İsteğe Bağlı Sigortalılık
İsteğe Bağlı Sigortalılık
Yalçın BOSTANCI
Sayfa Sayısı
:
146
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2004
ISBN NO
:
9789753761570
SUNUŞ Sosyal sigortaların en önemli özelliklerinin başında sigorta ilişkisinin zorunlu olarak kurulması gelir. Bu nedenle Sosyal Sigortalar Kanununa tabi bir işte çalışmaya başlayan kişi Kanun gereği sigortalılık niteliğini kazanır. Ancak isteğe bağlı sigortalılık bu kuralın istisnasını teşkil eder. Buna göre Kanunun öngördüğü koşulları taşıyan kişiler de, Sosyal Sigortalar Kanununun kapsamında bir işte çalışmasalar da sigortalılıklarını sürdürebilirler. Türkiye′de mevzuatın en sık değiştiği alanlardan birisi de Sosyal Sigortalar Hukukudur. Nitekim 1999 yılından itibaren Sosyal Sigortalar Kanununda reform niteliğinde oldukça önemli değişiklikler yapılmıştır. Bu arada isteğe bağlı sigortalılıkla ilgili hükümler de değişikliğe uğramıştır. Sosyal Güvenlik Hukuku alanında yaşanan gelişmeler, Araştırma Görevlisi Yalçın BOSTANCI′nın yüksek lisans tez konusunu Sosyal Güvenlik Hukuku içerisinden seçmemizde etkili oldu. Bu nedenle kendisine tez konusu olarak "İsteğe Bağlı Sigortalılık" konusunu belirledik. Yalçın BOSTANCI yaptığı çalışmada isteğe bağlı sigortalık konusunu tüm Sosyal Güvenlik Hukuku Mevzuatı açısından ele almış ve incelemiştir. Bu yönüyle kapsamlı bir çalışma olmuştur. Ayrıca bu konudaki Yargıtay kararları ve öğreti görüşleri de çalışma içerisinde ayrıntılı biçimde yer almıştır. Bunun yanı sıra Sosyal Sigortalar Kurumu yetkileriyle görüşerek uygulamada karşılaşılan sorunlar hakkında bilgi almış, çalışmasında bunlara çözümler getirmeye gayret göstermiştir. Bu eser, Yalçın BOSTANCI′nın akademik hayattaki ilk çalışmasıdır. Tez, oldukça geniş bir kaynak araştırması ve son derece ayrıntılı ve titiz inceleme sonucunda kaleme alınmıştır. Böylece Türk Sosyal Güvenlik Hukukuna objektif ve bilimsel bir eser kazandırmıştır. Anabilim Dalı Başkanı ve danışmanı olarak yüksek lisans tezinin bir kitaba dönüşmesinin gururunu kendisiyle ben de paylaşıyorum. Yalçın BOSTANCI′yı bu çalışmadaki başarısı nedeniyle kutluyor ve aynı başarıyı diğer tüm akademik çalışmalarında da sürdürmesini diliyorum. Konya, Eylül 2004 Prof. Dr. Haluk Hadi SÜMER İÇİNDEKİLER SUNUŞ V ÖNSÖZ VI KISALTMALAR XIII GİRİŞ 1 Birinci Bölüm SOSYAL GÜVENLİK HUKUKUNDA ZORUNLULUK İLKESİ VE UYGULAMA ALANI § 1- ZORUNLULUK İLKESİ 3 §2-UYGULAMA ALANI 6 I- SOSYAL SİGORTALAR KANUNUNDA UYGULAMA ALANI 6 1- Zorunlu Sigortalı Sayılanlar 7 A) İş Sözleşmesiyle Çalışanlar 7 B) Koruma Bekçileri 11 C) Sigortalının Yakınları 12 D) Sanatçılar 13 E) Genelev Kadınları 14 F) Yabancılar 15 G) El Halıcılığı Dokuma İşlerinde Çalışanlar 17 2- Kapsam Dışında Kalanlar 19 A) Tamamen Kapsam Dışında Kalanlar 19 a) Tarım İşlerinde Çalışanlar 19 b) İşverenin Ücretsiz Çalışan Eşi 22 c) Aynı Konutta Hısımlar Arasında Yapılan İşlerde Çalışanlar....23 d) Ev Hizmetlerinde Çalışanlar 24 e) Askerlik Hizmetini Yapmakta Olanlar 25 VII f) Kanunla Kurulmuş Emekli Sandıklarına Aidat Ödeyenler 26 g) Türkiye′ye Gönderilen Yabana İşyeri Temsilcileri 26 h) Mesleki Eğitimine İlişkin Olarak Tatbiki Nitelikte Yapım-Üretim İşlerinde Çalışan Öğrenciler 28 ı) Sağlık Kurumlarında İşe Alıştırılmakta Olan Hasta veya Sakatlar 29 i) Kendi Nam ve Hesabına Çalışanlar 29 j) Köydeki İnşaatlarda Çalışanlar 30 B) Kısmen Kapsam Dışında Kalanlar 30 a) Çıraklar 30 b) Emekli veya Malûllük Aylığı Alanlardan Sigortalı Olarak Çalışmaya Başlayanlar 32 c) Tutuklu ve Hükümlüler 33 II- BAĞ-KUR KANUNUNDA UYGULAMA ALANI 34 1- Zorunlu Sigortalılığın Koşulları ve Sigortalı Sayılanlar 34 A) İş Sözleşmesi İle Bağlı Olmaksızın Kendi Ad ve Hesabına Çalışmak 34 a) İş Sözleşmesi İle Bağlı Olmaksızın Çalışma 34 b) Kendi Ad ve Hesabına Çalışma 36 B) Herhangi Bir Sosyal Güvenlik Kurumunun Kapsamında Bulunmamak 37 C) Esnaf, Sanatkar ve Diğer Bağımsız Çalışanlardan Olmak 37 2- Kanunun Kapsamı Dışında Kalanlar 39 A) 18 Yaşını Doldurmamış Olanlar 39 B) Yabancı Uyruklular 39 C) Başka Bir Sosyal Güvenlik Kurumu İle Bağlantısı Olanlar 41 D) Tarım İşi Yapanlar 42 E) Diğerleri 43 III- TARIMDA KENDİ ADINA ve HESABINA ÇALIŞANLAR SOSYAL SİGORTALAR KANUNUNDA UYGULAMA ALANI 45 1- Genel Olarak 45 2- Kapsam , 45 IV- T.C EMEKLİ SANDIĞI KANUNUNDA UYGULAMA ALANI 46 1- Sandığa Kabul Koşulları 46 A) Türk Vatandaşı Olmak , 46 B) 18 Yaşını Bitirmiş Olmak 47 C) Belli Yerlerde Çalışıyor Olmak 47 D) Belli İşlerde Çalışıyor Olmak 47 2- İştirakçiler 48 A) Zorunlu İştirakçiler 48 B) İsteğe Bağlı İştirakçiler 48 V- ZORUNLU TOPLULUK SİGORTASI 49 1- Avukatların Zorunlu Topluluk Sigortası 49 2- Noterlerin Zorunlu Topluluk Sigortası 49 İkinci Bölüm İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK KAVRAMI VE SOSYAL SİGORTALAR KANUNU KAPSAMINDA İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK § 1- İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK KAVRAMI 51 I- GENEL OLARAK 51 II- HUKUKİ NİTELİĞİ 53 III- İSTEĞE BAĞLI SİGORTAYA İLİŞKİN KANUNİ GELİŞMELER55 § 2- GENEL KAPSAMLI İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK 60 I- GENEL OLARAK 60 II- YARARLANMA ŞARTLARI 61 1- Zorunlu veya İsteğe Bağlı Sigortaya Tabi Olmamak 62 2- Müracaat Tarihinden Önce En Az 1080 Gün Malûllük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortaları Primi Ödemiş Olmak 65 3- Sosyal Güvenlik Kuruluşlarının Herhangi Birinden Aylık Almamak69 4- Kuruma Başvuruda Bulunmak 71 A) Yazılı Başvuru 71 B) Başvuru Yeri 73 C) Başvuru Süresi 73 5- Her Ay Kesintisiz 30 Gün Üzerinden Prim Ödemek 74 A) Prim Ödeme Yükümlülüğü 74 B) Primlerin Hesaplanması 74 C) Primlerin Ödenmesi 77 III- SİGORTA İLİŞKİSİNİN KURULMA ANI 81 IV-HÜKÜMLERİ 82 1- Sigortalılık İlişkisini Devam Ettirme Olanağı Sağlaması 82 2- Sigortalılık Süresi ve Sağlanan Yardımlar 84 V-SONA ERMESİ 86 1- Genel Olarak 86 2- Sona Erme Halleri 87 A) Zorunlu Sigortaya Tabi Bir İşte Çalışmaya Başlama 87 B) Kurum Tarafından İsteğe Bağlı Sigortalılığın İptali 88 C) Sigortalının Tahsis İsteği 90 D) Sigortalının Ölümü 90 E) Üç Ay Art Arda Prim Ödememek 91 F) İsteğe Bağlı Sigortalılığı Sona Erdirme Talebi 91 § 3- ÖZEL KAPSAMLI İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK 92 I- TOPLULUK SİGORTASI UYGULAMASINDA İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK 92 II- İŞVERENLERİN YURT DIŞINDAKİ İŞYERLERİNDE ÇALIŞAN TÜRK İŞÇİLERİN İSTEĞE BAĞLI SİGORTADAN YARARLANMALARI 95 III- TUTUKLU VE HÜKÜMLÜLERİN İSTEĞE BAĞLI SİGORTADAN YARARLANMALARI 97 Üçüncü Bölüm BAĞ-KUR KANUNU VE DİĞER ÖZEL KANUNLARDA İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK § 1- BAĞ-KUR KANUNU KAPSAMINDA İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK 99 I-KAPSAM 99 1-Tarım İşi Yapanlar 100 2-Ev Kadınları 100 3-Türkiye′de İkamet Eden Yabancı Uyruklular 101 4- Yurt Dışındaki Yurttaşların Yanlarında Bulunan ve Herhangi Bir İşte Çalışmayan Eşleri 102 5- Belirli Bir İşi Bulunmayanlar 102 6- Daha Önce Zorunlu Sigortalı Olarak Bağ-Kur Kapsamında Olup da Sigortalılık Niteliğini Kaybedenler 103 II- YARARLANMA ŞARTLARI 103 1- Genel Olarak 103 2- Kuruma Yazılı Başvuru 104 3- Prim Ödeme 104 III- SİGORTALILIĞIN BAŞLANGICI 106 IV- BASAMAK SEÇİMİ ve YÜKSELTİLMESİ 107 V- SAĞLIK YARDIMLARINDAN YARARLANMA 107 VI- BORÇLANMA 108 VII- SİGORTALILIĞIN SONA ERMESİ 110 § 2- DİĞER ÖZEL KANUNLARDA İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK... 111 I- TARIM KESİMİNDE KISA SÜRELİ ÇALIŞANLAR BAKIMINDAN İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK 111 1-Genel Olarak 111 Hizmetlerin Birleştirilmesi ve Askerlik Borçlanması 113 4- Sigortalılığın Sona Ermesi 113 II- TARIM KESİMİNDE BAĞIMSIZ ÇALIŞANLAR BAKIMINDAN İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK 114 1- Yararlanacaklar 114 2- Basamak Seçimi ve Primler 115 3- İsteğe Bağlı Sigortalılığın Sona Ermesi 116 III- ÖZEL SANDIKLARDA İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK 116 1- Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. Memur ve Hizmetlileri Emekli ve Sağlık Yardım Sandığı Vakfı Vakıf Senedine Göre İsteğe Bağlı Sigorta Uygulaması 117 2- Türkiye Odalar, Borsalar ve Birlik Personeli Sigorta ve Emekli Sandığı Vakfı Vakıf Senedine Göre İsteğe Bağlı Sigorta Uygulaması 118 3- Sosyal Sigortalar Kurumunun Kuruma Devredilen Sandık ve Vakıflara İlişkin 1.8.2003 tarihli 12-125 EK Genelgesine Göre Alınan Kararlar 119 IV- SENDİKA YÖNETİCİLERİNİN İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIĞI 120 V- TBMM ÜYELİĞİNE SEÇİLENLER İÇİN İSTEĞE BAĞLI SİGORTALILIK 122 VI- BELEDİYE BAŞKANI SEÇİLENLERİN İSTEĞE BAĞLI SİGORTAYA DEVAM ETMELERİ 123 SONUÇ 125 EKLER 129 BİBLİYOGRAFYA 141