5. safha; B.K. Kararnamesinin Resmi Gazete′de ilan ettirilmesi safhasıdır. 6. safha; ise, onaylama ve tasdik belgelerinin Türkiye tarafından ilgili milletlerarası kuruluÅŸun genel sekreterliÄŸine veya genel müdürlüğüne gönderilmesi, ulaÅŸtırılması, tevdi ve teslim edilmesi safhasıdır.
BaÅŸka bir ifadeyle, Resmi Gazetelerdeki Onay Kanunu ile Onaylama kararnamelerinin ilan edilmesi ÅŸeklini hariç tutarsak ve 244, 1173, 4059, 4749 sayılı Kanunlardaki istisnai halleri de dışlarsak, genel olarak 4 esaslı safhası vardır. Yani Resmi Gazetelerdeki ilan safhalarını saymazsak; Uluslararası sözleÅŸmeler (andlaÅŸmalar) yürürlüğe girinceye ve iç hukukta geçerli hale gelinceye kadar genellikle dört esaslı safhadan geçmektedir. Resmi Gazete′de ayrı ayrı kanun ve kararnamelerin yayımlanmaları hariç olmak kaydıyla Türkiye′yi baÄŸlayabil-mesi için gereken 4 safha ÅŸunlardır;
1. SAFHA: Müzakere ve görüşme safhasıdır. İkili veya çok taraflı bir sözleşmenin tarafı olan devletlerin Dışişleri Bakanlıklan veya talimat alan ilgili bakanlıklan arasında, sözleşme metnini yetkili temsilciler eliyle karşılıklı görüşerek müzakere etme safhasıdır. Bu safhada yetkilendirilmiş kişi ve kişiler 1963 tarihli 244 Sayılı Kanunun 1. maddesine göre Bakanlar Kurulu tarafından imzalanmış temsil yetki belgesini ellerine alarak, Türkiye veya diğer ülkede oturup karşılıklı olarak, sözleşme metnini konuşup tartışırlar. Yetki belgesi; temsilci seçilen grup veya kişiye Bakanlar Kurulu tarafından daha önceden imzalanarak ve-
rilir. Bakanlar Kurulu kararıyla verilen temsil yetki belgesi Resmi Ga-zete′lerde yayımlanmaz. Yetki belgesiyle Türkiye′yi temsilen hazır bulunan kiÅŸi veya grup, müzakereden sonra metni beÄŸeniyorsa katılma arzusunu açıklar ve gerekirse ilk imzayı koyarlar. Yahut parafe ederler. Sonra sözleÅŸme metnini alıp Türkiye′ye getirirler veya Türkiye′ye tebliÄŸe gönderilmesini saÄŸlarlar.
Bir sözleÅŸmenin konuÅŸulup, görüşülüp, tartışılması için gereken görevlendirme yazısını yani temsilcilik yetki belgesini, Anayasa′nm 104. maddesinde belirtildiÄŸi ÅŸekilde CumhurbaÅŸkanı vermez. Çünkü, elçiler için 104. maddeye göre yapılan uygulama, 244 Sayılı Kanun′un 1. maddesindeki sözleÅŸmeler için verilen yetki belgesinden farklı bir durumdur. Fakat CumhurbaÅŸkanı, BaÅŸbakan ve DışiÅŸleri Bakanı′nın temsilcilik belgesi almadan, arzu ettikleri sözleÅŸme metnini doÄŸrudan imzalama yetkileri vardır. CumhurbaÅŸkanı, BaÅŸbakan ve DışiÅŸleri Bakanı′nın dışında kalan kiÅŸi veya gruplarda görüşme ve müzakere safhasını, CumhurbaÅŸkanı′nın deÄŸil Bakanlar Kurulu′nun yetki verdiÄŸi temsilciler müzakere edip bitirirler.
2. SAFHA: Karşılıklı imzalaÅŸma safhasıdır. EÄŸer o sözleÅŸmenin müzakeresi sırasında CumhurbaÅŸkanı, BaÅŸbakan veya DışiÅŸleri Bakanı hazır bulunuyorlarsa, doÄŸrudan kendileri imzalayabilirler. Åžayet, sözleÅŸme metnini müzakere eden kiÅŸi veya gruba yetkili temsilci sıfatı verildiÄŸi halde, tartışılan sözleÅŸme metni için imzalama yetkisi verilme-miÅŸse, yani yetkili temsilcilerden daha üst makamlarca tekrar tartışıldıktan sonra imzalanacağı belirtilmiÅŸ ise, yetkili temsilci veya grup, O sözleÅŸme metnini sadece parafe ederek Türkiye′ye geri dönerler. Ondan sonra, 1963 tarihli 244 Sayılı Kanun gereÄŸince sözleÅŸme metnini, ya Bakanlar Kurulu kendi aralarında tartışıp imza ederek onaylayıp doÄŸrudan yürürlüğe koyar, ya da tekrar tartışılıp, müzakere edilerek ileride Bakanlar Kurulu′nca uygun görülürse onaylanabileceÄŸine dair bir onay kanunu çıkartılması için BaÅŸbakanlıkça T.B.M.M′ye gönderilir.
1963 tarihli 244 Sayılı Kanun′un 2, 3 ve 5. maddelerinde belirtildiÄŸi ÅŸekilde, eÄŸer Bakanlar Kurulu′nun imzasıyla yürürlüğe girebilecek nitelikte bir sözleÅŸme olduÄŸu anlaşılırsa, sadece Bakanlar Kurulu tarafından imzalanıp onaylandıktan sonra Resmi Gazete′ye gönderilerek ilan ettirilir. Ama; 244 Sayılı Kanun′un 3. maddesinin 2. bendinde açıklandığı ÅŸekilde, Türk Kanunlarında deÄŸiÅŸiklik yapma zorunluluÄŸu getirmeyen ve maliye ile ilgili teknik veya idari sözleÅŸmelerin B.K. Kararıyla onaylanmasının Resmi Gazete′de yayınlanması ÅŸart deÄŸildir. Bazen de, B.K.K gizli verilmektedir. Gizli alınan Bakanlar Kurulu Kararları da zaten Resmi Gazete′de ilan edilmemektedir.
Fakat, sözleÅŸme; önemi itibariyle, T. B. M. M.′den geçmesi ve kanun numarası verilmesi zorunlu olan sözleÅŸme durumunda ise, yani Türk Kanunlarında deÄŸiÅŸiklik yapma zorunluluÄŸunu getiren bir sözleÅŸme durumu varsa, T.B.M.M genel kurulunda tekrar tartışılıp kanunlaÅŸtıktan, onay kanunu çıkartıldıktan sonra yine Resmi Gazete′de ilan edilmesi için gönderilir. EÄŸer T.B.M.M′den geçmiÅŸ ve kanun numarası verilmiÅŸ bir sözleÅŸme haline gelmiÅŸ ve Resmi Gazete′de yayımlanmış duruma da gelmiÅŸse 1963 yılından sonrakilerin yürürlüğe konulabilmesi için ayrıca mutlaka Bakanlar Kurulunun onaylama kararının da bulunması gerekmektedir. Aksi halde, baÄŸlayıcılığa kavuÅŸmamaktadır.
Yürürlüğe girmesi ve geçerli hale gelmesi için sadece Bakanlar Kurulunca onaylanması yeterli görülen sözleÅŸmelere örnek olarak: Türkiye′ye Göç Eden Türk Soylu Bulgaristan VatandaÅŸlarının Emekli Aylıklarının Türkiye′ye Transfer Edilmesi AndlaÅŸması, Ä°nsan Haklan Evrensel Beyannamesi AndlaÅŸması, Avrupa Toplulukları Komisyonunun Türkiye′de Temsilcilik Kurması ve TemsilciliÄŸin Ayncalıklan ve Dokunulmazlıkları Konusunda 1987 tarihli AntlaÅŸma, 1990 tarihli Hukuk Yoluyla Demokrasi Komisyonu Statüsü AntlaÅŸması, Avrupa Ä°nsan Hakları SözleÅŸmesinin 5 numaralı Ek Protokolü ile Tır Karneleri Himayesinde Uluslararası EÅŸya Taşınmasına Dair Gümrük Komisyonu SözleÅŸmesi gibi sözleÅŸmeler gösterilebilir.
DiÄŸer Taraftan (7) Nolu Ä°nsan Haklan SözleÅŸmesinin Ek Protokolü örneÄŸinde olduÄŸu gibi Türkiye′nin hiç imzalamadığı, T.B.M.M ve B.K.K. dan geçirmediÄŸi için baÄŸlayıcı niteliÄŸi bulunmayan sözleÅŸmeler de vardır.
Türkiye′yi baÄŸlamayan bazı sözleÅŸmelere kitabımızda yer verilmesinin sebebi; o konuda bilgi, kültür birikimine katkı saÄŸlayabilmek ve hukuk teorilerinin geliÅŸtirilmesine yardımcı olabilmektir. Bu arada ÅŸunu hemen belirtmek gerekir ki, 1963 tarihli 244 sayılı Kanun′un yürürlüğe girmesinden daha önce çıkmış sözleÅŸmelerin ÅŸayet T.B.M.M. onay kanunu varsa, uygulanabilmeleri için bu yeterli olmaktadır.
Ancak, 244 Sayılı Kanun′un 2, 3, 4 ve 5. maddelerine göre T.B.M.M.′ye, kanunlaÅŸtırılmak üzere gönderilmeyen ve kanun numarası verilmeyen, diÄŸer bir ifade ile büyük ekonomik ve siyasi deÄŸer taşımayan, Türkiye′yi borç altına sokmayan ve Türk kanunlarında deÄŸiÅŸiklik yapmak zorunluluÄŸu getirmeyen sözleÅŸmeler sadece Bakanlar Kurulu onaylama kararıyla geçerli hale gelebilmektedirler.
3. SAFHA: SözleÅŸmeyi onaylama safhasıdır. Bazı sözleÅŸmelerin niteliÄŸi itibariyle sadece Bakanlar Kurulu′ndan geçip onaylanması ve yürürlüğe girmesi yeterli görülmekle beraber bazı önemli sözleÅŸmeler önce T.B.M.M. Genel Kurulu′ndan geçmekte ve Bakanlar Kurulu′nca ileride onaylanabileceÄŸine dair kanun çıkartılmaktadır. Yani SözleÅŸme için yeni bir kanun numarası verildikten sonra, Bakanlar Kurulu′na onaylamaya gönderilmektedir. Bakanlar Kurulu′nun onayından sonra da ilan edilmek üzere sözleÅŸme Resmi Gazete′ye yollanmaktadır.
Milletlerarası sözleÅŸmelerin yapılması, yürürlüğü ve yayınlanması ile, bazı sözleÅŸmelerin geçerliliÄŸini kavrayabilmek için 1963 tarihli 244 Sayılı Kanun′un ve 1969 tarihli 1173 Sayılı Kanun′un tüm maddeleri ile 1982 Anayasa′sınm 90 ve 104. maddelerini, DışiÅŸleri Bakanlığı TeÅŸkilat Kanunu′nun 2. maddesini ve 1969 tarihli Viyana Uluslararası AndlaÅŸmalar Yapma Hukuku SözleÅŸmesi′nin 46. maddesini, eÄŸer ko-
nu ÅŸahsın hukukunu ve aile hukukunu da ilgilendiriyorsa, 2675 sayılı Milletlerarası Genel Hukuk ve Özel Hukuk Uygulaması Hakkında yapılan Kanunu ve maliye hazinesini de ilgilendiren bir durum varsa, 4059 sayılı Hazine MüsteÅŸarlığı ile Dış Ticaret MüsteÅŸarlığı TeÅŸkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunu (Maliye ve Hazine ile ilgili bir kısım kararların T.B.M.M′den geçirilmesine gerek görülmemekte, sadece Bakanlar Kurulu Onaylama Karan ile yetinilmek-tedir. Hatta Resmi Gazeteler′de ilan edilmemesi de öngörülmektedir.) birlikte ele alınarak inceleyip, irdeleyip deÄŸerlendirme yapılması icab eder. Çünkü uluslararası bir sözleÅŸmenin yürürlüğe girinceye kadar geçecek safhalarını iç hukuk kuralları belirlemektedir.
Ä°ster Bakanlar Kurulu′nca onaylanıp yürürlüğe konulsun, isterse T.B.M.M′den geçirilmesi zorunlu olan nitelikte bir sözleÅŸme olsun eÄŸer Türk kanunlarında deÄŸiÅŸiklik yapmak zorunluluÄŸu getiren bir uluslararası sözleÅŸme niteliÄŸi taşıyorsa, o halde her ikisinin de mutlaka Resmi Gazete′de ilan edilmesi zorunluluÄŸu vardır. Sadece Türk kanunlarında deÄŸiÅŸiklik yapmak zorunluluÄŸu getirmeyenlerin ve 244 sayılı Kanun′un 3. maddesinin 2. bendindeki belirtilenlerin Resmi Gazetelerde yayınlanması zorunlu deÄŸilse de uygulamada Maliye ve Hazine dışındakilerin tamamına yakın kısmı ilan edilmektedir. Mesela, Maliye ve Hazine kapsamı dışında kalanlardan; Kadınların Siyasi Haklanna Dair 1959 tarihli ve 7288 sayılı Kanuna Ä°stinaden çıkartılan Bakanlar Kurulu Onaylama Kararnamesi ile, 2307 sayılı 1980 tarihli Norveç - Türkiye Sosyal Güvenlik SözleÅŸmesi′nin Uygulanmasına Dair Ä°dari AnlaÅŸma′nın Bakanlar Kurulu onaylama kararnamesi uygulamada Resmi Gazetelerde ilanına gerek görülmeyen pek az örneklerden iki tanesidir.
(9.4.2002 tarih ve 24721 Sayılı Resmi Gazete′de yayımlanan, Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkındaki 2002 tarihli 4749 Sayılı Kanun′un 9, 10, 12 maddelerinde belirtildiÄŸi ÅŸekilde
milletlerarası bazı andlaÅŸmalann imza tarihi itibariyle yürürlüğe gireceÄŸi ve Resmi Gazetelerde ilan edilmeyeceÄŸi açıklanmaktadır. Fakat, Kamu Finansmanı ve Borç Yönetimi hususu Hazine ve maliye ile ilgili olup ÅŸahsın hukuku ve aile hukukuna ait milletlerarası özel hukuk sözleÅŸmeleri ile diÄŸer milletlerarası sözleÅŸmelerin dışında kalmaktadır. Kaldı ki o tür andlaÅŸmalarm dahi Resmi Gazete′de ilanları gerektiÄŸi yolunda Anayasa Mahkemesi′nde açılmış iptal davalan mevcut olup halen devam ettiÄŸi anlaşılmaktadır.)
Sonuçta sözleÅŸmelerin Resmi Gazeteler′de ilan edilmesi yürürlük için çoÄŸu zaman yeterli görülmediÄŸinden, baÄŸlayıcı nitelik taşımaz. Ayrıca, fazladan belgeleri karşılıklı olarak devletlerin birbirlerine göndermeleri teatisi ve sunuÅŸu safhasından sonra geçerlilik kazanır ve yürürlüğe girer.
4. SA.FHA: Belgelerin karşılıklı sunuluş ve teatisi, yani birbirlerine tevdii safhasıdır. Akit devletler yaptıkları sözleşme metninin onayladıktan sonra, bu sözleşmenin onaylandığını gösteren tasdiknameleri karşılıklı olarak gönderirler ve teslim aldıklarını birbirlerine bildirirler. Bazen de onaylandığı halde, birbirlerine tevdii etmezler, göndermezler. Yani milli menfaatlerine aykırı gördükleri için yürürlüğe girmesini ertelerler ve özellikle yürürlüğe girmesini geciktirecek şekilde davranırlar.
Eğer sözleşme iki taraflı bir sözleşme değilse, yani çok taraflı uluslararası bir sözleşme niteliğinde ise, ya taraf devletlerden birine sunulur yahut bağlı olduğu uluslararası kuruluşa onaylama belgesini gönderirler.
Mesela; Ä°.L.O SözleÅŸmeleri Genel Müdürlüğü′ne, Avrupa Konseyi Genel SekreterliÄŸi′ne veya BirleÅŸmiÅŸ Milletler Genel SekreterliÄŸi′ne gönderme gibi.
Çok defa uluslararası sözleşmelerin hangi tarihte yürürlüğe gireceği, sözleşme metninin kendi maddelerinde gösterilmiştir, başka bir
deyişle karşılıklı olarak, hangi tarihte yürürlüğe gireceği sözleşme metninin maddelerinde açıklanmaktadır.
Bazı hallerde yürürlüğe koyma şartının gerçekleşmesi için, sözleşme metnini onaylayıp gönderen devlet adedinin belli bir sayıya veya orana kavuşması şartına bağlanmış sözleşmelerde bulunmaktadır.
Milletlerarası sözleÅŸmelerin geçerliliÄŸi yürürlüğü ve uygun bulunması ile ilgili Anayasa′nın 90. maddesinin uygulamasında, dikkat edilmesi gereken hususlar şöyle sıralanabilir.
A) 90. maddeye 2004 yılında 5170 sayılı Kanunla getirilen deÄŸiÅŸiklik neticesinde; eÄŸer bir uluslararası sözleÅŸme, temel hak ve hürriyetlere iliÅŸkin bir sözleÅŸme durumunda ise ve bu sözleÅŸmenin maddeleri Türkiye′deki iç hukukla çatışır, çeliÅŸirse, o takdirde yapılan uluslararası sözleÅŸmeye öncelik verilir. Çünkü o sözleÅŸmeye üstünlük tanınacaktır.
1982 Anayasası′nda temel hak ve hürriyetler üç temel baÅŸlık altında toplanmışlardır. Bunlar, 1 - KiÅŸi haklan, 2 - Sosyal ve Ekonomik Haklar, 3 - Siyasi Haklardır.
Anayasa′nın 13. Maddesinde her türlü temel haklar kanunla sınırlandırılabilir denilmektedir. Yani temel hakların sınırlandırılmasına cevaz verilmiÅŸtir. 1 - KiÅŸi (dokunulmazlığı) Haklan; a) YaÅŸam Hakla, b) YerleÅŸme ve Seyahat Hüniyeti ve Hakkı, c) Din ve Vicdan Hürriyeti ve Hakkı, d) Düşünce ve Kanaat Hürriyeti ve Hakkı e) Bilim ve Sanat Hürriyeti ve Hakkı, f) Basın Hürriyeti, g) Toplantı Yapma Hak ve Hürriyeti ı) Mülkiyet Hakkı, i) Ä°spat Hakkı, k) Hak Arama Hürriyeti, 1) Özel Hayatın GizliliÄŸi ve Korunması Hakkı diye sıralanabilir. 2-Keza siyasi haklar ise; a) Seçme ve Seçilme Hakkı, b) Kamu Hizmetine Girme Hakkı, c) Vatani Hizmete Girme Hakkı ve Görevi, d) VatandaÅŸlık Hakkı, e) Dilekçe Verme Hakkı diye sıralayabiliriz. Yine 3-Sosyal ve Ekonomik Haklan, a) EÄŸitim ve Öğrenim Hakkı, b) Çalışma ve SözleÅŸme Serbestisi Hürriyeti ve Hakkı, c) Toplu Ä°ÅŸ SözleÅŸmesi ve
Grev Yapma Hakkı, d) Sosyal Güvenlik Hakkı, e) Ailenin Korunması Hakkı şeklinde sıralamak mümkündür.
Uluslararası sözleÅŸmelerin, hangi türü olursa olsun Anayasa′ya aykırılığı ileri sürülemez ve Anayasa Mahkemesi′nde iptal davası açılamaz. Ayrıca usulüne uygun yapılmış uluslararası sözleÅŸmelerin hepsi de birer Kanun hükmündedir. Fakat 2004 yılında 5170 sayılı Kanunla getirilen deÄŸiÅŸiklik neticesinde usulüne uygun yapılmış bir uluslararası sözleÅŸmenin metni, iç hukuktaki mevzuatla çatışıyor, çeliÅŸiyor ve zıt duruma geliyorsa, hemen bu sözleÅŸmenin niteliÄŸine dikkat etmek icab eder. EÄŸer sözleÅŸmenin niteliÄŸi temel hak ve hürriyetlerle ilgili durumda ise, o sözleÅŸmenin iç hukuka üstünlüğü vardır ve iç mevzuat uygulanmaz. Uluslararası sözleÅŸme hükümleri uygulanır. Ancak usulüne uygun yapılıp yürürlüğe girmiÅŸ sözleÅŸme için böyledir. Usulüne uygun yapılıp yürürlüğe girmemiÅŸse iç hukuku baÄŸlamaz ve o takdirde iç hukuktaki kanun hükümleri uygulanır.
Şayet sözleşme, temel hak ve hürriyetlerin dışında kalan bir uluslararası sözleşme niteliğinde olursa o halde sözleşme usulüne uygun yapılıp yürürlüğe girmiş olsa dahi iç hukukla sözleşme hükümleri zıt-1 aştığı, çeliştiği ve çatıştığı zaman, en son tarihte hangisi çıkmış ise, onun önceliği vardır ve o geçerlidir. Fakat sözleşme daha sonraki bir tarihte yapılmış olursa, o sözleşmeye itibar edilir ve o uygulanır. Ama iç kanun daha sonra yapılmışsa, iç kanunun maddeleri önce uygulanır. Yani, iç kanun ve iç mevzuat, sözleşmeye nazaran öncelik taşır. Sözleşme hükümleri geriye gider.
B) Yine iki tane kanundan herhangi birisi (sözleşme veya iç kanun) özel, diğeri genel konuyu düzenliyorsa, yani biri özel kanun, diğeri genel kanun vasfını taşıyorsa, o takdirde hangisi özel kanun durumuna gelmişse ona itibar edilir. O uygulanır. Bu da uluslararası sözleşmelerin uygulanmasında ikinci kuraldır. Bunu ayırt etmek için de, öncelikle bir uluslararası sözleşmenin temel hak ve hürriyetleri düzenleyen bir sözleşme olup olmadığını tespit etmek gerekir.
Düşüncemize göre uluslararası sözleÅŸmelerin, hem üç-dört madde civarındaki kendi onay kanunu, hem de 8-10 satırlık onaylama ile ilgili Bakanlar Kurulu Kararnamesi′nin her sözleÅŸme metninin baÅŸ kısmında, aynen yer alması çok önem kazanmaktadır. Çünkü o uluslararası sözleÅŸmenin bir onay kanunu veya onaylama kararnamesi çıkmış mı, çıkmamış mı, var mı, yok mu, hangi kanuna dayanmaktadır ve hangi konu ile ilgilidir. SözleÅŸme metninin hangi kısmı yürürlüktedir. Hangi maddelerine çekince konulmuÅŸtur veya muhalefet ÅŸerhi var mı dır. Hangi bölümü iç hukukta yürürlüğe konulacaktır. Hangi bölümü iç hukukta uygulanmayacaktır. Türkiye için baÄŸlayıcılığı var mıdır, yok mudur? ÇoÄŸu zaman Bakanlar Kurulu′nun Onaylama Kararnamesi′nde açıklanmış vaziyettedir.
Bu arada, belirtilmesi gereken diÄŸer bir husus daha vardır ki, o da ÅŸudur; 1982 Anayasası′nın 90. maddesi, 1961 Anayasası′nın 65. maddesine, yine 1982 Anayasası′nın 104. maddesi de 1961 Anayasası′nın 97. maddesine tekabül etmektedir. Milletlerarası sözleÅŸmelerin uygulanması bakımından her iki Anayasada birbirinin devamı durumundadır.
Avrupa Konseyi bünyesinde çalışan, Avrupa Ä°nsan Haklan Mahkemesi 1949 yılında kurulmuÅŸtur. Strazburg′tadır. Avrupa Konseyi üyesi olan devletler veya vatandaÅŸlarının baÅŸvurduÄŸu bir mahkemedir. Mahkemenin hakim üyeleri, Avrupa Konseyi üyesi olan ülkelerden seçilmektedir. Avrupa Ä°nsan Haklan Mahkemesine baÅŸvurabilmek, yani dava açabilmek için ihtilaf yaratan o ülkede iç hukuk baÅŸvurma yollannm kalmamış olması, yani iç hukukun tüketilmiÅŸ olması gerekmektedir. Avrupa Ä°nsan Hakları Mahkemesine, kitabımızda mevcut olan örnek baÅŸvuru dilekçesini doldurarak doÄŸrudan ve aracı koymadan posta yoluyla Strazburg′a gönderilmesi gerekmektedir. Gönderildikten sonra, Mahkemece dilekçe incelenerek, eÄŸer davanın esasa alınması uygun görülürse Türkiye DışiÅŸleri Bakanlığı vasıtasıyla ihtilaf oluÅŸturan kurumlardan savunma istenilmektedir. Bu Mahkemenin
kararlan, Avrupa konseyine üye olan ülkeler bakımından baÄŸlayıcıdır. Türkiye Avrupa Konseyi′nin üyesidir. Avrupa Ä°nsan Haklan Mahkemesince verilen tazminat kararlannda gösterilen paralan insan hakla-nnı ihlal eden ülke hangisi ise o ödemek zorundadır.
DiÄŸer taraftan, Türkiye′nin imza koyduÄŸu bazı milletlerarası sözleÅŸmelerin iç hukukta gereÄŸinin yerine getirilip getirilmediÄŸi, uyum yasalan çıkartılıp çıkartılmadığı hususlan; Fransa′nın Strazburg ÅŸehrindeki Avrupa Konseyi′ Genel SekreterliÄŸi, Ä°sviçre′nin Cenevre ÅŸehrindeki Ä°.L.O sözleÅŸmeleri Genel Müdürlüğü, Amerika′nın Newyork ÅŸehrindeki BirleÅŸmiÅŸ Milletler Genel SekreterliÄŸi, Fransa Paris′teki Ekonomik Ä°ÅŸbirliÄŸi ve Kalkınmakta Olan Ãœlkeler TeÅŸkilatı Genel SekreterliÄŸi (OECD), Hollanda′nın Lahey ÅŸehrindeki, Lahey Özel Hukuk Konferansı Genel SekreterliÄŸi, Belçika′nın Bürüksel ÅŸehrindeki Nato Genel SekreterliÄŸi TeÅŸkilatı vs. tarafından takip edilmekte ve ülkemiz hakkında görevlendirecekleri komite veya komisyon tarafından rapor düzenlenmektedir.
Özetle tekrar etmek gerekirse; milletlerarası bir sözleÅŸmeyi (andlaÅŸmayı) yapılması, yürürlüğü, yayınlanması ve geçerliliÄŸini iyi anlayıp uygulayabilmek için; 1982 Anayasası′mn 90 ve 104. maddelerini 1994 tarihli 4009 sayılı DışiÅŸleri Bakanlığı TeÅŸkilat Kanununu, 1963 tarihli 244 sayılı Kanun ile 1969 tarihli 1173 sayılı Kanun′un tüm maddelerini ve 1969 tarihli Viyana Uluslararası AndlaÅŸmalar Yapma Hukuku SözleÅŸmesi′nin 46. maddesini, ÅŸayet ÅŸahsın hukuku konusuna da giriyorsa, 2675 sayılı Kanunu, keza maliye ve hazineyi ilgilendiren bir konuya el atıyorsa, 4059 ve 4749 sayılı Kanunlan da okuyup deÄŸerlendirmek ve ona göre inceleyip, irdelemek gerekir diye düşünüyoruz.
Kitabın hazırlanmasında, her türlü bilgi ve belgeyi esirgemeden emeÄŸi geçen kimselerden olup bilim adamı, titizliÄŸi ve ciddiyeti ile çalışıp uygulama yaptıklarına inandığım, yüksek Yargıtay 11. Hukuk Dairesi BaÅŸkanı Sayın Yurdaer ÖZDÄ°LEK Bey′e, 15. Hukuk Dairesi
BaÅŸkanı Sayın Ä°hsan ULUSOY Bey′e, 18. Hukuk Dairesi BaÅŸkanı Sayın Mahir ERSÄ°NGERMEÇ Bey′e, Eski 2. Hukuk Dairesi BaÅŸkanı Sayın Hakkı DÄ°NÇ Bey′e, 10. Hukuk Dairesi Ãœyesi Sayın Neslihan SEVER Hanım′a, 12. Hukuk Dairesi Ãœyesi Sayın M. Lütfi TOMBALAOÄžLU Bey′e, 6. Hukuk Dairesi Ãœyesi Sayın Nazım KAYNAK Bey′e, Anayasa Mahkemesi raportörlerinden mesleklerinin ehli, titiz ve çalışkan tetkik hakimleri, Sayın Dr. Evren ALTAY, Kadir ÖZKAYA ile Ä°sa YEÄžENOÄžLU (ÅŸimdi Danıştay Savcısı) Bey′lere, Danıştay Tetkik Hakimlerinden 9. Daire Kıdemli Tetkik Hakimi Sayın Seyfullah Yıldız TEKÄ°N Bey′e, 11. Daire Kıdemli Tetkik Hakimi Sa-yın Åžaban IÅžIK Bey′e, 13. Daire Tetkik Hakimi Sayın Muammer TOPAL Bey′e, 2. Daire Kıdemli Tetkik Hakimi Sayın Ali ALPAT Bey′e, Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış Ä°liÅŸkiler Genel Müdürü Sayın Aykut KILIÇ Bey′e, Genel Müdür Yardımcısı Sayın Bilal ÇALIÅžKAN Bey′e, Daire BaÅŸkanı Sayın H. Sami KUZU Bey′e, Tetkik Hakimi Sayın Ahmet ULUTAÅž Bey ile Sayın Esin ÖZBÄ°LGÄ°N Hanım′a, Adalet Bakanlığı Avrupa BirliÄŸi Genel Müdür Yardımcılarından Sayın Åž. Bülent FINDIKLI Bey ile Sayın Mustafa AKKUÅž Beylere, Daire BaÅŸkanı Sayın Zümra YILMAZ Hanım′a ve kitaba her zaman sevgiyle teÅŸvik edip yardımcı olan Kanunlar Genel Müdür Yardımcısı Sayın Haluk ÇOLAK ve Sayın Akın ÇAKIN Beylere, Tetkik Hakimi Sayın UÄŸurtan ALTUN Bey′e, Adalet Bakanlığı YaymiÅŸleri Ä°lgili ve Duyarlı Daire BaÅŸkanı Sayın Bekir UÇAR Bey′e, ve hakim arkadaÅŸlarına baÅŸarılı ve çalışkan uygulayıcı Sayın Ankara 10. Ä°ÅŸ Hakimi Abdullah ERDEM Bey ile katibi Orhan DOÄžAN Bey′e, Ankara Ticaret Odası BaÅŸkanı Sayın Sinan AYGÃœN Bey′e, Sanayi Åžube Müdürü Sayın Önder ORTAKÇI Bey′e, Maliye Bakanlığı Bütçe Dairesi BaÅŸkanı Sayın Önder Ä°NCE Bey′e, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı MüsteÅŸar Yardımcısı Sayın Ahmet ERDEM Bey′e, Çalışma Genel Müdürü Sayın Cengiz DELÄ°BAÅž Bey′e, Çalışma Genel Müdür Yardımcısı Sayın Kasım AFŞİN Bey′e, Avrupa BirliÄŸi Koordinasyon BaÅŸkanlığı Sayın Cafer YILMAZ Bey′e, Avrupa BirliÄŸi Koordinasyon
BaÅŸkanlığı′nda görevli Sigorta MüfettiÅŸi Sayın Salih ENÄ°S Bey ile Ercüment IÅžIK Bey′e, ciddi, sorumlu ve çalışkan TBMM′nin Plan ve Bütçe Komisyonu Uzmanlarından Sayın Mustafa BİÇER, Remzi ÇİFTEPINAR, Mehmet Ali AYDIN, Mustafa ÅžAHÄ°N Beyler ile Sayın Hatice ENGÃœR Hanıma, TBMM Gelen Evrak ArÅŸiv Dairesi Memuru Sayın Mehmet ÅžAHÄ°N, BaÅŸbakanlık Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürlüğü′nde Uzman Sayın Ali MAZAK Bey′e, İçiÅŸleri Bakanlığı Nüfus ve VatandaÅŸlık Ä°ÅŸleri Genel Müdür Yardımcısı mesleÄŸinin ehli Sayın Mustafa Tutulmaz Bey′e, Emniyet Genel Müdürlüğü Hukuk Müşaviri 2. Sınıf Emniyet Müdürü Sayın Ä°rfan ÖZCAN′a, Emniyet Genel Müdürlüğü Personel Daire BaÅŸkanlığı′nda görevli 3. Sınıf Emniyet Müdürü Sayın Mehmet AKDENÄ°Z Bey′e, Ä°stanbul SSK Åžubesi Sigorta Ä°ÅŸleri Müdürü BaÅŸ MüfettiÅŸi Sayın Mustafa KURUCA Bey′e, Ä°stanbul 1. Bölge TeftiÅŸ Kurulu Grup BaÅŸkanı Sayın BaÅŸ MüfettiÅŸ Ali TEZEL Bey′e, Eski SSK Genel Müdürlüğü Sigorta TeftiÅŸ Kurulu BaÅŸkanı Sayın Mustafa APAYDIN Bey′e, Sosyal Güvenlik Kurumu Yönetim Kurulu Ãœyesi ve Türkiye İşçi Emeklileri Cemiyeti BaÅŸkanı Sayın Kazım ERGÃœN Bey′e, Sosyal Güvenlik Kurumu Yönetim Kurulu Ãœyesi Selahattin ÅžAHÄ°N Bey′e, TESK Genel Sekreteri Eski Genel Müdürü Sayın Naci SULKALAR Bey′e, Eski SSK Genel Müdürlüğü Avukatı Sayın Erol ARSLAN Bey′e, Sosyal Güvenlik Kurumu Sigorta Ä°ÅŸleri Genel Müdürlüğü′ne baÄŸlı Yurtdışı Daire BaÅŸkanlığı Åžube Müdürü olan titiz, bilgili ve çalışkan Sayın YaÅŸar AKSOY Bey′e ismini unuttuÄŸumuz emeÄŸi geçen diÄŸer deÄŸerli çalışanlara, ayrıca kitabı canla baÅŸla yayına hazırlayan baÅŸta Sayın Ekrem SARISU ve Cengiz ŞİMŞİR olmak üzere Yaklaşım Yaymevi′nin tüm çalışanlanna en içten ve sevgi dolu şükranlarımızı sunmayı bir borç biliriz.
Abdurrahman EKİNCİ - İhsan ÇAKMAK
Ankara-Eylül 2007
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ V
İÇİNDEKİLER XIX
1982 ANAYASASININ İŞ, ÇALIŞMA HAYATI VE SOSYAL GÜVENLİK
HUKUKU Ä°LE MÄ°LLETLERARASI ANTLAÅžMALARLA Ä°LGÄ°LÄ° MADDELERÄ°
VE KARARLARI 1
244 SAYILI MÄ°LLETLERARASI ANDLAÅžMALARIN YAPILMASI,
YÜRÜRLÜLÜĞÜ VE YAYINLANMASI İLE BAZI ANDLAŞMALARIN
YAPILMASI İÇİN BAKANLAR KURULUNA YETKİ VERİLMESİ HAKKINDA
KANUN 64
MÄ°LLETLERARASI ANLAÅžMA VE MÃœNASEBETLERÄ°N KOORDÄ°NASYONU
KANUNU 67
1173 SAYILI MÄ°LLETLERARASI ANLAÅžMA VE MÃœNASEBETLERÄ°N
KOORDÄ°NASYONU KANUNU 81
2675 SAYILI MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU
KANUNUNA AÄ°T KARARLAR 82
1173 SAYILI MÄ°LLETLERARASI ANLAÅžMA VE MÃœNASEBETLERÄ°N
KOORDİNASYONU KANUNU T.B.M.M. GEREKÇESİ 86
KAMU KURUM VE KURULUÅžLARININ YURTDIÅžI TEÅžKÄ°LATI HAKKINDA
189 SAYILI KANUN HÃœKMÃœNDE KARARNAME 132
4009 SAYILI DIŞİŞLERİ BAKANLIĞININ KURULUŞ VE GÖREVLERİ
HAKKINDA KANUN 136
4009 SAYILI DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI TEŞKİLAT KANUNUNUN T.B.M.M.
GEREKÇELERİ 151
4059 SAYILI HAZÄ°NE MÃœSTEÅžARLIÄžI Ä°LE DIÅž TÄ°CARET MÃœSTEÅžARLIÄžI
TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN 223
4059 SAYILI HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI İLE DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLİĞİ
TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDAKİ KANUNUN T.B.M.M.
GEREKÇESİ 239
4749 SAYILI KAMU FİNANSMANI VE BORÇ YÖNETİMİNİN
DÃœZENLENMESÄ° HAKKINDA KANUN 292
4749 SAYILI KAMU FİNANSMANI VE BORÇ YÖNETİMİNİN
DÜZENLENMESİ HAKKINDAKİ KANUNUN T.B.M.M. GEREKÇESİ 305
MÄ°LLETLERARAS11969 TARÄ°HLÄ° VÄ°YANA ANDLAÅžMALARI YAPMA
HUKUKU SÖZLEŞMESİ 404
4817 SAYILI YABANCILARIN ÇALIŞMA İZİNLERİ HAKKINDA KANUN 405
2527 SAYILI TÃœRK SOYLU YABANCILARIN TÃœRKÄ°YE′DE SERBESTÇE
MESLEK EDİNME VE ÇALIŞTIRABİLME KANUNU 411
168 SAYILI YABANCI MEMLEKETLERDE TÃœRK ASILLI VE YABANCI
UYRUKLU ÖĞRETMENLERE SOSYAL YARDIM YAPILMASI HAKKINDA
KANUN 412
TÃœRK SOYLU YABANCILARIN TÃœRKÄ°YE′DE ÇALIÅžTIRILABÄ°LMELERÄ°
HAKKINDA YARGI KARARLARI 413
2675 SAYILI MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU
HAKKINDA KANUN 417
2675 SAYILI MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU
KANUNUNA AİT T.B.M.M. GEREKÇESİ 422
2675 SAYILI MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU
KANUNUNA AÄ°T YARGI KARARLARI 486
1956 TARÄ°HLÄ° EÅžYALARIN KARAYOLUNDAN ULUSLARARASI
NAKLİYATI İÇİN MUKAVELE SÖZLEŞMESİ (CMR) 493
1956 TARÄ°HLÄ° EÅžYALARIN KARAYOLUNDAN ULUSLARASI NAKLÄ°YATI
İÇİN MUKAVELE SÖZLEŞMESİ (CMR) İLE BU SÖZLEŞMEYE EK
PROTOKOLA KATILINMASININ UYGUN BULUNDUÄžUNA DAÄ°R KANUN
VEB.K.K.SI 494
EŞYALARIN KARAYOLUNDAN ULUSLARARASI NAKLİYATI İÇİN
MUKAVELE SÖZLEÅžMESÄ° VE (CMR)′YE 1978 TARÄ°HLÄ° EK PROTOKOL 504
MİLLETLERARASI NAKLİYAT İŞLERİNDE ÇALIŞAN İŞÇİLERİN SOSYAL
GÜVENLİĞİNE MÜTEDAİR 1956 TARİHLİ AVRUPA SÖZLEŞMESİ 507
ULUSLARARASI KARAYOLU TAÅžIMACILIÄžI YAPAN TAÅžITLARDA
ÇALIŞAN PERSONELİN ÇALIŞMASINA İLİŞKİN AVRUPA ANLAŞMASI
(AETR) VE ONAYLAMAYA Ä°ZÄ°N KANUN 514
ULUSLARARASI KARAYOLU TAÅžIMACILIÄžI YAPAN TAÅžITLARDA
ÇALIŞAN PERSONELİN ÇALIŞMALARINA İLİŞKİN AVRUPA
ANLAÅžMASINA KATILMAMIZIN UYGUN BULUNDUÄžUNA DAÄ°R KANUN
VE B.K.K.SI 515
TEHLÄ°KELÄ° MALLARIN KARAYOLU Ä°LE ULUSLARARASI
TAÅžIMACILIÄžINA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N AVRUPA ANLAÅžMASINA KATILMAMIZIN
BULUNDUÄžUNA DAÄ°R KANUN 533
TEHLÄ°KELÄ° MALLARIN ULUSLARARASI KARAYOLLARINDA TAÅžINMASI
Ä°LE Ä°LGÄ°LÄ° 1957 TARÄ°HLÄ° AVRUPA ANLAÅžMASI (ADR) 534
OTOBÃœS VE OTOKARLARLA ULUSLARARASI ARIZÄ° YOLCU
TAÅžIMACILIÄžI ANLAÅžMASININ ONAYLANMASININ UYGUN
BULUNDUÄžUNA DAÄ°R KANUN VE B.K.K.SI 538
2000 TARÄ°HLÄ° OTOBÃœS VE OTOKARLARLA ULUSLARARASI ARIZÄ°
YOLCU TAÅžIMACILIÄžI ANLAÅžMASI (Ä°NTERBUS) 539
DEMÄ°RYOLU BAGAJ VE YOLCU TAÅžIMACILIÄžINA AÄ°T MÄ°LLETLERARASI
SÖZLEŞMELERLE İLGİLİ ONAYA MÜSAADE KANUNLARI VE
ONAYLAMA KARARNAMELERÄ° 565
ULUSLARARASI DEMÄ°RYOLU TAÅžIMALARINA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N 1980 TARÄ°HLÄ°
SÖZLEŞME (COTIF) 568
ULUSLARARASI DEMÄ°RYOLU TAÅžIMACILIÄžINDA TEÅžKÄ°LATIN Ä°MTÄ°YAZ
VE MUAFÄ°YETLERÄ° HAKKINDA PROTOKOL 577
DEMİRYOLU HESAPLARININ DENETİMİ İÇİN EK YETKİ PROTOKOLÜ 580
1980 TARÄ°HLÄ° ULUSLARARASI DEMÄ°RYOLU TAÅžIMALARINA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N
SÖZLEŞMENİN (COTİF) EKİ: A YOLCU VE BAGAJ TAŞIMA (CİV) 582
1990 TARÄ°HLÄ° ULUSLARARASI DEMÄ°RYOLU TAÅžIMALARINA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N
SÖZLEŞMENİN (COTİF) EKİ: B EŞYA TAŞIMA (CİM) 598
1980 TARÄ°HLÄ° ULUSLARARASI DEMÄ°RYOLU TAÅžIMALARINA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N
SÖZLEŞMELERİN (COTİF) DEĞİŞİKLİĞİNİ GÖSTEREN 1990 TARİHLİ
PROTOKOL .". 622
1983 TARÄ°HLÄ° 2920 SAYILI TÃœRK SÄ°VÄ°L HAVACILIK (TAÅžIMACILIK)
KANUNU 624
VARÅžOVA VE LAHEY HAVA TAÅžIMACILIK KURALLARINI BÄ°RLEÅžTÄ°RME
VE DEĞİŞTİRME KANUNU, B.K.K.SI İLE SÖZLEŞMESİ 643
.644
1929 TARÄ°HLÄ° VARÅžOVA HAVA TAÅžIMACILIK KURALLARINI
BİRLEŞTİRME SÖZLEŞMESİ
ULUSLARARASI HAVA TAÅžIMALARINA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N BAZI KURALLARIN
BİRLEŞTİRİLMESİ HAKKINDA 1929 TARİHLİ VARŞOVA SÖZLEŞMESİ 650
ULUSLARARASI KARAYOLU TAÅžIMACILIÄžI YAPAN TAÅžITLARDA
ÇALIŞAN PERSONELİN ÇALIŞMALARINA İLİŞKİN 1970 TARİHLİ
AVRUPA ANTLAÅžMASI (AETR) 652
HAVA TAÅžIMALARINA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N BAZI KURALLARI BÄ°RLEÅžTÄ°REN 1929
TARİHLİ VARŞOVA SÖZLEŞMESİNİ DEĞİŞTİREN 1955 TARİHLİ LAHEY
PROTOKOLÜ 653
HAVA TAŞIMALARINA İLİŞKİN 1929 TARİHLİ VARŞOVA SÖZLEŞMESİNİ
VE 1955 TARİHLİ LAHEY SÖZLEŞMESİNİ DEĞİŞTİREN 1971 TARİHLİ
GUATEMALA PROTOKOLÜ 658
1975 TARİHİNDE HAVA TAŞIMA KURALLARINI DEĞİŞTİREN VE
BÄ°RLEÅžTÄ°REN (4) SAYILI MONTREAL EK PROTOKOLÃœNÃœN KANUNLARI
VE B.K.K.SI 664
1975 TARİHİNDE HAVA TAŞIMA KURALLARINI DEĞİŞTİREN VE
BİRLEŞTİREN (4) SAYILI MONTREAL EK PROTOKOLÜ
.669
(1955TE LAHEY VE 1975′DE (4) SAYILI MONTREAL PROTOKOLÃœ Ä°LE
DEĞİŞTİRİLEN 1929 TARİHLİ VARŞOVA ANTLAŞMASININ İŞLENİLMİŞ
SON ÅžEKLÄ° 675
TÃœRKÄ°YE′NÄ°N TARAF OLMADIÄžI ULUSLARARASI TAÅžIMACILIÄžA
İLİŞKİN 18 EYLÜL 1961 TARİHİLİ GUADALAJARA PROTOKOLÜ İLE 2005
TARÄ°HLÄ° EN SON HAVA TAÅžIMACILIK TASARISI 683
HAVA YOLUYLA ULUSLARARASI TAÅžIMACILIÄžA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N BELÄ°RLÄ°
KURALLARIN BİRLEŞTİRİLMESİNE DAİR 1999 TARİHLİ SÖZLEŞMENİN
TASARISI 686
1976 TARÄ°HLÄ° (LONDRA) DENÄ°Z ALACAKLARI MESULÄ°YETÄ°NÄ°N
SINIRLANDIRILMASI SÖZLEŞMESİ 700
DEĞİŞİK TİCARİ KONULARDA ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERE ATIF
YAPAN DANIÅžTAY KARARLARI 708
DEĞİŞİK TİCARİ VE MALİ KONULARDA ULUSLARARASI
SÖZLEŞMELERE ATIF YAPAN DANIŞTAY KARARLARI 744
AVRUPA EKONOMÄ°K KOMÄ°SYONU TIR KARNELERÄ° HÄ°MAYESÄ°NDE
ULUSLARARASI EŞYA TAŞINMASINA DAİR GÜMRÜK SÖZLEŞMESİ VE
B.K.K.SI 776
AVRUPA EKONOMÄ°K KOMÄ°SYONU TIR KARNELERÄ° HÄ°MAYESÄ°NDE
ULUSLARARASI EŞYA TAŞINMASINA DAİR GÜMRÜK SÖZLEŞMESİ 777
AVRUPA EKONOMÄ°K KOMÄ°SYONU TIR KARNELERÄ° HÄ°MAYESÄ°NDE
ULUSLARARASI EŞYA TAŞINMASINA DAİR GÜMRÜK SÖZLEŞMESİ VE
DANIÅžTAY KARARI 778
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ TÜTÜN KONTROLÜ ÇERÇEVE
SÖZLEŞMESİNİN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR
KANUN, B.K.K. VE SÖZLEŞMESİ 780
2003 TARİHLİ BİRLEŞMİŞ MİLLETLER DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ TÜTÜN
KONTROLÜ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ 781
2003 TARİHLİ BİRLEŞMİŞ MİLLETLER DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ TÜTÜN
KONTROLÜ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİNİN DANIŞTAY KARARLARI 795
ANTÄ°-PERSONEL MAYINLARIN KULLANIMININ, DEPOLANMASININ,
ÃœRETÄ°MÄ°NÄ°N VE DEVREDÄ°LMESÄ°NÄ°N YASAKLANMASI VE BUNLARIN
İMHASI İLE İLGİLİ SÖZLEŞME, KANUN VE B.K.K.SI 802
ANTÄ°-PERSONEL MAYINLARIN KULLANIMININ, DEPOLANMASININ,
ÃœRETÄ°MÄ°NÄ°N VE DEVREDÄ°LMESÄ°NÄ°N YASAKLANMASI VE BUNLARIN
İMHASI İLE İLGİLİ SÖZLEŞME 803
ANTÄ°-PERSONEL MAYINLARIN KULLANIMININ, DEPOLANMASININ,
ÃœRETÄ°MÄ°NÄ°N VE DEVREDÄ°LMESÄ°NÄ°N YASAKLANMASI VE BUNLARIN
İMHASI İLE İLGİLİ SÖZLEŞMENİN DANIŞTAY KARARI 812
MÄ°LLETLERARASI TÄ°CARÄ° HAKEMLÄ°K KONUSUNDAKÄ° 1961 TARÄ°HLÄ°
AVRUPA SÖZLEŞMESİ 820
MÄ°LLETLERARASI TÄ°CARÄ° HAKEMLÄ°K KONUSUNDAKÄ° AVRUPA
SÖZLEŞMESİNİN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR
KANUN VE B.K.K.SI 821
MÄ°LLETLERARASI TÄ°CARÄ° HAKEMLÄ°K KONUSUNDAKÄ° 1961 TARÄ°HLÄ°
AVRUPA SÖZLEŞMESİ 822
2001 TARÄ°HLÄ° VE 4686 SAYILI MÄ°LLETLERARASI TAHKÄ°M KANUNU 826
4501 SAYÄ°LÄ° 2000 TARÄ°HLÄ° KAMU HÄ°ZMETLERÄ° Ä°LE Ä°LGÄ°LÄ° Ä°MTÄ°YAZ
ŞARTLAŞMA VE SÖZLEŞMELERİNDEN DOĞAN UYUŞMAZLIKLARDA
TAHKÄ°M YOLUNA BAÅžVURULMASI HALÄ°NDE UYULMASI GEREKEN
KURALLARA DAÄ°R KANUN 835
1997 TARÄ°HLÄ° ULUSLARARASI TÄ°CARÄ° Ä°ÅžLEMLERDE YABANCI KAMU
GÖREVLİLERİNE VERİLEN RÜŞVETİN ÖNLENMESİ SÖZLEŞMESİNİN
ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUÄžUNA DAÄ°R KANUN VE B.K.K.SI 837
1997 TARÄ°HLÄ° ULUSLARARASI TÄ°CARÄ° Ä°ÅžLEMLERDE YABANCI KAMU
GÖREVLİLERİNE VERİLEN RÜŞVETİN ÖNLENMESİ SÖZLEŞMESİ 838
2001 TARÄ°HLÄ° VE 4686 SAYILI MÄ°LLETLERARASI TAHKÄ°M KANUNUNA
AÄ°T YARGITAY KARARLARI 841
YABANCI HAKEM KARARLARININ TANINMASI VE Ä°CRASI HAKKINDA
1958 TARİHLİ (MİLLETLERARASI) NEW YORK SÖZLEŞMESİ 847
YABANCI HAKEM KARARLARININ TANINMASI VE Ä°CRASI HAKKINDAKÄ°
NEW YORK SÖZLEŞMESİNİN ONAYLANMASININ UYGUN
BULUNDUÄžUNA DAÄ°R KANUN VE B.K.K.SI 848
YABANCI HAKEM KARARLARININ TANINMASI VE Ä°CRASI HAKKINDAKÄ°
1958 TARİHLİ NEW YORK SÖZLEŞMESİ 849
YABANCI HAKEM KARARLARININ TENFÄ°ZÄ° Ä°LE Ä°LGÄ°LÄ° YARGITAY
HUKUK GENEL KURULU KARARI 852
AKÄ°T DEVLETLER Ä°LE DÄ°ÄžER DEVLETLERÄ°N VATANDAÅžLARI
ARASINDAKİ YATIRIM UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMLENMESİNE DAİR
MİLLETLERARASI SÖZLEŞMENİN ONAYLAMA KANUNU VE B.K.K.SI 855
ÇOK TARAFLI YATIRIM GARANTİ KURULUŞLARI KONUSUNDAKİ
SÖZLEŞMELERE AİT KANUN VE B.K.K.LARI 856
DEVLETLER Ä°LE DÄ°ÄžER DEVLETLERÄ°N VATANDAÅžLARI ARASINDAKÄ°
YATIRIM UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMLENMESİ HAKKIDA 1987
TARİHLİ SÖZLEŞME, KANUNU VE B.K.K.SI 859
AKÄ°T DEVLETLER Ä°LE DÄ°ÄžER DEVLETLERÄ°N VATANDAÅžLARI
ARASINDAKİ YATIRIM UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMLENMESİNE DAİR
1987 TARİHLİ ULUSLARARASI SÖZLEŞME 860
PETROL KİRLİLİĞİNDEN DOĞAN ZARARIN HUKUKİ SORUMLULUĞU
İLE İLGİLİ ULUSLARARASI SÖZLEŞME 871
PETROL KİRLİLİĞİNDEN DOĞAN ZARARIN HUKUKİ SORUMLULUĞU
İLE İLGİLİ ULUSLARARASI SÖZLEŞMEYE KATILMAMIZIN UYGUN
BULUNDUÄžUNA DAÄ°R KANUN VE B.K.K.SI 872
PETROL KİRLİLİĞİNDEN DOĞAN ZARARIN HUKUKİ SORUMLULUĞU
İLE İLGİLİ 1992 TARİHLİ ULUSLARARASI SÖZLEŞME 873
EK SİGORTA BELGESİ VEYA PETROL KİRLİLİĞİ ZARARI İÇİN HUKUKİ
SORUMLULUÄžA AÄ°T DÄ°ÄžER MALÄ° TEMÄ°NATLAR 881
PETROL KİRLİLİĞİ ZARARININ TAZMİNİ İÇİN BİR ULUSLARARASI
FONUN KURULMASI GEREKTİĞİNE DAİR SÖZLEŞME 882
PETROL KİRLİLİĞİ ZARARININ TAZMİNİ İÇİN BİR ULUSLARARASI
FONUN KURULMASI İLE İLGİLİ ULUSLARARASI SÖZLEŞMEYE
KATILMAMIZIN UYGUN BULUNDUÄžUNA DAÄ°R KANUN VE B.K.K.SI 883
PETROL KİRLİLİĞİ ZARARININ TAZMİNİ İÇİN BİR ULUSLARARASI
FONUN KURULMASI GEREKTİĞİNE DAİR 1992 TARİHLİ SÖZLEŞME 884
5312 SAYILI 2005 TARİHLİ DENİZ ÇEVRESİNİN PETROL VE DİĞER
ZARARLI MADDELERLE KÄ°RLENMESÄ°NDE ACÄ°LDURUMLARDA
MÃœDAHALE VE ZARARLARIN TAZMÄ°NÄ° ESASLARINA DAÄ°R KANUN 897
UZAY CİSİMLERİNİN VERDİĞİ ZARARDAN DOLAYI ULUSLARARASI
SORUMLULUK HAKKINDA SÖZLEŞMEYE KATILMAMIZIN
BULUNDUÄžUNA DAÄ°R KANUN VE B.K.K.SI 904
DÜNYA POSTA BİRLİĞİ KURULUŞ PROTOKOLLERİ... 905
Bu kitap; hava ve karada insan, yolcu veya yük taşımalarına yer veren çok taraflı uluslararası sözleÅŸmelerin uygulanmasına yönelik bir çalışmadır. Bilimsel bir iddiası yoktur. Sadece uluslararası sözleÅŸmelerin, yapılması, yayınlanması, yürürlüğü ve Türkiye′yi baÄŸlayıcılığı açısından geçerlilik durumlarını gösteren ışık tutucu bir rehberdir.
Bunlar; T.B.M.M, BaÅŸbakanlık, Adalet Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve DışiÅŸleri Bakanlığı gibi bakanlıklara baÄŸlı kurum ve kuruluÅŸlarda ve Resmi Gazetelerde yayınlanmış milletlerarası sözleÅŸmelerdir. Anayasa Mahkemesi, Yargıtay ve Danıştay′ın ilgili kararlan sözleÅŸmelerin altına eklenilmiÅŸtir.
Anayasa Mahkemesi′nin 1963/311 Esas ve 1965/12 Sayılı kararı, milletlerarası sözleÅŸmelerin 244 Sayılı Kanuna uygun olarak yapılışı, uygulanışı, yayınlanışı ve geçerliliÄŸi ile ilgili en önemli ve tek detaylı karardır. BelirttiÄŸimiz bu karar 1982 Anayasası 90. maddesinin alt kısmında yer almıştır.
DiÄŸer taraftan, 2575 Sayılı Danıştay Kanunu′nun 42. maddesinin (f) bendi gereÄŸince, Danıştay 1. Dairesinin istiÅŸari mahiyette incelemek ve düşüncesini bildirmek üzere CumhurbaÅŸkanlığı veya BaÅŸbakanlık tarafından gönderilecek iÅŸler ile milletlerarası sözleÅŸmelerin uygulanmasını inceleyip gereÄŸine göre karara baÄŸlamak veya düşüncesini bildirmek görevi bulunmaktadır.
Uluslararası sözleşmeler için uygulamada; bazen, anlaşma, bazen antlaşma, bazen konvansiyon bazen de protokol kelimesinin kullanılması tercih edilmektedir.
Uluslararası sözleÅŸmelerin Türkiye′yi baÄŸlayıcı safhaya gelip gelmediklerini tespit etmek çok önemlidir. Herhangi bir Uluslararası sözleÅŸmenin istisnai durumlar hariç olmak üzere genellikle; 1963 yılından itibaren Türkiye′yi baÄŸlayıcı hale gelebilmesi için Resmi Gazetelerdeki ilanlarıyla birlikte ÅŸekil bakımından 6 ayrı safhayı tamamlamış
olması gerekir. Aksi halde Ä°ngilizce veya Fransızca sözleÅŸme metninin iç hukukta Türkiye′yi baÄŸlayıcılığı yoktur.
T.B.M.M.′deki onay kanunu ile Bakanlar Kurulunca çıkartılan onaylama kararnamelerinin Resmi Gazetelerde ayrı ayrı ilanlarını buraya dahil ettiÄŸimiz takdirde, Åžekil bakımından 1. safha; Türk ve yabancı bürokratların sözleÅŸme metnini tartışıp, müzakere edip beÄŸeniliyorsa, parafe safhasıdır. 2. safha; T.B.M.M.′den onaylama kanununun çıkartılması safhasıdır. 3. safha; T.B.M.M. onaylama Kanununun Resmi Gazete′de ilanı safhasıdır. 4. safha; Bakanlar Kurulunun onaylama kararnamesini hazırlama safhasıdır. 5. safha; B.K. Kararnamesinin Resmi Gazete′de ilan ettirilmesi safhasıdır. 6. safha; ise, onaylama ve tasdik belgelerinin Türkiye tarafından ilgili milletlerarası kuruluÅŸun genel sekreterliÄŸine veya genel müdürlüğüne gönderilmesi, ulaÅŸtırılması, tevdi ve teslim edilmesi safhasıdır.
BaÅŸka bir ifadeyle, Resmi Gazetelerdeki Onay Kanunu ile Onaylama kararnamelerinin ilan edilmesi ÅŸeklini hariç tutarsak ve 244, 1173, 4059, 4749 sayılı Kanunlardaki istisnai halleri de dışlarsak, genel olarak 4 esaslı safhası vardır. Yani Resmi Gazetelerdeki ilan safhalarını saymazsak; Uluslararası sözleÅŸmeler (andlaÅŸmalar) yürürlüğe girinceye ve iç hukukta geçerli hale gelinceye kadar genellikle dört esaslı safhadan geçmektedir. Resmi Gazete′de ayrı ayrı kanun ve kararnamelerin yayımlanmaları hariç olmak kaydıyla Türkiye′yi baÄŸlayabil-mesi için gereken 4 safha ÅŸunlardır;
1. SAFHA: Müzakere ve görüşme safhasıdır. İkili veya çok taraflı bir sözleşmenin tarafı olan devletlerin Dışişleri Bakanlıklan veya talimat alan ilgili bakanlıklan arasında, sözleşme metnini yetkili temsilciler eliyle karşılıklı görüşerek müzakere etme safhasıdır. Bu safhada yetkilendirilmiş kişi ve kişiler 1963 tarihli 244 Sayılı Kanunun 1. maddesine göre Bakanlar Kurulu tarafından imzalanmış temsil yetki belgesini ellerine alarak, Türkiye veya diğer ülkede oturup karşılıklı olarak, sözleşme metnini konuşup tartışırlar. Yetki belgesi; temsilci seçilen grup veya kişiye Bakanlar Kurulu tarafından daha önceden imzalanarak ve-
rilir. Bakanlar Kurulu kararıyla verilen temsil yetki belgesi Resmi Ga-zete′lerde yayımlanmaz. Yetki belgesiyle Türkiye′yi temsilen hazır bulunan kiÅŸi veya grup, müzakereden sonra metni beÄŸeniyorsa katılma arzusunu açıklar ve gerekirse ilk imzayı koyarlar. Yahut parafe ederler. Sonra sözleÅŸme metnini alıp Türkiye′ye getirirler veya Türkiye′ye tebliÄŸe gönderilmesini saÄŸlarlar.
Bir sözleÅŸmenin konuÅŸulup, görüşülüp, tartışılması için gereken görevlendirme yazısını yani temsilcilik yetki belgesini, Anayasa′nm 104. maddesinde belirtildiÄŸi ÅŸekilde CumhurbaÅŸkanı vermez. Çünkü, elçiler için 104. maddeye göre yapılan uygulama, 244 Sayılı Kanun′un 1. maddesindeki sözleÅŸmeler için verilen yetki belgesinden farklı bir durumdur. Fakat CumhurbaÅŸkanı, BaÅŸbakan ve DışiÅŸleri Bakanı′nın temsilcilik belgesi almadan, arzu ettikleri sözleÅŸme metnini doÄŸrudan imzalama yetkileri vardır. CumhurbaÅŸkanı, BaÅŸbakan ve DışiÅŸleri Bakanı′nın dışında kalan kiÅŸi veya gruplarda görüşme ve müzakere safhasını, CumhurbaÅŸkanı′nın deÄŸil Bakanlar Kurulu′nun yetki verdiÄŸi temsilciler müzakere edip bitirirler.
2. SAFHA: Karşılıklı imzalaÅŸma safhasıdır. EÄŸer o sözleÅŸmenin müzakeresi sırasında CumhurbaÅŸkanı, BaÅŸbakan veya DışiÅŸleri Bakanı hazır bulunuyorlarsa, doÄŸrudan kendileri imzalayabilirler. Åžayet, sözleÅŸme metnini müzakere eden kiÅŸi veya gruba yetkili temsilci sıfatı verildiÄŸi halde, tartışılan sözleÅŸme metni için imzalama yetkisi verilme-miÅŸse, yani yetkili temsilcilerden daha üst makamlarca tekrar tartışıldıktan sonra imzalanacağı belirtilmiÅŸ ise, yetkili temsilci veya grup, O sözleÅŸme metnini sadece parafe ederek Türkiye′ye geri dönerler. Ondan sonra, 1963 tarihli 244 Sayılı Kanun gereÄŸince sözleÅŸme metnini, ya Bakanlar Kurulu kendi aralarında tartışıp imza ederek onaylayıp doÄŸrudan yürürlüğe koyar, ya da tekrar tartışılıp, müzakere edilerek ileride Bakanlar Kurulu′nca uygun görülürse onaylanabileceÄŸine dair bir onay kanunu çıkartılması için BaÅŸbakanlıkça T.B.M.M′ye gönderilir.
1963 tarihli 244 Sayılı Kanun′un 2, 3 ve 5. maddelerinde belirtildiÄŸi ÅŸekilde, eÄŸer Bakanlar Kurulu′nun imzasıyla yürürlüğe girebilecek nitelikte bir sözleÅŸme olduÄŸu anlaşılırsa, sadece Bakanlar Kurulu tarafından imzalanıp onaylandıktan sonra Resmi Gazete′ye gönderilerek ilan ettirilir. Ama; 244 Sayılı Kanun′un 3. maddesinin 2. bendinde açıklandığı ÅŸekilde, Türk Kanunlarında deÄŸiÅŸiklik yapma zorunluluÄŸu getirmeyen ve maliye ile ilgili teknik veya idari sözleÅŸmelerin B.K. Kararıyla onaylanmasının Resmi Gazete′de yayınlanması ÅŸart deÄŸildir. Bazen de, B.K.K gizli verilmektedir. Gizli alınan Bakanlar Kurulu Kararları da zaten Resmi Gazete′de ilan edilmemektedir.
Fakat, sözleÅŸme; önemi itibariyle, T. B. M. M.′den geçmesi ve kanun numarası verilmesi zorunlu olan sözleÅŸme durumunda ise, yani Türk Kanunlarında deÄŸiÅŸiklik yapma zorunluluÄŸunu getiren bir sözleÅŸme durumu varsa, T.B.M.M genel kurulunda tekrar tartışılıp kanunlaÅŸtıktan, onay kanunu çıkartıldıktan sonra yine Resmi Gazete′de ilan edilmesi için gönderilir. EÄŸer T.B.M.M′den geçmiÅŸ ve kanun numarası verilmiÅŸ bir sözleÅŸme haline gelmiÅŸ ve Resmi Gazete′de yayımlanmış duruma da gelmiÅŸse 1963 yılından sonrakilerin yürürlüğe konulabilmesi için ayrıca mutlaka Bakanlar Kurulunun onaylama kararının da bulunması gerekmektedir. Aksi halde, baÄŸlayıcılığa kavuÅŸmamaktadır.
Yürürlüğe girmesi ve geçerli hale gelmesi için sadece Bakanlar Kurulunca onaylanması yeterli görülen sözleÅŸmelere örnek olarak: Türkiye′ye Göç Eden Türk Soylu Bulgaristan VatandaÅŸlarının Emekli Aylıklarının Türkiye′ye Transfer Edilmesi AndlaÅŸması, Ä°nsan Haklan Evrensel Beyannamesi AndlaÅŸması, Avrupa Toplulukları Komisyonunun Türkiye′de Temsilcilik Kurması ve TemsilciliÄŸin Ayncalıklan ve Dokunulmazlıkları Konusunda 1987 tarihli AntlaÅŸma, 1990 tarihli Hukuk Yoluyla Demokrasi Komisyonu Statüsü AntlaÅŸması, Avrupa Ä°nsan Hakları SözleÅŸmesinin 5 numaralı Ek Protokolü ile Tır Karneleri Himayesinde Uluslararası EÅŸya Taşınmasına Dair Gümrük Komisyonu SözleÅŸmesi gibi sözleÅŸmeler gösterilebilir.
DiÄŸer Taraftan (7) Nolu Ä°nsan Haklan SözleÅŸmesinin Ek Protokolü örneÄŸinde olduÄŸu gibi Türkiye′nin hiç imzalamadığı, T.B.M.M ve B.K.K. dan geçirmediÄŸi için baÄŸlayıcı niteliÄŸi bulunmayan sözleÅŸmeler de vardır.
Türkiye′yi baÄŸlamayan bazı sözleÅŸmelere kitabımızda yer verilmesinin sebebi; o konuda bilgi, kültür birikimine katkı saÄŸlayabilmek ve hukuk teorilerinin geliÅŸtirilmesine yardımcı olabilmektir. Bu arada ÅŸunu hemen belirtmek gerekir ki, 1963 tarihli 244 sayılı Kanun′un yürürlüğe girmesinden daha önce çıkmış sözleÅŸmelerin ÅŸayet T.B.M.M. onay kanunu varsa, uygulanabilmeleri için bu yeterli olmaktadır.
Ancak, 244 Sayılı Kanun′un 2, 3, 4 ve 5. maddelerine göre T.B.M.M.′ye, kanunlaÅŸtırılmak üzere gönderilmeyen ve kanun numarası verilmeyen, diÄŸer bir ifade ile büyük ekonomik ve siyasi deÄŸer taşımayan, Türkiye′yi borç altına sokmayan ve Türk kanunlarında deÄŸiÅŸiklik yapmak zorunluluÄŸu getirmeyen sözleÅŸmeler sadece Bakanlar Kurulu onaylama kararıyla geçerli hale gelebilmektedirler.
3. SAFHA: SözleÅŸmeyi onaylama safhasıdır. Bazı sözleÅŸmelerin niteliÄŸi itibariyle sadece Bakanlar Kurulu′ndan geçip onaylanması ve yürürlüğe girmesi yeterli görülmekle beraber bazı önemli sözleÅŸmeler önce T.B.M.M. Genel Kurulu′ndan geçmekte ve Bakanlar Kurulu′nca ileride onaylanabileceÄŸine dair kanun çıkartılmaktadır. Yani SözleÅŸme için yeni bir kanun numarası verildikten sonra, Bakanlar Kurulu′na onaylamaya gönderilmektedir. Bakanlar Kurulu′nun onayından sonra da ilan edilmek üzere sözleÅŸme Resmi Gazete′ye yollanmaktadır.
Milletlerarası sözleÅŸmelerin yapılması, yürürlüğü ve yayınlanması ile, bazı sözleÅŸmelerin geçerliliÄŸini kavrayabilmek için 1963 tarihli 244 Sayılı Kanun′un ve 1969 tarihli 1173 Sayılı Kanun′un tüm maddeleri ile 1982 Anayasa′sınm 90 ve 104. maddelerini, DışiÅŸleri Bakanlığı TeÅŸkilat Kanunu′nun 2. maddesini ve 1969 tarihli Viyana Uluslararası AndlaÅŸmalar Yapma Hukuku SözleÅŸmesi′nin 46. maddesini, eÄŸer ko-
nu ÅŸahsın hukukunu ve aile hukukunu da ilgilendiriyorsa, 2675 sayılı Milletlerarası Genel Hukuk ve Özel Hukuk Uygulaması Hakkında yapılan Kanunu ve maliye hazinesini de ilgilendiren bir durum varsa, 4059 sayılı Hazine MüsteÅŸarlığı ile Dış Ticaret MüsteÅŸarlığı TeÅŸkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanunu (Maliye ve Hazine ile ilgili bir kısım kararların T.B.M.M′den geçirilmesine gerek görülmemekte, sadece Bakanlar Kurulu Onaylama Karan ile yetinilmek-tedir. Hatta Resmi Gazeteler′de ilan edilmemesi de öngörülmektedir.) birlikte ele alınarak inceleyip, irdeleyip deÄŸerlendirme yapılması icab eder. Çünkü uluslararası bir sözleÅŸmenin yürürlüğe girinceye kadar geçecek safhalarını iç hukuk kuralları belirlemektedir.
Ä°ster Bakanlar Kurulu′nca onaylanıp yürürlüğe konulsun, isterse T.B.M.M′den geçirilmesi zorunlu olan nitelikte bir sözleÅŸme olsun eÄŸer Türk kanunlarında deÄŸiÅŸiklik yapmak zorunluluÄŸu getiren bir uluslararası sözleÅŸme niteliÄŸi taşıyorsa, o halde her ikisinin de mutlaka Resmi Gazete′de ilan edilmesi zorunluluÄŸu vardır. Sadece Türk kanunlarında deÄŸiÅŸiklik yapmak zorunluluÄŸu getirmeyenlerin ve 244 sayılı Kanun′un 3. maddesinin 2. bendindeki belirtilenlerin Resmi Gazetelerde yayınlanması zorunlu deÄŸilse de uygulamada Maliye ve Hazine dışındakilerin tamamına yakın kısmı ilan edilmektedir. Mesela, Maliye ve Hazine kapsamı dışında kalanlardan; Kadınların Siyasi Haklanna Dair 1959 tarihli ve 7288 sayılı Kanuna Ä°stinaden çıkartılan Bakanlar Kurulu Onaylama Kararnamesi ile, 2307 sayılı 1980 tarihli Norveç - Türkiye Sosyal Güvenlik SözleÅŸmesi′nin Uygulanmasına Dair Ä°dari AnlaÅŸma′nın Bakanlar Kurulu onaylama kararnamesi uygulamada Resmi Gazetelerde ilanına gerek görülmeyen pek az örneklerden iki tanesidir.
(9.4.2002 tarih ve 24721 Sayılı Resmi Gazete′de yayımlanan, Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkındaki 2002 tarihli 4749 Sayılı Kanun′un 9, 10, 12 maddelerinde belirtildiÄŸi ÅŸekilde
milletlerarası bazı andlaÅŸmalann imza tarihi itibariyle yürürlüğe gireceÄŸi ve Resmi Gazetelerde ilan edilmeyeceÄŸi açıklanmaktadır. Fakat, Kamu Finansmanı ve Borç Yönetimi hususu Hazine ve maliye ile ilgili olup ÅŸahsın hukuku ve aile hukukuna ait milletlerarası özel hukuk sözleÅŸmeleri ile diÄŸer milletlerarası sözleÅŸmelerin dışında kalmaktadır. Kaldı ki o tür andlaÅŸmalarm dahi Resmi Gazete′de ilanları gerektiÄŸi yolunda Anayasa Mahkemesi′nde açılmış iptal davalan mevcut olup halen devam ettiÄŸi anlaşılmaktadır.)
Sonuçta sözleÅŸmelerin Resmi Gazeteler′de ilan edilmesi yürürlük için çoÄŸu zaman yeterli görülmediÄŸinden, baÄŸlayıcı nitelik taşımaz. Ayrıca, fazladan belgeleri karşılıklı olarak devletlerin birbirlerine göndermeleri teatisi ve sunuÅŸu safhasından sonra geçerlilik kazanır ve yürürlüğe girer.
4. SA.FHA: Belgelerin karşılıklı sunuluş ve teatisi, yani birbirlerine tevdii safhasıdır. Akit devletler yaptıkları sözleşme metninin onayladıktan sonra, bu sözleşmenin onaylandığını gösteren tasdiknameleri karşılıklı olarak gönderirler ve teslim aldıklarını birbirlerine bildirirler. Bazen de onaylandığı halde, birbirlerine tevdii etmezler, göndermezler. Yani milli menfaatlerine aykırı gördükleri için yürürlüğe girmesini ertelerler ve özellikle yürürlüğe girmesini geciktirecek şekilde davranırlar.
Eğer sözleşme iki taraflı bir sözleşme değilse, yani çok taraflı uluslararası bir sözleşme niteliğinde ise, ya taraf devletlerden birine sunulur yahut bağlı olduğu uluslararası kuruluşa onaylama belgesini gönderirler.
Mesela; Ä°.L.O SözleÅŸmeleri Genel Müdürlüğü′ne, Avrupa Konseyi Genel SekreterliÄŸi′ne veya BirleÅŸmiÅŸ Milletler Genel SekreterliÄŸi′ne gönderme gibi.
Çok defa uluslararası sözleşmelerin hangi tarihte yürürlüğe gireceği, sözleşme metninin kendi maddelerinde gösterilmiştir, başka bir
deyişle karşılıklı olarak, hangi tarihte yürürlüğe gireceği sözleşme metninin maddelerinde açıklanmaktadır.
Bazı hallerde yürürlüğe koyma şartının gerçekleşmesi için, sözleşme metnini onaylayıp gönderen devlet adedinin belli bir sayıya veya orana kavuşması şartına bağlanmış sözleşmelerde bulunmaktadır.
Milletlerarası sözleÅŸmelerin geçerliliÄŸi yürürlüğü ve uygun bulunması ile ilgili Anayasa′nın 90. maddesinin uygulamasında, dikkat edilmesi gereken hususlar şöyle sıralanabilir.
A) 90. maddeye 2004 yılında 5170 sayılı Kanunla getirilen deÄŸiÅŸiklik neticesinde; eÄŸer bir uluslararası sözleÅŸme, temel hak ve hürriyetlere iliÅŸkin bir sözleÅŸme durumunda ise ve bu sözleÅŸmenin maddeleri Türkiye′deki iç hukukla çatışır, çeliÅŸirse, o takdirde yapılan uluslararası sözleÅŸmeye öncelik verilir. Çünkü o sözleÅŸmeye üstünlük tanınacaktır.
1982 Anayasası′nda temel hak ve hürriyetler üç temel baÅŸlık altında toplanmışlardır. Bunlar, 1 - KiÅŸi haklan, 2 - Sosyal ve Ekonomik Haklar, 3 - Siyasi Haklardır.
Anayasa′nın 13. Maddesinde her türlü temel haklar kanunla sınırlandırılabilir denilmektedir. Yani temel hakların sınırlandırılmasına cevaz verilmiÅŸtir. 1 - KiÅŸi (dokunulmazlığı) Haklan; a) YaÅŸam Hakla, b) YerleÅŸme ve Seyahat Hüniyeti ve Hakkı, c) Din ve Vicdan Hürriyeti ve Hakkı, d) Düşünce ve Kanaat Hürriyeti ve Hakkı e) Bilim ve Sanat Hürriyeti ve Hakkı, f) Basın Hürriyeti, g) Toplantı Yapma Hak ve Hürriyeti ı) Mülkiyet Hakkı, i) Ä°spat Hakkı, k) Hak Arama Hürriyeti, 1) Özel Hayatın GizliliÄŸi ve Korunması Hakkı diye sıralanabilir. 2-Keza siyasi haklar ise; a) Seçme ve Seçilme Hakkı, b) Kamu Hizmetine Girme Hakkı, c) Vatani Hizmete Girme Hakkı ve Görevi, d) VatandaÅŸlık Hakkı, e) Dilekçe Verme Hakkı diye sıralayabiliriz. Yine 3-Sosyal ve Ekonomik Haklan, a) EÄŸitim ve Öğrenim Hakkı, b) Çalışma ve SözleÅŸme Serbestisi Hürriyeti ve Hakkı, c) Toplu Ä°ÅŸ SözleÅŸmesi ve
Grev Yapma Hakkı, d) Sosyal Güvenlik Hakkı, e) Ailenin Korunması Hakkı şeklinde sıralamak mümkündür.
Uluslararası sözleÅŸmelerin, hangi türü olursa olsun Anayasa′ya aykırılığı ileri sürülemez ve Anayasa Mahkemesi′nde iptal davası açılamaz. Ayrıca usulüne uygun yapılmış uluslararası sözleÅŸmelerin hepsi de birer Kanun hükmündedir. Fakat 2004 yılında 5170 sayılı Kanunla getirilen deÄŸiÅŸiklik neticesinde usulüne uygun yapılmış bir uluslararası sözleÅŸmenin metni, iç hukuktaki mevzuatla çatışıyor, çeliÅŸiyor ve zıt duruma geliyorsa, hemen bu sözleÅŸmenin niteliÄŸine dikkat etmek icab eder. EÄŸer sözleÅŸmenin niteliÄŸi temel hak ve hürriyetlerle ilgili durumda ise, o sözleÅŸmenin iç hukuka üstünlüğü vardır ve iç mevzuat uygulanmaz. Uluslararası sözleÅŸme hükümleri uygulanır. Ancak usulüne uygun yapılıp yürürlüğe girmiÅŸ sözleÅŸme için böyledir. Usulüne uygun yapılıp yürürlüğe girmemiÅŸse iç hukuku baÄŸlamaz ve o takdirde iç hukuktaki kanun hükümleri uygulanır.
Şayet sözleşme, temel hak ve hürriyetlerin dışında kalan bir uluslararası sözleşme niteliğinde olursa o halde sözleşme usulüne uygun yapılıp yürürlüğe girmiş olsa dahi iç hukukla sözleşme hükümleri zıt-1 aştığı, çeliştiği ve çatıştığı zaman, en son tarihte hangisi çıkmış ise, onun önceliği vardır ve o geçerlidir. Fakat sözleşme daha sonraki bir tarihte yapılmış olursa, o sözleşmeye itibar edilir ve o uygulanır. Ama iç kanun daha sonra yapılmışsa, iç kanunun maddeleri önce uygulanır. Yani, iç kanun ve iç mevzuat, sözleşmeye nazaran öncelik taşır. Sözleşme hükümleri geriye gider.
B) Yine iki tane kanundan herhangi birisi (sözleşme veya iç kanun) özel, diğeri genel konuyu düzenliyorsa, yani biri özel kanun, diğeri genel kanun vasfını taşıyorsa, o takdirde hangisi özel kanun durumuna gelmişse ona itibar edilir. O uygulanır. Bu da uluslararası sözleşmelerin uygulanmasında ikinci kuraldır. Bunu ayırt etmek için de, öncelikle bir uluslararası sözleşmenin temel hak ve hürriyetleri düzenleyen bir sözleşme olup olmadığını tespit etmek gerekir.
Düşüncemize göre uluslararası sözleÅŸmelerin, hem üç-dört madde civarındaki kendi onay kanunu, hem de 8-10 satırlık onaylama ile ilgili Bakanlar Kurulu Kararnamesi′nin her sözleÅŸme metninin baÅŸ kısmında, aynen yer alması çok önem kazanmaktadır. Çünkü o uluslararası sözleÅŸmenin bir onay kanunu veya onaylama kararnamesi çıkmış mı, çıkmamış mı, var mı, yok mu, hangi kanuna dayanmaktadır ve hangi konu ile ilgilidir. SözleÅŸme metninin hangi kısmı yürürlüktedir. Hangi maddelerine çekince konulmuÅŸtur veya muhalefet ÅŸerhi var mı dır. Hangi bölümü iç hukukta yürürlüğe konulacaktır. Hangi bölümü iç hukukta uygulanmayacaktır. Türkiye için baÄŸlayıcılığı var mıdır, yok mudur? ÇoÄŸu zaman Bakanlar Kurulu′nun Onaylama Kararnamesi′nde açıklanmış vaziyettedir.
Bu arada, belirtilmesi gereken diÄŸer bir husus daha vardır ki, o da ÅŸudur; 1982 Anayasası′nın 90. maddesi, 1961 Anayasası′nın 65. maddesine, yine 1982 Anayasası′nın 104. maddesi de 1961 Anayasası′nın 97. maddesine tekabül etmektedir. Milletlerarası sözleÅŸmelerin uygulanması bakımından her iki Anayasada birbirinin devamı durumundadır.
Avrupa Konseyi bünyesinde çalışan, Avrupa Ä°nsan Haklan Mahkemesi 1949 yılında kurulmuÅŸtur. Strazburg′tadır. Avrupa Konseyi üyesi olan devletler veya vatandaÅŸlarının baÅŸvurduÄŸu bir mahkemedir. Mahkemenin hakim üyeleri, Avrupa Konseyi üyesi olan ülkelerden seçilmektedir. Avrupa Ä°nsan Haklan Mahkemesine baÅŸvurabilmek, yani dava açabilmek için ihtilaf yaratan o ülkede iç hukuk baÅŸvurma yollannm kalmamış olması, yani iç hukukun tüketilmiÅŸ olması gerekmektedir. Avrupa Ä°nsan Hakları Mahkemesine, kitabımızda mevcut olan örnek baÅŸvuru dilekçesini doldurarak doÄŸrudan ve aracı koymadan posta yoluyla Strazburg′a gönderilmesi gerekmektedir. Gönderildikten sonra, Mahkemece dilekçe incelenerek, eÄŸer davanın esasa alınması uygun görülürse Türkiye DışiÅŸleri Bakanlığı vasıtasıyla ihtilaf oluÅŸturan kurumlardan savunma istenilmektedir. Bu Mahkemenin
kararlan, Avrupa konseyine üye olan ülkeler bakımından baÄŸlayıcıdır. Türkiye Avrupa Konseyi′nin üyesidir. Avrupa Ä°nsan Haklan Mahkemesince verilen tazminat kararlannda gösterilen paralan insan hakla-nnı ihlal eden ülke hangisi ise o ödemek zorundadır.
DiÄŸer taraftan, Türkiye′nin imza koyduÄŸu bazı milletlerarası sözleÅŸmelerin iç hukukta gereÄŸinin yerine getirilip getirilmediÄŸi, uyum yasalan çıkartılıp çıkartılmadığı hususlan; Fransa′nın Strazburg ÅŸehrindeki Avrupa Konseyi′ Genel SekreterliÄŸi, Ä°sviçre′nin Cenevre ÅŸehrindeki Ä°.L.O sözleÅŸmeleri Genel Müdürlüğü, Amerika′nın Newyork ÅŸehrindeki BirleÅŸmiÅŸ Milletler Genel SekreterliÄŸi, Fransa Paris′teki Ekonomik Ä°ÅŸbirliÄŸi ve Kalkınmakta Olan Ãœlkeler TeÅŸkilatı Genel SekreterliÄŸi (OECD), Hollanda′nın Lahey ÅŸehrindeki, Lahey Özel Hukuk Konferansı Genel SekreterliÄŸi, Belçika′nın Bürüksel ÅŸehrindeki Nato Genel SekreterliÄŸi TeÅŸkilatı vs. tarafından takip edilmekte ve ülkemiz hakkında görevlendirecekleri komite veya komisyon tarafından rapor düzenlenmektedir.
Özetle tekrar etmek gerekirse; milletlerarası bir sözleÅŸmeyi (andlaÅŸmayı) yapılması, yürürlüğü, yayınlanması ve geçerliliÄŸini iyi anlayıp uygulayabilmek için; 1982 Anayasası′mn 90 ve 104. maddelerini 1994 tarihli 4009 sayılı DışiÅŸleri Bakanlığı TeÅŸkilat Kanununu, 1963 tarihli 244 sayılı Kanun ile 1969 tarihli 1173 sayılı Kanun′un tüm maddelerini ve 1969 tarihli Viyana Uluslararası AndlaÅŸmalar Yapma Hukuku SözleÅŸmesi′nin 46. maddesini, ÅŸayet ÅŸahsın hukuku konusuna da giriyorsa, 2675 sayılı Kanunu, keza maliye ve hazineyi ilgilendiren bir konuya el atıyorsa, 4059 ve 4749 sayılı Kanunlan da okuyup deÄŸerlendirmek ve ona göre inceleyip, irdelemek gerekir diye düşünüyoruz.
Kitabın hazırlanmasında, her türlü bilgi ve belgeyi esirgemeden emeÄŸi geçen kimselerden olup bilim adamı, titizliÄŸi ve ciddiyeti ile çalışıp uygulama yaptıklarına inandığım, yüksek Yargıtay 11. Hukuk Dairesi BaÅŸkanı Sayın Yurdaer ÖZDÄ°LEK Bey′e, 15. Hukuk Dairesi
BaÅŸkanı Sayın Ä°hsan ULUSOY Bey′e, 18. Hukuk Dairesi BaÅŸkanı Sayın Mahir ERSÄ°NGERMEÇ Bey′e, Eski 2. Hukuk Dairesi BaÅŸkanı Sayın Hakkı DÄ°NÇ Bey′e, 10. Hukuk Dairesi Ãœyesi Sayın Neslihan SEVER Hanım′a, 12. Hukuk Dairesi Ãœyesi Sayın M. Lütfi TOMBALAOÄžLU Bey′e, 6. Hukuk Dairesi Ãœyesi Sayın Nazım KAYNAK Bey′e, Anayasa Mahkemesi raportörlerinden mesleklerinin ehli, titiz ve çalışkan tetkik hakimleri, Sayın Dr. Evren ALTAY, Kadir ÖZKAYA ile Ä°sa YEÄžENOÄžLU (ÅŸimdi Danıştay Savcısı) Bey′lere, Danıştay Tetkik Hakimlerinden 9. Daire Kıdemli Tetkik Hakimi Sayın Seyfullah Yıldız TEKÄ°N Bey′e, 11. Daire Kıdemli Tetkik Hakimi Sa-yın Åžaban IÅžIK Bey′e, 13. Daire Tetkik Hakimi Sayın Muammer TOPAL Bey′e, 2. Daire Kıdemli Tetkik Hakimi Sayın Ali ALPAT Bey′e, Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış Ä°liÅŸkiler Genel Müdürü Sayın Aykut KILIÇ Bey′e, Genel Müdür Yardımcısı Sayın Bilal ÇALIÅžKAN Bey′e, Daire BaÅŸkanı Sayın H. Sami KUZU Bey′e, Tetkik Hakimi Sayın Ahmet ULUTAÅž Bey ile Sayın Esin ÖZBÄ°LGÄ°N Hanım′a, Adalet Bakanlığı Avrupa BirliÄŸi Genel Müdür Yardımcılarından Sayın Åž. Bülent FINDIKLI Bey ile Sayın Mustafa AKKUÅž Beylere, Daire BaÅŸkanı Sayın Zümra YILMAZ Hanım′a ve kitaba her zaman sevgiyle teÅŸvik edip yardımcı olan Kanunlar Genel Müdür Yardımcısı Sayın Haluk ÇOLAK ve Sayın Akın ÇAKIN Beylere, Tetkik Hakimi Sayın UÄŸurtan ALTUN Bey′e, Adalet Bakanlığı YaymiÅŸleri Ä°lgili ve Duyarlı Daire BaÅŸkanı Sayın Bekir UÇAR Bey′e, ve hakim arkadaÅŸlarına baÅŸarılı ve çalışkan uygulayıcı Sayın Ankara 10. Ä°ÅŸ Hakimi Abdullah ERDEM Bey ile katibi Orhan DOÄžAN Bey′e, Ankara Ticaret Odası BaÅŸkanı Sayın Sinan AYGÃœN Bey′e, Sanayi Åžube Müdürü Sayın Önder ORTAKÇI Bey′e, Maliye Bakanlığı Bütçe Dairesi BaÅŸkanı Sayın Önder Ä°NCE Bey′e, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı MüsteÅŸar Yardımcısı Sayın Ahmet ERDEM Bey′e, Çalışma Genel Müdürü Sayın Cengiz DELÄ°BAÅž Bey′e, Çalışma Genel Müdür Yardımcısı Sayın Kasım AFŞİN Bey′e, Avrupa BirliÄŸi Koordinasyon BaÅŸkanlığı Sayın Cafer YILMAZ Bey′e, Avrupa BirliÄŸi Koordinasyon
BaÅŸkanlığı′nda görevli Sigorta MüfettiÅŸi Sayın Salih ENÄ°S Bey ile Ercüment IÅžIK Bey′e, ciddi, sorumlu ve çalışkan TBMM′nin Plan ve Bütçe Komisyonu Uzmanlarından Sayın Mustafa BİÇER, Remzi ÇİFTEPINAR, Mehmet Ali AYDIN, Mustafa ÅžAHÄ°N Beyler ile Sayın Hatice ENGÃœR Hanıma, TBMM Gelen Evrak ArÅŸiv Dairesi Memuru Sayın Mehmet ÅžAHÄ°N, BaÅŸbakanlık Kanunlar ve Kararlar Genel Müdürlüğü′nde Uzman Sayın Ali MAZAK Bey′e, İçiÅŸleri Bakanlığı Nüfus ve VatandaÅŸlık Ä°ÅŸleri Genel Müdür Yardımcısı mesleÄŸinin ehli Sayın Mustafa Tutulmaz Bey′e, Emniyet Genel Müdürlüğü Hukuk Müşaviri 2. Sınıf Emniyet Müdürü Sayın Ä°rfan ÖZCAN′a, Emniyet Genel Müdürlüğü Personel Daire BaÅŸkanlığı′nda görevli 3. Sınıf Emniyet Müdürü Sayın Mehmet AKDENÄ°Z Bey′e, Ä°stanbul SSK Åžubesi Sigorta Ä°ÅŸleri Müdürü BaÅŸ MüfettiÅŸi Sayın Mustafa KURUCA Bey′e, Ä°stanbul 1. Bölge TeftiÅŸ Kurulu Grup BaÅŸkanı Sayın BaÅŸ MüfettiÅŸ Ali TEZEL Bey′e, Eski SSK Genel Müdürlüğü Sigorta TeftiÅŸ Kurulu BaÅŸkanı Sayın Mustafa APAYDIN Bey′e, Sosyal Güvenlik Kurumu Yönetim Kurulu Ãœyesi ve Türkiye İşçi Emeklileri Cemiyeti BaÅŸkanı Sayın Kazım ERGÃœN Bey′e, Sosyal Güvenlik Kurumu Yönetim Kurulu Ãœyesi Selahattin ÅžAHÄ°N Bey′e, TESK Genel Sekreteri Eski Genel Müdürü Sayın Naci SULKALAR Bey′e, Eski SSK Genel Müdürlüğü Avukatı Sayın Erol ARSLAN Bey′e, Sosyal Güvenlik Kurumu Sigorta Ä°ÅŸleri Genel Müdürlüğü′ne baÄŸlı Yurtdışı Daire BaÅŸkanlığı Åžube Müdürü olan titiz, bilgili ve çalışkan Sayın YaÅŸar AKSOY Bey′e ismini unuttuÄŸumuz emeÄŸi geçen diÄŸer deÄŸerli çalışanlara, ayrıca kitabı canla baÅŸla yayına hazırlayan baÅŸta Sayın Ekrem SARISU ve Cengiz ŞİMŞİR olmak üzere Yaklaşım Yaymevi′nin tüm çalışanlanna en içten ve sevgi dolu şükranlarımızı sunmayı bir borç biliriz.
Abdurrahman EKİNCİ - İhsan ÇAKMAK
Ankara-Eylül 2007
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ V
İÇİNDEKİLER XIX
1982 ANAYASASININ İŞ, ÇALIŞMA HAYATI VE SOSYAL GÜVENLİK
HUKUKU Ä°LE MÄ°LLETLERARASI ANTLAÅžMALARLA Ä°LGÄ°LÄ° MADDELERÄ°
VE KARARLARI 1
244 SAYILI MÄ°LLETLERARASI ANDLAÅžMALARIN YAPILMASI,
YÜRÜRLÜLÜĞÜ VE YAYINLANMASI İLE BAZI ANDLAŞMALARIN
YAPILMASI İÇİN BAKANLAR KURULUNA YETKİ VERİLMESİ HAKKINDA
KANUN 64
MÄ°LLETLERARASI ANLAÅžMA VE MÃœNASEBETLERÄ°N KOORDÄ°NASYONU
KANUNU 67
1173 SAYILI MÄ°LLETLERARASI ANLAÅžMA VE MÃœNASEBETLERÄ°N
KOORDÄ°NASYONU KANUNU 81
2675 SAYILI MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU
KANUNUNA AÄ°T KARARLAR 82
1173 SAYILI MÄ°LLETLERARASI ANLAÅžMA VE MÃœNASEBETLERÄ°N
KOORDİNASYONU KANUNU T.B.M.M. GEREKÇESİ 86
KAMU KURUM VE KURULUÅžLARININ YURTDIÅžI TEÅžKÄ°LATI HAKKINDA
189 SAYILI KANUN HÃœKMÃœNDE KARARNAME 132
4009 SAYILI DIŞİŞLERİ BAKANLIĞININ KURULUŞ VE GÖREVLERİ
HAKKINDA KANUN 136
4009 SAYILI DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI TEŞKİLAT KANUNUNUN T.B.M.M.
GEREKÇELERİ 151
4059 SAYILI HAZÄ°NE MÃœSTEÅžARLIÄžI Ä°LE DIÅž TÄ°CARET MÃœSTEÅžARLIÄžI
TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN 223
4059 SAYILI HAZİNE MÜSTEŞARLIĞI İLE DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLİĞİ
TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDAKİ KANUNUN T.B.M.M.
GEREKÇESİ 239
4749 SAYILI KAMU FİNANSMANI VE BORÇ YÖNETİMİNİN
DÃœZENLENMESÄ° HAKKINDA KANUN 292
4749 SAYILI KAMU FİNANSMANI VE BORÇ YÖNETİMİNİN
DÜZENLENMESİ HAKKINDAKİ KANUNUN T.B.M.M. GEREKÇESİ 305
MÄ°LLETLERARAS11969 TARÄ°HLÄ° VÄ°YANA ANDLAÅžMALARI YAPMA
HUKUKU SÖZLEŞMESİ 404
4817 SAYILI YABANCILARIN ÇALIŞMA İZİNLERİ HAKKINDA KANUN 405
2527 SAYILI TÃœRK SOYLU YABANCILARIN TÃœRKÄ°YE′DE SERBESTÇE
MESLEK EDİNME VE ÇALIŞTIRABİLME KANUNU 411
168 SAYILI YABANCI MEMLEKETLERDE TÃœRK ASILLI VE YABANCI
UYRUKLU ÖĞRETMENLERE SOSYAL YARDIM YAPILMASI HAKKINDA
KANUN 412
TÃœRK SOYLU YABANCILARIN TÃœRKÄ°YE′DE ÇALIÅžTIRILABÄ°LMELERÄ°
HAKKINDA YARGI KARARLARI 413
2675 SAYILI MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU
HAKKINDA KANUN 417
2675 SAYILI MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU
KANUNUNA AİT T.B.M.M. GEREKÇESİ 422
2675 SAYILI MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK VE USUL HUKUKU
KANUNUNA AÄ°T YARGI KARARLARI 486
1956 TARÄ°HLÄ° EÅžYALARIN KARAYOLUNDAN ULUSLARARASI
NAKLİYATI İÇİN MUKAVELE SÖZLEŞMESİ (CMR) 493
1956 TARÄ°HLÄ° EÅžYALARIN KARAYOLUNDAN ULUSLARASI NAKLÄ°YATI
İÇİN MUKAVELE SÖZLEŞMESİ (CMR) İLE BU SÖZLEŞMEYE EK
PROTOKOLA KATILINMASININ UYGUN BULUNDUÄžUNA DAÄ°R KANUN
VEB.K.K.SI 494
EŞYALARIN KARAYOLUNDAN ULUSLARARASI NAKLİYATI İÇİN
MUKAVELE SÖZLEÅžMESÄ° VE (CMR)′YE 1978 TARÄ°HLÄ° EK PROTOKOL 504
MİLLETLERARASI NAKLİYAT İŞLERİNDE ÇALIŞAN İŞÇİLERİN SOSYAL
GÜVENLİĞİNE MÜTEDAİR 1956 TARİHLİ AVRUPA SÖZLEŞMESİ 507
ULUSLARARASI KARAYOLU TAÅžIMACILIÄžI YAPAN TAÅžITLARDA
ÇALIŞAN PERSONELİN ÇALIŞMASINA İLİŞKİN AVRUPA ANLAŞMASI
(AETR) VE ONAYLAMAYA Ä°ZÄ°N KANUN 514
ULUSLARARASI KARAYOLU TAÅžIMACILIÄžI YAPAN TAÅžITLARDA
ÇALIŞAN PERSONELİN ÇALIŞMALARINA İLİŞKİN AVRUPA
ANLAÅžMASINA KATILMAMIZIN UYGUN BULUNDUÄžUNA DAÄ°R KANUN
VE B.K.K.SI 515
TEHLÄ°KELÄ° MALLARIN KARAYOLU Ä°LE ULUSLARARASI
TAÅžIMACILIÄžINA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N AVRUPA ANLAÅžMASINA KATILMAMIZIN
BULUNDUÄžUNA DAÄ°R KANUN 533
TEHLÄ°KELÄ° MALLARIN ULUSLARARASI KARAYOLLARINDA TAÅžINMASI
Ä°LE Ä°LGÄ°LÄ° 1957 TARÄ°HLÄ° AVRUPA ANLAÅžMASI (ADR) 534
OTOBÃœS VE OTOKARLARLA ULUSLARARASI ARIZÄ° YOLCU
TAÅžIMACILIÄžI ANLAÅžMASININ ONAYLANMASININ UYGUN
BULUNDUÄžUNA DAÄ°R KANUN VE B.K.K.SI 538
2000 TARÄ°HLÄ° OTOBÃœS VE OTOKARLARLA ULUSLARARASI ARIZÄ°
YOLCU TAÅžIMACILIÄžI ANLAÅžMASI (Ä°NTERBUS) 539
DEMÄ°RYOLU BAGAJ VE YOLCU TAÅžIMACILIÄžINA AÄ°T MÄ°LLETLERARASI
SÖZLEŞMELERLE İLGİLİ ONAYA MÜSAADE KANUNLARI VE
ONAYLAMA KARARNAMELERÄ° 565
ULUSLARARASI DEMÄ°RYOLU TAÅžIMALARINA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N 1980 TARÄ°HLÄ°
SÖZLEŞME (COTIF) 568
ULUSLARARASI DEMÄ°RYOLU TAÅžIMACILIÄžINDA TEÅžKÄ°LATIN Ä°MTÄ°YAZ
VE MUAFÄ°YETLERÄ° HAKKINDA PROTOKOL 577
DEMİRYOLU HESAPLARININ DENETİMİ İÇİN EK YETKİ PROTOKOLÜ 580
1980 TARÄ°HLÄ° ULUSLARARASI DEMÄ°RYOLU TAÅžIMALARINA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N
SÖZLEŞMENİN (COTİF) EKİ: A YOLCU VE BAGAJ TAŞIMA (CİV) 582
1990 TARÄ°HLÄ° ULUSLARARASI DEMÄ°RYOLU TAÅžIMALARINA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N
SÖZLEŞMENİN (COTİF) EKİ: B EŞYA TAŞIMA (CİM) 598
1980 TARÄ°HLÄ° ULUSLARARASI DEMÄ°RYOLU TAÅžIMALARINA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N
SÖZLEŞMELERİN (COTİF) DEĞİŞİKLİĞİNİ GÖSTEREN 1990 TARİHLİ
PROTOKOL .". 622
1983 TARÄ°HLÄ° 2920 SAYILI TÃœRK SÄ°VÄ°L HAVACILIK (TAÅžIMACILIK)
KANUNU 624
VARÅžOVA VE LAHEY HAVA TAÅžIMACILIK KURALLARINI BÄ°RLEÅžTÄ°RME
VE DEĞİŞTİRME KANUNU, B.K.K.SI İLE SÖZLEŞMESİ 643
.644
1929 TARÄ°HLÄ° VARÅžOVA HAVA TAÅžIMACILIK KURALLARINI
BİRLEŞTİRME SÖZLEŞMESİ
ULUSLARARASI HAVA TAÅžIMALARINA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N BAZI KURALLARIN
BİRLEŞTİRİLMESİ HAKKINDA 1929 TARİHLİ VARŞOVA SÖZLEŞMESİ 650
ULUSLARARASI KARAYOLU TAÅžIMACILIÄžI YAPAN TAÅžITLARDA
ÇALIŞAN PERSONELİN ÇALIŞMALARINA İLİŞKİN 1970 TARİHLİ
AVRUPA ANTLAÅžMASI (AETR) 652
HAVA TAÅžIMALARINA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N BAZI KURALLARI BÄ°RLEÅžTÄ°REN 1929
TARİHLİ VARŞOVA SÖZLEŞMESİNİ DEĞİŞTİREN 1955 TARİHLİ LAHEY
PROTOKOLÜ 653
HAVA TAŞIMALARINA İLİŞKİN 1929 TARİHLİ VARŞOVA SÖZLEŞMESİNİ
VE 1955 TARİHLİ LAHEY SÖZLEŞMESİNİ DEĞİŞTİREN 1971 TARİHLİ
GUATEMALA PROTOKOLÜ 658
1975 TARİHİNDE HAVA TAŞIMA KURALLARINI DEĞİŞTİREN VE
BÄ°RLEÅžTÄ°REN (4) SAYILI MONTREAL EK PROTOKOLÃœNÃœN KANUNLARI
VE B.K.K.SI 664
1975 TARİHİNDE HAVA TAŞIMA KURALLARINI DEĞİŞTİREN VE
BİRLEŞTİREN (4) SAYILI MONTREAL EK PROTOKOLÜ
.669
(1955TE LAHEY VE 1975′DE (4) SAYILI MONTREAL PROTOKOLÃœ Ä°LE
DEĞİŞTİRİLEN 1929 TARİHLİ VARŞOVA ANTLAŞMASININ İŞLENİLMİŞ
SON ÅžEKLÄ° 675
TÃœRKÄ°YE′NÄ°N TARAF OLMADIÄžI ULUSLARARASI TAÅžIMACILIÄžA
İLİŞKİN 18 EYLÜL 1961 TARİHİLİ GUADALAJARA PROTOKOLÜ İLE 2005
TARÄ°HLÄ° EN SON HAVA TAÅžIMACILIK TASARISI 683
HAVA YOLUYLA ULUSLARARASI TAÅžIMACILIÄžA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N BELÄ°RLÄ°
KURALLARIN BİRLEŞTİRİLMESİNE DAİR 1999 TARİHLİ SÖZLEŞMENİN
TASARISI 686
1976 TARÄ°HLÄ° (LONDRA) DENÄ°Z ALACAKLARI MESULÄ°YETÄ°NÄ°N
SINIRLANDIRILMASI SÖZLEŞMESİ 700
DEĞİŞİK TİCARİ KONULARDA ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERE ATIF
YAPAN DANIÅžTAY KARARLARI 708
DEĞİŞİK TİCARİ VE MALİ KONULARDA ULUSLARARASI
SÖZLEŞMELERE ATIF YAPAN DANIŞTAY KARARLARI 744
AVRUPA EKONOMÄ°K KOMÄ°SYONU TIR KARNELERÄ° HÄ°MAYESÄ°NDE
ULUSLARARASI EŞYA TAŞINMASINA DAİR GÜMRÜK SÖZLEŞMESİ VE
B.K.K.SI 776
AVRUPA EKONOMÄ°K KOMÄ°SYONU TIR KARNELERÄ° HÄ°MAYESÄ°NDE
ULUSLARARASI EŞYA TAŞINMASINA DAİR GÜMRÜK SÖZLEŞMESİ 777
AVRUPA EKONOMÄ°K KOMÄ°SYONU TIR KARNELERÄ° HÄ°MAYESÄ°NDE
ULUSLARARASI EŞYA TAŞINMASINA DAİR GÜMRÜK SÖZLEŞMESİ VE
DANIÅžTAY KARARI 778
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ TÜTÜN KONTROLÜ ÇERÇEVE
SÖZLEŞMESİNİN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR
KANUN, B.K.K. VE SÖZLEŞMESİ 780
2003 TARİHLİ BİRLEŞMİŞ MİLLETLER DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ TÜTÜN
KONTROLÜ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ 781
2003 TARİHLİ BİRLEŞMİŞ MİLLETLER DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ TÜTÜN
KONTROLÜ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİNİN DANIŞTAY KARARLARI 795
ANTÄ°-PERSONEL MAYINLARIN KULLANIMININ, DEPOLANMASININ,
ÃœRETÄ°MÄ°NÄ°N VE DEVREDÄ°LMESÄ°NÄ°N YASAKLANMASI VE BUNLARIN
İMHASI İLE İLGİLİ SÖZLEŞME, KANUN VE B.K.K.SI 802
ANTÄ°-PERSONEL MAYINLARIN KULLANIMININ, DEPOLANMASININ,
ÃœRETÄ°MÄ°NÄ°N VE DEVREDÄ°LMESÄ°NÄ°N YASAKLANMASI VE BUNLARIN
İMHASI İLE İLGİLİ SÖZLEŞME 803
ANTÄ°-PERSONEL MAYINLARIN KULLANIMININ, DEPOLANMASININ,
ÃœRETÄ°MÄ°NÄ°N VE DEVREDÄ°LMESÄ°NÄ°N YASAKLANMASI VE BUNLARIN
İMHASI İLE İLGİLİ SÖZLEŞMENİN DANIŞTAY KARARI 812
MÄ°LLETLERARASI TÄ°CARÄ° HAKEMLÄ°K KONUSUNDAKÄ° 1961 TARÄ°HLÄ°
AVRUPA SÖZLEŞMESİ 820
MÄ°LLETLERARASI TÄ°CARÄ° HAKEMLÄ°K KONUSUNDAKÄ° AVRUPA
SÖZLEŞMESİNİN ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUĞUNA DAİR
KANUN VE B.K.K.SI 821
MÄ°LLETLERARASI TÄ°CARÄ° HAKEMLÄ°K KONUSUNDAKÄ° 1961 TARÄ°HLÄ°
AVRUPA SÖZLEŞMESİ 822
2001 TARÄ°HLÄ° VE 4686 SAYILI MÄ°LLETLERARASI TAHKÄ°M KANUNU 826
4501 SAYÄ°LÄ° 2000 TARÄ°HLÄ° KAMU HÄ°ZMETLERÄ° Ä°LE Ä°LGÄ°LÄ° Ä°MTÄ°YAZ
ŞARTLAŞMA VE SÖZLEŞMELERİNDEN DOĞAN UYUŞMAZLIKLARDA
TAHKÄ°M YOLUNA BAÅžVURULMASI HALÄ°NDE UYULMASI GEREKEN
KURALLARA DAÄ°R KANUN 835
1997 TARÄ°HLÄ° ULUSLARARASI TÄ°CARÄ° Ä°ÅžLEMLERDE YABANCI KAMU
GÖREVLİLERİNE VERİLEN RÜŞVETİN ÖNLENMESİ SÖZLEŞMESİNİN
ONAYLANMASININ UYGUN BULUNDUÄžUNA DAÄ°R KANUN VE B.K.K.SI 837
1997 TARÄ°HLÄ° ULUSLARARASI TÄ°CARÄ° Ä°ÅžLEMLERDE YABANCI KAMU
GÖREVLİLERİNE VERİLEN RÜŞVETİN ÖNLENMESİ SÖZLEŞMESİ 838
2001 TARÄ°HLÄ° VE 4686 SAYILI MÄ°LLETLERARASI TAHKÄ°M KANUNUNA
AÄ°T YARGITAY KARARLARI 841
YABANCI HAKEM KARARLARININ TANINMASI VE Ä°CRASI HAKKINDA
1958 TARİHLİ (MİLLETLERARASI) NEW YORK SÖZLEŞMESİ 847
YABANCI HAKEM KARARLARININ TANINMASI VE Ä°CRASI HAKKINDAKÄ°
NEW YORK SÖZLEŞMESİNİN ONAYLANMASININ UYGUN
BULUNDUÄžUNA DAÄ°R KANUN VE B.K.K.SI 848
YABANCI HAKEM KARARLARININ TANINMASI VE Ä°CRASI HAKKINDAKÄ°
1958 TARİHLİ NEW YORK SÖZLEŞMESİ 849
YABANCI HAKEM KARARLARININ TENFÄ°ZÄ° Ä°LE Ä°LGÄ°LÄ° YARGITAY
HUKUK GENEL KURULU KARARI 852
AKÄ°T DEVLETLER Ä°LE DÄ°ÄžER DEVLETLERÄ°N VATANDAÅžLARI
ARASINDAKİ YATIRIM UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMLENMESİNE DAİR
MİLLETLERARASI SÖZLEŞMENİN ONAYLAMA KANUNU VE B.K.K.SI 855
ÇOK TARAFLI YATIRIM GARANTİ KURULUŞLARI KONUSUNDAKİ
SÖZLEŞMELERE AİT KANUN VE B.K.K.LARI 856
DEVLETLER Ä°LE DÄ°ÄžER DEVLETLERÄ°N VATANDAÅžLARI ARASINDAKÄ°
YATIRIM UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMLENMESİ HAKKIDA 1987
TARİHLİ SÖZLEŞME, KANUNU VE B.K.K.SI 859
AKÄ°T DEVLETLER Ä°LE DÄ°ÄžER DEVLETLERÄ°N VATANDAÅžLARI
ARASINDAKİ YATIRIM UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMLENMESİNE DAİR
1987 TARİHLİ ULUSLARARASI SÖZLEŞME 860
PETROL KİRLİLİĞİNDEN DOĞAN ZARARIN HUKUKİ SORUMLULUĞU
İLE İLGİLİ ULUSLARARASI SÖZLEŞME 871
PETROL KİRLİLİĞİNDEN DOĞAN ZARARIN HUKUKİ SORUMLULUĞU
İLE İLGİLİ ULUSLARARASI SÖZLEŞMEYE KATILMAMIZIN UYGUN
BULUNDUÄžUNA DAÄ°R KANUN VE B.K.K.SI 872
PETROL KİRLİLİĞİNDEN DOĞAN ZARARIN HUKUKİ SORUMLULUĞU
İLE İLGİLİ 1992 TARİHLİ ULUSLARARASI SÖZLEŞME 873
EK SİGORTA BELGESİ VEYA PETROL KİRLİLİĞİ ZARARI İÇİN HUKUKİ
SORUMLULUÄžA AÄ°T DÄ°ÄžER MALÄ° TEMÄ°NATLAR 881
PETROL KİRLİLİĞİ ZARARININ TAZMİNİ İÇİN BİR ULUSLARARASI
FONUN KURULMASI GEREKTİĞİNE DAİR SÖZLEŞME 882
PETROL KİRLİLİĞİ ZARARININ TAZMİNİ İÇİN BİR ULUSLARARASI
FONUN KURULMASI İLE İLGİLİ ULUSLARARASI SÖZLEŞMEYE
KATILMAMIZIN UYGUN BULUNDUÄžUNA DAÄ°R KANUN VE B.K.K.SI 883
PETROL KİRLİLİĞİ ZARARININ TAZMİNİ İÇİN BİR ULUSLARARASI
FONUN KURULMASI GEREKTİĞİNE DAİR 1992 TARİHLİ SÖZLEŞME 884
5312 SAYILI 2005 TARİHLİ DENİZ ÇEVRESİNİN PETROL VE DİĞER
ZARARLI MADDELERLE KÄ°RLENMESÄ°NDE ACÄ°LDURUMLARDA
MÃœDAHALE VE ZARARLARIN TAZMÄ°NÄ° ESASLARINA DAÄ°R KANUN 897
UZAY CİSİMLERİNİN VERDİĞİ ZARARDAN DOLAYI ULUSLARARASI
SORUMLULUK HAKKINDA SÖZLEŞMEYE KATILMAMIZIN
BULUNDUÄžUNA DAÄ°R KANUN VE B.K.K.SI 904
DÜNYA POSTA BİRLİĞİ KURULUŞ PROTOKOLLERİ... 905
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı