Kadim Medeniyetlerde ve İslam Hukukunda Cezalar
Kadim Medeniyetlerde ve İslam Hukukunda Cezalar
Mahmut YILMAZ
Sayfa Sayısı
:
325
Kitap Ölçüleri
:
16*24
Basım Yılı
:
2018
ISBN NO
:
9786053003649
Bu çalışmada, ağırlıklı olarak İslâm Ceza Hukuku ele alınmış, bunun yanı sıra, tarih seyrinde tezahür etmiş ilk medeniyetlerin tecrübeleri neticesinde inkişaf etmiş binlerce yıllık ceza düşüncesini de ortaya koymak gayesiyle, bu kadim medeniyetlerin de ceza hukuklarına yer verilmiştir. Bu bağlamda “Suç ve Cezalar” zaviyesinden insanlık tarihi, “İslâmiyet öncesi kadim medeniyetlerin ve semavi dinlerin hukuk-ı cezaiyyelerinde düzenlenen suçlar ve cezalar” ile İslâmiyet’in doğuşuyla birlikte taayyün eden İslâm ceza anlayışının umumi manada tahlili maksadıyla da “İslâm Ceza Hukuku ’nda düzenlenen suçlar ve cezalar” şeklinde incelenmiştir.
Kadim medeniyetlerin ceza hukuk sistemlerine bakıldığında “Zina, hırsızlık, insan öldürme, yaralama, umumi adaba mugayir hareketler, kadının kocasına vaki hakareti, milli dinin terk edilmesi” gibi pek çok fiil, toplumun umumi nizamını derinden sarstığı, aile kurumu ile toplumdaki ahlaki düşünceyi fesada uğrattığı gibi mülahazalarla, suçların en ağırı telakki olunmuş ve ölüm ile cezalandırılmıştır.
İslâm Ceza Hukuku ’nda da “Kasten insan öldürme, evli kişilerin zinası, yol kesme, irtidat, adil ve meşru hükümete isyan” suçları ile “Ta’zir” nev’inden sayılan kimi suçlar için “Ölüm cezası” başta olmak üzere, pek ağır cezalar vaz’olunduğu, fakat “Kısas cezası”nı iktiza eden suçlarda evleviyetle kişilere affın öğütlendiği görülmektedir. Bunun yanı s ıra Şeriat-ı İslâmiyye’nin, sair toplumların ceza düşüncesinden farklı olarak “Ölüm cezası”nın tatbik edilmesi noktasında çok esnek bir anlayışa sahip olduğu ve bazı şartların tecelli etmesi halinde de mezkûr cezanın affedilmesine imkân verdiği göze çarpmaktadır.
İÇİNDEKİLER
ÖZET.............................................................................................................. VII
ÖNSÖZ............................................................................................................ IX
İÇİNDEKİLER.................................................................................................XIII
KISALTMALAR.............................................................................................XXIII
GİRİŞ
KADİM MEDENİYETLER İLE
YAHUDİ VE HRİSTİYAN HUKUKUNDA
CEZALAR
I. KONUNUN AMACI ................................................................................. 1
II. KONUNUN ÖNEMİ................................................................................. 2
III. ARAŞTIRMANIN METODU VE KAYNAKLARI........................................... 9
BİRİNCİ BÖLÜM
KADİM MEDENİYETLER İLE
YAHUDİ VE HRİSTİYAN HUKUKUNDA
CEZALAR
I. KADİM MEDENİYETLERDE CEZA HUKUKU........................................... 11
A. Kadim Sümer Hukuku.................................................................... 11
1. Tarih ve Kültür..............................................................................11
2. Ceza Hukuku.................................................................................15
B. Kadim Babil Hukuku ...................................................................... 17
1. Tarih .............................................................................................18
2. Ceza Hukuku.................................................................................18
C. Kadim İran Hukuku........................................................................ 23
1. Tarih .............................................................................................23
2. Ceza Hukuku.................................................................................25
D. Kadim Mısır Hukuku ...................................................................... 28
1. Tarih .............................................................................................28
2. Ceza Hukuku.................................................................................29
XIV İçindekiler
E. Kadim Çin Hukuku ......................................................................... 31
1. Tarih ve Kültür..............................................................................31
2. Ceza Hukuku.................................................................................32
F. Kadim Hint Hukuku ....................................................................... 34
1. Tarih ve Toplumsal Yapı ...............................................................34
2. Ceza Hukuku.................................................................................35
G. Kadim Roma Hukuku..................................................................... 37
1. Tarih .............................................................................................37
