Ä°ÅŸ Mahkemeleri Kanunu Åžerhi
Ä°ÅŸ Mahkemeleri Kanunu Åžerhi
Cevdet Ä°lhan GÃœNAY
Sayfa Sayısı
:
538
Kitap Ölçüleri
:
21x18 cm
Basım Yılı
:
2000
ISBN NO
:
9754641501
ÖNSÖZ
İş Hukukunun sanayi ve hizmet sektöründe gelişmelere paralel o-larak bir gelişme göstermesi kaçınılmazdır. Bu gelişme, çalışma kural ve koşullarına ilişkin çözülmesi güç uyuşmazlıkların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Çalışma ilişkilerindeki bu uyuşmazlıkların en kısa sürede, en az masraf ile ve en kolay şekilde çözümlenmesi, işyeri barışı ve toplumun huzuru için gerekli olmuştur.
İşte bu gereksinimi karşılamak üzere, işçi-işveren, işçi ve işveren örgütleri ve sosyal güvenlik kurumları ile bu kurumlara tabi olanların arasında çıkan uyuşmazlıklara bakmak üzere iş mahkemeleri kurulmuştur. Gerçekten genel adli yargı ve idari yargı mahkemelerinin, bu uyuşmazlıkların özel bilgi ve ihtisası gerektirmesi karşısında, çabukluk ve kolaylık bakımından yetersiz kalacakları açıktı.
Bu nedenle, önceleri işçi ve işveren temsilcileri ile birlikte toplu mahkeme olarak öngörülen iş mahkemeleri, işçi ve işveren temsilcilerinin hakimlik niteliğine sahip olmamalarına rağmen kimi davalarda birlikte hareket ederek mahkeme başkanı hakimi azınlıkta bırakarak karar vermeleri, bu sakıncalı durumun Anayasa Mahkemesi tarafından iptali ile ortadan kaldırılmıştır.
İş yargılamasına ilişkin genel bilgilerin yer aldığı başlangıç kısmından sonra her maddenin altında o maddenin konusu ile ilgili sistematik açıklamalardan sonra, Yargıtay İçtihadı Birleştirme Genel Kurulu, Hukuk Genel Kumlu ve Özel Daire Kararları özetleri ile birlikte okuyucunun yararlanmasına sunulmuştur. Alfabetik kavram dizini ile kitaptan okuyucunun daha hızlı yararlanma sağlanmasına çalışılmıştır.
YoÄŸun mesleki çalışmalarım sırasında beni araÅŸtırma ve yazmaya yönelten Yüksek Hakem Kurulu ve Yargıtay 9. Hukuk Dairesi BaÅŸkanı Dr. E. Aydın ÖZKUL ile bu çalışmada özellikle Sosyal Güvenlik Hukukunun uygulanması ile ilgili olarak verdiÄŸi Yargıtay kararlan ile destek olan Yüksek Seçim Kurulu ve Yargıtay 10. Hukuk Dairesi kıdemli Ãœyesi Resul Aslanköylü\′ye, bu eseri ortaya çıkarmaya beni teÅŸ-
vik eden yayıncı Ziya Gülkök ve Muharrem BaÅŸer\′e şükranlarımı sunuyorum. Kitabın en az hata ile elinize geçmesi için emek veren dizgi ve baskıda çalışanlara ve özellikle Serap Özer ve Selda Yıldırır\′a da teÅŸekkür ediyorum.
Bundan önce yayınlanan 7 kitabımda olduğu gibi bu kitabın da İş ve Sosyal Güvenlik Hukukuyla ilgilenenlere yararlı olmasını görmek yazarın yorgunluğunu giderecek ve yararsız bir çalışma yapmadığı düşüncesiyle, onurlandıracaktır.
Ankara, 2.1.2000
Doç. Dr. C. İlhan GÜNAY
İÇİNDEKİLER
Madde Sayfa
Önsöz 7
İçindekiler * 9
Kısaltmalar 13
Kaynakça 17
I- GENEL OLARAK 21
II- Ä°Åž MAHKEMELERÄ°NÄ°N YAPISI 22
III- Ä°Åž MAHKEMELERÄ° KANUNU\′NUN ÖZELLÄ°KLERÄ° 26
1- MAHKEMENÄ°N YAPISI BAKIMINDAN 26
a) İş Mahkemesi Özel Bir Mahkemedir 26
b) Ä°ÅŸ Mahkemesi Hukuk Mahkemesidir 27
c) Ä°ÅŸ Mahkemeleri Belirli KiÅŸi ve
Kuruluşlar Arasındaki Uyuşmazlıkları Çözümler 27
2- YARGILAMA YÖNTEMİ YÖNÜNDEN ÖZELLİKLER 28
a) Kolaylık 28
aa) Sözlü Yargılama 28
bb) Uzlaştırma 28
cc) Mahkemeye Ä°ÅŸin Ä°ntikali 28
b) Çabukluk 29
c) Kuralların Niteliği 29
Ä°Åž MAHKEMELERÄ° KANUNU
Ä°ÅŸ Mahkemeleri 1 31
I- GENEL OLARAK 32
II- Ä°Åž MAHKEMESÄ°NÄ°N YAPISI 33
III- ASLÄ°YE HUKUK MAHKEMELERÄ°NÄ°N
Ä°Åž DAVALARINA BAKMASI 34
IV- Ä°Åž DAVASININ TARAFLARI 35
Madde Sayfa
1- GENEL OLARAK 35
2- İŞÇİ 36
a) Hizmet Sözleşmesi ile Çalışma 36
b) İş Kanununa Göre İşçi Sayılanlar 39
c) İş Kanununa Tabi Olmayan İşçiler 46
3- Ä°ÅžVEREN 48
a) Genel Olarak 48
b) İşverenin Tanımı 49
4- Ä°ÅžVEREN VEKÄ°LÄ° 51
V- UYUÅžMAZLIÄžIN KONUSU 52
1- GENEL OLARAK 52
2- HÄ°ZMET AKDÄ°NDEN DOÄžAN UYUÅžMAZLIKLAR 52
3- YASALARDAN DOÄžAN UYUÅžMAZLIKLAR 56
a) İş Yasasından Kaynaklanan Uyuşmazlıklar 56
b) Bazı Yasalardan Doğan Uyuşmazlıklar 60
VI- AYRIK DURUMLARDA Ä°Åž MAHKEMESÄ°NÄ°N
GÖREVLİ OLMASI 64
VII- GENEL DEĞERLENDİRME VE ÖNERİLER 66
KARARLAR 68
İş Mahkemelerinin Teşekkülü 2 196
Ä°ÅŸ Mahkemelerinin Yetkisi 5 196
I- GENEL OLARAK 197
II- DAVALI Ä°KAMETGAHI VE Ä°ÅžYERÄ° 197
1- GENEL OLARAK 197
2- Ä°KAMETGAH 197
3- Ä°ÅžYERÄ° 199
a) Genel Olarak 199
b) İşyeri ve İşyerine Bağlı Yerler 200
c) Eklentiler 204
III- Ä°Åž MAHKEMELERÄ°NÄ°N YETKÄ°SÄ° 205
IV- YETKİ SÖZLEŞMELERİNİN GEÇERSİZLİĞİ 207
Madde Sayfa
V- YETKÄ° Ä°TÄ°RAZININ ZAMANI 209
KARARLAR 210
Yargılama Usulü 7 230
I- GENEL OLARAK 230
II- SÖZLÜ YARGILAMA USULÜ 231
1- GENEL OLARAK 231
2- DAVA AÇILMASI .: 232
3- SÖZLÜ YARGILAMA USULÜNDE İLK İTİRAZLAR 232
4- SÖZLÜ YARGILAMA USULÜNDE DAVAYA CEVAP 234
5- SÖZLÜ YARGILAMA USULÜNDE KARŞILIK DAVA 236
6- SÖZLÜ YARGILAMA USULÜ 236
III- UZLAÅžTIRMA 238
KARARLAR 239
Kararın Temyizi 8 244
I- GENEL OLARAK 244
II- Ä°Åž MAHKEMESÄ°NDE TEMYÄ°Z 245
1- TEMYÄ°Z HAKKINA SAHÄ°P OLUNMASI 245
2- TEMYÄ°Z SÃœRESÄ° 246
3- TEMYİZ EDİLEBİLME YÖNÜNDEN KARARLAR 248
a) Temyiz Edilebilen Kararlar 248
b) Temyiz Edilemeyen Kararlar 249
4- TEMYÄ°Z Ä°STEMÄ°NÄ°N REDDÄ° 250
III- TEMYÄ°Z Ä°NCELEMESÄ°NÄ°N SÃœRESÄ° 251
IV- ÖTEKİ KANUN YOLLARI 251
1- KARAR DÃœZELTME 251
2- TAVZÄ°H 252
KARARLAR 252
Mahkemenin Çalışma Zamanı 9 289
Ä°dari Mercilerinin Dosya Tevdii 10 289
I- GENEL OLARAK 289
II- Ä°DARÄ° MERCÄ°YE BAÅžVURU 290
Madde Sayfa
III- İŞİN İŞ MAHKEMESİNE İNTİKALİ 292
IV- UYUŞMAZLIĞIN DAVA HALİNE DÖNÜŞMESİ 293
1- GENEL OLARAK 293
2- DAVANIN AÇILIŞ TARİHİ 294
3- DAVANIN GÖRÜLMESİ 295
4- GÖREVSİZLİK VE YETKİSİZLİK DURUMU 296
KARARLAR 297
Tercüman Bulundurulması 11 301
KARARLAR 301
Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu 15 304
I- GENEL OLARAK 304
II- BOÅžLUK DOLDURMA 304
III- ÖNERİLERİMİZ 306
KARARLAR 306
Yürürlükten Kaldırılan Hükümler 16 523
Yürürlük I7 523
Yürütme I8 523
İş Hukukunun sanayi ve hizmet sektöründe gelişmelere paralel o-larak bir gelişme göstermesi kaçınılmazdır. Bu gelişme, çalışma kural ve koşullarına ilişkin çözülmesi güç uyuşmazlıkların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Çalışma ilişkilerindeki bu uyuşmazlıkların en kısa sürede, en az masraf ile ve en kolay şekilde çözümlenmesi, işyeri barışı ve toplumun huzuru için gerekli olmuştur.
İşte bu gereksinimi karşılamak üzere, işçi-işveren, işçi ve işveren örgütleri ve sosyal güvenlik kurumları ile bu kurumlara tabi olanların arasında çıkan uyuşmazlıklara bakmak üzere iş mahkemeleri kurulmuştur. Gerçekten genel adli yargı ve idari yargı mahkemelerinin, bu uyuşmazlıkların özel bilgi ve ihtisası gerektirmesi karşısında, çabukluk ve kolaylık bakımından yetersiz kalacakları açıktı.
Bu nedenle, önceleri işçi ve işveren temsilcileri ile birlikte toplu mahkeme olarak öngörülen iş mahkemeleri, işçi ve işveren temsilcilerinin hakimlik niteliğine sahip olmamalarına rağmen kimi davalarda birlikte hareket ederek mahkeme başkanı hakimi azınlıkta bırakarak karar vermeleri, bu sakıncalı durumun Anayasa Mahkemesi tarafından iptali ile ortadan kaldırılmıştır.
İş yargılamasına ilişkin genel bilgilerin yer aldığı başlangıç kısmından sonra her maddenin altında o maddenin konusu ile ilgili sistematik açıklamalardan sonra, Yargıtay İçtihadı Birleştirme Genel Kurulu, Hukuk Genel Kumlu ve Özel Daire Kararları özetleri ile birlikte okuyucunun yararlanmasına sunulmuştur. Alfabetik kavram dizini ile kitaptan okuyucunun daha hızlı yararlanma sağlanmasına çalışılmıştır.
YoÄŸun mesleki çalışmalarım sırasında beni araÅŸtırma ve yazmaya yönelten Yüksek Hakem Kurulu ve Yargıtay 9. Hukuk Dairesi BaÅŸkanı Dr. E. Aydın ÖZKUL ile bu çalışmada özellikle Sosyal Güvenlik Hukukunun uygulanması ile ilgili olarak verdiÄŸi Yargıtay kararlan ile destek olan Yüksek Seçim Kurulu ve Yargıtay 10. Hukuk Dairesi kıdemli Ãœyesi Resul Aslanköylü\′ye, bu eseri ortaya çıkarmaya beni teÅŸ-
vik eden yayıncı Ziya Gülkök ve Muharrem BaÅŸer\′e şükranlarımı sunuyorum. Kitabın en az hata ile elinize geçmesi için emek veren dizgi ve baskıda çalışanlara ve özellikle Serap Özer ve Selda Yıldırır\′a da teÅŸekkür ediyorum.
Bundan önce yayınlanan 7 kitabımda olduğu gibi bu kitabın da İş ve Sosyal Güvenlik Hukukuyla ilgilenenlere yararlı olmasını görmek yazarın yorgunluğunu giderecek ve yararsız bir çalışma yapmadığı düşüncesiyle, onurlandıracaktır.
Ankara, 2.1.2000
Doç. Dr. C. İlhan GÜNAY
İÇİNDEKİLER
Madde Sayfa
Önsöz 7
İçindekiler * 9
Kısaltmalar 13
Kaynakça 17
I- GENEL OLARAK 21
II- Ä°Åž MAHKEMELERÄ°NÄ°N YAPISI 22
III- Ä°Åž MAHKEMELERÄ° KANUNU\′NUN ÖZELLÄ°KLERÄ° 26
1- MAHKEMENÄ°N YAPISI BAKIMINDAN 26
a) İş Mahkemesi Özel Bir Mahkemedir 26
b) Ä°ÅŸ Mahkemesi Hukuk Mahkemesidir 27
c) Ä°ÅŸ Mahkemeleri Belirli KiÅŸi ve
Kuruluşlar Arasındaki Uyuşmazlıkları Çözümler 27
2- YARGILAMA YÖNTEMİ YÖNÜNDEN ÖZELLİKLER 28
a) Kolaylık 28
aa) Sözlü Yargılama 28
bb) Uzlaştırma 28
cc) Mahkemeye Ä°ÅŸin Ä°ntikali 28
b) Çabukluk 29
c) Kuralların Niteliği 29
Ä°Åž MAHKEMELERÄ° KANUNU
Ä°ÅŸ Mahkemeleri 1 31
I- GENEL OLARAK 32
II- Ä°Åž MAHKEMESÄ°NÄ°N YAPISI 33
III- ASLÄ°YE HUKUK MAHKEMELERÄ°NÄ°N
Ä°Åž DAVALARINA BAKMASI 34
IV- Ä°Åž DAVASININ TARAFLARI 35
Madde Sayfa
1- GENEL OLARAK 35
2- İŞÇİ 36
a) Hizmet Sözleşmesi ile Çalışma 36
b) İş Kanununa Göre İşçi Sayılanlar 39
c) İş Kanununa Tabi Olmayan İşçiler 46
3- Ä°ÅžVEREN 48
a) Genel Olarak 48
b) İşverenin Tanımı 49
4- Ä°ÅžVEREN VEKÄ°LÄ° 51
V- UYUÅžMAZLIÄžIN KONUSU 52
1- GENEL OLARAK 52
2- HÄ°ZMET AKDÄ°NDEN DOÄžAN UYUÅžMAZLIKLAR 52
3- YASALARDAN DOÄžAN UYUÅžMAZLIKLAR 56
a) İş Yasasından Kaynaklanan Uyuşmazlıklar 56
b) Bazı Yasalardan Doğan Uyuşmazlıklar 60
VI- AYRIK DURUMLARDA Ä°Åž MAHKEMESÄ°NÄ°N
GÖREVLİ OLMASI 64
VII- GENEL DEĞERLENDİRME VE ÖNERİLER 66
KARARLAR 68
İş Mahkemelerinin Teşekkülü 2 196
Ä°ÅŸ Mahkemelerinin Yetkisi 5 196
I- GENEL OLARAK 197
II- DAVALI Ä°KAMETGAHI VE Ä°ÅžYERÄ° 197
1- GENEL OLARAK 197
2- Ä°KAMETGAH 197
3- Ä°ÅžYERÄ° 199
a) Genel Olarak 199
b) İşyeri ve İşyerine Bağlı Yerler 200
c) Eklentiler 204
III- Ä°Åž MAHKEMELERÄ°NÄ°N YETKÄ°SÄ° 205
IV- YETKİ SÖZLEŞMELERİNİN GEÇERSİZLİĞİ 207
Madde Sayfa
V- YETKÄ° Ä°TÄ°RAZININ ZAMANI 209
KARARLAR 210
Yargılama Usulü 7 230
I- GENEL OLARAK 230
II- SÖZLÜ YARGILAMA USULÜ 231
1- GENEL OLARAK 231
2- DAVA AÇILMASI .: 232
3- SÖZLÜ YARGILAMA USULÜNDE İLK İTİRAZLAR 232
4- SÖZLÜ YARGILAMA USULÜNDE DAVAYA CEVAP 234
5- SÖZLÜ YARGILAMA USULÜNDE KARŞILIK DAVA 236
6- SÖZLÜ YARGILAMA USULÜ 236
III- UZLAÅžTIRMA 238
KARARLAR 239
Kararın Temyizi 8 244
I- GENEL OLARAK 244
II- Ä°Åž MAHKEMESÄ°NDE TEMYÄ°Z 245
1- TEMYÄ°Z HAKKINA SAHÄ°P OLUNMASI 245
2- TEMYÄ°Z SÃœRESÄ° 246
3- TEMYİZ EDİLEBİLME YÖNÜNDEN KARARLAR 248
a) Temyiz Edilebilen Kararlar 248
b) Temyiz Edilemeyen Kararlar 249
4- TEMYÄ°Z Ä°STEMÄ°NÄ°N REDDÄ° 250
III- TEMYÄ°Z Ä°NCELEMESÄ°NÄ°N SÃœRESÄ° 251
IV- ÖTEKİ KANUN YOLLARI 251
1- KARAR DÃœZELTME 251
2- TAVZÄ°H 252
KARARLAR 252
Mahkemenin Çalışma Zamanı 9 289
Ä°dari Mercilerinin Dosya Tevdii 10 289
I- GENEL OLARAK 289
II- Ä°DARÄ° MERCÄ°YE BAÅžVURU 290
Madde Sayfa
III- İŞİN İŞ MAHKEMESİNE İNTİKALİ 292
IV- UYUŞMAZLIĞIN DAVA HALİNE DÖNÜŞMESİ 293
1- GENEL OLARAK 293
2- DAVANIN AÇILIŞ TARİHİ 294
3- DAVANIN GÖRÜLMESİ 295
4- GÖREVSİZLİK VE YETKİSİZLİK DURUMU 296
KARARLAR 297
Tercüman Bulundurulması 11 301
KARARLAR 301
Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu 15 304
I- GENEL OLARAK 304
II- BOÅžLUK DOLDURMA 304
III- ÖNERİLERİMİZ 306
KARARLAR 306
Yürürlükten Kaldırılan Hükümler 16 523
Yürürlük I7 523
Yürütme I8 523