Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
Kabul Edilebilirlik Kriterleri Rehberi
.jpg){kind=small}
Kabul Edilebilirlik Kriterleri Rehberi
Hasan Tuna GÖKSU / Musa SAĞLAM
Sayfa Sayısı
:
260
Kitap Ölçüleri
:
13.5*19.5
Basım Yılı
:
2014
ISBN NO
:
9789757427599
46,00
TL
12/7/2012 tarih ve 28351 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak
yürürlüğe giren Anayasa Mahkemesi İçtüzüğüyle
Mahkememiz bünyesinde Araştırma ve İçtihat Birimi (Ar-İç)
kurulmuştur. İçtüzük’ün 3. maddesinin (1) numaralı fıkrasının
(a) bendinde, Birimin tanımı yapılmış ve görevleri genel
olarak -Mahkeme kararlarını izleyerek içtihadın geliştirilmesi
ve tanıtımı için çalışmalar yapmak, içtihat farklılıklarının önlenmesine
yönelik önerilerde bulunmak ve bu amaçlarla istatistikler
ve araştırma raporları hazırlamak- şeklinde ifade edilmiştir.
İçtüzük’ün 26. maddesinin (2) numaralı fıkrasında, Birimin
görevleri ayrıntılı olarak düzenlenmiş, anılan fıkranın (ç)
bendinde, -Genel Kurul, Bölümler ve Komisyonlarca verilen ve
içtihat açısından önem arz eden kararları takip ederek, bu konuda
Mahkeme birimlerinde görev yapanların bilgilendirilmesi için dokümanlar
hazırlamak ve gerekli çalışmaları yapmak-; (d) bendinde,
-Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ile diğer uluslararası yargı
organları ve diğer yüksek mahkemelerin içtihatlarını takip etmek,
Mahkeme içtihadı açısından önemli görülen konularda bilgi notları
hazırlamak- bunlar arasında sayılmıştır.
Yukarıda belirtilen mevzuattaki görevler çerçevesinde,
ülkemizde 23/9/2012 tarihinden itibaren yürürlükte olan
bireysel başvuru bağlamında verilen Mahkememiz içtihatlarının
takibinin kolaylaştırılması, içtihat farklılıklarının önlenmesi,
içtihattaki gelişimin izlenmesi ve içtihat oluşturulması
gereken konuların tespiti amacıyla kabul edilebilirlik
kriterleri bireysel başvuru kapsamındaki haklarla ilgili rehberler
hazırlamanın uygun olacağını değerlendirilmiştir. Bu
kapsamdaki ilk rehber çalışması, bireysel başvuru yolunun
işleyişinde en önemli aşamalardan biri olan kabul edilebi-
III
lirlik kriterlerine ilişkindir. Bu rehberin hem Mahkememiz
üyeleri ile raportörleri ve raportör yardımcıları hem de bireysel
başvurunun diğer paydaşları açısından faydalı olacağı
değerlendirilmiştir. Zira Anayasa Mahkemesinin verdiği
kararlarda da özenle belirtildiği gibi; temel hak ve özgürlüklere
saygı, devletin tüm organlarının anayasal ödevi olup, bu
ödevin ihmal edilmesi nedeniyle ortaya çıkan hak ihlallerinin
düzeltilmesi birincil derecede idari ve yargısal makamların
görevidir. Bu nedenle, temel hak ve özgürlüklerin ihlal
edildiği iddialarının öncelikle derece mahkemeleri önünde
ileri sürülmesi, bu makamlar tarafından değerlendirilmesi
ve bir çözüme kavuşturulması esastır (B. No: 2012/403,
26/3/2013, 16).
Kabul edilebilirlik kriterlerine ilişkin olan bu çalışma aşağıda
belirtilen hususlar izlenerek hazırlanmıştır:
- Rehber öncelikle esasa ilişkin bir kararla sonuçlanma
ihtimali bulunmayan başvuru sayısını olabildiğince azaltarak
Mahkemenin ciddi hak ihlallerini içerisinde barındırma
potansiyeli taşıyan başvurulara yoğunlaşmasını olanaklı
kılmayı hedeflemiştir. İkinci olarak, Rehber esastan incelenmesi
gereken başvuruların kabul edilebilirlik testini geçmelerini
sağlamak amacıyla, kabul edilebilirlik şartlarını daha
açık ve anlaşılabilir şekilde ortaya koyabilmeyi amaçlamıştır.
Rehber, bu anlamda başta Mahkeme mensupları olmak üzere
başvurucular ve onları temsilen avukatları, hukuk uygulamacılarını
ve akademisyenleri bilgilendirmeyi hedef alan
zengin bir metindir.
- Rehber başlangıçta geçici nitelikte bir metin olarak hazırlanmış
ve görüşleri alınmak üzere sayın üyelerimiz ve raportörlerimize
gönderilmiştir. Gelen öneriler doğrultusunda
gerekli değişiklikler/güncellemeler yapılmış, ardından da
rehbere son şekli verilmiştir. Ayrıca rehberin yeni kararlar
yayımlandıkça düzenli periyotlarla güncellenmesi planlanmaktadır.
- Rehberde 20 Haziran 2014 tarihi esas alınarak, bu tarihe
kadar yayımlanan ve kabul edilebilirlik kriterlerine iliş-
IV
kin açıklama içerdiği tespit edilen kararlar dikkate alınmıştır.
Çalışmaya referans gösterilen bazı kararlar esasa ilişkin
kararlar olmakla beraber, bu kararlarda yapılan -tanımlar-
özellikle -konu bakımından yetkinin- kapsamının belirlenmesinde
önemli görüldüğünden onlara da ihtiyaç duyuldukça
atıflar yapılmıştır.
- Çalışmada kabul edilebilirlik kriterleri, Mahkememizin
kullandığı tablodaki sistematiğe uygun olarak ele alınmış
ve işlenmiştir. Öncelikle Bireysel Başvuru Bürosu (Ön Büro)
tarafından incelenip Komisyonlar Başraportörü tarafından
imzanan idari ret kararlarına yer verilmiştir.
- Rehberde Mahkememizin kabul edilebilirlik kriterlerine
ilişkin kararlarının ilgili bölümlerine, alakalı olduğu başlıklar
altında yer verilmiştir. Farklı başlıklara ilişkin bilgiler içeren
bir karar olduğunda, o kararın farklı bölümlerine birden
fazla başlık altında yer verilmesi de mümkün olabilmektedir.
- Aynı konuyu farklı ifadelerle açıklayan kararların her
birinin ilgili bölümlerinden ayrı ayrı alıntılar yapılmıştır.
Aynı konuyu aynı ifadelerle açıklayan kararlardan sadece
ilkinin ilgili bölümleri alınmış, takip eden kararların ilgili
bölümlerine bu kararın hemen altında atıf yapılmakla yetinilmiştir.
Böylelikle aynı hususa ilişkin eğer varsa içtihattaki
farklılıkların, içtihadın gelişiminin ve içtihadın belli bir noktada
karar kılıp kılmadığının gözlemlenmesi sağlanmaya çalışılmıştır.