2. 12 Levha Kanunu (Lux Duodecim Tabularum) .............................38
3. Devlet Aleyhinde İşlenen Suçlar...................................................39
4. Şahıslar Aleyhinde İşlenen Suçlar.................................................40
5. Din Aleyhinde İşlenen Suçlar........................................................41
6. Mal Aleyhinde İşlenen Suçlar .......................................................42
7. Hürriyet Aleyhinde İşlenen Suçlar................................................43
H. KADİM YUNAN HUKUKU ............................................................... 45
İ. KADİM TÜRK HUKUKU .................................................................. 48
1. Genel Açıklama.............................................................................48
2. Asya Hunları .................................................................................49
3. Göktürkler ....................................................................................50
4. Moğollar .......................................................................................51
J. İSLÂMİYET ÖNCESİ ARAPLARDA (CAHİLİYYE DEVRİ’NDE)
HUKUK........................................................................................... 53
1. Arap Tarihi ve Kültürü ..................................................................53
2. Araplarda Ceza Hukuku................................................................60
II. SEMAVİ DİNLERDE TARİH VE HUKUK .................................................. 63
A. Yahudi Tarihi ................................................................................. 64
1. Hz. İbrahim, Hz. İshak ve Hz. Ya’kub ............................................64
2. Hazret-i Yusuf...............................................................................66
3. Hazret-i Musa...............................................................................70
4. Hazret-i Yuşa ................................................................................74
5. Hazret-i İlyas, Hazret-i Elyesa ve Kadılar Dönemi.........................75
6. Hazret-i İşmoil, Talut ve Calut ......................................................76
7. Hazret-i Davud, Hazret-i Süleyman ve Hazret-i Lokman ..............77
İçindekiler XV
8. Hazret-i Zulkarneyn, Buhtunnasar, Kudüs (Urşelim) ve
Mescid-i Aksa (Beytu'l-Makdis) ....................................................79
B. Yahudi Hukuku .............................................................................. 81
1. Tanah, Tevrat ve Zebur ................................................................81
2. Talmud ve Mişna ..........................................................................83
3. Yahudi Ceza Hukuku.....................................................................85
C. Hristiyanlık Tarihi .......................................................................... 88
1. Mesiha (Beklenen Kurtarıcı).........................................................88
2. Hazret-i İsa, Hazret-i Zekeriyya ve Hazret-i Yahya .......................89
3. İncil...............................................................................................93
4. Hz. Meryem, Havariler ve Hz. Yahya’nın Şehit Edilmesi...............97
5. Pavlus ve İncil’in Tahrifi..............................................................101
6. Orta Çağ ’da Kilise ve Papalık .....................................................102
7. Hristiyan Mezhepler (Kiliseler)...................................................107
a. Roma Katolik Kilisesi ............................................................108
b. Ortodoks Kilisesi ..................................................................110
c. Protestan Kilisesi..................................................................111
8. Hristiyan Ceza Hukuku ...............................................................113
İKİNCİ BÖLÜM
İSLÂM HUKUKUNDA
HADD SUÇLARI VE CEZALARI
I. GENEL AÇIKLAMALAR........................................................................ 121
II. ZİNA SUÇU ......................................................................................... 125
A. Zina Suçunun Tarifi...................................................................... 125
B. Zina Suçunun Cezası.................................................................... 126
1. Genel Açıklama...........................................................................126
2. Zina Eden Bekârların (Gayrı Muhsan) Cezası..............................130
a. Sopa Cezası (Celde)..............................................................130
b. Sürgün Cezası.......................................................................132
3. Zina Eden Evlilerin (Muhsan) Cezası...........................................133
a. Recm Cezası (Taşlama).........................................................133
b. Sopa Cezası (Celde)..............................................................134
C. Zina Suçunun İspatı ..................................................................... 135
XVI İçindekiler
1. Zina Suçunda Şahitlik .................................................................135
2. Zina Suçunda İkrar......................................................................137
3. Zina Suçunda Karineler...............................................................138
D. İslam Ceza Düşüncesinin Terbiye Edici Metodu.......................... 138
E. Zina Suçunun Cezalandırılmasındaki Hikmet ve Maslahat.......... 140
III. KAZF (ZİNA İFTİRASI) SUÇU................................................................ 143
A. Kazf Suçunun Unsurları ............................................................... 145
1. Zina İsnadı veya Nesebin İnkârı..................................................145
2. Muhsan Olmak ...........................................................................148
3. Suç Kastının Varlığı .....................................................................148
B. Kazf Suçunda İhtilat..................................................................... 149
C. Kazf Davası .................................................................................. 149
D. Kazf Suçunun Cezası .................................................................... 150
1. Sopa Cezası.................................................................................151
2. Şahitliğin Ebedi Olarak Kabul Edilmemesi..................................151
IV. İÇKİ İÇME SUÇU ................................................................................. 153
A. Ayetlerin Nuruyla İslam’da İçki Yasağı ........................................ 154
B. Hadisler Işığında İslam’da İçki Yasağı .......................................... 156
C. İçki Nehyinde İslam’ın Tedrici Metodu........................................ 158
D. İçki İçme Suçunun Unsurları........................................................ 160
1. Suçun Maddi Unsuru..................................................................160
2. Suçun Manevi Unsuru ................................................................161
E. İçki İçme Suçunun Cezası............................................................. 162
F. İçki Yasağının Hikmeti ve Maslahatı ............................................ 163
V. SİRKAT (HIRSIZLIK) SUÇU ................................................................... 166
A. Sirkat Suçunun Tarifi ................................................................... 166
B. Sirkat Suçunun Unsurları............................................................. 166
1. Mesrukun (Çalınan Malın) Gizlice Alınması................................167
2. Mesrukun Mal Olması ................................................................168
3. Mesrukun Başkasına Ait Olması .................................................169
4. Suç Kastı .....................................................................................171
C. Beytu’l-Mal Mes’elesi.................................................................. 172
D. Sirkat Suçunun Cezası.................................................................. 172
İçindekiler XVII
1. Malın İadesi ya da Tazminat.......................................................173
2. El Kesme .....................................................................................173
E. El Kesme Yeri............................................................................... 174
F. El Kesme Noktası......................................................................... 176
G. Hadd Cezasını Tatbik Edecek Kişi veya Makam........................... 178
H. Kesilen Elin Asılması Mes’elesi.................................................... 178
İ. El Kesme Cezasının Düşmesi ....................................................... 178
1. Şüphe Hali ..................................................................................179
2. Hırsızın Suç İkrarının Mal Sahibi Tarafından Tekzip
Olunması ....................................................................................179
3. Hırsızın Bütün Mağdurlar Tarafından Affedilmesi......................179
4. Başka Delil Bulunmaksızın Hırsızın İkrarından Açıkça veya
Kapalı Şekilde Rücu Etmesi.........................................................179
5. Davadan Evvel Çalınan Malın İadesi...........................................180
VI. HİRABE (YOL KESME ve YAĞMA) SUÇU............................................. 180
A. Genel Açıklama............................................................................ 181
B. Ayetlerin Nuruyla Hirabe............................................................. 181
C. Hirabe Suçunun Faili.................................................................... 183
D. Hirabe Suçunun Mağduru ........................................................... 184
E. Hirabe Suçunun İşlendiği Yer ...................................................... 185
F. Hirabe Suçunda İspat Mes’elesi ve Deliller ................................. 185
G. Hirabe Suçunun Cezası ................................................................ 186
1. Yalnızca Yolcuların Korkutulması................................................186
2. Yalnızca Malın Alınması..............................................................187
3. Yalnızca Adam Öldürme .............................................................188
4. Adam Öldürme ve Mal Alma Fiillerinin Birlikte İşlenmesi..........188
H. Hirabe Suçunda Asma Cezasının İnfaz Şekli ................................ 189
İ. Hirabe Suçunda Asma Cezasının Asma Süresi............................. 190
J. Hirabe Suçunda Had Cezasını Düşüren Sebepler ........................ 190
1. Hırsızlığı Düşüren Sebepler ........................................................190
2. Tevbe ve Faal Nedamet Hali.......................................................190
K. Hirabe Sırasında İşlenen Katl Suçunda Allah ve Kul Hakları ........ 191
L. Hirabe Suçunda Alınan Malın Hükmü ......................................... 192
XVIII İçindekiler
VII. BAĞY (HÜKÜMETE İSYAN) SUÇU ....................................................... 193
A. Genel Açıklama............................................................................ 193
B. Kur’an’ın Nuruyla Bağy................................................................ 194
C. Bağy Suçunun Unsurları .............................................................. 197
1. İsyanın Adil Devlet Reisine Yönelik Olması.................................197
2. İsyan Hareketi Kuvvete Dayanmalıdır ........................................200
3. İsyanın Suç Kastıyla Gerçekleşmesi ............................................206
D. Ayaklanmayı Bastırmada Devlet Başkanının Başka Güçlerden
Yardım Alması Mes’elesi ............................................................. 207
E. Bağy Faillerinin Hukuki ve Cezai Mes’uliyeti ............................... 207
1. İsyandan Önceki ve Sonraki Mes’uliyet......................................207
2. İsyan Sırasındaki Mes’uliyet .......................................................207
F. İslâm ’da Savaş Hukuku............................................................... 209
1. İslam’da Savaş Salahiyeti............................................................209
2. İslâm ’da Savaş İlanı ...................................................................210
3. İslâm ’a Davet Etmeden Savaşılmaz ...........................................212
4. Müslüman Bir Ülkenin Başka Müslüman Ülkeye Savaş
Açması ........................................................................................214
VIII. İRTİDAT SUÇU (Ridde/Dinden Dönme).............................................. 215
A. İslâm ’dan Vazgeçme................................................................... 216
B. Te’vil Yoluyla Ulaşılan Netice ve Hükmü ..................................... 217
C. Allah’ın Dininin Haricindeki Kanunlarla Hükmetme Mes’elesi.... 219
D. İrtidat Suçunun Cezası................................................................. 221
1. İrtidat İçin Öngörülen Asli Ceza..................................................221
2. İrtidat İçin Öngörülen Bedel Mahiyetindeki Cezalar ..................222
3. İrtidat İçin Öngörülen Fer’i Cezalar ............................................222
a. Mürtedin Mallarının Müsaderesi.........................................222
b. Mürtedin Tasarruf Ehliyetinin Sınırlandırılması ...................223
E. Etkin Pişmanlık Olarak Tevbe İstenilmesi.................................... 224
F. Tevbe İstemede Mühlet .............................................................. 224
G. Tevbenin Sonuçları...................................................................... 225
İçindekiler XIX
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İSLÂM HUKUKUNDA
KISAS SUÇLARI VE CEZALARI
I. GENEL AÇIKLAMA .............................................................................. 227
A. Kısasın Tarifi ................................................................................ 228
B. Ayetlerin Nuruyla Kısas ............................................................... 230
II. KISASI GEREKTİREN SUÇLARIN NEV’İLERİ.......................................... 232
A. İnsan Öldürme Cürmü (Cinayet Fin-Nefs = Katl) ......................... 232
1. Cinayetin Tarifi ...........................................................................232
2. İnsan Öldürme Cürmünün Nev’ileri ...........................................233
a. Kasten İnsan Öldürme (Amden Katl) Cürmü........................234
aa. Kur’an-ı Kerim’de Katlin Yasaklanması.........................235
bb. Kasten İnsan Öldürmenin Unsurları .............................237
aaa. Öldürülen Sağ Bir İnsan Olmalıdır ......................238
bbb. Ölüm Suçlunun Fiili Neticesinde
Gerçekleşmelidir ................................................239
ccc. Suçlu Öldürmeyi Kastetmelidir ..........................239
cc. Kasten İnsan Öldürme Cürmünün Cezası.....................240
aaa. Asli Cezalar .........................................................240
aaaa. Kısas (Ödeşme) .....................................240
bbbb. Diyet .....................................................241
bbb. Tabi Cezalar........................................................244
aaaa. Mirastan Mahrumiyet...........................244
bbbb. Vasiyetten Mahrumiyet........................245
b. Olası Kastla İnsan Öldürme (Şibhu’l Amd/ Kasta
Benzer).................................................................................246
aa. Olası Kastla İnsan Öldürme Cürmünün Unsurları.........247
aaa. Mağdurun Ölümüne Sebep Olan Bir Fiilin
İşlenmesi ............................................................247
bbb. Fiilin Kasten İşlenmesi Ama Neticenin
Kastedilmemesi..................................................248
ccc. Fiil ile Ölüm Arasında Bir İlliyetin
(Nedenselliğin) Varlığı ........................................248
bb. Olası Kastla İnsan Öldürme Cürmünün Cezası .............248
XX İçindekiler
aaa. Asli Cezalar .........................................................248
aaaa. Diyet .....................................................249
bbbb. Keffaret.................................................250
bbb. Tabi Cezalar........................................................250
c. Taksirle (Hataen) İnsan Öldürme Cürmü .............................250
aa. Taksirle İnsan Öldürme Cürmünün Unsurları...............252
aaa. Suçun Maddi Unsuru..........................................252
bbb. Suçun Manevi Unsuru ........................................252
ccc. Taksirli Fiil ile Ölüm Arasında İlliyet Bağı
Bulunmalıdır.......................................................253
bb. Taksirle İnsan Öldürme Cürmünün Cezası ...................254
aaa. Asli Cezalar .........................................................254
aaaa. Diyet .....................................................254
bbbb. Keffaret.................................................256
bbb. Tabi Cezalar........................................................257
B. Müessir Fiiller (Yaralama Cürümleri)........................................... 257
1. Amden (Kasten) İşlenen Müessir Fiiller......................................258
a. Amden İşlenen Müessir Fiillerin Unsurları...........................258
aa. Suçun Maddi Unsuru....................................................258
bb. Suçun Manevi Unsuru ..................................................259
b. Amden İşlenen Müessir Fiillerin Cezası ...............................259
aa. Kısas..............................................................................259
bb. Diyet .............................................................................260
2. Taksirle İşlenen Müessir Fiiller ...................................................261
a. Taksirle İşlenen Müessir Fiillerin Unsurları ..........................262
b. Taksirle İşlenen Müessir Fiillerin Cezası...............................262
3. Kısas Tatbik Mahallinin Hususiyetleri.........................................262
a. Kafa Yaraları.........................................................................262
b. Burun ...................................................................................263
c. Göz, Göz Kapakları ve Kaşlar................................................263
d. Kulak ....................................................................................264
e. Dudak, Dil ve Diş ..................................................................264
f. El ve Ayak.............................................................................265
g. Uyluk Kemikleri....................................................................265
İçindekiler XXI
h. Erkeklik ve Dişilik Organları..................................................266
4. Yaralamalarda Kısas Cezasını İnfazda Yetkili Kişiler ...................266
5. Kısasın İnfaz Şekli........................................................................267
6. Kısasta Birden Fazla Organın Kesilmesi Mes’elesi......................268
7. İçtima Mes’elesi .........................................................................268
8. Yaralamalarda Kısası Düşüren Haller .........................................268
a. Kısas Mahallinin Mevcut Olmaması.....................................269
b. Affetmek ..............................................................................269
c. Sulh ......................................................................................270
III. “KISASTA HAYAT VARDIR” AYETİNİN HİKMETİ .................................. 270
IV. KISAS CEZALARIN EN ADİLİDİR .......................................................... 273
V. İSLÂM PEYGAMBERİ ’NİN KISAS İSTEMESİ ........................................ 275
VI. KISASIN İNFAZI................................................................................... 277
A. Kısas Cezasını Talepte Yetkili Kişiler ............................................ 277
B. Kısas Cezasını İnfazda Yetkili Kişiler............................................. 279
C. Kısas Cezasının İnfaz Tarzı ........................................................... 279
D. Kısasta Hududun Aşılması Mes’elesi ........................................... 280
E. Kısas Metodu............................................................................... 281
F. Kısas Hakkı Sahiplerinin İnfazda Hazır Bulunmaları .................... 282
G. Kısasın Kılıçtan Başka Bir Aletle İnfazı ......................................... 282
H. Kısasın İnfazına Mâni Haller ........................................................ 283
1. Maktulün Katilin Soyundan Olması Mes’elesi............................283
2. Mağdur Suçluya Denk Olmalıdır.................................................284
3. Maktulün Sahiplerinin Bilinmemesi ...........................................285
VII. KISASI DÜŞÜREN HALLER.................................................................. 285
A. Kısasın Tatbik Olunacağı Şahsın veya Organın Olmaması ........... 285
B. Affetmek...................................................................................... 286
1. Af Yetkisi.....................................................................................289
2. Kısas Sahibinin Bağışlama Zamanı..............................................290
a. Ölümden Sonra Bağışlama...................................................290
b. Ölümden Evvel Bağışlama....................................................290
3. Mağdurun Bağışlaması ...............................................................291
C. Sulh.............................................................................................. 291
1. Sulh İle Bağışlama Arasındaki Fark .............................................292
XXII İçindekiler
2. Sulhta Yetki.................................................................................292
3. Sulhtan Sonra Öldürme..............................................................292
D. Kısas Hakkının Mirasla İntikali..................................................... 292
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İSLÂM HUKUKUNDA
TA’ZİR SUÇLARI VE CEZALARI
I. TA’ZİR ’İN TARİFİ................................................................................ 293
II. TA’ZİR CEZASINI GEREKTİREN HIRSIZLIK SUÇU.................................. 295
III. TA’ZİR SUÇLARININ CEZASI................................................................ 296
A. Genel Açıklama............................................................................ 296
B. Ta’ziren Ölüm Cezası (Siyaseten Katl) ......................................... 297
C. Sopa Cezası.................................................................................. 300
D. Hapis Cezaları .............................................................................. 301
1. Muvakkat (Geçici) Hapis.............................................................301
2. Müebbed Hapis ..........................................................................304
E. Nefy (Sürgün) Cezası ................................................................... 305
F. Salb (Asma) Cezası....................................................................... 307
G. Öğüt Verme Cezası ...................................................................... 307
H. Terk (Ayrılık) Cezası ..................................................................... 307
İ. Tekdir ve Tevbih Cezası ............................................................... 308
J. Cezalar ile Tehdit......................................................................... 308
K. Teşhir (Halka Duyurma) Cezası.................................................... 308
L. Tazminat Cezaları ........................................................................ 309
SONUÇ......................................................................................................... 311
KAYNAKÇA................................................................................................... 319