İş Uyuşmazlıklarında Yargıtay Uygulamaları
İş Uyuşmazlıklarında Yargıtay Uygulamaları
Şahin ÇİL
ÖNSÖZ
İş Hukuku, bilimsel çevrelerin ve uygulama süjelerinin katkılarıyla sürekli bir gelişim içindedir. Mevzuat değişikliklerinden ayrı olarak içtihadı birleştirme kararları alınmakta, mevzuatın yetersiz kaldığı alanlarda Yargıtay tarafından uygulama birliğini sağlamak için yol gösterici tarzda ilke kararları verilmektedir.
Mevzuat anlamında son yıllardaki en önemli değişiklik, 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile iş uyuşmazlıklarında dava şartı olarak arabuluculuğun kabulüdür. İşçilik alacakları ve tazminatları ile işe iade davaların bakımından arabuluculuk dava şartının öngörülmesinin iş yargılamasına dair derin etkileri dışında, zamanaşımının ve hak düşürücü sürelerin durması, anlaşmaya varılan hususlarda dava açılamaması gibi maddi hukuka dair çok önemli sonuçları da ortaya çıkmaktadır.
Dava şartı olarak arabuluculukla ilgili Bölge Adliye Mahkemeleri ve Yargıtay tarafından çok sayıda karar verilmiştir. Bu çalışmada sözü edilen kararların başlıklar halinde değerlendirilmesine gidilmiş, dava şartı olarak arabuluculukla ilgili Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemelerinin en önemli kararları tarih sırasına göre ve özetleriyle birlikte kitabın son bölümüne alınmıştır.
Son yıllarda bilişim sistemindeki gelişmelere bağlı olarak UYAP sistemi üzerinden uygulamacı ve akademisyenlerin kararlara ulaşmaları kolaylaşmıştır. Çalışmamızda bu nedenle anlatım kısmında konuyla ilgili olarak açıklamalara yer verilmiş, arabuluculuk uygulaması hariç tüm kararlar, çalışmamızda dipnot olarak yer almıştır. Böylece anlatım bütünlüğünün korunmasına çalışılmış, çok sayıda karara atıf yapılabilmiş ve kolay taşınabilir bir kitapta hemen her konunun ayrıntılı biçimde ele alınması imkanı doğmuştur.
7036 sayılı Kanun ile iş güvencesi alanında yapılan değişikliklerin değerlendirilmesi yapılmış, değişiklik sonrası verilen kararlar çalışmamızda yer almıştır.
Vakıf üniversitelerinde görev yapan öğretim üyeleri, öğretim görevlileri ile okutmanların açtıkları tazminat ve alacak davaları ile işe iade davalarında idari yargı yerinin görevli olduğu yönünde Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin içtihat değişikliğine gitmesi, fazla çalışma, hafta tatili çalışmaları ulusal bayram ve genel tatil çalışmaları ile yıllık izin ispatı ve hesabı yönlerinden yapılan değişiklikler ve son uygulamalar ilgili bölümlerde aktarılmıştır.
Kararların seçiminde son derece titiz davranılmış ve örnek teşkil edecek yol gösterici tarzda olan kararların incelenmesine çalışılmıştır.
Akademi ve uygulama çevrelerine faydalı olması umuduyla hazırlanan kitabın basımını özenle gerçekleştiren Yetkin Yayınevi ortakları Muharrem Başer ve Ziya Gülkök ile yayınevi çalışanlarına teşekkür ediyorum.
Şahin Çil
Ocak 2020 Ankara
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
-1-İŞ KANUNU’NUN KAPSAMIYLA İLGİLİ
YARGITAY UYGULAMALARI15
A-Sözleşmeli Personel15
B-Kapsamdışı Personel 17
C-Geçici Personel – İdari Sözleşmeli Personel18
D-İş Sözleşmesi – Vekalet Sözleşmesi Ayrımı19
E-Çıraklar20
F-Esnaf Faaliyeti 21
G- Deniz ve Hava Taşıma İşleri23
H- Ev Hizmetleri23
İ- Sporcu, Antrenör, Teknik Direktör25
J- Tarım İşleri25
K- Yönetim Kurulu Üyesi 25
L- Eser Sözleşmesi26
M- Asıl İşveren Alt İşveren Arasındaki Rücu İlişkisi27
-2-ASIL İŞVEREN ALT İŞVEREN İLİŞKİSİNE DAİR
YARGITAY UYGULAMALARI30
A- Alt İşverenlerin Değişmesinin İşyeri Devri Sayılması30
B- Asıl İşveren Alt İşveren İlişkisinde Muvazaa34
C- Asıl İşveren Alt İşveren İlişkisinde Sorumluluk39
-3-EŞİT DAVRANMA BORCUYLA İLGİLİ YARGITAY UYGULAMALARI45
-4-İŞYERİ DEVRİYLE İLGİLİ YARGITAY UYGULAMALARI47
-5-GEÇİCİ İŞ İLİŞKİSİYLE İLGİLİ YARGITAY
UYGULAMALARI62
-6-BELİRLİ SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMELERİYLE İLGİLİ YARGITAY UYGULAMALARI65
A-Belirli Süreli İş İlişkisinin Unsurları65
B-Bakiye Süre Ücreti66
C-Asgari/Azami Süreli Sözleşmeler68
-7-KISMİ SÜRELİ İŞ İLİŞKİSİYLE İLGİLİ YARGITAY UYGULAMALARI70
-8-DENEME SÜRELİ İŞ SÖZLEŞMESİYLE İLGİLİ
YARGITAY UYGULAMALARI72
-9-İHBAR TAZMİNATIYLA İLGİLİ YARGITAY UYGULAMALARI74
-10-KÖTÜNİYET TAZMİNATIYLA İLGİLİ YARGITAY UYGULAMALARI 80
-11-ÇALIŞMA KOŞULLARINDA DEĞİŞİKLİKLE İLGİLİ YARGITAY UYGULAMALARI82
12-İŞÇİNİN HAKLI FESHİYLE İLGİLİ İLKE KARARLARI85
A-Ücret ve Diğer Hakların Ödenmemesi85
B-Şeref ve Namusa Dokunan Sözler Söylenmesi91
C-İşçiye Cinsel Tacizde Bulunulması92
D-Çalışma Koşullarının Uygulanmaması94
E-Mobbing96
F-Sağlık Nedenleri97
-13-İŞVERENİN HAKLI FESHİ İLE İLGİLİ İLKE KARARLARI99
A- Doğruluk ve Bağlılığa Uymayan Davranışlar99
B- Hatırlatıldığı Halde Görevleri Yapmama102
C- İşin Güvenliğinin Tehlikeye Düşürülmesi105
D- İşe Devamsızlık106
E- İşyerine Zarar Verme 111
F- Sağlık Sebepleri112
G- Zorlayıcı Nedenler114
H- İşçinin Gözaltına Alınması ya da Tutuklanması116
I- Şeref ve Namusa Dokunan Söz veya Davranışlar118
-14-FESİHTE HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜREYLE İLGİLİ YARGITAY UYGULAMALARI 120
-15-İŞ ARAMA İZNİYLE İLGİLİ YARGITAY
UYGULAMALARI 122
-16-ÜCRETLE İLGİLİ YARGITAY UYGULAMALARI124
A-Ücretin İspatı124
B-Ücretin Ödenmesi130
C-Ücret Alacağında Faiz138
-17-FAZLA ÇALIŞMAYLA İLGİLİ YARGITAY UYGULAMALARI143
A-Fazla Çalışma Kavramı143
B-Fazla Çalışmanın İspatı147
a-Yazılı Delil147
b-Tanıkla İspat150
c-İmzalı Tahakkuklu Bordroların İspata Etkisi156
d-İmzasız Tahakkuklu Bordroların İspata Etkisi158
e-Üst Düzey Yönetici Kavramı160
C-Fazla Çalışma Ücreti Hesabı163
a-Yüzde Elli Zamlı Hesaplama163
b-Tahakkuklu Bordrolarda Dönem Dışlaması/Mahsup
Yöntemleri167
c-Primli Çalışmalarda Hesap169
d-Fazla Çalışmanın Ücrete Dahil Edildiği Hallerde Hesap172
D-Fazla Çalışma Ücretinde Faiz177
E-Fazla Çalışma Ücretinde Zamanaşımı178
F-Fazla Çalışma Ücretinden İndirim180
-18- HAFTA TATİLİ ÜCRETİYLE İLGİLİ YARGITAY UYGULAMALARI185
A- İşçinin Haftalık Dinlenme Hakkı185
B-Hafta Tatili Ücreti Hesabı187
-19- BAYRAM VE GENEL TATİL ÜCRETLERİYLE İLGİLİ YARGITAY UYGULAMALARI190
-20-YILLIK İZİN ÜCRETİYLE İLGİLİ YARGITAY UYGULAMALARI192
A-Yıllık Ücretli İzin Hakkı192
B- Yıllık İzinde İspat Yükü ve Usulü195
C- Yıllık İzin Ücreti Hesabı197
-21-İŞ GÜVENCESİYLE İLGİLİ YARGITAY UYGULAMALARI200
A-İş Güvencesinden Yararlanmada Ön Koşullar200
a-30 İşçi Sayısı200
b-En Az Altı Aylık Kıdem202
c-Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi ile Çalışma205
d-İşveren Vekili Olmama206
B- Dava Açma Süresi207
C- Yazılı Fesih Bildirimi Yapılmaması veya Sebep Bildirilmemesi209
D-İşçinin Savunmasının Alınması211
E- İşçinin Yeterliliğine (Performans) ve Verimine Dayanan
Fesihlerde İş Güvencesi214
F- İşe Başlatmama Tazminatı217
G- Boşta Geçen Süre Ücreti221
-22-İŞE İADE SONRASI İSTEKLERLEİLGİLİ İLKE
KARARLARI226
-23-KIDEM TAZMİNATIYLA İLGİLİ İLKE KARARLARI230
A- Kıdem Tazminatına Hak Kazanma ve Hesapta Süre230
B-İşçinin Emekliliği233
C-Kadın İşçinin Evliliği236
D- İşçinin Ölümü237
E- Muvazzaf Askerlik237
F- Kıdem Tazminatı Hesabında Ücret239
G- Kıdem Tazminatı Faizi242
H- Kıdem Tazminatı Tavanı243
-24-İŞ UYUŞMAZLIKLARINDA ARABULUCULUK UYGULAMALARI245
A- Yürürlük Tarihi245
B-Kapsam250
a-Uyuşmazlık Bakımından Kapsam250
b-Kişi Bakımından Kapsam254
C-Dava Şartı Olarak Arabuluculuğa Tabi Olmayan Uyuşmazlıklar256
D- Arabulucuya Başvurmadan Dava Açılması256
E-Arabulucuya Başvuru263
a-Başvuru Usulü263
b-Başvuru Süresi267
F- Yetkili Arabulucu271
G- Arabulucunun Görevlendirilmesi272
H- Arabulucunun Yapacağı İşlemler273
I-Arabuluculuk Aşamasına Katılabilecekler274
İ- Müzakere ve Son Tutanak277
a-Anlaşma Sağlanamaması277
b-Anlaşma Sağlanması279
J-Anlaşma Tutanağının İlam Niteliğinde Belge Sayılması282
K- Anlaşma Tutanağının Mahiyeti Ve Sonuçları285
L-Sonuç ve Öneriler289
-25- TAZMİNAT VE ALACAKLARDA İSPAT YÜKÜ, FAİZ VE ZAMANAŞIMI292
A-Kıdem Tazminatı292
B- İhbar Tazminatı293
C-Kötüniyet Tazminatı294
D-Sendikal Tazminat295
E-Ayrımcılık Tazminatı296
F-İşe Başlatmama Tazminatı296
G-Bakiye Süre Ücreti297
H-Cezai Şart298
I-Ücret Alacağı298
J-Fazla Çalışma Ücreti299
K-Hafta Tatili Ücreti301
L-Ulusal Bayram Ve Genel Tatil Ücreti302
M- Yıllık İzin Ücreti303
N-Boşta Geçen Süre Ücret Alacağı304
-26-DAVA ŞARTI OLARAK ARABULUCULUKLA İLGİLİ KARARLAR 306
A-Arabulucukla İlgili Yargıtay Kararları306
B- Bölge Adliye Mahkemesi Kararları321
KAYNAKÇA493