- Bu aşamada kararların ilgili paragraflarına aynen yer
verilmiş olup ileride benzer konularda yazılacak karar taslaklarında
önceki kararlardan yapılacak alıntılar yönünden
kolaylık sağlanmak istenilmiştir.
- Rehberde yer verilen kararların başlıkları Mahkememizce
benimsenen atıf kurallarına uygun olarak formüle
edilmiştir. Bu da ileride yazılacak karar taslaklarında önceki
kararlara yapılacak atıfları kolaylaştırmayı amaçlamıştır.
Ayrıca rehberin elektronik versiyonu açısından her kararın
başında köprü verilerek Mahkememiz resmî internet sitesinde
yer alan kararın aslına internet ortamında ulaşılması
V
imkânı temin edilmiştir.
- Rehberde karar metninden alıntılar haricindekiler (Not.
. ) şeklinde italik olarak ya da dipnotta verilmiştir. Böylece
karar metni ile açıklamaların ayrıştırılması sağlanmıştır. Her
ana başlıktan hemen sonra yer verilen açıklama kutularında,
konuyu düzenleyen Anayasa’nın ve Sözleşme’nin ilgili hükümleri
belirtilmiştir.
- Rehberde esas metnin sağ yanında yer verilen açıklama
kutularında, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin (AİHM)
konuyla ilgili genel yaklaşımı kısa ve öz olarak belirtilmiştir.
Bu nokta da Avrupa Konseyi / Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi
tarafından yayınlanan -Kabul Edilebilirlik Kriterlerini
Uygulama Rehberi- isimli eserin Türkçe versiyonundan yararlanılmıştır.
Böylelikle Mahkememiz içtihatları ile AİHM içtihatları
arasındaki uyuma dair genel bir izlenim edinilmesi
sağlanmaya çalışılmıştır. Atıf yapılan AİHM kararlarına link
verilerek kararların orijinal metnine internet ortamında erişim
İÇİNDEKİLER
I. İDARİ RET 1
A. Kuralın Amacı 3
B. Örnek Kararlar 4
II. 30 GÜNLÜK SÜRE KURALI 6
A. Kuralın Amacı 8
B. Genel İlkeler 8
C. Kuralın Uygulanması 11
1. Adli Yargı (Hukuk Davaları) 11
2. Adli Yargı- Ceza Davaları 13
3. İdari Davalar 15
4. Tutukluluk Şikâyetleri 16
5. Kanun Yolunun Yeniden Tüketilmesinde Hukuki Yararın
Bulunmaması 18
6. Olağanüstü Kanun Yollarına Başvurulması Halinde 19
7. Mazeret Halinde 30 Günlük Süre 21
III. MAHKEMENİN YETKİSİNE İLİŞKİN KABUL
EDİLEBİLİRLİK KRİTERLERİ 23
A. Kişi Bakımından (ratione personae) Kabul Edilemezlik 24
1. Genel İlkeler 25
2. Kuralın Uygulanması 25
a. Gerçek Kişiler Yönünden 25
b. Kamu Tüzel Kişileri Yönünden 28
i. Mahalli İdareler 28
Köy 28
Belediye 29
ii. Meslek Kuruluşları 30
iii. Vakıf Üniversiteleri 31
c. Özel Hukuk Tüzel Kişileri Yönünden 32
i. Şirketler 32
ii. Dernekler 33
B. Yer (ratione loci) Bakımından Kabul Edilemezlik 34
C. Zaman (ratione temporis) Bakımından Kabul Edilemezlik 36
1. Genel İlkeler 37
2. Kuralın Uygulanması 39
a. Yargı Kararları Yönünden 39
i. Etkili Olmayan Ya Da Olağanüstü Bir Yola Başvurulması 39
VII
VIII
ii. Kesinleşen Mahkeme Kararının Tebliğinin Kritik
Tarihten Sonra Yapılması 40
iii. Yargılamanın Yenilenmesinin Zaman Yönünden Yetki
Üzerinde Bir Etkide Bulunmaması 40
iv. Açıkça Başarısız Olacağı Belli Olan Başvurular 41
v. Davacı Tarafından Davasının Takipsiz Bırakılması
Nedeniyle Verilen Kararın Kritik Tarihten Önce Olması 42
vi. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının
Kritik Tarihten Önce Verilmesi 42
vii. İlanen Tebliğ Yoluyla Kararın Kesinleşmesinin Kritik
Tarihten Önce Olması 43
viii. Karar Düzeltme Talebinin Reddinin Kritik Tarihten
Önce Gerçekleşmesi 44
ix. Kanun Yararına Bozma Yolunda Verilen Kararın Kritik
Tarihten Önce Olması 44
b. İdari Kararlar ve İşlemler Yönünden 45
i. Kesinleşen Disiplin Cezası Kararının İnfazının
Kritik Tarihten Sonra Yapılması 45
ii. Kesinleşen Disiplin Cezası Kararına Kritik Tarihten
Sonra Şikâyet Yapılması 45
iii. Disiplin Cezasının Tebliğ ile Öğrenilmesinin Kritik
Tarihten Önce Gerçekleşmesi 46
iv. Disiplin Cezasının İptali Istemiyle Açılan Davaya
İlişkin Mahkeme Kararının Kritik Tarihten
Önce Kesinleşmesi 46
v. Yargıtay Başkanlık Kurulunun Kritik Tarihten Önce
Verdiği Karar 47
vi. Başvuru Yollarının Tüketilmemesi Nedeniyle İşlemin
Kritik Tarihten Önce Kesinleşmesi 47
vii. Resen Emekliye Ayırma İşleminin Kritik Tarihten Önce
Gerçekleşmiş Olması 48
c. Tutukluluğa İlişkin Verilen Kararlar Yönünden 48
i. Hükmen Tutukluluk Kararının Kritik Tarihten Önce
Verilmiş Olması 48
ii. Tutukluluğa İtirazın Reddine İlişkin Kararın Kritik
Tarihten Önce Kesinleşmesi 50
d. Makul Sürede Yargılama Hakkının İhlali Şikayetine Konu
Olan Davalar Yönünden 50
IX
D. Konu Bakımından Kabul Edilemezlik 52
1. Genel İlkeler 53
2. -Kişisel/Medeni Hak Ve Yükümlülükler- Kavramı 54
a. Anayasanın 36/1. Fıkrası Kapsamında Genel Şartlar 54
b. -Uyuşmazlık- Kavramı ve -İç Hukukta Savunulabilir
Bir Hakkın- Varlığı 55
c. Güncel ve Kişisel Bir Hakkın Varlığı 56
d. Kapsama Alınan Diğer Uyuşmazlık Türleri 57
i. Yargılamanın Yenilenmesi 57
ii. Kabahatlere İlişkin Uyuşmazlıklar 59
iii. Askeri Personelin Resen Emekliye Sevk İşlemlerine
İlişkin Uyuşmazlıklar 59
iv. Askeri Personelin Askeri İdarenin Eylem ve
İşlemlerinden Doğan Kişisel Zararlarının Tazminine
İlişkin Uyuşmazlıklar 59
v. Askeri Personelin Atanma İşlemlerine İlişkin
Uyuşmazlıklar 59
vi. Askeri Personelin Geçici Görevlendirilme Harcırahına
İlişkin Uyuşmazlıklar 60
vii. Muhtasar Vergi Beyannamesi Üzerinden Yapılan
Tahakkuka Karşı Açılan Davaya İlişkin Olarak
Anayasa Mahkemesinin İptal Kararı Sonrası Yapılan
Yeniden Yargılanma Talebi 61
viii. Kamu İşçilerinin Ücretlerine İlişkin Uyuşmazlıklar 61
ix. Oda Seçimlerine İlişkin Uyuşmazlıklar 64
x. Kadastro İşlemlerine İlişkin Uyuşmazlıklar 64
xi. Sivil Kamu Personeli 64
xii. İşçi İle İşveren Arasındaki Uyuşmazlıklar 64
xiii. İdari Hizmet Sözleşmenin Feshine İlişkin
Uyuşmazlıklar 64
e. Hariç Tutulan Konular 65
i. İki dereceli Yargılamanın Bulunmaması 65
ii. Karar Düzeltme Yoluna Başvuru Hakkının Olmaması 66
iii. Kural Olarak Yargılama Süreci Dışında Gerçekleşen
-Savunma Hakkının İhlaline İlişkin İddialar- 67
f. 36/1. Fıkranın Ana Dava Dışındaki Davalara
Uygulanabilirliği 68
i. Mahkeme Kararlarının İcrası 68
X
3. -Suç İsnadı- Kavramı 70
a. Anayasanın 36/1. Fıkrası Kapsamında Genel Şartlar 70
b. Genel İlke: Üçüncü Kişilerin Cezalandırılması Talep
Edilemez 71
4. Anayasa’nın 17. Maddesi 73
a. 17. Maddenin -Negatif- ve -Pozitif- Boyutu 73
b. 17. Madde: -maddi ve manevi varlık- 75
c. 17. Madde Kapsamında -işkence, eziyet ve insan
haysiyetiyle bağdaşmayan muamele/ceza- 76
d. 17. Madde Kapsamında -kadının soyadı- 78
e. 17. Madde Kapsamında -bireyin şeref ve itibarı- 79
5. Anayasa’nın 19. Maddesi: -Derece Mahkemesince
Resen Gerçekleştirilen Tutukluluk İncelemeleri- 80
6. Anayasa’nın 20. Maddesi: -Özel Yaşam- Alanı 80
7. -Aile Yaşamı- Alanı 83
8. -Konut- Ve -Haberleşme- Kavramları 83
a. -Konut- Kavramının Kapsamı 83
b. Müdahale Örnekleri 83
c. -Haberleşme- Kavramının Kapsamı 83
9. Anayasa’nın 35. Maddesi: -Mülkiyet hakkı- 84
a. Kapsam: -genel kural gereği var olan mülkiyet korunur-,
-bazı şartlarda meşru beklenti korunur- 84
b. -Malvarlığı- Kavramı 87
i. Sosyal Güvenlik Yardımları 87
ii. Alacak Hakları 88
10. Eşitlik (Anayasa m. 10) ve Temel Hak ve Hürriyetlerin
Korunması (Anayasa M. 40) 90
11. Genel Düzenleyici İşlemler 91
12. Anayasa Mahkemesi Kararları İle Anayasa’nın Yargı
Denetimi Dışında Bıraktığı İşlemler 92
13. Anayasanın 67. Maddesi: -Siyasi haklar- 93
14. Anayasanın 23. Maddesi: -Yerleşme ve
seyahat özgürlüğü- 93
15. Anayasanın 55. Maddesi: -Ücrette adalet sağlanması- 94
16. Anayasanın 48. Maddesi: -Çalışma ve sözleşme hürriyeti- 95
17. Genel Düzenleyici İşlemlerin Uygulama İşlemlerine Karşı
Bireysel Başvuru Yapılabilir 97
IV. BAŞVURU YOLLARININ TÜKETİLMESİ KURALI 99
A. Kuralın Amacı 101
XI
B. Kuralın Uygulanması 103
1. İdari ve Yargısal Başvuru Yollarının Tamamının Bireysel
Başvuru Yapılmadan Önce Tüketilmiş Olması Gerektiği 103
2. Etkisiz Başvuru Yollarının Tüketilmesinin Gerekmediği 104
3. Başvurucudan Aynı Amacı Taşıyan Başvuru Yollarının
Tamamını Tüketmesinin Beklenemeyeceği 105
4. Başvuru Yollarının Ulaşılabilir, Telafi Kabiliyetini Haiz
Olmaları ve Makul Başarı Şansı Tanımaları Gerektiği 105
5. Bir Kanun Yoluna Başvurulmuş Olmasının Tek Başına
Bu Yolun Tüketildiği Anlamına Gelmeyeceği 107
6. Bireysel Başvuru Öncesindeki Başvuru Yolları İçin
Öngörülen Usul Kurallarına Uyulması Gerektiği 107
7. Bireysel Başvuru Öncesinde Dayanılmayan İddiaların
Anayasa Mahkemesinde Şikâyet Konusu Edilememesi 109
8. Derece Mahkemelerine Sunulmayan Bilgi ve Belgelerin
Anayasa Mahkemesine Sunulamayacağı 109
9. Başvurucunun Başvuru Yollarının Tüketilmesi Noktasında
Kendisinden Beklenebilecek Her Şeyi Yerine Getirip
Getirmediğinin Başvurunun Özellikleri Dikkate Alınarak
İncelenmesi Gerektiği 109
10. Bireysel Başvurunun İncelenmesi Esnasında Oluşturulan
Etkili Hukuk Yollarının Tüketilmesi Gerektiği 110
11. Mobbing Teşkil Eden ve Psikolojik Taciz, Şiddet ve
Yıldırma Türünden Davranış Grubu Olarak Kabul Edilen
Eylemler İçin Tazminat Davası Yolunun Tüketilmesi
Gerektiği 111
C. Adli Yargıda (Ceza Muhakemesi) Tüketilmesi Gereken
Başvuru Yolları 112
1. Ceza Muhakemesinde Olağan Kanun Yolunun Temyiz
Olduğu 112
2. Temyiz Talebinin Reddine Dair Karara Karşı Temyiz
Yoluna Başvurulması Gerektiği 113
3. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısına İtiraz İsteminin Bireysel
Başvuru Öncesinde Tüketilmesi Gereken Bir Yol Olmadığı 113
4. Kanun Yararına Bozma Yolunun Bireysel Başvuru
Öncesinde Tüketilmesi Gereken Bir Yol Olmadığı 114
5. Makul Sürede Yargılama Hakkı İhlali İddiasını İçeren
Başvurular Açısından Başvuru Yollarının Tüketilmesinin
Gerekmediği 114
XII
6. Devam Eden Tutukluluğun Hukuka Aykırı Olduğu İddiasıyla
İtiraz Kanun Yolundan Sonra Başvuru Yapılabileceği 117
7. Başvurucu Halihazırda Tahliye Olmuş ya da Hakkında İlk
Derece Mahkemesinde Hüküm Kurulmuş İse Kural Olarak
5271 Sayılı Kanun Kapsamında Başvuru Yolları Denendikten
Sonra Bireysel Başvuru Yapılması Gerektiği 118
8. Bireysel Başvurunun Esastan İncelenmesinden Önce Tutukluluk
Hâli Sona Ermediği Sürece 5271 Sayılı Kanun Kapsamında
Tazminat Yoluna Gidilmesinin Gerekmediği 118
9. Hakarete İlişkin Şikâyetlerde Ceza Muhakemesi Yoluna
Başvurulmuş Olmasının Yeterli Olmadığı 122
D. Adli Yargıda (Hukuk Muhakemesi) Tüketilmesi Gereken
Başvuru Yolları 124
1. Hukuk Muhakemesinde Olağan Kanun Yolları 124
2. Karar Düzeltme Yoluna Gidilmiş Olması Durumu 124
3. Karar Düzeltme Yoluna Gidilmemiş Olması Durumu 125
4. Yargıtayın Görüşünü Daha Önce Açıkladığı ve Belli Olduğu
Durumlarda Tekrar Temyiz Yoluna Gidilmemiş Olması
Durumu 126
5. Kadastro Tespitine Yönelik Olarak Açılan İtiraz Davasının
Reddi Sonrasında Tazminat Davası Açılması Gerektiği 127
6. Bir Sözleşmenin Sonradan Geçersiz Sayılması Sonucu Bu
Sözleşmeye Dayalı Olarak Yapılan Ödemelerin Geri
İstenebilmesi Amacıyla Hukuk Yollarına Başvurulması
Gerektiği 128
7. Hakarete İlişkin Şikâyetlerde Hukuk Muhakemesi Yolunun
Tüketilmesi Gerektiği 129
8. Makul Sürede Yargılama Hakkı İhlali İddiasını İçeren
Başvurular Açısından Başvuru Yollarının Tüketilmesinin
Gerekmediği 131
E. İdari Yargı Davalarında Tüketilmesi Gereken Başvuru Yolları 134
1. İdari Yargı Davalarında Olağan Kanun Yolları 134
2. Karar Düzeltme Yoluna Gidilmiş Olması 135
3. Karar Düzeltme Yoluna Gidilmemiş Olması 135
4. Sınır Dışı Edilme İşlemlerinde Başvuru Yollarının
Tüketilmesi 136
5. Sosyal Paylaşım Sitelerine Erişim Yasağına İlişkin YD
Kararının Gereğinin Gecikmeksizin Yerine Getirilmemesi 137
XIII
6. Adli Yardım Talebinin Reddi Sonrasında Verilen Davanın
Açılmamış Sayılmasına İlişkin Karara Karşı Temyiz Yoluna
Gidilmesi Gerektiği 139
7. Tıbbi İhmallere İlişkin Şikâyetler Konusunda Temel Başvuru
Yolunun Hukuk Veya İdari Tazminat Davası Yolu Olduğu 139
F. Askeri İdari Yargı Davalarında Tüketilmesi Gereken Başvuru
Yolları 140
1. Karar Düzeltme Yoluna Gidilmemiş Olması 140
2. Karar Düzeltme Yoluna Gidilmiş Olması 140
a. Kural: Başvurulmuşsa Öncelikle Karar Düzeltme Talebinin
Sonucunun Beklenmesi 140
b. İstisna: Karar Düzeltme Yolundaki Kararın Bireysel
Başvuru İncelenmeden Karara Bağlanması 141
V. AÇIKÇA DAYANAKTAN YOKSUNLUK 142
A. Genel olarak 144
B. Kanun yolu şikâyeti 146
1. Genel İlkeler 146
2. Özel hâller 148
a. Maddi Vakıaların Kanıtlanmasına İlişkin Şikâyetler 148
b. Hukuk Kurallarının Yorumlanması ve Uygulanmasına
İlişkin Şikâyetler 149
c. Delillerin Kabul Edilebilirliği ve Değerlendirilmesine
İlişkin Şikâyetler 166
d. Medeni Hak Ve Yükümlülüklere İlişkin Bir Uyuşmazlığın
Sonucunun Esas Yönünden Adil Olmamasına İlişkin
Şikâyetler 172
e. Ceza Davalarında Sanığın Suçluluğu Veya Masumiyetine
İlişkin Şikâyetler 182
C. Açık Veya Görünür Bir İhlalin Bulunmaması 187
1. Genel ilke 187
2. Mahkeme Kararlarının Gerekçesiz Olması 187
3. Bağımsız ve Tarafsız Mahkemede Yargılanma Hakkı 194
4. Başsavcılık veya Raportör (Tetkik Hâkiminin) Görüşü ile
Dava Dosyasına Sunulan Belgelerin ve Mahkeme Ara
Kararının Tebliğ Edilmemesi 201
5. Masumiyet Karinesi İlkesinin İhlal Edilmesi 207
6. Kanuni Hâkim Güvencesi İlkesinin İhlal Edilmesi 210
7. Maddi ve Manevi Varlığını Koruma ve Geliştirme Hakkinin
İhlal Edildiği 211
XIV
8. Vekâlet Ücreti 212
9. Zorla Çalıştırma Yasağı Yönünden 215
10. Tazminat Miktarının Adil Olmadığı İddiası 217
11. Etkili Bir Soruşturma Yapılmaması 218
12. Duruşmalı Yargılama Hakkı Yönünden 219
13. Hâkimlerin Göreve Başlamaları, Stajları ve Çalışma
Koşulları Yönünden Adil Yargılanma Hakkının ihlali
İddiası 222
14. Sendika Üyesi Olma Hakkının İhlali İddiası 222
15. Eğitim Hakkı Yönünden İnceleme 223
16. Mahkemeye Erişim Hakkı Yönünden 224
17. Silahların Eşitliği ve Çelişmeli Yargılama Hakkı Yönünden 225
18. Aleni Yargılanma Hakkı Yönünden 2 6 2
19. Adil Yargılanma Hakkı Yönünden 2 7 2
20. Yaşam Hakkı Yönünden 228
21. Karar Düzeltme Hakkı Yönünden 2 9 2
22. Savunma Hakkı Yönünden 230
D. Kanıtlanamamış Şikâyetler (Delil yokluğu) 235
1. Genel İlke 3 5 2
2. Eşitlik İlkesinin İhlal Edilmesi 3 5 2
3. Etkili Başvuru Hakkının İhlal Edilmesi 238
4. İşkence Yasağının İhlal Edilmesi 3 9 2
5. Diğer İhlal İddiaları Yönünden 241
E. Karmaşık veya Zorlama Şikâyetler 243
VI. BAŞVURU HAKKININ KÖTÜYE KULLANILMASI 244
VII. BAŞVURUNUN ANAYASAL AÇIDAN ÖNEM TAŞIMAMASI
VE ÖNEMLİ BİR ZARARIN BULUNMAMASI 247
VII. DÜŞME 250
A. Genel İlkeler 253
B. Feragat 253
C. Davanın Takipsiz Bırakıldığının Anlaşılması 254
D. İhlalin ve Sonuçlarının Ortadan Kalkması 255
E. Başka Bir Gerekçeden Ötürü Başvurunun İncelenmesini
Haklı Kılan Bir Neden Görülmemesi 257
yürürlüğe giren Anayasa Mahkemesi İçtüzüğüyle
Mahkememiz bünyesinde Araştırma ve İçtihat Birimi (Ar-İç)
kurulmuştur. İçtüzük’ün 3. maddesinin (1) numaralı fıkrasının
(a) bendinde, Birimin tanımı yapılmış ve görevleri genel
olarak -Mahkeme kararlarını izleyerek içtihadın geliştirilmesi
ve tanıtımı için çalışmalar yapmak, içtihat farklılıklarının önlenmesine
yönelik önerilerde bulunmak ve bu amaçlarla istatistikler
ve araştırma raporları hazırlamak- şeklinde ifade edilmiştir.
İçtüzük’ün 26. maddesinin (2) numaralı fıkrasında, Birimin
görevleri ayrıntılı olarak düzenlenmiş, anılan fıkranın (ç)
bendinde, -Genel Kurul, Bölümler ve Komisyonlarca verilen ve
içtihat açısından önem arz eden kararları takip ederek, bu konuda
Mahkeme birimlerinde görev yapanların bilgilendirilmesi için dokümanlar
hazırlamak ve gerekli çalışmaları yapmak-; (d) bendinde,
-Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ile diğer uluslararası yargı
organları ve diğer yüksek mahkemelerin içtihatlarını takip etmek,
Mahkeme içtihadı açısından önemli görülen konularda bilgi notları
hazırlamak- bunlar arasında sayılmıştır.
Yukarıda belirtilen mevzuattaki görevler çerçevesinde,
ülkemizde 23/9/2012 tarihinden itibaren yürürlükte olan
bireysel başvuru bağlamında verilen Mahkememiz içtihatlarının
takibinin kolaylaştırılması, içtihat farklılıklarının önlenmesi,
içtihattaki gelişimin izlenmesi ve içtihat oluşturulması
gereken konuların tespiti amacıyla kabul edilebilirlik
kriterleri bireysel başvuru kapsamındaki haklarla ilgili rehberler
hazırlamanın uygun olacağını değerlendirilmiştir. Bu
kapsamdaki ilk rehber çalışması, bireysel başvuru yolunun
işleyişinde en önemli aşamalardan biri olan kabul edilebi-
III
lirlik kriterlerine ilişkindir. Bu rehberin hem Mahkememiz
üyeleri ile raportörleri ve raportör yardımcıları hem de bireysel
başvurunun diğer paydaşları açısından faydalı olacağı
değerlendirilmiştir. Zira Anayasa Mahkemesinin verdiği
kararlarda da özenle belirtildiği gibi; temel hak ve özgürlüklere
saygı, devletin tüm organlarının anayasal ödevi olup, bu
ödevin ihmal edilmesi nedeniyle ortaya çıkan hak ihlallerinin
düzeltilmesi birincil derecede idari ve yargısal makamların
görevidir. Bu nedenle, temel hak ve özgürlüklerin ihlal
edildiği iddialarının öncelikle derece mahkemeleri önünde
ileri sürülmesi, bu makamlar tarafından değerlendirilmesi
ve bir çözüme kavuşturulması esastır (B. No: 2012/403,
26/3/2013, 16).
Kabul edilebilirlik kriterlerine ilişkin olan bu çalışma aşağıda
belirtilen hususlar izlenerek hazırlanmıştır:
- Rehber öncelikle esasa ilişkin bir kararla sonuçlanma
ihtimali bulunmayan başvuru sayısını olabildiğince azaltarak
Mahkemenin ciddi hak ihlallerini içerisinde barındırma
potansiyeli taşıyan başvurulara yoğunlaşmasını olanaklı
kılmayı hedeflemiştir. İkinci olarak, Rehber esastan incelenmesi
gereken başvuruların kabul edilebilirlik testini geçmelerini
sağlamak amacıyla, kabul edilebilirlik şartlarını daha
açık ve anlaşılabilir şekilde ortaya koyabilmeyi amaçlamıştır.
Rehber, bu anlamda başta Mahkeme mensupları olmak üzere
başvurucular ve onları temsilen avukatları, hukuk uygulamacılarını
ve akademisyenleri bilgilendirmeyi hedef alan
zengin bir metindir.
- Rehber başlangıçta geçici nitelikte bir metin olarak hazırlanmış
ve görüşleri alınmak üzere sayın üyelerimiz ve raportörlerimize
gönderilmiştir. Gelen öneriler doğrultusunda
gerekli değişiklikler/güncellemeler yapılmış, ardından da
rehbere son şekli verilmiştir. Ayrıca rehberin yeni kararlar
yayımlandıkça düzenli periyotlarla güncellenmesi planlanmaktadır.
- Rehberde 20 Haziran 2014 tarihi esas alınarak, bu tarihe
kadar yayımlanan ve kabul edilebilirlik kriterlerine iliş-
IV
kin açıklama içerdiği tespit edilen kararlar dikkate alınmıştır.
Çalışmaya referans gösterilen bazı kararlar esasa ilişkin
kararlar olmakla beraber, bu kararlarda yapılan -tanımlar-
özellikle -konu bakımından yetkinin- kapsamının belirlenmesinde
önemli görüldüğünden onlara da ihtiyaç duyuldukça
atıflar yapılmıştır.
- Çalışmada kabul edilebilirlik kriterleri, Mahkememizin
kullandığı tablodaki sistematiğe uygun olarak ele alınmış
ve işlenmiştir. Öncelikle Bireysel Başvuru Bürosu (Ön Büro)
tarafından incelenip Komisyonlar Başraportörü tarafından
imzanan idari ret kararlarına yer verilmiştir.
- Rehberde Mahkememizin kabul edilebilirlik kriterlerine
ilişkin kararlarının ilgili bölümlerine, alakalı olduğu başlıklar
altında yer verilmiştir. Farklı başlıklara ilişkin bilgiler içeren
bir karar olduğunda, o kararın farklı bölümlerine birden
fazla başlık altında yer verilmesi de mümkün olabilmektedir.
- Aynı konuyu farklı ifadelerle açıklayan kararların her
birinin ilgili bölümlerinden ayrı ayrı alıntılar yapılmıştır.
Aynı konuyu aynı ifadelerle açıklayan kararlardan sadece
ilkinin ilgili bölümleri alınmış, takip eden kararların ilgili
bölümlerine bu kararın hemen altında atıf yapılmakla yetinilmiştir.
Böylelikle aynı hususa ilişkin eğer varsa içtihattaki
farklılıkların, içtihadın gelişiminin ve içtihadın belli bir noktada
karar kılıp kılmadığının gözlemlenmesi sağlanmaya çalışılmıştır.
- Bu aşamada kararların ilgili paragraflarına aynen yer
verilmiş olup ileride benzer konularda yazılacak karar taslaklarında
önceki kararlardan yapılacak alıntılar yönünden
kolaylık sağlanmak istenilmiştir.
- Rehberde yer verilen kararların başlıkları Mahkememizce
benimsenen atıf kurallarına uygun olarak formüle
edilmiştir. Bu da ileride yazılacak karar taslaklarında önceki
kararlara yapılacak atıfları kolaylaştırmayı amaçlamıştır.
Ayrıca rehberin elektronik versiyonu açısından her kararın
başında köprü verilerek Mahkememiz resmî internet sitesinde
yer alan kararın aslına internet ortamında ulaşılması
V
imkânı temin edilmiştir.
- Rehberde karar metninden alıntılar haricindekiler (Not.
. ) şeklinde italik olarak ya da dipnotta verilmiştir. Böylece
karar metni ile açıklamaların ayrıştırılması sağlanmıştır. Her
ana başlıktan hemen sonra yer verilen açıklama kutularında,
konuyu düzenleyen Anayasa’nın ve Sözleşme’nin ilgili hükümleri
belirtilmiştir.
- Rehberde esas metnin sağ yanında yer verilen açıklama
kutularında, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin (AİHM)
konuyla ilgili genel yaklaşımı kısa ve öz olarak belirtilmiştir.
Bu nokta da Avrupa Konseyi / Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi
tarafından yayınlanan -Kabul Edilebilirlik Kriterlerini
Uygulama Rehberi- isimli eserin Türkçe versiyonundan yararlanılmıştır.
Böylelikle Mahkememiz içtihatları ile AİHM içtihatları
arasındaki uyuma dair genel bir izlenim edinilmesi
sağlanmaya çalışılmıştır. Atıf yapılan AİHM kararlarına link
verilerek kararların orijinal metnine internet ortamında erişim
İÇİNDEKİLER
I. İDARİ RET 1
A. Kuralın Amacı 3
B. Örnek Kararlar 4
II. 30 GÜNLÜK SÜRE KURALI 6
A. Kuralın Amacı 8
B. Genel İlkeler 8
C. Kuralın Uygulanması 11
1. Adli Yargı (Hukuk Davaları) 11
2. Adli Yargı- Ceza Davaları 13
3. İdari Davalar 15
4. Tutukluluk Şikâyetleri 16
5. Kanun Yolunun Yeniden Tüketilmesinde Hukuki Yararın
Bulunmaması 18
6. Olağanüstü Kanun Yollarına Başvurulması Halinde 19
7. Mazeret Halinde 30 Günlük Süre 21
III. MAHKEMENİN YETKİSİNE İLİŞKİN KABUL
EDİLEBİLİRLİK KRİTERLERİ 23
A. Kişi Bakımından (ratione personae) Kabul Edilemezlik 24
1. Genel İlkeler 25
2. Kuralın Uygulanması 25
a. Gerçek Kişiler Yönünden 25
b. Kamu Tüzel Kişileri Yönünden 28
i. Mahalli İdareler 28
Köy 28
Belediye 29
ii. Meslek Kuruluşları 30
iii. Vakıf Üniversiteleri 31
c. Özel Hukuk Tüzel Kişileri Yönünden 32
i. Şirketler 32
ii. Dernekler 33
B. Yer (ratione loci) Bakımından Kabul Edilemezlik 34
C. Zaman (ratione temporis) Bakımından Kabul Edilemezlik 36
1. Genel İlkeler 37
2. Kuralın Uygulanması 39
a. Yargı Kararları Yönünden 39
i. Etkili Olmayan Ya Da Olağanüstü Bir Yola Başvurulması 39
VII
VIII
ii. Kesinleşen Mahkeme Kararının Tebliğinin Kritik
Tarihten Sonra Yapılması 40
iii. Yargılamanın Yenilenmesinin Zaman Yönünden Yetki
Üzerinde Bir Etkide Bulunmaması 40
iv. Açıkça Başarısız Olacağı Belli Olan Başvurular 41
v. Davacı Tarafından Davasının Takipsiz Bırakılması
Nedeniyle Verilen Kararın Kritik Tarihten Önce Olması 42
vi. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının
Kritik Tarihten Önce Verilmesi 42
vii. İlanen Tebliğ Yoluyla Kararın Kesinleşmesinin Kritik
Tarihten Önce Olması 43
viii. Karar Düzeltme Talebinin Reddinin Kritik Tarihten
Önce Gerçekleşmesi 44
ix. Kanun Yararına Bozma Yolunda Verilen Kararın Kritik
Tarihten Önce Olması 44
b. İdari Kararlar ve İşlemler Yönünden 45
i. Kesinleşen Disiplin Cezası Kararının İnfazının
Kritik Tarihten Sonra Yapılması 45
ii. Kesinleşen Disiplin Cezası Kararına Kritik Tarihten
Sonra Şikâyet Yapılması 45
iii. Disiplin Cezasının Tebliğ ile Öğrenilmesinin Kritik
Tarihten Önce Gerçekleşmesi 46
iv. Disiplin Cezasının İptali Istemiyle Açılan Davaya
İlişkin Mahkeme Kararının Kritik Tarihten
Önce Kesinleşmesi 46
v. Yargıtay Başkanlık Kurulunun Kritik Tarihten Önce
Verdiği Karar 47
vi. Başvuru Yollarının Tüketilmemesi Nedeniyle İşlemin
Kritik Tarihten Önce Kesinleşmesi 47
vii. Resen Emekliye Ayırma İşleminin Kritik Tarihten Önce
Gerçekleşmiş Olması 48
c. Tutukluluğa İlişkin Verilen Kararlar Yönünden 48
i. Hükmen Tutukluluk Kararının Kritik Tarihten Önce
Verilmiş Olması 48
ii. Tutukluluğa İtirazın Reddine İlişkin Kararın Kritik
Tarihten Önce Kesinleşmesi 50
d. Makul Sürede Yargılama Hakkının İhlali Şikayetine Konu
Olan Davalar Yönünden 50
IX
D. Konu Bakımından Kabul Edilemezlik 52
1. Genel İlkeler 53
2. -Kişisel/Medeni Hak Ve Yükümlülükler- Kavramı 54
a. Anayasanın 36/1. Fıkrası Kapsamında Genel Şartlar 54
b. -Uyuşmazlık- Kavramı ve -İç Hukukta Savunulabilir
Bir Hakkın- Varlığı 55
c. Güncel ve Kişisel Bir Hakkın Varlığı 56
d. Kapsama Alınan Diğer Uyuşmazlık Türleri 57
i. Yargılamanın Yenilenmesi 57
ii. Kabahatlere İlişkin Uyuşmazlıklar 59
iii. Askeri Personelin Resen Emekliye Sevk İşlemlerine
İlişkin Uyuşmazlıklar 59
iv. Askeri Personelin Askeri İdarenin Eylem ve
İşlemlerinden Doğan Kişisel Zararlarının Tazminine
İlişkin Uyuşmazlıklar 59
v. Askeri Personelin Atanma İşlemlerine İlişkin
Uyuşmazlıklar 59
vi. Askeri Personelin Geçici Görevlendirilme Harcırahına
İlişkin Uyuşmazlıklar 60
vii. Muhtasar Vergi Beyannamesi Üzerinden Yapılan
Tahakkuka Karşı Açılan Davaya İlişkin Olarak
Anayasa Mahkemesinin İptal Kararı Sonrası Yapılan
Yeniden Yargılanma Talebi 61
viii. Kamu İşçilerinin Ücretlerine İlişkin Uyuşmazlıklar 61
ix. Oda Seçimlerine İlişkin Uyuşmazlıklar 64
x. Kadastro İşlemlerine İlişkin Uyuşmazlıklar 64
xi. Sivil Kamu Personeli 64
xii. İşçi İle İşveren Arasındaki Uyuşmazlıklar 64
xiii. İdari Hizmet Sözleşmenin Feshine İlişkin
Uyuşmazlıklar 64
e. Hariç Tutulan Konular 65
i. İki dereceli Yargılamanın Bulunmaması 65
ii. Karar Düzeltme Yoluna Başvuru Hakkının Olmaması 66
iii. Kural Olarak Yargılama Süreci Dışında Gerçekleşen
-Savunma Hakkının İhlaline İlişkin İddialar- 67
f. 36/1. Fıkranın Ana Dava Dışındaki Davalara
Uygulanabilirliği 68
i. Mahkeme Kararlarının İcrası 68
X
3. -Suç İsnadı- Kavramı 70
a. Anayasanın 36/1. Fıkrası Kapsamında Genel Şartlar 70
b. Genel İlke: Üçüncü Kişilerin Cezalandırılması Talep
Edilemez 71
4. Anayasa’nın 17. Maddesi 73
a. 17. Maddenin -Negatif- ve -Pozitif- Boyutu 73
b. 17. Madde: -maddi ve manevi varlık- 75
c. 17. Madde Kapsamında -işkence, eziyet ve insan
haysiyetiyle bağdaşmayan muamele/ceza- 76
d. 17. Madde Kapsamında -kadının soyadı- 78
e. 17. Madde Kapsamında -bireyin şeref ve itibarı- 79
5. Anayasa’nın 19. Maddesi: -Derece Mahkemesince
Resen Gerçekleştirilen Tutukluluk İncelemeleri- 80
6. Anayasa’nın 20. Maddesi: -Özel Yaşam- Alanı 80
7. -Aile Yaşamı- Alanı 83
8. -Konut- Ve -Haberleşme- Kavramları 83
a. -Konut- Kavramının Kapsamı 83
b. Müdahale Örnekleri 83
c. -Haberleşme- Kavramının Kapsamı 83
9. Anayasa’nın 35. Maddesi: -Mülkiyet hakkı- 84
a. Kapsam: -genel kural gereği var olan mülkiyet korunur-,
-bazı şartlarda meşru beklenti korunur- 84
b. -Malvarlığı- Kavramı 87
i. Sosyal Güvenlik Yardımları 87
ii. Alacak Hakları 88
10. Eşitlik (Anayasa m. 10) ve Temel Hak ve Hürriyetlerin
Korunması (Anayasa M. 40) 90
11. Genel Düzenleyici İşlemler 91
12. Anayasa Mahkemesi Kararları İle Anayasa’nın Yargı
Denetimi Dışında Bıraktığı İşlemler 92
13. Anayasanın 67. Maddesi: -Siyasi haklar- 93
14. Anayasanın 23. Maddesi: -Yerleşme ve
seyahat özgürlüğü- 93
15. Anayasanın 55. Maddesi: -Ücrette adalet sağlanması- 94
16. Anayasanın 48. Maddesi: -Çalışma ve sözleşme hürriyeti- 95
17. Genel Düzenleyici İşlemlerin Uygulama İşlemlerine Karşı
Bireysel Başvuru Yapılabilir 97
IV. BAŞVURU YOLLARININ TÜKETİLMESİ KURALI 99
A. Kuralın Amacı 101
XI
B. Kuralın Uygulanması 103
1. İdari ve Yargısal Başvuru Yollarının Tamamının Bireysel
Başvuru Yapılmadan Önce Tüketilmiş Olması Gerektiği 103
2. Etkisiz Başvuru Yollarının Tüketilmesinin Gerekmediği 104
3. Başvurucudan Aynı Amacı Taşıyan Başvuru Yollarının
Tamamını Tüketmesinin Beklenemeyeceği 105
4. Başvuru Yollarının Ulaşılabilir, Telafi Kabiliyetini Haiz
Olmaları ve Makul Başarı Şansı Tanımaları Gerektiği 105
5. Bir Kanun Yoluna Başvurulmuş Olmasının Tek Başına
Bu Yolun Tüketildiği Anlamına Gelmeyeceği 107
6. Bireysel Başvuru Öncesindeki Başvuru Yolları İçin
Öngörülen Usul Kurallarına Uyulması Gerektiği 107
7. Bireysel Başvuru Öncesinde Dayanılmayan İddiaların
Anayasa Mahkemesinde Şikâyet Konusu Edilememesi 109
8. Derece Mahkemelerine Sunulmayan Bilgi ve Belgelerin
Anayasa Mahkemesine Sunulamayacağı 109
9. Başvurucunun Başvuru Yollarının Tüketilmesi Noktasında
Kendisinden Beklenebilecek Her Şeyi Yerine Getirip
Getirmediğinin Başvurunun Özellikleri Dikkate Alınarak
İncelenmesi Gerektiği 109
10. Bireysel Başvurunun İncelenmesi Esnasında Oluşturulan
Etkili Hukuk Yollarının Tüketilmesi Gerektiği 110
11. Mobbing Teşkil Eden ve Psikolojik Taciz, Şiddet ve
Yıldırma Türünden Davranış Grubu Olarak Kabul Edilen
Eylemler İçin Tazminat Davası Yolunun Tüketilmesi
Gerektiği 111
C. Adli Yargıda (Ceza Muhakemesi) Tüketilmesi Gereken
Başvuru Yolları 112
1. Ceza Muhakemesinde Olağan Kanun Yolunun Temyiz
Olduğu 112
2. Temyiz Talebinin Reddine Dair Karara Karşı Temyiz
Yoluna Başvurulması Gerektiği 113
3. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısına İtiraz İsteminin Bireysel
Başvuru Öncesinde Tüketilmesi Gereken Bir Yol Olmadığı 113
4. Kanun Yararına Bozma Yolunun Bireysel Başvuru
Öncesinde Tüketilmesi Gereken Bir Yol Olmadığı 114
5. Makul Sürede Yargılama Hakkı İhlali İddiasını İçeren
Başvurular Açısından Başvuru Yollarının Tüketilmesinin
Gerekmediği 114
XII
6. Devam Eden Tutukluluğun Hukuka Aykırı Olduğu İddiasıyla
İtiraz Kanun Yolundan Sonra Başvuru Yapılabileceği 117
7. Başvurucu Halihazırda Tahliye Olmuş ya da Hakkında İlk
Derece Mahkemesinde Hüküm Kurulmuş İse Kural Olarak
5271 Sayılı Kanun Kapsamında Başvuru Yolları Denendikten
Sonra Bireysel Başvuru Yapılması Gerektiği 118
8. Bireysel Başvurunun Esastan İncelenmesinden Önce Tutukluluk
Hâli Sona Ermediği Sürece 5271 Sayılı Kanun Kapsamında
Tazminat Yoluna Gidilmesinin Gerekmediği 118
9. Hakarete İlişkin Şikâyetlerde Ceza Muhakemesi Yoluna
Başvurulmuş Olmasının Yeterli Olmadığı 122
D. Adli Yargıda (Hukuk Muhakemesi) Tüketilmesi Gereken
Başvuru Yolları 124
1. Hukuk Muhakemesinde Olağan Kanun Yolları 124
2. Karar Düzeltme Yoluna Gidilmiş Olması Durumu 124
3. Karar Düzeltme Yoluna Gidilmemiş Olması Durumu 125
4. Yargıtayın Görüşünü Daha Önce Açıkladığı ve Belli Olduğu
Durumlarda Tekrar Temyiz Yoluna Gidilmemiş Olması
Durumu 126
5. Kadastro Tespitine Yönelik Olarak Açılan İtiraz Davasının
Reddi Sonrasında Tazminat Davası Açılması Gerektiği 127
6. Bir Sözleşmenin Sonradan Geçersiz Sayılması Sonucu Bu
Sözleşmeye Dayalı Olarak Yapılan Ödemelerin Geri
İstenebilmesi Amacıyla Hukuk Yollarına Başvurulması
Gerektiği 128
7. Hakarete İlişkin Şikâyetlerde Hukuk Muhakemesi Yolunun
Tüketilmesi Gerektiği 129
8. Makul Sürede Yargılama Hakkı İhlali İddiasını İçeren
Başvurular Açısından Başvuru Yollarının Tüketilmesinin
Gerekmediği 131
E. İdari Yargı Davalarında Tüketilmesi Gereken Başvuru Yolları 134
1. İdari Yargı Davalarında Olağan Kanun Yolları 134
2. Karar Düzeltme Yoluna Gidilmiş Olması 135
3. Karar Düzeltme Yoluna Gidilmemiş Olması 135
4. Sınır Dışı Edilme İşlemlerinde Başvuru Yollarının
Tüketilmesi 136
5. Sosyal Paylaşım Sitelerine Erişim Yasağına İlişkin YD
Kararının Gereğinin Gecikmeksizin Yerine Getirilmemesi 137
XIII
6. Adli Yardım Talebinin Reddi Sonrasında Verilen Davanın
Açılmamış Sayılmasına İlişkin Karara Karşı Temyiz Yoluna
Gidilmesi Gerektiği 139
7. Tıbbi İhmallere İlişkin Şikâyetler Konusunda Temel Başvuru
Yolunun Hukuk Veya İdari Tazminat Davası Yolu Olduğu 139
F. Askeri İdari Yargı Davalarında Tüketilmesi Gereken Başvuru
Yolları 140
1. Karar Düzeltme Yoluna Gidilmemiş Olması 140
2. Karar Düzeltme Yoluna Gidilmiş Olması 140
a. Kural: Başvurulmuşsa Öncelikle Karar Düzeltme Talebinin
Sonucunun Beklenmesi 140
b. İstisna: Karar Düzeltme Yolundaki Kararın Bireysel
Başvuru İncelenmeden Karara Bağlanması 141
V. AÇIKÇA DAYANAKTAN YOKSUNLUK 142
A. Genel olarak 144
B. Kanun yolu şikâyeti 146
1. Genel İlkeler 146
2. Özel hâller 148
a. Maddi Vakıaların Kanıtlanmasına İlişkin Şikâyetler 148
b. Hukuk Kurallarının Yorumlanması ve Uygulanmasına
İlişkin Şikâyetler 149
c. Delillerin Kabul Edilebilirliği ve Değerlendirilmesine
İlişkin Şikâyetler 166
d. Medeni Hak Ve Yükümlülüklere İlişkin Bir Uyuşmazlığın
Sonucunun Esas Yönünden Adil Olmamasına İlişkin
Şikâyetler 172
e. Ceza Davalarında Sanığın Suçluluğu Veya Masumiyetine
İlişkin Şikâyetler 182
C. Açık Veya Görünür Bir İhlalin Bulunmaması 187
1. Genel ilke 187
2. Mahkeme Kararlarının Gerekçesiz Olması 187
3. Bağımsız ve Tarafsız Mahkemede Yargılanma Hakkı 194
4. Başsavcılık veya Raportör (Tetkik Hâkiminin) Görüşü ile
Dava Dosyasına Sunulan Belgelerin ve Mahkeme Ara
Kararının Tebliğ Edilmemesi 201
5. Masumiyet Karinesi İlkesinin İhlal Edilmesi 207
6. Kanuni Hâkim Güvencesi İlkesinin İhlal Edilmesi 210
7. Maddi ve Manevi Varlığını Koruma ve Geliştirme Hakkinin
İhlal Edildiği 211
XIV
8. Vekâlet Ücreti 212
9. Zorla Çalıştırma Yasağı Yönünden 215
10. Tazminat Miktarının Adil Olmadığı İddiası 217
11. Etkili Bir Soruşturma Yapılmaması 218
12. Duruşmalı Yargılama Hakkı Yönünden 219
13. Hâkimlerin Göreve Başlamaları, Stajları ve Çalışma
Koşulları Yönünden Adil Yargılanma Hakkının ihlali
İddiası 222
14. Sendika Üyesi Olma Hakkının İhlali İddiası 222
15. Eğitim Hakkı Yönünden İnceleme 223
16. Mahkemeye Erişim Hakkı Yönünden 224
17. Silahların Eşitliği ve Çelişmeli Yargılama Hakkı Yönünden 225
18. Aleni Yargılanma Hakkı Yönünden 2 6 2
19. Adil Yargılanma Hakkı Yönünden 2 7 2
20. Yaşam Hakkı Yönünden 228
21. Karar Düzeltme Hakkı Yönünden 2 9 2
22. Savunma Hakkı Yönünden 230
D. Kanıtlanamamış Şikâyetler (Delil yokluğu) 235
1. Genel İlke 3 5 2
2. Eşitlik İlkesinin İhlal Edilmesi 3 5 2
3. Etkili Başvuru Hakkının İhlal Edilmesi 238
4. İşkence Yasağının İhlal Edilmesi 3 9 2
5. Diğer İhlal İddiaları Yönünden 241
E. Karmaşık veya Zorlama Şikâyetler 243
VI. BAŞVURU HAKKININ KÖTÜYE KULLANILMASI 244
VII. BAŞVURUNUN ANAYASAL AÇIDAN ÖNEM TAŞIMAMASI
VE ÖNEMLİ BİR ZARARIN BULUNMAMASI 247
VII. DÜŞME 250
A. Genel İlkeler 253
B. Feragat 253
C. Davanın Takipsiz Bırakıldığının Anlaşılması 254
D. İhlalin ve Sonuçlarının Ortadan Kalkması 255
E. Başka Bir Gerekçeden Ötürü Başvurunun İncelenmesini
Haklı Kılan Bir Neden Görülmemesi 257
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı