Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
İstisna Sözleşmesinde Tarafların Sözleşmeyi Sona Erdirme Hakkı
İstisna Sözleşmesinde Tarafların Sözleşmeyi Sona Erdirme Hakkı
Muaz ERGEZEN
Sayfa Sayısı
:
166
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2007
ISBN NO
:
9789754644135
200,00
TL GİRİŞ I. Konunun Takdimi ve Önemi İstisna sözleşmesi, kapsamı itibariyle uygulama alanı oldukça geniş olan bir iş görme sözleşmesidir. Günümüz toplumunun gereği olan işbölümü neticesinde insanlar, günlük ihtiyacını karşılamak için bir istisna sözleşmesine taraf olmaktadır. Meselâ, bozulan su borularının onarılması, otomobilin tamiri için servise gidilmesi veya gözlükçüye numaralı gözlük yaptırılması gibi hallerde insanlar, çoğu kez farkına bile varmadan, iş sahibi sıfatıyla istisna sözleşmesi kurmaktadırlar. Belirtilen günlük işlerin yanı sıra, baraj, köprü, otoyolların yapımı gibi büyük projelerin hayata geçirilmesi için yapılan sözleşmeler de istisna sözleşmesinin konusunu oluşturmaktadır. Kapsamı bu kadar geniş olan istisna sözleşmesinin uygulanmasın¬dan ortaya çıkan uyuşmazlıklar, gerek teoride ve gerekse pratikte tar¬tışmalara yol açmaktadır. Ayrıca istisna sözleşmesinin uygulanmasın¬da olduğu kadar sona erdirilmesinde de sorunlar meydana gelmektedir. Gerçekten de, istisna sözleşmesinin kurulması ve işleyişi kadar sona ermesi de oldukça önemlidir. Zira, sözleşmenin önemine ve sahip ol¬duğu şahsi özelliklerine karşılık, kanun koyucu sona ermeyi özel ola¬rak düzenlemiştir. Bu bağlamda, istisna sözleşmesinin taraflarına, özel şartların meydana gelmesi halinde, sözleşmeyi sona erdirebilme hakkı tanınmıştır. Bu sayede, önceden öngörülemeyen sebepler ortaya çıktı¬ğında, taraflar sözleşmeyle bağlı kalmamakta ve bazı yükümlülükler altında, onu sona erdirebilmektedir. Borçlar Kanununda on yedi madde ile düzenlenen istisna sözleşmesinin sona ermesine ilişkin hükümlerin sayısı da diğer kurumlara nazaran oldukça fazladır. Kanun koyucunun özel önem verdiği, istisna sözleşmesi, çalışmada bu ve benzeri genelgelerle çalışmada incelenmesi uygun görülmüştür. Bu sebeple eserin konusunu "istisna sözleşmesinde tarafların sözleş¬meyi sona erdirme hakkı" olarak belirlenmiştir. Böylece, genel olarak 25 sözleşmelerin sona ermesine ilişkin sebeplerin yanı sıra, istisna söz¬leşmesiyle ilgili özel sebepler de göz önüne alınmıştır. Uygulamada özellikle çok fazla karşılaşılan, müteahhidin ayıplı eser teslim etmesi halinde, iş sahibinin sahip olduğu haklar içinde söz¬leşmeyi sona erdirme (dönme) de yer almaktadır. Ayıba karşı tekeffül sistemi, satım sözleşmesi kadar, istisna sözleşmesinde de büyük önem taşımaktadır. Satım sözleşmesinde ayıba karşı tekeffül hükümlerinin uygulanması bakımından, satım ilişkilerinde çoğunlukla, sözleşmenin bir tarafını oluşturan tüketicilerin sahip olduğu haklar bakımından, ciddî araştırmalar yapılmışken, istisna sözleşmesinde, iş sahibinin ayı¬ba karşı tekeffülden doğan hakları ve bu arada sözleşmeyi sona erdir¬me hakkı üzerinde yeterli araştırma yapılamamıştır. Yeterli araştırma yapılmamış olması bizi bu konuyu incelemeye sevkeden sebeplerden birisi olmuştur. Genellikle uzun bir zaman alan istisna sözleşmesinde ücret, diğer sözleşmelere nazaran ciddi bir problem oluşturmaktadır. Ücretin önce¬den tespit edilmemesi, iş sahibi açısından bir problem teşkil ederken, önceden sabit şekilde belirlenmesi de müteahhit bakımından sıkıntı yaratabilmektedir. Ücretin yaklaşık olarak tespit edilmesi ve bunun sonradan aşılması halinde iş sahibinin; ücretin önceden götürü (sabit) olarak belirlenmesi ve maliyetin bunu aşması halinde de müteahhidin sözleşmeden dönme hakları bulunmaktadır. Tarafların sözleşmeyi sona erdirebilmeleri açısından belki en ilginç olanı, BK md. 369′da iş sahibine, hiçbir mazeret sunmaksızın sözleş¬meyi sona erdirebilme imkânı tanınmasıdır. Gerçekten de, söz konusu kural gereğince iş sahibi, sonradan vazgeçtiği ve henüz yapımı tamam¬lanmamış olan eserden vazgeçip, sözleşmeyi sona erdirebilmektedir. Bu takdirde, iş sahibi, müteahhidin ifaya olan menfaatini de tazmin etmek zorundadır. Borçlar Kanunu, istisna sözleşmesini tek taraflı sona erdirebilme imkânını genellikle iş sahibine tanımıştır. Müteahhidin, özel olarak, sadece BK md. 365/IPdeki götürü ücretin aşılması sebebiiyle sözleş¬meyi sona erdirmesi bulunmaktadır. Bu sebeple, müteahhidin sözleş¬meyi ortadan kaldırmasını incelediğimiz üçüncü bölümde, tarafların 26 şahsi özellikleri sebebiyle sözleşmenin sona ermesine ilişkin BK md. 370 ve 371 hükümlerine de değinilmiştir. II. Çalışma Plânı Çalışmamız bir giriş, üç bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Birinci bölümde, konuyla ilgili temel bilgilere yer verilmiştir. Bu kapsamda, istisna sözleşmesi, tarafların hak ve borçları, şekli, eser kavramı, söz¬leşmeyi sona erdiren haller ve nihayet, istisna sözleşmesinin diğer söz¬leşmelerden farkları üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde, iş sahibinin sözleşmeyi sona erdirme imkanına sa¬hip olduğu konular açıklanmıştır. Bunlar arasında, 1) vadeden önce sona erdirme hakkı; 2) ayıba karşı tekeffülden doğan dönme hakkı; 3) müteahhidin borçlu temerrüdüne düşmesi sebebiyle sözleşmeden dön¬me hakkı; 4) yaklaşık keşif bedelinin aşılması sebebiyle sözleşmeden dönme ve 5) müteahhidin tüm zararını tazmin ederek ve mazeret bil¬dirmeksizin sözleşmeyi fesih hakları incelenmiştir. Bu bölümde son olarak, sözleşmeden dönmenin genel sonuçları ayrı bir başlık altında incelenmiştir. Üçüncü ve son bölümde de müteahhidin sözleşmeyi sona erdirme imkanı açıklanmıştır. Çok geniş olan bu imkân, özel olarak sadece götürü ücretin aşılması halinde mümkündür. Bunun yanında iş sahibi¬nin alacaklı temerrüdüne düşmesinin de incelenmesinin uygun olacağı kanaatiyle çalışmamda buna da yer verilmiştir. Bu bölümde son olarak, işin tamamlanmasının iş sahibinin veya müteahhidin şahsında gerçek¬leşen sebeplerle sözleşmenin sona ermesi hallerine de değinilmiştir. Çalışmamız, yapılan inceleme ve değerlendirmeler neticesinde va¬rılan sonuçların açıklandığı bir kısımla son bulmaktadır. 27 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 5 SUNUŞ 7 İÇİNDEKİLER 9 KISALTMALAR CETVELİ 17 BİBLİYOGRAFYA 19 GİRİŞ I. Konu Takdimi ve Önemi 25 II. Konunun Sınırlandırılması 27 BİRİNCİ BÖLÜM KONU İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR VE SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİ § 1. İSTİSNA SÖZLEŞMESİ, TARAFLARI VE ESER KAVRAMLARI I. İstisna Sözleşmesi, Tanımı ve Hukukî Niteliği 29 A. Unsurları 32 1. Eser 32 2. İmal Etme (Meydana Getirme) 33 3. Ücret 34 4. Tarafların Anlaşması 36 B. Şekil 37 II. Tarafların İstisna Sözleşmesinden Doğan Borçlan 38 A. Müteahhidin Borçları 38 1. Eser Meydana Getirme ve Teslimi Borcu 38 2. Eseri Bizzat Meydana Getirme veya Kendi İdaresi Altında Yaptırma Borcu 38 3. Müteahhidin Özen ve Sadakat Borcu 41 9 4. Araç, Gereç ve Malzeme Sağlama Borcu 43 5. İşe Zamanında Başlama ve Devam Etme Borcu 44 B. İş Sahibinin Borçlan 45 1. Genel Olarak 45 2. Ücret Ödeme Borcu 46 a) Ücretin Tespit Edilmesi 46 b) Ücretin Ödenmesi 48 § 2. SÖZLEŞMENİN SONA ERDİRİLMESİ I. Fesih Kavramı 50 II. Dönme Kavramı 51 III. Dönme ve Fesih Kavramlarının Farkları 52 § 3. İSTİSNA SÖZLEŞMESİNİN DİĞER BAZI SÖZLEŞMELERDEN FARKLARI I. Vekâlet Sözleşmesi 53 II. Hizmet Sözleşmesi 54 III. Satım Sözleşmesi 55 IV. Yayın (Neşir) Sözleşmesi 56 İKİNCİ BÖLÜM İSTİSNA SÖZLEŞMESİNDE İŞ SAHİBİNİN TEK TARAFLI OLARAK SÖZLEŞMEYİ SONA ERDİRME HAKKI § 4. İŞ SAHİBİNİN İFA ZAMANINDAN ÖNCE SÖZLEŞMEDEN DÖNME HAKKI (BK md. 358) I. Genel Olarak 59 II. İfa Zamanından Önce Sözleşmeden Dönme Hakkı Doğuran Haller 61 A. İşe Başlamakta Gecikme 61 B. İşgörme Faaliyetlerinin Yavaş Yürümesi ve Ertelenmesi (Tehiri) 62 C. Eserin Belirlenen Tarihe Yetiştirilemeyeceğinin Anlaşılması 63 10 III. Müteahhide İşin Gecikmeden İfası için İhtarda Bulunulması ve Mehil Verilmesi 64 IV. Eser Tamamlandığında Ayıplı veya Sözleşmeye Aykırı Şekilde Olacağının Belli Olması Rağmen Üçüncü Kişiye Yaptırılmasının Mümkün Olması 65 § 5. İŞ SAHİBİNİN AYIBA KARŞI TEKEFFÜLDEN DOĞAN DÖNME HAKKI I. Müteahhidin Ayıba Karşı Tekeffül Borcunun Doğumu için Gerekli Şartlar 67 A. Eser Tamamlanarak İş Sahibine Teslim Edilmiş Olmalıdır 67 B. Teslim Edilen Eser Ayıplı Olmalıdır 69 1. Genel Olarak Ayıp Kavramı 69 2. Ayıp Türleri 75 C. İş Sahibi Eseri Muayene ve Ayıbı İhbar Külfetlerini Yerine Getirmiş Olmalıdır 78 1. Muayenenin Yapılması 79 2. Ayıbı İhbar Yükümlülüğünün Yerine Getirilmesi 82 II. Ayıba Karşı Tekeffülden Doğan Haklar 84 A. Genel Olarak 84 B. Eserin Tamir Edilmesini İsteme Hakkı 85 C. Ücretten İndirim Hakkı 86 D. İş Sahibinin Sözleşmeden Dönme Hakkı 87 1. Genel Olarak Dönme Hakkı ve Kullanılmasının Şartları 87 a) Eserin İş Sahibi Tarafından Kabulünün Beklenemeyecek Olması 88 b) Eserin Kullanılamayacak Derecede Olması 90 c) İş Sahibinin Arsasında Yapılan İnşaat İşlerinde Eserin Yıkımı veya Kaldırılmasının Aşırı Bir Zarara Yol Açmaması 92 2. Sözleşmeden Dönme Hakkının Kullanım Şekli ve Zamanı 95 11 § 6. MÜTEAHHİDİN BORÇLU TEMERRÜDÜNE DÜŞMESİ NEDENİYLE İŞ SAHİBİNİN GENEL HÜKÜMLERE GÖRE SÖZLEŞMEDEN DÖNME HAKKI I. Müteahhidin Temerrüdünün Şartları 99 A. Eseri Teslim Borcunun Muaccel Olması 99 B. Borcun İfasının Mümkün Olması 100 C. Borçlunun İfada Bulunmaması 100 D. Temerrüde Engel Olan Sebeplerden Birinin Bulunmaması 101 E. İş Sahibinin İhtarda Bulunması 102 F. Müteahhide Uygun Bir Süre Verilmesi ve Bu Süre Sonunda da İfanın Gerçekleşmemiş Olması 103 II. Müteahhidin Temerrüdünün Sonuçları 105 A. Genel Olarak 105 B. İş Sahibinin Sözleşmeden Dönmesi 106 § 7. İŞ SAHİBİNİN YAKLAŞIK ÜCRETİN ÇOK AŞILMIŞ OLMASI SEBEBİYLE SÖZLEŞMEDEN DÖNME HAKKI I. İstisna Sözleşmesinde Yaklaşık Ücret 108 II. Yaklaşık Ücretin Çok Aşılması Sebebiyle Sözleşmeden Dönmenin Şartlan 109 A. Yaklaşık Ücretin Aşırı Derecede Üstüne Çıkılması 109 B. Müteahhidin Eseri Yaklaşık Bedelle Yapmaktan Kaçınması 110 C. Yaklaşık Ücretin Aşılmasına İş Sahibi Sebebiyet Vermemiş Olması 111 D. Meydana Gelen Aşırı Masrafların İş Sahibi Tarafından Kabul Edilmemesi 111 III. İş Sahibinin Arsası Üzerinde Yapılan İşlerde, Eserin Tamamlanmamış Olması Şartı ve İş Sahibinin Tazminat Ödeme Yükümlülüğü 112 IV. Yaklaşık Bedelin Çok Aşılması Sebebiyle Sözleşmeden Dönme Hakkının Kullanılması 114 12 § 8. İŞ SAHİBİNİN TAZMİNAT KARŞILIĞINDA SÖZLEŞMEYİ FESİH HAKKI I. Genel Olarak 115 II. İş Sahibinin Tazminat Karşılığında Sözleşmeyi Feshetmesinin Şartlan 117 A. İşin Tamamlanmamış Olması 117 B. İş Sahibinin Fesih Beyanında Bulunması 118 III. İş Sahibinin Sözleşmeyi Feshetmesinin Sonuçlan 119 A. Genel Olarak 119 B. Müteahhidin Zararının Tazmin Edilmesi 119 § 9. SÖZLEŞMEDEN DÖNMENİN SONUÇLARI I. Genel Olarak 121 II. Tasfiye İlişkisine Uygulanacak Hükümler 122 III. Edimlerin İade Edilmesi 123 IV. İş Sahibinin Dönme Hakkıyla Birlikte Tazminat İstemesi 124 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İSTİSNA SÖZLEŞMESİNDE MÜTEAHHİDİN TEK TARAFLI OLARAK SÖZLEŞMEYİ SONA ERDİRME HAKKI § 10. MÜTEAHHİDİN GÖTÜRÜ ÜCRETLİ SÖZLEŞMELERDE ÖNCEDEN ONGÖRÜLEMEYEN HALLER DOLAYISIYLA FESİH HAKKI I. Genel Anlamda Götürü Ücret 127 II. Götürü Ücretli Sözleşmelerde Önceden Ongörülemeyen Haller Dolayısıyla Ücretin Arttırılması veya Sözleşmenin Feshinin Şartları 129 A. Önceden Tahmin Edilemeyen Olağanüstü Haller Mevcut Olmalıdır 130 B. Olağanüstü Haller Eserin Sözleşme Şartlarında Tamamlanmasına Engel Olmalı veya Aşırı Şekilde Güçleştirmelidir 133 13 C. Olağanüstü Hallerin Ortaya Çıkması Müteahhide İsnat Edilememelidir 134 D. Taraflar Sözleşmede Aksine Bir Hüküm Kararlaştırmamış Olmalıdır 135 III. Seçimlik Hakların Kullanılması ve Sonuçları 137 A. Genel Olarak 137 B. Ücrettin Artırılması 138 C. Müteahhidin Sözleşmeyi Feshetmesi 139 § İLİŞ SAHİBİNİN BORÇLU TEMERRÜDÜNE DÜŞMESİ NEDENİYLE MÜTEAHHİDİN GENEL HÜKÜMLERE GÖRE SÖZLEŞMEDEN DÖNME HAKKI I. Genel Olarak 141 II. İş Sahibinin Temerrüdü Sebebiyle Müteahhidin Sözleşmeden Dönme Hakkı 142 § 12. İŞ SAHİBİNİN ALACAKLI TEMERRÜDÜNE DÜŞMESİ SEBEBİYLE MÜTEAHHİDİN SÖZLEŞMEYİ SONA ERDİRMESİ I. Genel Olarak Alacaklı Temerrüdü 144 II. Alacaklı (İş Sahibi) Temerrüdünün Şartları 145 A. Borçlu Edimi Gereği Gibi Teklif Etmiş Olmalıdır 145 B. Alacaklının Sunulan Edimi Haklı Bir Sebep Olmaksızın Kabulden Kaçınmalıdır 145 III. Alacaklı (İş Sahibi) Temerrüdünün Sonuçları 146 A. Genel Olarak 146 B. Borçlunun (Müteahhidin) Sözleşmeden Dönme Hakkı.... 146 C. Borçlunun Sözleşmeden Dönmesi Halinde Tazminat Hakkı 148 § 13. İSTİSNA SÖZLEŞMESİNİN TARAFLARA ÖZGÜ DİĞER SONA ERME HALLERİ I. İş Sahibinin Şahsını İlgilendiren İmkânsızlık Sebebiyle Sözleşmenin Sona Ermesi (BK. md. 370) 149 A. Genel Olarak 149 14 B. BK md. 370′in Uygulanma Şartları 151 1. İşin Yapılmasını Meydana Gelen Bir Kaza Engellemelidir 151 2. İşin Yapılmasına Engel Olan Kaza İş Sahibiyle İlgili Olmalıdır 151 C. BK md. 370′in Hüküm ve Sonuçları 152 1. Sözleşmenin Feshi, İşin Değeri ve Bu Değere Dahil Olmayan Masrafların Ödenmesi 152 2. Müteahhidin Zararının Tazmini 153 II. MÜTEAHHİDİN ŞAHSINDA GERÇEKLEŞEN SEBEPLERLE İSTİSNA SÖZLEŞMESİNİN SONA ERMESİ 154 A. Genel Olarak 154 B. BK md. 371 Hükmünün Uygulanma Şartlan 154 1. Müteahhidin Şahsî Nitelikleri Gözönüne Alınarak Yapılmış Bir İstisna Sözleşmesi Olmalıdır 154 2. Müteahhit Ölmüş Olmalı veya Kusuru Olmaksızın İşi Yapmaktan Aciz Hale Gelmelidir 155 C. BK md. 371′in Sonuçları 156 SONUÇ 159 ÖZET 163 ZUSAMMENFASSUNG 165 15
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı