Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
İş Hukukunda İsimsiz ( Karma Ve Kendine Özgü ) Sözleşmeler
İş Hukukunda İsimsiz ( Karma Ve Kendine Özgü ) Sözleşmeler
Erdem ERDENK
Sayfa Sayısı
:
288
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2008
ISBN NO
:
9789944941778
480,00
TL KONUNUN TAKDİMİ "Sosyal bilimler ve doğa bilimlerinin metotları zo¬runlu olarak farklı olmakla birlikte amaçları farksızdır. İkisi de gelişimin kanunlarının formülleştirilmesinin yolunu dö¬şemek için olayların nedenlerini araştırmaya çalışır". Paul Vinogradoff İş hukukunda kullanılan temel sözleşme biçimi iş sözleşmesidir. An¬cak giderek kuralsızlaşan işgücü piyasalarında -sözleşme özgürlüğü so¬nucu- ortaya çıkan yeni ve kanun tarafından düzenlenmemiş isimsiz söz¬leşmeler geleneksel iş hukuku sınırlarını zorlamaktadır. Borçlar hukuku öğretisi, genel olarak isimsiz sözleşmelerin çözüm¬lenmesine ilişkin yöntemler geliştirmede hayli yol almıştır. Ancak, iş hu¬kukunun koruyucu ve sosyal karakterinden kaynaklanan özelliği nede¬niyle, borçlar hukukuna ilişkin yöntemlerin iş hukuku ile ilgili isimsiz sözleşmelere uygulanması tereddüt yaratmaktadır. Bu çalışma, "iş hukuku ile ilgili isimsiz sözleşmelerin çözümlenmesinde borçlar hukukundaki isimsiz sözleşmelere ilişkin birikimden yararlanmanın mümkün olup ol¬madığı" sorusundan yola çıkılarak yapılmıştır. Anılan soruya olumlu yanıt vermek mümkün olursa, yararlanma yöntemlerinin ne olabileceği hususu da önem taşımaktadır. Bilinçli bir varlık olan insanı konu edinen sosyal bilimlerin, -bilinç¬siz nesneleri inceleyen- doğa bilimleriyle kıyaslandığında önemli bir fark¬lılığı vardır: Konusunu oluşturan insanın davranışlarının dışarıdan anla¬şılmasının her zaman mümkün olmaması2. Gerçekten, hayatın akışı içinde oluşan sonsuz ilişki biçimini tümüyle formüle etmek ve belli kalıplar içine sokabilmek imkânsızdır. Bununla birlikte, bazı başlıklar altında sistematik ′ Paul Vinogradoff, Ortaçağ Avrupası′nda Roma Hukuku, Çev.: Mehmet Tevfik Özcan - Ferhat Düzgören - Sevtap Metin - Ahmet Ulvi Türkbağ - Erol Öz - Taner Ayanoğlu, Göçebe Yayınlan, İstanbul, 1997, s.22. " Murat Şeker, İktisadi ve Sosyal Bilimlerde Yöntem ve Yaklaşım Sorunları, Değişim Yayınları, Ankara, 1986, s.21-22. olarak elden geldiğince sınıflandırarak bir takım sonuçlar bağlamak müm¬kün olabilir. Bir sosyal bilim olarak hukuk, böylelikle oluşturulan müspet hukuk kurallarını metotlu bir şekilde incelemeyi konu edinir3. Bilimsel metotlarla yapılan hukuki araştırma sayesinde tatbikata yönelik esnek tes¬pitlere ulaşılabilir ve böylelikle çeşitli ilişkilerin -açıklığa kavuşturularak-her somut olayda araştırılması kolaylaşabilir. Hukuk biliminin laboratuarı uygulamadır, mahkemelerdir. O ne¬denle kazai içtihatlar birçok hukuki araştırmanın hem çıkış noktasını hem de hedefini teşkil ederler. Çalışmada iş hukukuyla ilgili isimsiz sözleşme¬ler araştırılırken, mümkün olduğunca yargı kararları göz önünde tutulmuş ve nihayetinde uygulamaya fayda sağlayabilecek sonuçlara ulaşılması he¬deflenmiştir. Yararlanılan kararların mahiyetinin daha iyi anlaşılması için karar metinlerine mümkün olduğunca fazla yer ayrılmıştır. Ayrıca, ağır¬lıklı olarak yargı kararlarından tespit olunan isimsiz sözleşme örnekleri üzerindeki uygulamalara özel önem verilmiştir. Uygulamalar sırasında iş hukuku ile ilgili isimsiz sözleşmeler unsurlarına parçalanarak tanımlansa da, bütünsel olarak taşıdıkları anlam ve taraf menfaatleri -şemaların da yardımıyla- gözden kaçırılmamaya çalışılmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde isimsiz sözleşme kavramı, önce söz¬leşme kavramı çerçevesinde, sözleşme özgürlüğü ilkesinin sonuçlan ara¬sında genel olarak açıklanmıştır. Ardından, isimsiz sözleşme çeşitleri ve çözümlenmelerine yönelik görüşler örneklerle açıklanmıştır. Bölüm, isim¬siz sözleşmelerin benzer bazı hukuki müesseselerle karşılaştırılmasıyla sona ermektedir. İkinci bölümde iş hukukunun isimsiz sözleşmeler üzerindeki etkile¬rinin teorik çerçevesi incelenmiştir. Bölümde önce isimsiz sözleşme kav¬ramının iş hukukuyla ilgisi kurulmuştur. Ardından, iş hukukunun temel sözleşme biçimi olan iş sözleşmesi, edimlerine parçalanarak açıklanmıştır. Bundan amaç, iş sözleşmesinin tip tayin edici edimini teşkil eden ve isim¬siz sözleşmelerde özellikle aranacak olan "süre ve bağımlılık temelinde iş görme′′′ edimini ayrıştırmaktır. Bir sonraki adımda, iş sözleşmesinin tip tayin edici ediminin, yer aldığı isimsiz sözleşme açısından taşıdığı anlam incelenmiştir. Bölüm, iş hukukuyla ilgili isimsiz sözleşmelerin tabi olacağı kuralların araştırılmasıyla sona ermektedir. Erden Kuntalp, Karışık Muhtevalı Akit, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayın¬ları (Yay.No:291), Ankara, 1971, s.36. Üçüncü ve son bölümde, iş hukukunun isimsiz sözleşmeler üzerin¬deki etkileri, her isimsiz sözleşme çeşidi için bir örnek incelenmek sure¬tiyle somutlaştırılmıştır. Kuşkusuz, burada somut olay çözümlemesinden ziyade, iş hukukuyla ilgili bazı isimsiz sözleşmelerin genel kavramsal in¬celemesinin amaçlandığını eklemek gerekir. Bölümde, bire bir tipik edimli (çift tipli) karma sözleşme örneği olarak "lojmanlı iş sözleşmeleri", bire çok tipik edimli (ikiz - kombine) karma sözleşme örneği olarak "işçi avu¬katlık sözleşmeleri", yabancı tipte yan edim içeren sözleşme örneği olarak "emeğin sermaye payı olarak konulduğu adi şirket sözleşmeleri" ve ken¬dine özgü (sui generis) sözleşme örneği olarak ise "iş sözleşmesini andı¬ran iş zinciri (franchising) sözleşmeleri" yer almaktadır. Nihayet, çalışma kısa bir genel değerlendirme ile sona ermektedir. İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ 5 İÇİNDEKİLER 7 KISALTMALAR 15 KONUNUN TAKDİMİ 17 BİRİNCİ BÖLÜM İSİMSİZ SÖZLEŞMELERİN SÖZLEŞME KAVRAMI ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ I. SÖZLEŞME KAVRAMI IŞIĞINDA İSİMSİZ SÖZLEŞMELERİN GENEL OLARAK TANIMLANMASI 21 A. Sözleşme Kavramı 21 B. Sözleşme Çerçevesinde Borç Tipleri 24 C. Sözleşmelere Hâkim Olan Temel İlkeler 27 1. Sözleşmenin Kural Olarak Rızai Olması İlkesi 27 2. Sözleşmenin Nisbiliği İlkesi ve İstisnaları 28 3. Sözleşme Özgürlüğü İlkesi ve Sınırları 29 a. Tanım 29 b. Sözleşme Özgürlüğünün Sınırlanması 33 c. Sözleşme Özgürlüğünün Sonuçlan: İsimsiz Sözleşmeler 39 II. İSİMSİZ SÖZLEŞMELERİN ÇEŞİTLERİ 41 A. Karma Sözleşmeler 41 1. Tanım 42 2. Karma Sözleşme Çeşitleri 43 a. Bire Bir Tipik Edimli (Çift Tipli) Karma Sözleşmeler 44 8 içindekiler b. Bire Çok Tipik Edimli (İkiz - Kombine) Karma Sözleşmeler 44 c. Yabancı Tipte Yan Edim İçeren Sözleşmeler 46 3. Karma Sözleşme Örnekleri 48 4. Karma Sözleşmelere Bağlanacak Hüküm ve Sonuçlar 50 a. Soğurma (İmtisas) Görüşü 51 b. Birleştirme (Terkip) Görüşü ..53 c. Yaratma (Kıyas) Görüşü 54 d. Her Somut Olayın Özelliğine Göre Değişik Görüşlerin Uygulanması Görüşü 58 e. Yargıtay Uygulaması 61 B. Kendine Özgü (Sui Generis) Sözleşmeler 68 1. Tanım 68 2. Kendine Özgü Sözleşme Örnekleri 69 3. Kendine Özgü Sözleşmelere Bağlanacak Hüküm ve Sonuçlar 70 III. İSİMSİZ (ATİPİK) SÖZLEŞMELERİN BAŞKA BAZI HUKUKİ MÜESSESELERLE KARŞILAŞTIRILMASI 72 A. "Bağlı (Birleşik) Sözleşmeler" Müessesesi ile Karşılaştırma 72 B. "Sözleşme Benzerleri" (Şibih Akit) ve "Fiili Sözleşme ilişkileri" Müesseseleri ile Karşılaştırma 77 İKİNCİ BÖLÜM İSİMSİZ SÖZLEŞMELERİN İŞ HUKUKU ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN TEORİK ÇERÇEVESİ I. İSİMSİZ SÖZLEŞMELERİN İŞ HUKUKUYLA İLGİSİNİN KURULMASI 81 İçindekiler 9 II. İŞ SÖZLEŞMESİ EDİMLERİNİN AYRIŞTIRILMASI 82 A. Tanım 82 B. Edimler 84 1. Karakteristik (Tip Tayin Edici) Edim: 85 a. Genel Anlamıyla İş Görme Edimi 85 b. İş Görmenin Süre Boyutu 87 c. İş Görmenin Bağımlılık Boyutu 89 (1) Genel Olarak 89 (2)Bağımlılık Unsuruna Yaklaşımlar 90 (a) Baskın Görüş: Hukuki Bağımlılığı Esas Alan Yaklaşım ..91 aa. Kavram 91 bb. Uygulama 93 (b) Alternatif Yaklaşımlar 100 aa. İktisadi Bağımlılığı Esas Alan Yaklaşım 100 bb. Bağımlılık Unsurunun ve İş Sözleşmesinin Başkalaşacağım Öngören Yaklaşımlar: "Faaliyet Sözleşmesi" Örneği 101 2. (Tip Açısından Zaruri) Karşı Edim: Ücret 104 III. İŞ SÖZLEŞMESİNİN KARAKTERİSTİK (TİP TAYİN EDİCİ) EDİMİNİN İSİMSİZ SÖZLEŞMEDE YER ALMASININ ANLAMI 106 IV. İŞ HUKUKUNDA İSİMSİZ SÖZLEŞMELERİN TABİ OLACAĞI KURALLARIN BELİRLENMESİ SORUNU 111 A. Standart Bir Teorik Yöntem Belirlemenin İmkânsızlığı ve Esnek Bir Yaklaşımla İlk Saptamaları Yapmanın Pratik Yararı 111 B. İş Hukukunda İsimsiz Sözleşmelerin Çözümlenmesinde Esnek Bir Ön İnceleme Önerisi 112 C. İş Hukukunda İsimsiz Sözleşmelerin Yorumunda Yapılabilecek Tespitler 114 D. Bir Somut Olay Üzerinde Uygulama 116 l.Olay 116 2. Ön İnceleme 116 3. Yorum 120 10 içindekiler ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İSİMSİZ SÖZLEŞMELERİN İŞ HUKUKUNA ETKİLERİNİN ÖRNEK SÖZLEŞMELER ÜZERİNDE İNCELENMESİ I. KARMA SÖZLEŞMELERE ÖRNEKLER 124 A. Bire Bir Tipik Edimli {Çift Tipli) Karma Sözleşmelere Örnek: Lojmanlı İş Sözleşmeleri 124 1. Genel Olarak 124 2. Terim Tartışması ve Kavramlar 126 3. Lojmanlı İş Sözleşmelerinin Hukuki Özellikleri 128 4. Lojmanlı İş Sözleşmelerine Bağlanabilecek Hüküm ve Sonuçlar 134 a. Temel Yaklaşım 134 b. Özel Durumlar 145 (1) Çeşitli Meslek Grupları 145 (a) Kapıcılar 145 (b) Bekçiler 147 (c) Bahçıvanlar 147 (d) Cami Görevlileri 148 (2) Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt 149 5. Lojmanlı İş Sözleşmelerine İlişkin Yargıtay Uygulaması ve Değerlendirilmesi 154 a. İş İlişkisinin Niteliği Hakkında 155 (1) Kararlar 155 (2) Değerlendirme 157 b. Lojman Verilmesinin Çalışma Süresine Etkisi Hakkında 157 (1) Kararlar 157 (2) Değeriendirme 158 c. Lojmanın Ücret ve Kıdem Tazminatına Etkisi Hakkında 159 (1) Kararlar 159 içindekiler 11 (2) Değerlendirme 161 d. Lojmanın Tahliyesi Hakkında 163 (1) Kararlar 163 (2) Değerlendirme ′. 165 e. Görev Meselesi Hakkında 169 (1) Kararlar 169 (2) Değerlendirme 169 B. Bire Çok Tipik Edimli {İkiz-Kombine) Karma Sözleşmelere Örnek: İşçi Avukatlık Sözleşmeleri 170 1. Genel Olarak 170 2. Terim Tartışması ve Kavramlar 171 3. Avukatlık Sözleşmesinin Tanımı ve Hukuki Nitelikleri 172 4. İşçi Avukatlık Sözleşmelerinin Hukuki Özellikleri 178 a. Genel Özellikler 178 b. Özel Hukuk Tüzel Kişilerinin Yanında Çalışan İşçi Avukatlar 180 c. Başka Avukat veya Avukat Ortaklıkları Yanında Ücretli Olarak Çalışan İşçi Avukatlar 182 5. İşçi Avukatlık Sözleşmelerine Bağlanabilecek Hüküm ve Sonuçlar 183 a. Temel Yaklaşım 183 b. Özel Durumlar 185 (1) Özel Hukuk Tüzel Kişilerinin Yanında Çalışan İşçi Avukatlar 185 (a) Resmi Mercilerde Vekâletnameyle İş Takip Edenler 185 aa. Avukat Sıfatıyla Müvekkil İşveren Adına Hareket Etme Edimi Açısından Değerlendirme 187 bb. Süre ve Bağımlılık Temelinde İş Görme Edimi Açısından Değerlendirme 188 (b) Sadece Hukuki Danışmanlık Yapanlar 189 (2) Başka Avukat Veya Avukatlık Ortaklıkları Yanında Ücretli Olarak Çalışan İşçi Avukatlar 190 12 içindekiler 6. İşçi Avukatlık Sözleşmelerine İlişkin Yargıtay Uygulaması ve Değerlendirilmesi 191 a. İşçi Avukatlara BK md.353′ün Uygulanması Hakkında 191 (1) Karar 191 (2) Değerlendirme 192 b. İşçi Avukatlık Sözleşmesinde Vekâlet Akdinin İş Sözleşmesinden Kaynaklandığı Hakkında 193 (1) Kararlar 193 (2) Değerlendirme 194 c. İşçi Avukatlık Sözleşmesini Oluşturan Edimlerin Birbirinden Ayrılabilmesi Hakkında 196 (1) Karar 196 (2) Değerlendirme 197 d. İşçi Avukatların Bağımsız Bürolarının Olabilmesi ve Bağımlılık İlişkisinin Ölçütü Hakkında 199 (1) Kar arlar 199 (2) Değerlendirme 203 e. Görev ve Yetki Meselesi Hakkında 206 (1) Kararlar 206 (2) Değerlendirme 207 f. Dava ve Takiplerde Karşı Tarafça Ödenmesi Takdir Olunan Vekâlet Ücretleri Hakkında 208 (1) Kararlar 208 (2) Değerlendirme 210 C. Yabancı Tipte Yan Edim İçeren Sözleşmelere Örnek: Emeğin Sermaye Payı Olarak Konulduğu Adi Şirket Sözleşmeleri 212 1. Genel Olarak 212 2. Adi Şirket Sözleşmesinin Tanımı ve Hukuki Nitelikleri 212 3. Çalışmanın Konusu Açısından ′′Emeğin Sermaye Payı Olarak Konulması" Kavramının Sınırlandırılması 214 4. Emeğin Sermaye Payı Olarak Konulduğu Adi Şirket Sözleşmelerinin Hukuki Özellikleri 219 içindekiler 3 5. Emeğin Sermaye Payı Olarak Konulduğu Adi Şirket Sözleşmelerine Bağlanabilecek Hüküm ve Sonuçlar 227 a. Temel Yaklaşım 227 b. Özel Durumlar 230 (1) Borçlar Kanununun Diğer Hükümlerinin Uygulanması ....230 (2) 2821 Sayılı Sendikalar Kanunu md.2 Hükümlerinin Uygulanması 233 6. Emeğin Sermaye Payı Olarak Konulduğu Adi Şirket Sözleşmelerine İlişkin Yargıtay Uygulaması ve Değerlendirilmesi 239 a. Emeğin Sermaye Payı Olarak Konulduğu Adi Şirket Sözleşmelerinin İş Akitlerinden Tefriki Hakkında 240 (1) Kararlar 240 (2) Değerlendirme 242 b. Emeğin Sermaye Payı Olarak Konulduğu Adi Şirket Sözleşmelerinin Sona Ermeleri Hakkında 242 (1) Kararlar 242 (2) Değerlendirme 245 II. KENDİNE ÖZGÜ SÖZLEŞMELERE ÖRNEK: İŞ SÖZLEŞMESİNİ ANDIRAN "İŞ ZİNCİRİ (FRANCHISİNG)" SÖZLEŞMELERİ 246 A. Genel Olarak 246 B. Terim Tartışması 247 C. İş Zinciri (Franchising) Sözleşmesinin Tanımı ve Hukuki Nitelikleri 247 D. İş Sözleşmesini Andıran "İş Zinciri" (Franchising) Sözleşmelerinin Hukuki Özellikleri 251 E. İş Sözleşmesini Andıran "İş Zinciri" (Franchising) Sözleşmelerine Bağlanabilecek Hüküm ve Sonuçlar 253 1. Genel Olarak 253 14 içindekiler 2. İş Zincirinde İş Hukukuna İlişkin Koruyucu Kurallann Uygulandığı Ülke Örnekleri 254 a. Almanya 254 b. Fransa 256 c. İsviçre 258 3. Türk Hukukunun Altyapısı ve Öneriler 259 GENEL DEĞERLENDİRME 267 KAYNAKLAR 273
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı