Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Kanun Hükmünde Andlaşma Ve Danıştay Uygulaması
Kanun Hükmünde Andlaşma Ve Danıştay Uygulaması
Emin MEMİŞ
Sayfa Sayısı
:
189
Kitap Ölçüleri
:
21x18 cm
Basım Yılı
:
2004
ISBN NO
:
9752975348
48,00
TL
ÖNSÖZ
Doç. Dr. Emin Memiş′in "Kanun Hükmünde Andlaşma ve Danıştay Uygulaması" adlı doçentlik tezini kitap olarak yayınlamaya karar vermesi üzerine, bu kitaba bir "Önsöz" yazmam konusundaki istemini olumlu karşıladım.
Günümüzde ulusal ve uluslararası düzeydeki hukuk kuralları birbiri içine girmiş; iç hukuklardaki egemenlik anlayışı üzerine yoğun tartışmalar başlamış ve özellikle "insan hakları" konusunda Avrupa Anayasa Mahkemelerinin ve "Avrupa İnsan Haklan Mahkemesi"nin (AİHM′nin) kararları, ulusal anayasalar üzerinde büyük bir baskı yaratmıştır. Bu alanda "ulusalüstü hukuka bağlılık" kavramı, "Avrupa insan Hakları Sözleşmesi"nin (AlHS′nin) kabul ettiği haklar listesi, AİHM′nin "zorunlu yargı yetkisi" ve bu yetkinin iç hukukun devamı niteliğinde görülmesi önemli sonuçların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Özellikle, "Hukukun Genel ilkeleri" kuramının yabancı ülkelerdeki gelişimine ve uygulamasına bakarak, Türkiye′deki idari yargı mercilerinin verdikleri kararların irdelenmesi ve hukukun genel ilkelerinin iç hukuk yönünden kümelendirilmesi çalışmaları önem kazanmıştı. Doç. MEMİŞ kitabında bu konuları başarıyla tartışmaktadır. Kitabın ikinci bölümünde, "Uluslararası Belge ve Uluslararası Andlaşmalarm Danıştay Tarafından İç Hukukta Uygulanması" başlığı altında, Danıştaym uluslararası hukuku tanıması ve uygulaması ağırlıklı anlatımlar bulunmakta; idare yargıcının konuya yaklaşımı sergilenmektedir. Bununla da yetinilmemekte ve kitabın son bölümünde, Danıştay ve yabancı mahkeme kararlarından örnekler ele alınmaktadır. Emin MEMlŞ′in uluslararası hukuk ve düzenlemeleri karşısında, tartışılması gereken, ilginç görüşleri ve yorumlan bulunmaktadır. İdare Hukukunda uluslararası kuralların uygulanabilmesi için bu kuralların iç hukukun bir parçası olması gerektiği (ya Anayasanın 90. maddesi uyarınca ya da yeni bir iç hu-
kuk metni ile yeniden düzenlenerek) düşüncesi, irdelenmelidir, tartışılmalıdır. Ayrıca, Danıştayın kararlarında kabul ettiği ölçütün, andlaşmalarm ulusal yasaların üstünde olduğu görüşünün de daha çok tartışılması gerekmektedir.
Emin MEMIŞ′in çalışması, alanında büyük bir boşluğu doldurucu niteliktedir. Kendisini kutlarım.
Prof. Dr. Tayfun AKGÜNER
14 Mart 2003
İstanbul
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ xi
KISALTMALAR xii
SUNUŞ xv
I. KISIM
ULUSALÜSTÜ VE ULUSLARARASI HUKUK KURALLARININ ULUSAL HUKUK KURALLARIYLA KESİŞME EĞRİSİ
BÖLÜM A
ULUSLARARASI ANDLAŞMA VE BELGELERE GENEL BİR BAKIŞ
A- Ulusal Özne İnsan Kimliğinin Uluslararası Özneye Dönüşümü ve
Devletlerin Bir Üst Otorite Arayışına Yönelmesi 3
B- Egemenliğin Devri Konusu 7
C- Uluslararası Andlaşmalarm Anayasaya Uygunluk Denetimine Etkileri 9
Ç- insan Haklan / Tekçi-lkilikçi Görüş Çatışması ve Ulusalüstü Hukuk
Kavramına Doğru 10
BÖLÜM B
ULUSLARARASI VE ULUSLARÜSTÜ HUKUK NORMLARININ TÜRK İÇ HUKUKUNUN BİR PARÇASI OLMASI
A- Tanımlar 15
B- Uluslararası Hukukun Niteliği 17
C- Uluslararası Hukuk Dayanakları 18
Ç- Ulusal ve Uluslararası Hukuk Etkileşimi 19
1.) Genel olarak andlaşmaların hukuk düzenindeki yeri görüşleri 19
2.) Andlaşmaların Türk Sistemindeki konumu
karşılaştırmalı alt-üst ilişki temelleri 21
a- Genel olarak üstünlük konusu 21
b- Türk Anayasal Sistemine daha yakın bir bakış 24
(a) Andlaşmaların yasalara eşdeğer veya üstün olması 24
(b) Andlaşmaların Türk yasalarına değişiklik getirmemesi koşulu 27
D- 1982 Anayasası Bağlamında IHAS ve Türkiye′nin Çekinceleri 30
1.) Türk Hukukundaki etkili yeri dolayısıyla ÃHAS′ne bir bakış 30
2.) Uluslararası Hukukun iç hukuka doğrudan etki yapması
Türk Anayasasının soruna yaklaşımı ve analizler 32
a- Kesiklik ve süreklilik tezleri (Anayasa Mahkemesi Kararları ve
1982 Anayasasında "pozitivist tez" tartışmaları yansımaları) . . . ." 32
b- Avrupa Mahkemelerinde pozitivist karşıtı yaklaşımlar 34
c- Uluslarüstü hukukun Anayasa yorumuna etkisi veya Anayasa
yorumunda uluslarüstü hukuka bağlı olma ilkesi 36
ç- IHAS′nin iç hukuk kademelenmesindeki konumu 38
E- Ara Değerlendirme Bir 49
1.) Anlatılanlar ışığında bazı saptamalar 49
2.) Uluslararası sözleşme denetim organları insan hakları
kararlarının İÇ HUKUKUMUZA etkileri 55
II. KISIM
YASA GÜCÜNDE ANDLAŞMA, ULUSLARARASI TEAMÜL KURALLARI, HUKUKUN GENEL İLKELERİ VE DANIŞTAY UYGULAMASI
BÖLÜM A
ÖLÇÜ NORMLAR BLOKU BAZINDA HUKUKUN GENEL İLKELERİ VE ULUSLARARASI GELENEKLER
A- Genel Olarak 55
1.) Türk Sisteminin düzenleme değeri 65
2.) Uluslararası hukuka göre örf ve adet - gelenek
(Gewohnheit, Custom) kuralları 66
3.) Kuramsal bazda hukukun genel ilkeleri 68
B- Avrupa Topluluğu Kararları ve Hukukun Genel İlkeleri 72
1.) Konuyu genel olarak değerlendirme 72
2.) Topluluk devletleri düzenlerinin ortak nitelikli hukuk genel ilkeleri 74
C- İdare Hukukunun Avrupa Hukukuna Yapısal Temelde Katkı Sağlaması 78
Ç- Hukukun Genel ilkeleri Analizleri 81
1.) Hukuk genel ilkeleri kavramı üzerine 82
2.) Hukukun genel ilkelerinin DEĞERİ konusu 88
3.) Danıştay kararları bağlamında hukuk genel ilkelerini sınıflandırma 90
a- HAK düşüncesine dayanan hukuk genel ilkeleri 91
b- Eşitlik fikrinden kaynaklanan hukuk genel ilkeleri 92
c- Hukuk güvenliği düşüncesinden kaynaklanan HG1 94
BÖLÜM B
ULUSLARÜSTÜ BELGE VE ULUSLARARASI ANDLAŞMALARIN DANIŞTAY TARAFINDAN İÇ HUKUKTA UYGULUNMASI
A- Giriş 99
B- Bir Ulusalüstü Hukuk Kuralının Ulusal Hukuk Kurallarıyla
Uyum Sorunu ve Danıştayımız 101
C- Danıştaym Uluslararası Hukuk Kurallarını Tanımlaması ve Yorumlaması 105
1.) Tanımlama 105
2.) Uluslararası bir hukuk kuralını, yargıcın yorumu sorunu 106
3.) iki ayrı andlaşma kuralının bir idari davada çatışması sorunu 109
a- Önceki-sonraki, özel-genel... yasa gözetimi 109
b- Uluslararası yazısız hukuk kuralları (teamül ya da HGİ) çatışması 109
c- Anayasanın içerdiği yazısız hukuk kuralları kapsamındaki
aynı konuyu düzenleyen andlaşma kuralının çatışması 109
ç- Değişik devletler arasında imzalanan iki andlaşma kuralı çatışırsa 109
d- Kuralları çatışan iki ve çok yanlı andlaşma 110
Ç- Ulusalüstü Hukuk Kurallarının Etki Alanı ve Bunlara Dayanma
Bağlamında İdare Yargıcı Yaklaşımı 110
1.) Andlaşma kurallarının etkileri ve idari bir davada ileri sürülmesi 110
2.) İdare yargıcının uluslararası kuralın zedelendiğini saptama yetkisi 112
a- tdare yargıcının uluslararası hukuk kuralının zedelenmiş olduğunu
"re′sen" dikkate alması 112
b- Uluslararası hukuk kuralının başkaca zedelenme-ihlali durumu 112
c- Uluslararası hukuk kuralının ihlalini doğuran ulusal hukuk
normunun ne derece etkisiz ve geçersiz olabileceği sorunu 113
D- Ulusal Normun Ulusalüstü Normu İhlalinden Doğabilecek Sorumluluk 114
E- Ara Değerlendirme İki 115
BÖLÜM C
A- Ön Bilgiler 125
1.) Anayasacılık gelişim çizgisi 125
2.) Anayasacılığm gelişim çizgisi ve idare yargıcı 127
B- Türk Yüksek İdare Yargıcının Bazı Kararları ve Çözümleri 137
1-) Giriş 137
a- Damştaym ölçü-norm kullanma gelişimleri 137
b- Damştaym insan hakları hukukuna yaklaşımı ve insan hakları
beyannamelerine verdiği referansın niteliksel görünümü 139
2.) Damştaym bazı karar örneklerinde ulusalüstü belge, HGİ ve
uluslararası andlaşmalara yaklaşımı 140
a- "1402′likler" KARARI 140
b- "Yılbaşı tebrik kartı" KARARI 145
c- Andlaşmalarm Anayasaya üstünlüğü yönünde karar 154
ç- İsveç Radyo Televizyon Kurumu (İRTK) davası 158
d- Bir "istişari düşünce"yi içeren KARAR 160
e- Niyazi Altunya ve 20 ARKADAŞI davası 164
f- "Tarım-Sen" (Tarım İşkolu Kamu Çalışanları Sendikası) KARARI 165
g- Bir uzlaştırma örneği 167
h- izmir Andlaşmasmm uygulanmasına dair karar 168
1- "Bireyin idari İşlemler Karşısında Korunması" başlıklı Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Tavsiye Kararı
(28 Eylül 1977 tarih ve 31 Sayılı) ., 170
G- SONUÇ 170
KAYNAKLAR 185
Doç. Dr. Emin Memiş′in "Kanun Hükmünde Andlaşma ve Danıştay Uygulaması" adlı doçentlik tezini kitap olarak yayınlamaya karar vermesi üzerine, bu kitaba bir "Önsöz" yazmam konusundaki istemini olumlu karşıladım.
Günümüzde ulusal ve uluslararası düzeydeki hukuk kuralları birbiri içine girmiş; iç hukuklardaki egemenlik anlayışı üzerine yoğun tartışmalar başlamış ve özellikle "insan hakları" konusunda Avrupa Anayasa Mahkemelerinin ve "Avrupa İnsan Haklan Mahkemesi"nin (AİHM′nin) kararları, ulusal anayasalar üzerinde büyük bir baskı yaratmıştır. Bu alanda "ulusalüstü hukuka bağlılık" kavramı, "Avrupa insan Hakları Sözleşmesi"nin (AlHS′nin) kabul ettiği haklar listesi, AİHM′nin "zorunlu yargı yetkisi" ve bu yetkinin iç hukukun devamı niteliğinde görülmesi önemli sonuçların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Özellikle, "Hukukun Genel ilkeleri" kuramının yabancı ülkelerdeki gelişimine ve uygulamasına bakarak, Türkiye′deki idari yargı mercilerinin verdikleri kararların irdelenmesi ve hukukun genel ilkelerinin iç hukuk yönünden kümelendirilmesi çalışmaları önem kazanmıştı. Doç. MEMİŞ kitabında bu konuları başarıyla tartışmaktadır. Kitabın ikinci bölümünde, "Uluslararası Belge ve Uluslararası Andlaşmalarm Danıştay Tarafından İç Hukukta Uygulanması" başlığı altında, Danıştaym uluslararası hukuku tanıması ve uygulaması ağırlıklı anlatımlar bulunmakta; idare yargıcının konuya yaklaşımı sergilenmektedir. Bununla da yetinilmemekte ve kitabın son bölümünde, Danıştay ve yabancı mahkeme kararlarından örnekler ele alınmaktadır. Emin MEMlŞ′in uluslararası hukuk ve düzenlemeleri karşısında, tartışılması gereken, ilginç görüşleri ve yorumlan bulunmaktadır. İdare Hukukunda uluslararası kuralların uygulanabilmesi için bu kuralların iç hukukun bir parçası olması gerektiği (ya Anayasanın 90. maddesi uyarınca ya da yeni bir iç hu-
kuk metni ile yeniden düzenlenerek) düşüncesi, irdelenmelidir, tartışılmalıdır. Ayrıca, Danıştayın kararlarında kabul ettiği ölçütün, andlaşmalarm ulusal yasaların üstünde olduğu görüşünün de daha çok tartışılması gerekmektedir.
Emin MEMIŞ′in çalışması, alanında büyük bir boşluğu doldurucu niteliktedir. Kendisini kutlarım.
Prof. Dr. Tayfun AKGÜNER
14 Mart 2003
İstanbul
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ xi
KISALTMALAR xii
SUNUŞ xv
I. KISIM
ULUSALÜSTÜ VE ULUSLARARASI HUKUK KURALLARININ ULUSAL HUKUK KURALLARIYLA KESİŞME EĞRİSİ
BÖLÜM A
ULUSLARARASI ANDLAŞMA VE BELGELERE GENEL BİR BAKIŞ
A- Ulusal Özne İnsan Kimliğinin Uluslararası Özneye Dönüşümü ve
Devletlerin Bir Üst Otorite Arayışına Yönelmesi 3
B- Egemenliğin Devri Konusu 7
C- Uluslararası Andlaşmalarm Anayasaya Uygunluk Denetimine Etkileri 9
Ç- insan Haklan / Tekçi-lkilikçi Görüş Çatışması ve Ulusalüstü Hukuk
Kavramına Doğru 10
BÖLÜM B
ULUSLARARASI VE ULUSLARÜSTÜ HUKUK NORMLARININ TÜRK İÇ HUKUKUNUN BİR PARÇASI OLMASI
A- Tanımlar 15
B- Uluslararası Hukukun Niteliği 17
C- Uluslararası Hukuk Dayanakları 18
Ç- Ulusal ve Uluslararası Hukuk Etkileşimi 19
1.) Genel olarak andlaşmaların hukuk düzenindeki yeri görüşleri 19
2.) Andlaşmaların Türk Sistemindeki konumu
karşılaştırmalı alt-üst ilişki temelleri 21
a- Genel olarak üstünlük konusu 21
b- Türk Anayasal Sistemine daha yakın bir bakış 24
(a) Andlaşmaların yasalara eşdeğer veya üstün olması 24
(b) Andlaşmaların Türk yasalarına değişiklik getirmemesi koşulu 27
D- 1982 Anayasası Bağlamında IHAS ve Türkiye′nin Çekinceleri 30
1.) Türk Hukukundaki etkili yeri dolayısıyla ÃHAS′ne bir bakış 30
2.) Uluslararası Hukukun iç hukuka doğrudan etki yapması
Türk Anayasasının soruna yaklaşımı ve analizler 32
a- Kesiklik ve süreklilik tezleri (Anayasa Mahkemesi Kararları ve
1982 Anayasasında "pozitivist tez" tartışmaları yansımaları) . . . ." 32
b- Avrupa Mahkemelerinde pozitivist karşıtı yaklaşımlar 34
c- Uluslarüstü hukukun Anayasa yorumuna etkisi veya Anayasa
yorumunda uluslarüstü hukuka bağlı olma ilkesi 36
ç- IHAS′nin iç hukuk kademelenmesindeki konumu 38
E- Ara Değerlendirme Bir 49
1.) Anlatılanlar ışığında bazı saptamalar 49
2.) Uluslararası sözleşme denetim organları insan hakları
kararlarının İÇ HUKUKUMUZA etkileri 55
II. KISIM
YASA GÜCÜNDE ANDLAŞMA, ULUSLARARASI TEAMÜL KURALLARI, HUKUKUN GENEL İLKELERİ VE DANIŞTAY UYGULAMASI
BÖLÜM A
ÖLÇÜ NORMLAR BLOKU BAZINDA HUKUKUN GENEL İLKELERİ VE ULUSLARARASI GELENEKLER
A- Genel Olarak 55
1.) Türk Sisteminin düzenleme değeri 65
2.) Uluslararası hukuka göre örf ve adet - gelenek
(Gewohnheit, Custom) kuralları 66
3.) Kuramsal bazda hukukun genel ilkeleri 68
B- Avrupa Topluluğu Kararları ve Hukukun Genel İlkeleri 72
1.) Konuyu genel olarak değerlendirme 72
2.) Topluluk devletleri düzenlerinin ortak nitelikli hukuk genel ilkeleri 74
C- İdare Hukukunun Avrupa Hukukuna Yapısal Temelde Katkı Sağlaması 78
Ç- Hukukun Genel ilkeleri Analizleri 81
1.) Hukuk genel ilkeleri kavramı üzerine 82
2.) Hukukun genel ilkelerinin DEĞERİ konusu 88
3.) Danıştay kararları bağlamında hukuk genel ilkelerini sınıflandırma 90
a- HAK düşüncesine dayanan hukuk genel ilkeleri 91
b- Eşitlik fikrinden kaynaklanan hukuk genel ilkeleri 92
c- Hukuk güvenliği düşüncesinden kaynaklanan HG1 94
BÖLÜM B
ULUSLARÜSTÜ BELGE VE ULUSLARARASI ANDLAŞMALARIN DANIŞTAY TARAFINDAN İÇ HUKUKTA UYGULUNMASI
A- Giriş 99
B- Bir Ulusalüstü Hukuk Kuralının Ulusal Hukuk Kurallarıyla
Uyum Sorunu ve Danıştayımız 101
C- Danıştaym Uluslararası Hukuk Kurallarını Tanımlaması ve Yorumlaması 105
1.) Tanımlama 105
2.) Uluslararası bir hukuk kuralını, yargıcın yorumu sorunu 106
3.) iki ayrı andlaşma kuralının bir idari davada çatışması sorunu 109
a- Önceki-sonraki, özel-genel... yasa gözetimi 109
b- Uluslararası yazısız hukuk kuralları (teamül ya da HGİ) çatışması 109
c- Anayasanın içerdiği yazısız hukuk kuralları kapsamındaki
aynı konuyu düzenleyen andlaşma kuralının çatışması 109
ç- Değişik devletler arasında imzalanan iki andlaşma kuralı çatışırsa 109
d- Kuralları çatışan iki ve çok yanlı andlaşma 110
Ç- Ulusalüstü Hukuk Kurallarının Etki Alanı ve Bunlara Dayanma
Bağlamında İdare Yargıcı Yaklaşımı 110
1.) Andlaşma kurallarının etkileri ve idari bir davada ileri sürülmesi 110
2.) İdare yargıcının uluslararası kuralın zedelendiğini saptama yetkisi 112
a- tdare yargıcının uluslararası hukuk kuralının zedelenmiş olduğunu
"re′sen" dikkate alması 112
b- Uluslararası hukuk kuralının başkaca zedelenme-ihlali durumu 112
c- Uluslararası hukuk kuralının ihlalini doğuran ulusal hukuk
normunun ne derece etkisiz ve geçersiz olabileceği sorunu 113
D- Ulusal Normun Ulusalüstü Normu İhlalinden Doğabilecek Sorumluluk 114
E- Ara Değerlendirme İki 115
BÖLÜM C
A- Ön Bilgiler 125
1.) Anayasacılık gelişim çizgisi 125
2.) Anayasacılığm gelişim çizgisi ve idare yargıcı 127
B- Türk Yüksek İdare Yargıcının Bazı Kararları ve Çözümleri 137
1-) Giriş 137
a- Damştaym ölçü-norm kullanma gelişimleri 137
b- Damştaym insan hakları hukukuna yaklaşımı ve insan hakları
beyannamelerine verdiği referansın niteliksel görünümü 139
2.) Damştaym bazı karar örneklerinde ulusalüstü belge, HGİ ve
uluslararası andlaşmalara yaklaşımı 140
a- "1402′likler" KARARI 140
b- "Yılbaşı tebrik kartı" KARARI 145
c- Andlaşmalarm Anayasaya üstünlüğü yönünde karar 154
ç- İsveç Radyo Televizyon Kurumu (İRTK) davası 158
d- Bir "istişari düşünce"yi içeren KARAR 160
e- Niyazi Altunya ve 20 ARKADAŞI davası 164
f- "Tarım-Sen" (Tarım İşkolu Kamu Çalışanları Sendikası) KARARI 165
g- Bir uzlaştırma örneği 167
h- izmir Andlaşmasmm uygulanmasına dair karar 168
1- "Bireyin idari İşlemler Karşısında Korunması" başlıklı Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Tavsiye Kararı
(28 Eylül 1977 tarih ve 31 Sayılı) ., 170
G- SONUÇ 170
KAYNAKLAR 185
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı