Kargo Gönderim Saatleri;
Yeni Üyelik
Üye Girişi
İş Sözleşmesinin Sağlık Nedeniyle Sona Ermesi
İş Sözleşmesinin Sağlık Nedeniyle Sona Ermesi
Hediye ERGİN
Sayfa Sayısı
:
292
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2009
ISBN NO
:
9786053771531
700,00
TL
----------- GİRÃŞ ----------
* * * Konunun önemi * * *
Hastalık, iş ilişkisi içerisinde işçinin özel olarak korunmasını gerektiren bir durumdur. Almanya\′da yapılan araştırmalar, işverenler tarafından yapılan fesihlerin üçte birinin hastalık nedeniyle olduğunu göstermektedir. Bu rakamlar hastalık nedeniyle fesih konusunda araştırma yapılmasının önemini ortaya koymaktadır.
Alman hukukunda işçinin hastalığı esnasında işverenin ücret ödeme borcu devam eder. Almanya\′da 2005 ve 2006 yıllarında işçinin hastalığı süresince kendisine ödenen ücretlerin işletmelere maliyeti 30 Milyar Avro civarında olmuştur.ı Yapılan araştırmalar iş piyasasında zaten iş bulması zor olan işçi grubunun hastalık nedeniyle feshe maruz kaldığını ortaya çıkarmıştır. Bu bağlamda daha çok vasıfsız işçiler, yabancılar ve kadınlar hastalık nedeniyle feshe uğramaktadırlar.2
Hasta işçinin, mevcut iş ilişkisini devam ettirmesi onun yararınadır. Çünkü işsiz kalması halinde kendisinin ve ailesinin geçimi için gerekli olan ekonomik güvencesini kaybedecektir. İşsizliğin sadece işsiz kalan işçi için değil, toplum için de önemli ekonomik sonuçlan olmaktadır. İşçi açısından, işini kaybetme sosyal iletişimi de kaybetmesine yol açar; işsiz kalan işçi kendisini değersiz hisseder. Ayrıca işçinin hasta olduğu dönemde işini kaybetmesi, duyduğu manevi üzüntü nedeniyle sağlık durumunu daha da kötüleştirebilir. Hastalığı nedeniyle iş sözleşmesi feshedilen işçinin, yeni bir iş bulması da sağlık sorunları nedeniyle pek kolay olmaz.
Alman hukukunda işveren hasta işçinin iş sözleşmesini geçerli bir nedene dayanarak feshedebilir; hastalık hali işçinin gerek şahsından gerek davranışından kaynaklanan bir fesih nedeni olarak kabul edilir. Ancak bu belirli bazı koşulların gerçekleşmesine bağlıdır ve bu koşulların neler olduğu Federal İş Mahkemesi\′nin ilke kararları ile şekillenmiştir. Alman hukukunda fesih için geçerli olan ölçütlerin neler olduğunun tespiti Türk hukuku bakımından da önem taşır. 4857 sayılı İş Kanunu\′nun yapılması aşamasında büyük Ölçüde faydalanılan Alman hukukundaki
deneyimlerin incelenmesi Türk hukuku için de yararlı olacaktır. 4857 sayılı İş Kanunu\′nun 18. maddesindeki geçerli nedene dayanan süreli feshe ilişkin düzenlemeler, 158 sayılı Sözleşme hükümleri esas alınarak hazırlanmıştır ve temelde Alman hukukundaki düzenlemelerle paralellik taşımaktadır.
İşçinin hastalanması işletmedeki faaliyetin aksamasına da yol açar, bu da işletmeye önemli ekonomik yük getirir. Bu bağlamda hasta işçinin işini kaybetmesine karşı koruma sağlanması ile işverenin ekonomik menfaatleri arasında oluşan çatışmanın giderilmesi gerekir. Burada, işverenin hangi şartlar altında işçinin hastalığını iş ilişkisini sona erdirmek için bir sebep olarak ileri sürebileceği ve bu nedenle yapılan feshin hangi hukuki sonuçlan doğuracağı konulan incelenmiştir.
Bu çalışmanın konusunu, Türk ve Alman hukukundaki hastalık nedeniyle iş sözleşmesinin sona ermesine ilişkin hukuki düzenlemelerin incelenmesi ve yargı içtihatlarının karşılaştınlması oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı ise, bu karşılaştırmadan elde edilecek bilgilerden Türk hukukundaki hastalık nedeniyle feshe ilişkin problemlerin çözümünde faydalanmaktır.
* * * Konunun Sunulması * * *
İş hukukundaki hastalık kavramı, tıbbi anlamdaki hastalıkla eş anlamlı değildir. Hastalık, iş hukukunda ancak işçinin iş görmesini etkilediğinde önem kazanmakta ve bazı hukuki sonuçlar doğurmaktadır. Bu nedenle inceleme konumuz hastalığın iş sözleşmesinin varlığına etkisi ile sınırlandırılmıştır. \"İş Sözleşmesinin Sağlık Nedeniyle Sona Ermesi\" başlığı altına, iş ilişkisinin tarafların karşılıklı nzasıyla sona ermesi (ika-le), iş sözleşmesinin feshi ve sözleşmenin iptali girmektedir. İnceleme konumuzu ağırlıklı olarak iş sözleşmesinin feshi oluşturmakta olup, iş sözleşmesinin iptaline de sözleşme görüşmeleri esnasındaki davranışlardan kaynaklanması bağlamında sınırlı olarak yer verilmiştir. İş ilişkisinin ikale ile sona erdirilmesi ise bu çalışmamızın kapsamı dışındadır.
Bu eserin Türk hukuku kısmında işçinin sağlık durumunun iş sözleşmesinin sona ermesine olan etkileri esas olarak İş Kanunu hükümleri çerçevesinde incelenmiş, yer yer Borçlar Kanunu, Deniz İş Kanunu ve Basın İş Kanunu hükümlerine değinilmiştir. Böylelikle iş kanunları arasındaki iş sözleşmesinin sağlık nedeniyle sona erdirilmesine ilişkin benzerlikler ve farklılıklar ortaya konulmuştur.
İşçinin hastalığı sadece iş hukukunda değil, sosyal güvenlik hukukunda da bazı sonuçlar doğurur. Örneğin, hastalık ya da iş kazası ve meslek hastalığı sonucu işgöremezlik hali meydana gelmişse işçiye parasal yardım yapılması (geçici işgöremezlik ödeneği), işgöremezlik hali sürekli hale gelmişse sürekli işgöremezlik geliri bağlanması, analık halinde parasal yardımlar yapılması, malullük halinde uzun vadeli sigorta dalından malullük aylığı bağlanması, genel sağlık sigortasından sağlık yardımlarının yapılması, hastalığın sosyal güvenlik alanında ortaya çıkardığı başlıca sonuçlardır. İşçinin sağlık durumuyla ilgili sorunların sosyal güvenlik hukuku ile ilgili yönü bu eserin kapsamı dışında bırakılmıştır. Sadece işçinin iş sözleşmesinin sağlık nedenleriyle feshi halinde işsizlik ödeneğine hak kazanması konusuyla bağlantılı olarak 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu hükümlerine değinilmiştir.
Birinci bölümde hastalık kavramına açıklık getirilmiş, bu kavramın benzer kavramlardan farkı ortaya konulmuştur. İşçinin hastalığı işe alınmasını etkilemekte olduğundan, işverenin bu konudaki soru sorma hakkı, işçinin ise bilgi verme yükümlülüğünün, bir başka deyişle sözleşme görüşmelerindeki davranışların sözleşmenin iptaline sebebiyet verip vermediği sorularına yanıt aranmıştır.
İkinci bölümün konusunu Türk hukukunda iş sözleşmesinin hem işçi hem de işveren tarafından sağlık nedenleriyle feshedilmesi ve bu feshin sonuçları oluşturmaktadır. Burada işçinin sağlığının kendi kusu-ruyla ya da kusuru dışında bozulması önem taşır. Hamilelik geçici bir durum olduğundan kural olarak hastalık olarak kabul edilmez. Kadın işçilerin hamilelikleri esnasında ve doğumdan sonraki belirli bir süre içinde işe devam edemedikleri dönemde feshe karşı korunmaları gerekir. Bu bölümde haksız fesihlerde işçinin tazminat talebi, feshin geçersizliğinin tespit edilmesiyle birlikte işçinin işe iade talebi, işçiye kıdem tazminatı ve işsizlik parası ödenmesi konulan incelenmiştir.
Üçüncü bölümün konusunu Alman hukukunda iş sözleşmesinin sağlık nedenleriyle sona erdirilmesi ve bunun hukuki sonuçları oluşturmaktadır. Burada, işçinin hastalığının gerek haklı nedenle derhal fesih sebebi olması, gerek şahsından ya da davranışlarından kaynaklanan geçerli feshe sebebiyet vermesi incelenmiştir.
Çalışmamız Türk ve Alman hukukunda durumların karşılaştırılması ve sonuç ile tamamlanmaktadır.
ÖNSÖZ
İş görme, işçinin iş sözleşmesinden kaynaklanan temel borcudur. Şahsi olarak yerine getirilmesi gereken bu borcun gerektiği gibi ifa edilebilmesi, işçinin bedenen ve ruhen sağlıklı olmasına bağlıdır. İşçinin sağlık sorunları eskiden beri çalışma yaşamının önemli konulan arasında yer almıştır. Ancak sanayi devriminin başlangıcıyla birlikte, konunun giderek önem kazandığı görülmektedir. İş hukukunda sağlık nedenlerinin yol açtığı sorunlar son derece geniş ve çok yönlüdür. Bu kitapta ise sadece iş sözleşmesinin sağlık nedenleriyle sona ermesi konusu incelenmiştir. Çalışmamızın ağırlıklı noktasını, iş sözleşmesinin sağlık nedeniyle feshi ve bununla bağlantılı olarak uygulamada karşılaşılan sorunlar oluşturmaktadır.
4857 sayılı İş Kanunu\′nun işçinin derhal fesih hakkını düzenleyen 24. maddesinin I. bendinde \"Sağlık sebepleri\" ifadesi, yine işverenin derhal fesih hakkını düzenleyen 25. maddesinin I. bendinde \"Sağlık sebepleri\" ifadesi kullanıldığından, kitabımızın başlığı İş Sözleşmesinin Sağlık Nedenleriyle Sona Ermesi olarak belirlenmiştir. İş Kanunu\′nun m.24/1 ve m.25/1 hükümlerinde hastalık olmamakla birlikte, hastalıkla aynı sonuca, yani işgöremezliğe yol açan işçinin alkol alması, hamilelik ve kaza nedeniyle işe devamsızlığı gibi haller de fesih sebebi olarak düzenlenmiş olup, inceleme konularımız arasında yer alınmaktadır.
İş güvencesi sisteminin yürürlüğe girmesinden sonra, sağlık sorunları işçinin hem davranışlarından hem de verimsizliğinden kaynaklanan geçerli fesih nedeni olabilmektedir. İş Kanunu\′nun 18. maddesi kapsamında gerek kısa süren sık hastalanma, gerek uzun süren hastalık fesih için geçerli neden oluşturduğu gibi, işçinin hastalığı sırasındaki tutumu da davranışlardan kaynaklanan fesih nedeni olabilmektedir. İşçinin sağlık sorunları çerçevesinde haklı ve geçerli fesih nedenlerinin örtüştüğü durumlar ortaya çıkabilmekte; bu da ne zaman haklı feshin ne zaman geçerli feshin söz konusu olacağının saptanmasında sorunlara yol açmaktadır. Bu kitapta sağlık nedenlerine ilişkin haklı-geçerli neden ayrımında kullanılan ölçütler de ele alınmıştır. Kitabın hazırlanmasında, 2009 yılı Ekim ayına kadar olan Türk ve Alman hukukunda yayımlanmış konuyla ilgili öğreti görüşlerinden ve yargı kararlarından yararlanılmıştır.
Türk ve Alman hukukunda karşılaştırmalı incelemeyi içeren bu çalışmanın kaynak araştırmalarının bir bölümü Alman Akademik Değişim Servisi\′nden (DA-AD) alman Araştırma Bursu ile Almanya Passau Üniversitesi Hukuk Fakülte-si\′nde gerçekleştirilmiştir. Bu araştırma süresi içinde rahat bir çalışma ortamı
sağladığı için, Sayın Prof. Dr. Markus Stoffels\′e teşekkür etmek isterim. Ayrıca akademik kariyerimde büyük emeği geçen, bana iş hukukunu sevdiren ve bu alanda akademik çalışma yapmaya yönlendiren değerli hocam Prof. Dr. Sarper SÜZEK\′e; akademik çalışmalarımda hiçbir zaman desteğini esirgemeyen, sonsuz hoşgörü sahibi sevgili hocarn Prof. Dr. Ali Rıza OKUR\′a, şükran borçluyum.
Bu kitabın dizgi ve sayfa düzenlemesini yapan Sayın Feridun KILINÇ\′a ve Sayın Hediye GÜMEN\′e, kapağını tasarlayan Sayın Gülgonca ÇARPIK\′a ve basım yayımı mümkün olan en kısa sürede gerçekleştiren Beta Basım Yayım ve Dağıtım A.Ş.\′nin değerli yöneticisi Sayın Seyhan SATAR\′a teşekkürlerimi sunarım.
Ekim 2009, Anadoluhisan
Hediye ERGİN
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR XVII
§ 1. GİRİŞ 1
A. Konunun Önemi 1
B. Konunun Sunulması 2
BİRİNCİ BÖLÜM
HASTALIK KAVRAMI VE İŞ İLİŞKİSİNİN KURULMASINA ETKİSİ
§ 2. HASTALIK KAVRAMI VE SINIRLANDIRILMASI 5
A. Genel Olarak 5
B. Tıbbi Anlamda Hastalık Kavramı 6
C. İş Hukukunda Hastalık Kavramı 7
I. Hastalık ve İşgöremezlik 7
II. Kısmi İşgöremezlik 10
III. Çalışmaya Alıştırma 11
IV. Tekrar Eden Hastalık 11
V. Hastalığın Teşhisi 12
VI. Tıbbi Bakım ve Rehabilitasyon 13
D. Hastalığa Benzeyen Diğer Durumlar 14
I. Sürekli İşgöremezlik 14
II. Çalışma Gücü Kaybı 14
III. Alkolizm ve Uyuşturucu Madde Bağımlılığı 15
1. Alkolizm 15
2. Uyuşturucu Madde Bağımlılığı 16
IV. Nikotin Bağımlılığı 17
1. Aktif İçicilik 17
2. Pasif İçicilik 17
V. Şans Oyunu Oynama Bağımlılığı 18
VI. İnternet Bağımlılığı 18
VII. Hastalık Mikrobu Taşıyıcılığı 19
VIII. Hamilelik 19
IX. Malullük - Bunama 19
X. Doktor Muayenesi 20
§ 3. HASTA İŞÇİYLE ÃŞ İLİŞKİSİNİN KURULMASI 21
A. Türk Hukukunda 21
I. İş ilişkisinin Kurulması 21
1. İşverenin Soru Sorma Hakkı 21
a) Genel Olarak 21
b) Bulaşıcı Hastalık 23
c) Hamilelik 25
d) HIV Enfeksiyonu 26
2. İşçinin Bilgi Verme Yükümlülüğü 28
3. İşe Almada İşçilerin Muayeneye Tabi Tutulmaları 28
4. İş Görüşmeleri Sırasındaki Ayrımcılık Yasağı 32
II. İş Sözleşmesinin İptali 33
1. İptal Nedenleri 33
a) Hata 34
b) Hile 34
2. İptalin İleri Sürülmesi 35
B. Alman Hukukunda 36
I. İş İlişkisinin Kurulması 36
1. İşçinin Bilgi Verme Yükümlülüğü 36
2. İşverenin Soru Sorma Hakkı 38
3. İşe Alma Görüşmeleri Esnasındaki Ayrımcılık ve
Tazminat Talebi 40
4. Ayrık Durumlar (Özel Haller) 42
a) AİDS Enfeksiyonu 42
b) Hamilelik 42
c) Transseksüellik 44
d) Malullük (Ağır Engellilik) 45
e) Sigara İçme Alışkanlığı 46
5. İşe Almada Sağlık Muayenesi 46
6. İşe Başlamadan Önceki Hastalık 47
a) Genel Olarak 47
b) Ücret Ödemeye Devam Edilmesi 48
II. İş Sözleşmesinin İptali 48
1. Genel İlkeler 48
2. İptal Nedenleri 49
a) Hata 49
b) Hile 50
3. İptalin İleri Sürülmesi 51
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRK HUKUKUNDA İŞ SÖZLEŞMESİNİN SAĞLIK NEDENİYLE FESHİ
§ 4. SAĞLIK NEDENİYLE FESHE İLİŞKİN YASAL DÜZENLEMELER 53
A. Borçlar Kanunu 53
B. 4857 Sayılı İş Kanunu 53
C. Basın İş Kanunu 54
D. Deniz İş Kanunu 55
§ 5. İŞ SÖZLEŞMESİNİN SAĞLIK NEDENİYLE BİLDİRlMLİ FESHİ 55
A. Borçlar Kanununda 55
B. İş Kanununda 56
I. İş Güvencesi Kapsamında Olmayan İşçiler Açısından
Bildirimli Fesih 56
1. Genel Olarak 56
2. Bildirimli Fesih 57
a) Hastalık Esnasında İhbar Önellerinin İşlememesi 57
b) İstirahat Süresinde Gerçekleşen Haklardan İşçinin
Yararlanması 60
c) Askı Süresinde Haklı Nedenle Fesih 62
d) Peşin Ödeme İle Fesih 64
3. Feshin Hukuki Sonuçlan 65
a) İhbar Tazminatı Ödenmesi 65
b) Kötüniyet Tazminatı Ödenmesi 66
II. İş Güvencesi Kapsamındaki İşçiler Açısından Bildirimli Fesih ..70
1. İş Güvencesinin Kapsamı 70
a) İş Sözleşmesinin İş Kanunu veya Basın İş Kanununa
Tabi Olması 71
b) İş Sözleşmesinin Belirsiz Süreli Olması 72
c) 30 veya Daha Fazla İşçi Çalıştırılan Bir İşyeri Olması ..73
d) İşçinin Altı Aylık Kıdeminin Bulunması 75
e) İşveren Vekili Statüsünde Olmamak 76
2. Geçerli Fesih Nedenleri 77
a) Genel Olarak 77
b) İşçinin Yetersizliği Nedeniyle Fesih 79
aa) Genel Olarak 79
bb) Uzun Süreli Hastalık 81
cc) Sık Hastalanma 86
c) İşçinin Davranışları Nedeniyle Fesih 88
3. Fesih İçin Geçerli Sayılmayan Nedenler 90
4. Haklı Neden - Geçerli Neden Ayrımı 92
5. Feshin Son Çare Olması İlkesi 96
6. Feshin Hukuki Sonuçlan 98
a) İşçinin İşe İade Talebi 98
b) İşçinin İşverence İşe Başlatılmaması 100
aa) İşe Başlatılmama İle İş İlişkisinin Sona Ermesi,
İhbar ve Kıdem Tazminatı Ödenmesi 100
bb) İş Güvencesi Tazminatı 101
cc) Boşta Geçen Sürelere İlişkin Ücretin Ödenmesi.... 103
C. Basın İş Kanununda Bildirimli Fesih 104
D. Deniz İş Kanununda Bildirimli Fesih 105
§ 6. İŞ SÖZLEŞMESİNİN SAĞLIK NEDENİYLE HAKLI FESHİ 105
A. İşverenin Sağlık Nedeniyle Haklı Feshi 105
I. Borçlar Kanununda İşveren Açısından Haklı Fesih Nedenleri.. 105
II. İş Kanununda İşveren Açısından Haklı Fesih Nedenleri 106
1. Genel Olarak 106
2. İşçinin Kasten ya da Derli Toplu Olmayan Yaşayışından
yahut İçkiye Düşkünlüğünden Doğacak Bir Hastalığa veya
Sakatlığa Uğraması 107
a) İşçinin Kendi Kastı İle Hastalanması 107
b) İşçinin Derli Toplu Olmayan Yaşayışı Sonucu
Hastalanması 109
c) İşçinin İçkiye Düşkünlüğünden Dolayı Hastalanması.... 110
d) İşçinin Devamsızlığının Belirli Bir Süreyi Aşması 115
3. İşçinin Tedavi Edilemeyecek Bir Hastalığa Tutulması 116
a) Hastalığın Tedavi Edilemeyecek Nitelikte Bulunması ..116
b) İşçinin İşyerinde Çalışmasının Sakıncalı Olması 118
c) Sağlık Kurulunun Tespiü 120
4. İşçinin İş Kanunu\′nun Madde 25/I-(a) Alt Bendinde
Sayılan Nedenler Dışındaki Hastalığı 121
a) İşçinin Hamileliği ve Doğum Yapması 121
b) İşçinin Kusuru Dışında Hastalanması veya Kazaya
Uğraması 123
5. İşçinin İşe Alınması Sırasında Hastalığı Hakkında
Doğru Bilgi Vermeyerek İşvereni Yanıltması 127
6. İşçinin Hastalığı Esnasında Doğruluk ve Bağlılığa
Uymayan Davranışlarda Bulunması 128
7. Hastalığın İşe Devamsızlığı Haklı Kılması 130
a) Genel Olarak 130
b) Hastalığın İşverene Bildirilmesi 131
c) Hastalığın İspatı 135
III. Basın İş Kanununda İşveren Açısından Haklı Fesih Nedenleri ..138
IV. Deniz İş Kanununda İşveren Açısından Haklı Fesih Nedenleri .. 139
1. Hastalığın Gemide Çalışmaya Engel Olması 140
2. Hastalığın Süreklilik Taşıması 141
B. İşçi Açısından Sağlık Nedeniyle Haklı Fesih 142
I. İş Kanununda İşçi Açısından Sağlık Nedeniyle Haklı Fesih.... 142
1. Genel Olarak 142
2. İşin İşçinin Sağlığı İçin Tehlikeli Olması 143
3. İşverenin veya Başka Bir İşçinin Hastalığı 150
a) İşverenin veya Diğer Çalışma Arkadaşlarının
Bulaşıcı Hastalığı 150
b) İşverenin veya Diğer Çalışma Arkadaşlarının İşçinin
İşi İle Bağdaşmayacak Bir Hastalığa Yakalanmaları ....155
4. İş Sağlığı ve İş Güvenliği Önlemlerinin Alınmaması 160
II. Basın İş Kanununda Gazeteci Açısından Sağlık Nedeniyle
Haklı Fesih 164
III. Deniz İş Kanununda Gemi Adamı Açısından Sağlık Nedeniyle
Haklı Fesih 165
C. Sağlık Nedeniyle Fesih Hakkının Kullanılma Süresi 165
I. Borçlar Kanununda 166
II. İş Kanununda 166
1. Genel Olarak 166
2. Sağlık Nedeniyle Fesihte 167
III. Basın İş Kanununda 168
IV. Deniz İş Kanununda 168
D. Sağlık Nedeniyle Feshin Hukuki Sonuçlan 169
I. Kıdem Tazminatı Ödenmesi 169
1. İş Kanununda 169
a) Kıdem Tazminatına Hak Kazandıran Haller 169
aa) İşveren Tarafından Yapılan Fesih 169
bb) İşçi Tarafından Yapılan Fesih 172
b) İşçinin Kıdem Süresi 173
aa) Kıdem Süresinin Başlangıcı ve Sonu 173
bb) Askı Sürelerinin Kıdeme Etkisi 174
cc) Aynı İşverenin Bir veya Değişik İşyerlerinde
Devamlı veya Fasılalı Olarak Geçirilen Süreler .... 177 dd) Önceki Çalışmanın Kıdem Tazminatına Hak
Kazandırmayan Bir Nedenle Sona Ermesi 178
c) Kıdem Tazminatının Hesaplanması 178
d) Kıdem Tazminatının Ödenmesi 179
2. Basın İş Kanununda 179
a) Kıdem Tazminatına Hak Kazandıran Haller 179
aa) İşveren Tarafından Yapılan Fesih 179
bb) Gazeteci Tarafından Yapılan Fesih 180
cc) Gazetecinin Ölümü 181
b) Gazetecinin Kıdem Süresi 182
c) Kıdem Tazminatının Hesaplanması 184
d) Kıdem Tazminatının Ödenmesi 185
3. Deniz İş Kanununda 185
a) Kıdem Tazminatına Hak Kazandıran Haller 185
aa) İşveren Tarafından Yapılan Fesih 186
bb) Gemi Adamı Tarafından Yapılan Fesih 186
b) Gemi Adamının Kıdem Süresi 187
c) Kıdem Tazminatının Hesaplanması 188
d) Kıdem Tazminatının Ödenmesi 188
II. İşsizlik Ödeneği Verilmesi 189
1. İşsizlik Ödeneğine Hak Kazandıran Haller 189
2. İşsizlik Ödeneğinin Miktarı ve Ödenme Süresi 190
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ALMAN HUKUKUNDA İŞ SÖZLEŞMESİNİN SAĞLIK NEDENİYLE FESHİ
§ 7. SAĞLIK NEDENİYLE FESHE İLİŞKİN YASAL DÜZENLEMELER 193
A. Feshe Karşı Koruma Kanunu 193
B. Genel Eşit Davranma Kanunu 196
§ 8. İŞ SÖZLEŞMESİNİN HASTALIK NEDENİYLE BİLDİRİMLİ FESHİ ...199
A. Genel Olarak 199
B. Şekilsel Fesih Sınırlamaları 200
I. İşçi Temsilciliğinin Onayının Alınması 200
1. Genel Olarak 200
2. Sık Sık Hastalanma Nedeniyle Fesihte 202
3. Uzun Süren Hastalık Nedeniyle Fesihte 203
4. Çalışma Gücünde Azalma Nedeniyle Fesihte 204
5. Sahte Hastalık Şüphesinde 204
6. Bildirim Yükümlülüğünün İhlalinde 205
II. Feshi İhbar Önellerine Uyulması 205
C. Federal İş Mahkemesinin Uyguladığı İlkeler 206
I. Genel Olarak 206
II. İşverenin Bilgi Alma Yükümlülüğü 207
III. İşçinin Bilgi Verme Yükümlülüğü 207
IV. Uzun Süren Hastalık ile Kısa Süreli Sık Hastalığın Ayırt
Edilmesi 208
V. Hastalığın Değerlendirilme Zamanı 209
VI. Üç Aşamalı Kontrol 210
VII. Hasta İşçiyi Başka Bir İşyerine Nakletme 210
D. Sık Sık Hastalanmalar 211
I. İşçinin Sağlık Durumu Konusundaki Olumsuz Tahmin 211
II. İşletmesel Menfaatlerin Zarar Görmesi 214
1. İşletmesel Faaliyetin Aksaması 215
2. Ekonomik Yük 215
III. Menfaatlerin Denkleştirilmesi 217
E. Uzun Süreli Hastalıklar 218
I. İşçinin Sağlık Durumu Konusundaki Olumsuz Tahmin 219
II. İşletmenin Ekonomik Menfaatlerinin Önemli Ölçüde
Zarar Görmesi 220
III. Menfaatlerin Denkleştirilmesi 221
F. Çalışma Gücünde Azalma 222
I. Hastalık Nedeniyle 222
II. Sürekli İşgöremezlik Nedeniyle 223
G. Alkol ya da Uyuşturucu Madde Bağımlılığı 224
H. AİDS 226
İ. Hepatit Hastalığı 228
I. Hepaüt A 228
II. Hepaüt B 229
III. Hepaüt C 230
J. Mobbing 231
§ 9. FESHE KARŞI KORUMA KANUNU KAPSAMINDA İŞ GÜVENCESİ ...233
A. Genel Olarak 233
B. Hastalığın İşçinin Şahsından Kaynaklanan Fesih Nedeni Olması ..234
C. Feshin Son Çare Olması İlkesi 235
D. Hasta İşçinin İşe İade Talebi 236
E. Feshin Sosyal Açıdan Haksız Olmasının Hukuki Sonuçlan 236
I. İş İlişkisinin Devam Etmesi ya da Tazminat Ödenmesi 236
II. Ücret ve Tazminat Talebi 238
§ 10. FESHİN GEÇERSİZLİĞİ 240
A. Genel Olarak 240
B. Feshin Ahlaka Aykırı Olması 240
C. Dürüstlük Kuralının Fesih Hukukunda Uygulanması 241
§ 11. İŞ SÖZLEŞMESİNİN HASTALIK NEDENİYLE HAKLI FESHİ 242
A. Genel Olarak 242
B. Hastalık Nedeniyle Haklı Fesih 243
C. Hastalık Esnasındaki Yükümlülüklere Aykırılık Nedeniyle Fesih ..246
I. İyileşmeyi Zorlaştıran Davranışlar 246
II. İşgöremezlik ve Hastalığın Sahteliği Konusunda Şüphe 248
III. Bildirim Yükümlülüğünün İhlali 250
D. Toplu İş Sözleşmesindeki Fesih Yasağı Kayıtlan 251
I. Toplu İş Sözleşmesi İle Getirilen Kayıtlara Genel Bakış 251
1. Yaşlı İşçilerin Korunmasına İlişkin Düzenlemeler 251
2. Hastalık Nedeniyle Feshe İlişkin Özel Düzenlemeler 252
II. İş Güvencesi Kayıtlarının Geçerliliği 253
1. Bildirimli Feshin Sınırlandınlması 253
2. Haklı Nedenle Feshin Zorlaşünlması ya da Yasaklanması ..254
III. Toplu İş Sözleşmesinde Fesih Yasağı Olan İşçilerin
Sözleşmelerinin Hastalık Nedeniyle Feshedilmesi 255
1. Toplu İş Sözleşmesindeki Yaşla İlgili Kayıtlar 255
2. Hastalık Nedeniyle Fesihte Yaşla İlgili Kayıtların Yorumu ..256
E. İşçinin Sağlık Durumu ve Sosyal Seçim 256
F. Haklı Nedenle Fesih Hakkının Kullanılma Süresi 257
§ 12. KARŞILAŞTIRMA 258
A. Hastalık Halinde Ücret 258
B. İşverenin Hastalık İle İlgili Soru Sorma Hakkı 258
C. İşe Alım Sürecinde Eşitlik İlkesi 259
D. Sağlık Nedeniyle Feshe İlişkin Yasal Düzenlemeler 260
E. Hastalık Halinde İşveren Tarafından Fesih 260
F. Feshe Karşı Koruma Sistemi 261
G. Hastalık Nedeniyle Yapılan Geçerli Fesihte Uygulanan Ölçütler ....261
H. Şekilsel Fesih Sınırlamaları 262
I. İşçi Temsilciliğinin Katılımı 263
İ. İş Güvencesinin Kapsamı 264
J. Toplu İş Sözleşmesi Hükümleri 264
K. Hasta İşçinin İşe İade Davası Açma Süresi 264
L. Fesih Nedenlerinin Değerlendirilmesi 265
§ 13. SONUÇ 267
KAYNAKLAR 273
* * * Konunun önemi * * *
Hastalık, iş ilişkisi içerisinde işçinin özel olarak korunmasını gerektiren bir durumdur. Almanya\′da yapılan araştırmalar, işverenler tarafından yapılan fesihlerin üçte birinin hastalık nedeniyle olduğunu göstermektedir. Bu rakamlar hastalık nedeniyle fesih konusunda araştırma yapılmasının önemini ortaya koymaktadır.
Alman hukukunda işçinin hastalığı esnasında işverenin ücret ödeme borcu devam eder. Almanya\′da 2005 ve 2006 yıllarında işçinin hastalığı süresince kendisine ödenen ücretlerin işletmelere maliyeti 30 Milyar Avro civarında olmuştur.ı Yapılan araştırmalar iş piyasasında zaten iş bulması zor olan işçi grubunun hastalık nedeniyle feshe maruz kaldığını ortaya çıkarmıştır. Bu bağlamda daha çok vasıfsız işçiler, yabancılar ve kadınlar hastalık nedeniyle feshe uğramaktadırlar.2
Hasta işçinin, mevcut iş ilişkisini devam ettirmesi onun yararınadır. Çünkü işsiz kalması halinde kendisinin ve ailesinin geçimi için gerekli olan ekonomik güvencesini kaybedecektir. İşsizliğin sadece işsiz kalan işçi için değil, toplum için de önemli ekonomik sonuçlan olmaktadır. İşçi açısından, işini kaybetme sosyal iletişimi de kaybetmesine yol açar; işsiz kalan işçi kendisini değersiz hisseder. Ayrıca işçinin hasta olduğu dönemde işini kaybetmesi, duyduğu manevi üzüntü nedeniyle sağlık durumunu daha da kötüleştirebilir. Hastalığı nedeniyle iş sözleşmesi feshedilen işçinin, yeni bir iş bulması da sağlık sorunları nedeniyle pek kolay olmaz.
Alman hukukunda işveren hasta işçinin iş sözleşmesini geçerli bir nedene dayanarak feshedebilir; hastalık hali işçinin gerek şahsından gerek davranışından kaynaklanan bir fesih nedeni olarak kabul edilir. Ancak bu belirli bazı koşulların gerçekleşmesine bağlıdır ve bu koşulların neler olduğu Federal İş Mahkemesi\′nin ilke kararları ile şekillenmiştir. Alman hukukunda fesih için geçerli olan ölçütlerin neler olduğunun tespiti Türk hukuku bakımından da önem taşır. 4857 sayılı İş Kanunu\′nun yapılması aşamasında büyük Ölçüde faydalanılan Alman hukukundaki
deneyimlerin incelenmesi Türk hukuku için de yararlı olacaktır. 4857 sayılı İş Kanunu\′nun 18. maddesindeki geçerli nedene dayanan süreli feshe ilişkin düzenlemeler, 158 sayılı Sözleşme hükümleri esas alınarak hazırlanmıştır ve temelde Alman hukukundaki düzenlemelerle paralellik taşımaktadır.
İşçinin hastalanması işletmedeki faaliyetin aksamasına da yol açar, bu da işletmeye önemli ekonomik yük getirir. Bu bağlamda hasta işçinin işini kaybetmesine karşı koruma sağlanması ile işverenin ekonomik menfaatleri arasında oluşan çatışmanın giderilmesi gerekir. Burada, işverenin hangi şartlar altında işçinin hastalığını iş ilişkisini sona erdirmek için bir sebep olarak ileri sürebileceği ve bu nedenle yapılan feshin hangi hukuki sonuçlan doğuracağı konulan incelenmiştir.
Bu çalışmanın konusunu, Türk ve Alman hukukundaki hastalık nedeniyle iş sözleşmesinin sona ermesine ilişkin hukuki düzenlemelerin incelenmesi ve yargı içtihatlarının karşılaştınlması oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı ise, bu karşılaştırmadan elde edilecek bilgilerden Türk hukukundaki hastalık nedeniyle feshe ilişkin problemlerin çözümünde faydalanmaktır.
* * * Konunun Sunulması * * *
İş hukukundaki hastalık kavramı, tıbbi anlamdaki hastalıkla eş anlamlı değildir. Hastalık, iş hukukunda ancak işçinin iş görmesini etkilediğinde önem kazanmakta ve bazı hukuki sonuçlar doğurmaktadır. Bu nedenle inceleme konumuz hastalığın iş sözleşmesinin varlığına etkisi ile sınırlandırılmıştır. \"İş Sözleşmesinin Sağlık Nedeniyle Sona Ermesi\" başlığı altına, iş ilişkisinin tarafların karşılıklı nzasıyla sona ermesi (ika-le), iş sözleşmesinin feshi ve sözleşmenin iptali girmektedir. İnceleme konumuzu ağırlıklı olarak iş sözleşmesinin feshi oluşturmakta olup, iş sözleşmesinin iptaline de sözleşme görüşmeleri esnasındaki davranışlardan kaynaklanması bağlamında sınırlı olarak yer verilmiştir. İş ilişkisinin ikale ile sona erdirilmesi ise bu çalışmamızın kapsamı dışındadır.
Bu eserin Türk hukuku kısmında işçinin sağlık durumunun iş sözleşmesinin sona ermesine olan etkileri esas olarak İş Kanunu hükümleri çerçevesinde incelenmiş, yer yer Borçlar Kanunu, Deniz İş Kanunu ve Basın İş Kanunu hükümlerine değinilmiştir. Böylelikle iş kanunları arasındaki iş sözleşmesinin sağlık nedeniyle sona erdirilmesine ilişkin benzerlikler ve farklılıklar ortaya konulmuştur.
İşçinin hastalığı sadece iş hukukunda değil, sosyal güvenlik hukukunda da bazı sonuçlar doğurur. Örneğin, hastalık ya da iş kazası ve meslek hastalığı sonucu işgöremezlik hali meydana gelmişse işçiye parasal yardım yapılması (geçici işgöremezlik ödeneği), işgöremezlik hali sürekli hale gelmişse sürekli işgöremezlik geliri bağlanması, analık halinde parasal yardımlar yapılması, malullük halinde uzun vadeli sigorta dalından malullük aylığı bağlanması, genel sağlık sigortasından sağlık yardımlarının yapılması, hastalığın sosyal güvenlik alanında ortaya çıkardığı başlıca sonuçlardır. İşçinin sağlık durumuyla ilgili sorunların sosyal güvenlik hukuku ile ilgili yönü bu eserin kapsamı dışında bırakılmıştır. Sadece işçinin iş sözleşmesinin sağlık nedenleriyle feshi halinde işsizlik ödeneğine hak kazanması konusuyla bağlantılı olarak 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu hükümlerine değinilmiştir.
Birinci bölümde hastalık kavramına açıklık getirilmiş, bu kavramın benzer kavramlardan farkı ortaya konulmuştur. İşçinin hastalığı işe alınmasını etkilemekte olduğundan, işverenin bu konudaki soru sorma hakkı, işçinin ise bilgi verme yükümlülüğünün, bir başka deyişle sözleşme görüşmelerindeki davranışların sözleşmenin iptaline sebebiyet verip vermediği sorularına yanıt aranmıştır.
İkinci bölümün konusunu Türk hukukunda iş sözleşmesinin hem işçi hem de işveren tarafından sağlık nedenleriyle feshedilmesi ve bu feshin sonuçları oluşturmaktadır. Burada işçinin sağlığının kendi kusu-ruyla ya da kusuru dışında bozulması önem taşır. Hamilelik geçici bir durum olduğundan kural olarak hastalık olarak kabul edilmez. Kadın işçilerin hamilelikleri esnasında ve doğumdan sonraki belirli bir süre içinde işe devam edemedikleri dönemde feshe karşı korunmaları gerekir. Bu bölümde haksız fesihlerde işçinin tazminat talebi, feshin geçersizliğinin tespit edilmesiyle birlikte işçinin işe iade talebi, işçiye kıdem tazminatı ve işsizlik parası ödenmesi konulan incelenmiştir.
Üçüncü bölümün konusunu Alman hukukunda iş sözleşmesinin sağlık nedenleriyle sona erdirilmesi ve bunun hukuki sonuçları oluşturmaktadır. Burada, işçinin hastalığının gerek haklı nedenle derhal fesih sebebi olması, gerek şahsından ya da davranışlarından kaynaklanan geçerli feshe sebebiyet vermesi incelenmiştir.
Çalışmamız Türk ve Alman hukukunda durumların karşılaştırılması ve sonuç ile tamamlanmaktadır.
ÖNSÖZ
İş görme, işçinin iş sözleşmesinden kaynaklanan temel borcudur. Şahsi olarak yerine getirilmesi gereken bu borcun gerektiği gibi ifa edilebilmesi, işçinin bedenen ve ruhen sağlıklı olmasına bağlıdır. İşçinin sağlık sorunları eskiden beri çalışma yaşamının önemli konulan arasında yer almıştır. Ancak sanayi devriminin başlangıcıyla birlikte, konunun giderek önem kazandığı görülmektedir. İş hukukunda sağlık nedenlerinin yol açtığı sorunlar son derece geniş ve çok yönlüdür. Bu kitapta ise sadece iş sözleşmesinin sağlık nedenleriyle sona ermesi konusu incelenmiştir. Çalışmamızın ağırlıklı noktasını, iş sözleşmesinin sağlık nedeniyle feshi ve bununla bağlantılı olarak uygulamada karşılaşılan sorunlar oluşturmaktadır.
4857 sayılı İş Kanunu\′nun işçinin derhal fesih hakkını düzenleyen 24. maddesinin I. bendinde \"Sağlık sebepleri\" ifadesi, yine işverenin derhal fesih hakkını düzenleyen 25. maddesinin I. bendinde \"Sağlık sebepleri\" ifadesi kullanıldığından, kitabımızın başlığı İş Sözleşmesinin Sağlık Nedenleriyle Sona Ermesi olarak belirlenmiştir. İş Kanunu\′nun m.24/1 ve m.25/1 hükümlerinde hastalık olmamakla birlikte, hastalıkla aynı sonuca, yani işgöremezliğe yol açan işçinin alkol alması, hamilelik ve kaza nedeniyle işe devamsızlığı gibi haller de fesih sebebi olarak düzenlenmiş olup, inceleme konularımız arasında yer alınmaktadır.
İş güvencesi sisteminin yürürlüğe girmesinden sonra, sağlık sorunları işçinin hem davranışlarından hem de verimsizliğinden kaynaklanan geçerli fesih nedeni olabilmektedir. İş Kanunu\′nun 18. maddesi kapsamında gerek kısa süren sık hastalanma, gerek uzun süren hastalık fesih için geçerli neden oluşturduğu gibi, işçinin hastalığı sırasındaki tutumu da davranışlardan kaynaklanan fesih nedeni olabilmektedir. İşçinin sağlık sorunları çerçevesinde haklı ve geçerli fesih nedenlerinin örtüştüğü durumlar ortaya çıkabilmekte; bu da ne zaman haklı feshin ne zaman geçerli feshin söz konusu olacağının saptanmasında sorunlara yol açmaktadır. Bu kitapta sağlık nedenlerine ilişkin haklı-geçerli neden ayrımında kullanılan ölçütler de ele alınmıştır. Kitabın hazırlanmasında, 2009 yılı Ekim ayına kadar olan Türk ve Alman hukukunda yayımlanmış konuyla ilgili öğreti görüşlerinden ve yargı kararlarından yararlanılmıştır.
Türk ve Alman hukukunda karşılaştırmalı incelemeyi içeren bu çalışmanın kaynak araştırmalarının bir bölümü Alman Akademik Değişim Servisi\′nden (DA-AD) alman Araştırma Bursu ile Almanya Passau Üniversitesi Hukuk Fakülte-si\′nde gerçekleştirilmiştir. Bu araştırma süresi içinde rahat bir çalışma ortamı
sağladığı için, Sayın Prof. Dr. Markus Stoffels\′e teşekkür etmek isterim. Ayrıca akademik kariyerimde büyük emeği geçen, bana iş hukukunu sevdiren ve bu alanda akademik çalışma yapmaya yönlendiren değerli hocam Prof. Dr. Sarper SÜZEK\′e; akademik çalışmalarımda hiçbir zaman desteğini esirgemeyen, sonsuz hoşgörü sahibi sevgili hocarn Prof. Dr. Ali Rıza OKUR\′a, şükran borçluyum.
Bu kitabın dizgi ve sayfa düzenlemesini yapan Sayın Feridun KILINÇ\′a ve Sayın Hediye GÜMEN\′e, kapağını tasarlayan Sayın Gülgonca ÇARPIK\′a ve basım yayımı mümkün olan en kısa sürede gerçekleştiren Beta Basım Yayım ve Dağıtım A.Ş.\′nin değerli yöneticisi Sayın Seyhan SATAR\′a teşekkürlerimi sunarım.
Ekim 2009, Anadoluhisan
Hediye ERGİN
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR XVII
§ 1. GİRİŞ 1
A. Konunun Önemi 1
B. Konunun Sunulması 2
BİRİNCİ BÖLÜM
HASTALIK KAVRAMI VE İŞ İLİŞKİSİNİN KURULMASINA ETKİSİ
§ 2. HASTALIK KAVRAMI VE SINIRLANDIRILMASI 5
A. Genel Olarak 5
B. Tıbbi Anlamda Hastalık Kavramı 6
C. İş Hukukunda Hastalık Kavramı 7
I. Hastalık ve İşgöremezlik 7
II. Kısmi İşgöremezlik 10
III. Çalışmaya Alıştırma 11
IV. Tekrar Eden Hastalık 11
V. Hastalığın Teşhisi 12
VI. Tıbbi Bakım ve Rehabilitasyon 13
D. Hastalığa Benzeyen Diğer Durumlar 14
I. Sürekli İşgöremezlik 14
II. Çalışma Gücü Kaybı 14
III. Alkolizm ve Uyuşturucu Madde Bağımlılığı 15
1. Alkolizm 15
2. Uyuşturucu Madde Bağımlılığı 16
IV. Nikotin Bağımlılığı 17
1. Aktif İçicilik 17
2. Pasif İçicilik 17
V. Şans Oyunu Oynama Bağımlılığı 18
VI. İnternet Bağımlılığı 18
VII. Hastalık Mikrobu Taşıyıcılığı 19
VIII. Hamilelik 19
IX. Malullük - Bunama 19
X. Doktor Muayenesi 20
§ 3. HASTA İŞÇİYLE ÃŞ İLİŞKİSİNİN KURULMASI 21
A. Türk Hukukunda 21
I. İş ilişkisinin Kurulması 21
1. İşverenin Soru Sorma Hakkı 21
a) Genel Olarak 21
b) Bulaşıcı Hastalık 23
c) Hamilelik 25
d) HIV Enfeksiyonu 26
2. İşçinin Bilgi Verme Yükümlülüğü 28
3. İşe Almada İşçilerin Muayeneye Tabi Tutulmaları 28
4. İş Görüşmeleri Sırasındaki Ayrımcılık Yasağı 32
II. İş Sözleşmesinin İptali 33
1. İptal Nedenleri 33
a) Hata 34
b) Hile 34
2. İptalin İleri Sürülmesi 35
B. Alman Hukukunda 36
I. İş İlişkisinin Kurulması 36
1. İşçinin Bilgi Verme Yükümlülüğü 36
2. İşverenin Soru Sorma Hakkı 38
3. İşe Alma Görüşmeleri Esnasındaki Ayrımcılık ve
Tazminat Talebi 40
4. Ayrık Durumlar (Özel Haller) 42
a) AİDS Enfeksiyonu 42
b) Hamilelik 42
c) Transseksüellik 44
d) Malullük (Ağır Engellilik) 45
e) Sigara İçme Alışkanlığı 46
5. İşe Almada Sağlık Muayenesi 46
6. İşe Başlamadan Önceki Hastalık 47
a) Genel Olarak 47
b) Ücret Ödemeye Devam Edilmesi 48
II. İş Sözleşmesinin İptali 48
1. Genel İlkeler 48
2. İptal Nedenleri 49
a) Hata 49
b) Hile 50
3. İptalin İleri Sürülmesi 51
İKİNCİ BÖLÜM
TÜRK HUKUKUNDA İŞ SÖZLEŞMESİNİN SAĞLIK NEDENİYLE FESHİ
§ 4. SAĞLIK NEDENİYLE FESHE İLİŞKİN YASAL DÜZENLEMELER 53
A. Borçlar Kanunu 53
B. 4857 Sayılı İş Kanunu 53
C. Basın İş Kanunu 54
D. Deniz İş Kanunu 55
§ 5. İŞ SÖZLEŞMESİNİN SAĞLIK NEDENİYLE BİLDİRlMLİ FESHİ 55
A. Borçlar Kanununda 55
B. İş Kanununda 56
I. İş Güvencesi Kapsamında Olmayan İşçiler Açısından
Bildirimli Fesih 56
1. Genel Olarak 56
2. Bildirimli Fesih 57
a) Hastalık Esnasında İhbar Önellerinin İşlememesi 57
b) İstirahat Süresinde Gerçekleşen Haklardan İşçinin
Yararlanması 60
c) Askı Süresinde Haklı Nedenle Fesih 62
d) Peşin Ödeme İle Fesih 64
3. Feshin Hukuki Sonuçlan 65
a) İhbar Tazminatı Ödenmesi 65
b) Kötüniyet Tazminatı Ödenmesi 66
II. İş Güvencesi Kapsamındaki İşçiler Açısından Bildirimli Fesih ..70
1. İş Güvencesinin Kapsamı 70
a) İş Sözleşmesinin İş Kanunu veya Basın İş Kanununa
Tabi Olması 71
b) İş Sözleşmesinin Belirsiz Süreli Olması 72
c) 30 veya Daha Fazla İşçi Çalıştırılan Bir İşyeri Olması ..73
d) İşçinin Altı Aylık Kıdeminin Bulunması 75
e) İşveren Vekili Statüsünde Olmamak 76
2. Geçerli Fesih Nedenleri 77
a) Genel Olarak 77
b) İşçinin Yetersizliği Nedeniyle Fesih 79
aa) Genel Olarak 79
bb) Uzun Süreli Hastalık 81
cc) Sık Hastalanma 86
c) İşçinin Davranışları Nedeniyle Fesih 88
3. Fesih İçin Geçerli Sayılmayan Nedenler 90
4. Haklı Neden - Geçerli Neden Ayrımı 92
5. Feshin Son Çare Olması İlkesi 96
6. Feshin Hukuki Sonuçlan 98
a) İşçinin İşe İade Talebi 98
b) İşçinin İşverence İşe Başlatılmaması 100
aa) İşe Başlatılmama İle İş İlişkisinin Sona Ermesi,
İhbar ve Kıdem Tazminatı Ödenmesi 100
bb) İş Güvencesi Tazminatı 101
cc) Boşta Geçen Sürelere İlişkin Ücretin Ödenmesi.... 103
C. Basın İş Kanununda Bildirimli Fesih 104
D. Deniz İş Kanununda Bildirimli Fesih 105
§ 6. İŞ SÖZLEŞMESİNİN SAĞLIK NEDENİYLE HAKLI FESHİ 105
A. İşverenin Sağlık Nedeniyle Haklı Feshi 105
I. Borçlar Kanununda İşveren Açısından Haklı Fesih Nedenleri.. 105
II. İş Kanununda İşveren Açısından Haklı Fesih Nedenleri 106
1. Genel Olarak 106
2. İşçinin Kasten ya da Derli Toplu Olmayan Yaşayışından
yahut İçkiye Düşkünlüğünden Doğacak Bir Hastalığa veya
Sakatlığa Uğraması 107
a) İşçinin Kendi Kastı İle Hastalanması 107
b) İşçinin Derli Toplu Olmayan Yaşayışı Sonucu
Hastalanması 109
c) İşçinin İçkiye Düşkünlüğünden Dolayı Hastalanması.... 110
d) İşçinin Devamsızlığının Belirli Bir Süreyi Aşması 115
3. İşçinin Tedavi Edilemeyecek Bir Hastalığa Tutulması 116
a) Hastalığın Tedavi Edilemeyecek Nitelikte Bulunması ..116
b) İşçinin İşyerinde Çalışmasının Sakıncalı Olması 118
c) Sağlık Kurulunun Tespiü 120
4. İşçinin İş Kanunu\′nun Madde 25/I-(a) Alt Bendinde
Sayılan Nedenler Dışındaki Hastalığı 121
a) İşçinin Hamileliği ve Doğum Yapması 121
b) İşçinin Kusuru Dışında Hastalanması veya Kazaya
Uğraması 123
5. İşçinin İşe Alınması Sırasında Hastalığı Hakkında
Doğru Bilgi Vermeyerek İşvereni Yanıltması 127
6. İşçinin Hastalığı Esnasında Doğruluk ve Bağlılığa
Uymayan Davranışlarda Bulunması 128
7. Hastalığın İşe Devamsızlığı Haklı Kılması 130
a) Genel Olarak 130
b) Hastalığın İşverene Bildirilmesi 131
c) Hastalığın İspatı 135
III. Basın İş Kanununda İşveren Açısından Haklı Fesih Nedenleri ..138
IV. Deniz İş Kanununda İşveren Açısından Haklı Fesih Nedenleri .. 139
1. Hastalığın Gemide Çalışmaya Engel Olması 140
2. Hastalığın Süreklilik Taşıması 141
B. İşçi Açısından Sağlık Nedeniyle Haklı Fesih 142
I. İş Kanununda İşçi Açısından Sağlık Nedeniyle Haklı Fesih.... 142
1. Genel Olarak 142
2. İşin İşçinin Sağlığı İçin Tehlikeli Olması 143
3. İşverenin veya Başka Bir İşçinin Hastalığı 150
a) İşverenin veya Diğer Çalışma Arkadaşlarının
Bulaşıcı Hastalığı 150
b) İşverenin veya Diğer Çalışma Arkadaşlarının İşçinin
İşi İle Bağdaşmayacak Bir Hastalığa Yakalanmaları ....155
4. İş Sağlığı ve İş Güvenliği Önlemlerinin Alınmaması 160
II. Basın İş Kanununda Gazeteci Açısından Sağlık Nedeniyle
Haklı Fesih 164
III. Deniz İş Kanununda Gemi Adamı Açısından Sağlık Nedeniyle
Haklı Fesih 165
C. Sağlık Nedeniyle Fesih Hakkının Kullanılma Süresi 165
I. Borçlar Kanununda 166
II. İş Kanununda 166
1. Genel Olarak 166
2. Sağlık Nedeniyle Fesihte 167
III. Basın İş Kanununda 168
IV. Deniz İş Kanununda 168
D. Sağlık Nedeniyle Feshin Hukuki Sonuçlan 169
I. Kıdem Tazminatı Ödenmesi 169
1. İş Kanununda 169
a) Kıdem Tazminatına Hak Kazandıran Haller 169
aa) İşveren Tarafından Yapılan Fesih 169
bb) İşçi Tarafından Yapılan Fesih 172
b) İşçinin Kıdem Süresi 173
aa) Kıdem Süresinin Başlangıcı ve Sonu 173
bb) Askı Sürelerinin Kıdeme Etkisi 174
cc) Aynı İşverenin Bir veya Değişik İşyerlerinde
Devamlı veya Fasılalı Olarak Geçirilen Süreler .... 177 dd) Önceki Çalışmanın Kıdem Tazminatına Hak
Kazandırmayan Bir Nedenle Sona Ermesi 178
c) Kıdem Tazminatının Hesaplanması 178
d) Kıdem Tazminatının Ödenmesi 179
2. Basın İş Kanununda 179
a) Kıdem Tazminatına Hak Kazandıran Haller 179
aa) İşveren Tarafından Yapılan Fesih 179
bb) Gazeteci Tarafından Yapılan Fesih 180
cc) Gazetecinin Ölümü 181
b) Gazetecinin Kıdem Süresi 182
c) Kıdem Tazminatının Hesaplanması 184
d) Kıdem Tazminatının Ödenmesi 185
3. Deniz İş Kanununda 185
a) Kıdem Tazminatına Hak Kazandıran Haller 185
aa) İşveren Tarafından Yapılan Fesih 186
bb) Gemi Adamı Tarafından Yapılan Fesih 186
b) Gemi Adamının Kıdem Süresi 187
c) Kıdem Tazminatının Hesaplanması 188
d) Kıdem Tazminatının Ödenmesi 188
II. İşsizlik Ödeneği Verilmesi 189
1. İşsizlik Ödeneğine Hak Kazandıran Haller 189
2. İşsizlik Ödeneğinin Miktarı ve Ödenme Süresi 190
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ALMAN HUKUKUNDA İŞ SÖZLEŞMESİNİN SAĞLIK NEDENİYLE FESHİ
§ 7. SAĞLIK NEDENİYLE FESHE İLİŞKİN YASAL DÜZENLEMELER 193
A. Feshe Karşı Koruma Kanunu 193
B. Genel Eşit Davranma Kanunu 196
§ 8. İŞ SÖZLEŞMESİNİN HASTALIK NEDENİYLE BİLDİRİMLİ FESHİ ...199
A. Genel Olarak 199
B. Şekilsel Fesih Sınırlamaları 200
I. İşçi Temsilciliğinin Onayının Alınması 200
1. Genel Olarak 200
2. Sık Sık Hastalanma Nedeniyle Fesihte 202
3. Uzun Süren Hastalık Nedeniyle Fesihte 203
4. Çalışma Gücünde Azalma Nedeniyle Fesihte 204
5. Sahte Hastalık Şüphesinde 204
6. Bildirim Yükümlülüğünün İhlalinde 205
II. Feshi İhbar Önellerine Uyulması 205
C. Federal İş Mahkemesinin Uyguladığı İlkeler 206
I. Genel Olarak 206
II. İşverenin Bilgi Alma Yükümlülüğü 207
III. İşçinin Bilgi Verme Yükümlülüğü 207
IV. Uzun Süren Hastalık ile Kısa Süreli Sık Hastalığın Ayırt
Edilmesi 208
V. Hastalığın Değerlendirilme Zamanı 209
VI. Üç Aşamalı Kontrol 210
VII. Hasta İşçiyi Başka Bir İşyerine Nakletme 210
D. Sık Sık Hastalanmalar 211
I. İşçinin Sağlık Durumu Konusundaki Olumsuz Tahmin 211
II. İşletmesel Menfaatlerin Zarar Görmesi 214
1. İşletmesel Faaliyetin Aksaması 215
2. Ekonomik Yük 215
III. Menfaatlerin Denkleştirilmesi 217
E. Uzun Süreli Hastalıklar 218
I. İşçinin Sağlık Durumu Konusundaki Olumsuz Tahmin 219
II. İşletmenin Ekonomik Menfaatlerinin Önemli Ölçüde
Zarar Görmesi 220
III. Menfaatlerin Denkleştirilmesi 221
F. Çalışma Gücünde Azalma 222
I. Hastalık Nedeniyle 222
II. Sürekli İşgöremezlik Nedeniyle 223
G. Alkol ya da Uyuşturucu Madde Bağımlılığı 224
H. AİDS 226
İ. Hepatit Hastalığı 228
I. Hepaüt A 228
II. Hepaüt B 229
III. Hepaüt C 230
J. Mobbing 231
§ 9. FESHE KARŞI KORUMA KANUNU KAPSAMINDA İŞ GÜVENCESİ ...233
A. Genel Olarak 233
B. Hastalığın İşçinin Şahsından Kaynaklanan Fesih Nedeni Olması ..234
C. Feshin Son Çare Olması İlkesi 235
D. Hasta İşçinin İşe İade Talebi 236
E. Feshin Sosyal Açıdan Haksız Olmasının Hukuki Sonuçlan 236
I. İş İlişkisinin Devam Etmesi ya da Tazminat Ödenmesi 236
II. Ücret ve Tazminat Talebi 238
§ 10. FESHİN GEÇERSİZLİĞİ 240
A. Genel Olarak 240
B. Feshin Ahlaka Aykırı Olması 240
C. Dürüstlük Kuralının Fesih Hukukunda Uygulanması 241
§ 11. İŞ SÖZLEŞMESİNİN HASTALIK NEDENİYLE HAKLI FESHİ 242
A. Genel Olarak 242
B. Hastalık Nedeniyle Haklı Fesih 243
C. Hastalık Esnasındaki Yükümlülüklere Aykırılık Nedeniyle Fesih ..246
I. İyileşmeyi Zorlaştıran Davranışlar 246
II. İşgöremezlik ve Hastalığın Sahteliği Konusunda Şüphe 248
III. Bildirim Yükümlülüğünün İhlali 250
D. Toplu İş Sözleşmesindeki Fesih Yasağı Kayıtlan 251
I. Toplu İş Sözleşmesi İle Getirilen Kayıtlara Genel Bakış 251
1. Yaşlı İşçilerin Korunmasına İlişkin Düzenlemeler 251
2. Hastalık Nedeniyle Feshe İlişkin Özel Düzenlemeler 252
II. İş Güvencesi Kayıtlarının Geçerliliği 253
1. Bildirimli Feshin Sınırlandınlması 253
2. Haklı Nedenle Feshin Zorlaşünlması ya da Yasaklanması ..254
III. Toplu İş Sözleşmesinde Fesih Yasağı Olan İşçilerin
Sözleşmelerinin Hastalık Nedeniyle Feshedilmesi 255
1. Toplu İş Sözleşmesindeki Yaşla İlgili Kayıtlar 255
2. Hastalık Nedeniyle Fesihte Yaşla İlgili Kayıtların Yorumu ..256
E. İşçinin Sağlık Durumu ve Sosyal Seçim 256
F. Haklı Nedenle Fesih Hakkının Kullanılma Süresi 257
§ 12. KARŞILAŞTIRMA 258
A. Hastalık Halinde Ücret 258
B. İşverenin Hastalık İle İlgili Soru Sorma Hakkı 258
C. İşe Alım Sürecinde Eşitlik İlkesi 259
D. Sağlık Nedeniyle Feshe İlişkin Yasal Düzenlemeler 260
E. Hastalık Halinde İşveren Tarafından Fesih 260
F. Feshe Karşı Koruma Sistemi 261
G. Hastalık Nedeniyle Yapılan Geçerli Fesihte Uygulanan Ölçütler ....261
H. Şekilsel Fesih Sınırlamaları 262
I. İşçi Temsilciliğinin Katılımı 263
İ. İş Güvencesinin Kapsamı 264
J. Toplu İş Sözleşmesi Hükümleri 264
K. Hasta İşçinin İşe İade Davası Açma Süresi 264
L. Fesih Nedenlerinin Değerlendirilmesi 265
§ 13. SONUÇ 267
KAYNAKLAR 273
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı