Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Tele Çalışma
İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Tele Çalışma
Murat KANDEMİR
Sayfa Sayısı
:
247
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2011
ISBN NO
:
9786054420254
415,00
TL ÖNSÖZ Ekonomik kriz, rekabetin küreselleşmesi ve özellikle de bilgi ve iletişim teknolojilerinde yaşanan gelişmeler, çalışma yaşamını da derinden etkilemekte, tipik iş ilişkilerinin dışında yeni istihdam türlerinin de ortaya çıkmasına kay¬naklık etmektedir. Yeni istihdam türlerinden birini de tele çalışma oluşturmak¬tadır. 1980*11 yıllardan itibaren gittikçe yaygınlaşan bir çalışma şekli olan tele çalışma ile ilgili olarak, uluslar arası ve bölgesel örgütlerin yürüttükleri çalış¬malar gittikçe artmakla birlikte, ülkelerin çoğunda tele çalışanların hukuki sta¬tüleri konusunda yeterli açıklık yoktur. Tele çalışma, hukukumuzda da yasal düzenlemelere konu olmuş bir çalışma şekli değildir. Ancak, kanun koyucunun, son dönem yasama meclisi çalışmalarında, bu konuyla ilgilendiğini belirtmek gerekir. Nitekim, 29.11.2010 tarihli, "Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırıl¬ması ile Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısi"nın İş Kanunu′nun 14. maddesinde değişiklik yapmayı öngö¬ren 61. maddesinde, "evden çalışma" ve "uzaktan çalışma" adı altında hüküm¬lere yer verilmişti. Tasarının, konuyu düzenleyen madde gerekçelerinden, uzaktan çalışma adı altında, tele çalışmaya dayalı iş ilişkisinin kastedildiği anlaşılmakla birlikte, tasarının meclis görüşmeleri sırasında, bu çalışma şekil¬leri metinden çıkarılmıştır. Diğer yandan, konunun, iki üç makale dışında, Türk İş Hukuku öğreti¬sinde de yeteri kadar ele alınıp incelendiği söylenemez. Sözünü ettiğimiz bu gerekçeler, bizi bu konuyu ele alıp incelemeye götüren ana sebepleri oluştur¬maktadır. Doçentlik tezi olarak hazırlanan bu çalışmada, yeni ve gelişmekte olan bir çalışma türü olan "′tele çalışma"yı ortaya çıkaran gelişmeleri ortaya koy¬duktan sonra, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku bakımından değerlendir¬mesini yapmaya çalıştık. Çalışmada, yabancı hukuk öğretisinde yapılan çalış¬malardan da yararlanılarak, teorik açıklamalar yanında karşılaşılabilecek so¬runlara da çözüm önerileri getirilmeye çalışılmıştır. Çalışmamın basımını üstlenen Legal yayınevinin tüm çalışanlarına, Le¬gal yayınevinin yöneticilerinden Av. Ramazan Çakmakcı′nın şahsına teşekkür ederim. Yrd. Doç. Dr. Murat KANDEMİR Diyarbakır, Mart 201] GİRİŞ Bilgi, iletişim ve ulaşım teknolojilerindeki büyük değişim ve ilerlemeler, özellikle mikro elektronik teknolojisinin tüm üretim alanlarına girmesi1, yaşa¬mın her alanında önemli etkiler yapmakta ve değişimlere sebep olmaktadır. Yirminci yüzyılın son çeyreğinde etkilerini gösteren ve bilgi teknolojileri, mikro bilgi işlem teknolojileri de denilen yeni teknolojiler; telekomünikasyon, uydu ve video sistemleri, kişisel bilgisayarlar, bilgisayar esaslı kontrol sistem¬leri, bilgi bankası, bilgisayarla çizim, genetik mühendisliği, uzay ve havacılık, elektronik postalama gibi farklı alanlarda çok yaygın bir uygulama alanına sahiptir2. Gerçekten, bilgisayar teknolojisi fabrikadan sağlık sektörüne, fınans sektöründen eğitime, ulaştırma sektöründen sinemaya kadar her alana yayılmış hatta evlerimize kadar girmiştir. Bu anlamda, üretim teknolojileri değişmiş, yeni üretim teknolojileri ortaya çıkmış ve bununla beraber, işletmeler de büyük bir rekabet ortamına girmişlerdir. Yeni teknolojilerle birlikte, insanların ihti¬yaçları da değişime uğramaya başlamış ve insanlar yeni ürünlere yönelmeye başlamıştır. İşletmeler, üretim ve kapasite yönetimlerini gerek üretim teknikle¬rinde gerek yönetim örgütlenmesinde ve insan kaynaklan yönetiminde yeni ihtiyaçlara yönelik olarak oluşturmaya ve geliştirmeye başlamışlardır. Tekno¬lojik gelişmelere ayak uyduramayan, verimliliğini yeni teknolojiler karşısında artıramayan işletmeler piyasadan çekilmeye başlamışlardır3. Küreselleşme de denilen bu olgu ile birlikte, ülkelerarası ticaret, iş hacmi artmış, büyük şirketler birleşmeye başlamış, dünyanın bir ülkesindeki ekonomik kriz her tarafta etkili olmuştur. Artık bilgi, eğitim ve kalite her alanda vazgeçilmez koşullar haline gelmiştir Sanayi toplumunun mekanik teknolojileri ile gerçekleştirilen maddi üretimin yerini, bilgi toplumunda, yeni teknolojilere ve özellikle bilgisayara dayalı bilgi üretimi almaktadır. Sanayi toplumunun mekanik teknolojisi fiziksel emeği ön plana çıkarırken, bilgi toplumunun bilgi ve iletişim teknolojileri ise, daha çok zihinsel emeği ön plana çıkarmaktadır. Bu süreçte, bilgisayarların birbirine bağlanması ile oluşan Internet ağlarının neredeyse tüm dünyayı sara¬cak şekilde gelişmesi bu dönüşümü hızlandıran önemli bir etkendir. Çalışma yaşamını düzenleyen İş Hukuku da kaçınılmaz olarak bu melerden değişimlerden ve ilerlemelerden etkilenmektedir4. Sanayi toplund dan bilgi toplumuna geçiş, iş yaşamının alışılagelmiş kurum ve kavramların]) değişime uğratmaktadır Gerçekten, yeni teknolojiler, bir yandan, bağımla ilişkisinin giderek azalmasına yol açan yeni çalışma biçimlerine ve bu anlam) işçi-işveren, işyeri kavramlarının belirsizleşmesine yol açmaktadır. Bilj iletişim teknolojilerindeki gelişmelerin İş Hukukuna da yansıması sonucu,I yandan normal tipteki iş ilişkisinden ayrılan yeni tip iş ilişkileri ortaya çıkl ken, diğer yandan normal bir iş ilişkisi içerisinde bile bir takım yenilikler kei| dişini göstermektedir. Bugün artık iş arayanlar, ortak gazete sayfalarını değil, web sitelerini! rıştirarak işlerini Internet′ten bulmakta5, özgeçmişlerini Internet sitelerini yayınlayarak iş aramaktadırlar6. İş sözleşmesinin kurulmasında Interna kullanılması, işe girişte işçi alınırken, bir takım elektronik makinelerle uygu luk testinden geçirilmesi, işe giriş ve çıkışlar ile işin görülmesi sırasında işçiırj gözetlenmesi, işe girişin kontrol altına alınmasını sağlayan elektronik kartlarının kullanılması, iş ilişkisi içinde uygulama alanı bulan yeni teknolojili gelişmelerdir7. Yeni teknolojiler sonucu, iş hukukunda, tipik (klasik) istihdam modelini den uzaklaşan yeni çalışma türleri, işin düzenlenmesinde yeni model ve uygu-" lamalar ortaya çıkmıştır. İş Hukukundaki bu gelişmeler içinde, gerek iş sürele-l rinin esnekleştirilmesi ve gerekse istihdam şekillerinde değişikliğin önemli bir! yer tuttuğu görülür. Bütün bu yeni teknolojilerin, İş Hukuku alanında kullanıl¬ması sonucu meydana gelen gelişmeler, hem iş ilişkisinin kurulmasında hem devamı sırasında ve hem de sona ermesinde önemli değişiklikleri, yenilikleri ve| hukuki sorunları beraberinde getirmektedir. Ancak, bilindiği üzere, İş Hukuku, hem bireysel düzeyde iş ilişkilerini 1 hem de toplu iş ilişkilerinin temel konulan olan sendikaları, toplu iş sözleşme¬sini, grev ve lokavtı kapsadığı gibi, madalyonun diğer yüzü de Sosyal Güvenlik Hukukudur. Yeni teknolojiler, yalnızca, bireysel iş ilişkilerini değil, aynı za¬manda, toplu iş ilişkilerinde de etkisini göstermektedir. Sendikalar bazı ülke¬lerde hızla üye kaybederken, toplu pazarlığın düzeyinde ve içeriğinde de deği¬şiklikler ortaya çıkmış, hatta toplu iş hukuku karşısında, bireysel İş Hukuku önem kazanmaya başlamıştır. Ülkemizde de, benzer ekonomik ve teknolojik gelişmeler yaşanmakta ve bu gelişmeler Türk İş Hukuku′nda da etkiler yapmaktadır. Nitekim, yaşanan bu gelişmelerin etkisiyle, Cumhuriyet döneminin dördüncü genel İş Kanunu olan 22.05.2003 tarih ve 4857 sayılı yeni İş Kanunu, 1475 sayılı İş Kanunu′nun kıdem tazminatına ilişkin 14. maddesi hariç, bütün maddelerini yürürlükten kaldırmış ve 10.06.2003 tarihli Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmistir. Bireysel iş ilişkilerini yeniden düzenleyen bu temel Kanun ile çalışma yaşamında yeni bir dönem başlamıştır. Bu çalışmanın konusunu, son yıllarda gittikçe artan oranda çalışma ya¬şamında yer alan ve İş Hukuku′nun üzerinde şekillendiği tipik istihdam modelinden farklı bir istihdam şekli olan tele çalışma oluşturmaktadır. "İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Açısından Tele Çalışma "adlı bu çalışma toplam dört bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde, atipik bir iş ilişkisi olarak tele çalışmaya ilişkin genel bilgilere yer verilmiştir. Birinci bölümün ilk paragrafında; tipik ve atipik iş ilişkisi kavramları ve iş ilişkilerinin şekillendiği birim olarak işyeri kavramı, ikinci paragrafta; tele çalışma düşüncesinin gelişimi, üçüncü parag¬rafta; tele çalışma kavramı, dördüncü paragrafta ise; tele çalışmanın hukuki temelleri ele alınmıştır. İkinci bölüm ise; tele çalışmada taraflar arasındaki hukuki ilişkinin or¬taya konulmasına ayrılmış olup, bu bölüm tele çalışanın hukuki durumu ve tele çalışmaya dayalı iş sözleşmesinin kurulması başlıklı iki paragraftan oluşmaktadır. Üçüncü bölüm ise; İş Hukuku açısından tele çalışma başlığı altında, ta¬raflar arasındaki hukuki ilişkilerin bireysel ve toplu İş Hukuku açısından de¬ğerlendirilmesini içeren iki paragraftan oluşmaktadır. Son bölümü oluşturan dördüncü bölümde ise; tele çalışmaya dayalı iş İlişkisi, Sosyal Güvenlik Hukuku açısından, sigortalılık kavramı ve niteliğinin kazanılması ile bazı sosyal sigorta türleri ile ilgili olarak iki paragrafta ele alınmıştır. Daha sonra değerlendirme ve sonuç başlığı altında, "İş Hukuku ve Sos¬yal Güvenlik Hukuku Açısından Tele Çalışma" adıyla yaptığımız bu çalış¬mayla ilgili değerlendirme ve varılan sonuçlar belirtilmiştir. İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BOLUM ATİPİK BİR İŞ İLİŞKİSİ OLARAK TELEÇALIŞMAYA İLİŞKİN GENEL BİLGİLER §1. TİPİK VE ATİPİK İŞ İLİŞKİSİ KAVRAMLARI VE İŞ İLİŞKİLERİNİN ŞEKİLLENDİĞİ BİRİM OLARAK İŞYERİ 19 I- Tipik ve Atipik İş İlişkisi Kavramları 19 1-Genel Olarak 19 2-Tipik (Klasik) İş İlişkisi 20 3-Atipik İş İlişkisi 24 II- İş İlişkilerinin Şekillendiği Birim Olarak İşyeri 25 1-Tanımı ve Unsurları 25 2-İşyerinin Kapsamı 27 §2. TELE ÇALIŞMA DÜŞÜNCESİNİN GELİŞİMİ 29 I- Tele Çalışmanın Gelişme Dinamikleri 29 1- Teknolojide Yaşanan Gelişmeler 30 2-İstihdam, İşgücü ve İşin Niteliğindeki Değişimler 31 3- Rekabetin Küreselleşmesi ve Ekonomik Kriz 32 II- İşçi ve İşveren Kesimleri İle Kamu Otoriteleri ve Toplumsal Açıdan Tele Çalışmanın Olumlu ve Olumsuz Yanlan 34 1- Tele Çalışanlar Açısından 34 2- İşverenler ve İşletmeler Açısından 36 3- Kamu Otoriteleri ve Toplumsal Açıdan 37 §3. TELE ÇALIŞMA KAVRAMI 38 I- Tele Çalışmanın Kapsamı 38 1- Tele Çalışmanın Terminolojik Kökeni 38 2- Tele Çalışmanın Tanımı 39 3- Tele Çalışmanın Kavramsal Özellikleri 41 II- Tele Çalışmanın Türleri 43 1- Tele Çalışmanın Değişik Görünümleri 43 2-Tele Çalışmanın Başlıca Uygulama Şekilleri 44 a-Evde Tele Çalışma 44 b- Tele Çalışma Merkezleri 45 aa-Genel Olarak 45 bb-Uydu Büro 47 cc- Komşu Büro 47 c- Mobil(Gezici) Tele Çalışma 48 d-Karma Tele Çalışma 48 §4. TELE ÇALIŞMANIN HUKUKİ TEMELLERİ 49 I-TürkHukuku′nda 49 II- Uluslararası Düzenlemelerde 50 1- Uluslar arası Çalışma Örgütü Düzeyinde 50 2-Avrupa Birliği Düzeyinde 51 III- Bazı Yabancı Ülke Hukuklarında Tele Çalışma 54 İKİNCİ BOLUM TELE ÇALIŞMADA TARAFLAR ARASINDAKİ HUKUKİ İLİŞKİLER §5. TELE ÇALIŞANIN HUKUKİ DURUMU 59 I-Genel Olarak 59 II- (Tele Çalışan) İşçi Kavramı 60 1- İşçi Statüsü ve Kamu Düzeni Niteliği 60 2- İşçi Kavramının Ölçütü Olarak İş Sözleşmesi 62 a-Tanımı 62 b- İş Sözleşmesinin Unsurları 63 3- İş Sözleşmesinin Belirleyici Unsuru Olarak Bağımlılık 63 a-Genel Olarak 63 b- Bağımlılık Unsurunun Niteliği 64 aa- Ekonomik Bağımlılık 64 bb- Teknik Bağımlılık 65 cc-Hukuki Bağımlılık 66 aaa- Genel Olarak 66 bbb- Hukuki Bağımlılığın Tespiti Sorunu: Hukuki Bağımlılık İlişkisinin Belirlenmesinde Ölçütler.... 68 aaaa- Başkasının İş ya da Hizmet Organizasyonu İçinde İş Yapma 70 bbbb- Başkasının İşletmesine Katılma ve Başkasının Yararına İş Yapma Ölçütü 72 cccc- Başkasının Çalışmasına Müdahale 73 III- Evde Çalışmanın Kendine Özgü Niteliği 73 1-Genel Olarak 73 2- Evde Çalışma Kavramı 74 3- Evde Çalışmanın Hukuki Niteliği 78 a- İş Kanunu′nda Yer Alan Düzenlemeler 80 aa- Evlerde Hısımlar Arasında Yapılan İşler 81 bb- Ev hizmetleri 84 b- Borçlar Kanunu′nda Yer Alan Düzenlemeler: Evde Çalışmanın Borçlar Kanunu Çerçevesinde Ele Alınması 85 c- Yürürlüğe Girecek Yeni Türk Borçlar Kanunu′nda Yer Alan Düzenlemeler 87 aa- Evde Hizmet Sözleşmesi 87 bb- Pazarlamacılık Sözleşmesi 88 §6. TELE ÇALIŞMAYA DAYALI İŞ SÖZLEŞMESİNİN KURULMASI 89 I- Tele Çalışmaya Dayalı İş İlişkisinin Dayanağı 89 1- Yanların Anlaşması: Sözleşme Türünü ve Çalışma Biçimini Belirleme Serbestisi 89 2- Statü Geçişleri 90 II- İş Sözleşmesinin Yapılması 93 1- Ehliyet ve Sözleşmenin Kurulması Açısından 93 2-Şekil Açısından 94 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İŞ HUKUKU AÇISINDAN TELE ÇALIŞMA §7. BİREYSEL İŞ HUKUKU AÇISINDAN TARAFLAR ARASINDAKİ HUKUKİ İLİŞKİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ 97 I-İş Görme Borcu Açısından 97 1-Genel Olarak 97 2- İşin İfa Edileceği Yer: Tele Çalışma ve İşyeri İlişkisi 99 3- İşin İfası ve Özen Borcu 101 4- İşin Görüleceği Zaman Açısından 104 a-Genel Olarak 104 b- Çalışma Süresinin Tespiti, Denetimi ve Sınırlandırılmasından Kaynaklanan Sorunlar II- Sadakat Borcu Açısından 1-Genel Olarak 2-Sır Saklama llfl 3- Rekabet Yasağı III- Malzeme ve İş Araçlarını Sağlama Yükümü Açısından İli IV- Ücret ve İşin Görülmesinden Kaynaklanan Giderler İlli 1-Ücret 2-Giderler V- İşçi Buluşları Açısından 1231 VI- Eşit Davranma İlkesi Açısından 121İ VII- İş Sağlığı ve Güvenliği Açısından 1- İş Sağlığı ve Güvenliği Önlemlerini Alma 2- Denetim ve Uygulamadan Kaynaklanan Sorunlar 133| VIII- İşverenin Denetim ve Gözetim Yetkisinin Kullanılması ve Tele Çalışan İşçinin Özel Yaşamı Açısından 1351 1-Genel Olarak 135 2- Kişilik Hakkının Görünümü Olarak Özel Yaşam Kavramı 1361 3- Yeni Teknolojiler ve İşverenin Denetim ve Gözetim Yetkisinin Görünüm Şekilleri: Siber Gözetim 1311 4- İşverenin Denetim ve Gözetim Yetkisinin Kullanılmasında Hukuki Sınırlar ve Temel İlkeler 141 a- Konuya İlişkin Hukuki Düzenlemeler 141 aa- Türk Hukukunda 141 bb- Uluslararası Düzenlemeler 143 b- Özel Yaşamının Korunmasına İlişkin Temel İlkeler 146 aa- İnternet ve Elektronik Posta Kullanımı 14d bb-Kamera ile izleme 153 cc- Evde Tele Çalışma Halinde 154 IX- TELE ÇALIŞMA VE İŞ YARGISI 155 1-Genel Olarak 155 2- İş Yargılamasında Görev 156 3-İş Yargılamasında Yetki 157 a- İkametgah 157 b- İşyerinin Bulunduğu Yer Mahkemesi 158 4- Uluslararası Özel Hukuk Açısından Ortaya Çıkan Sorunlar: Uygulanacak Hukuk Kurallarının ve Yetkili Mahkemenin Tespiti 162 a- Genel Olarak 162 b- Türk Hukukunda Yabancılık Unsuru Taşıyan İş Sözleşmelerine Uygulanacak Hukukun Tespiti 163 aa- Uygulanacak Hukukun Taraflarca Seçimi 163 bb- Uygulanacak Hukukun Mutad İşyeri Hukuku Olması 164 cc- Uygulanacak Hukukun İşverenin Esas İşyerinin Bulunduğu Ülke Hukuku Olması 165 dd- Uygulanacak Hukukun İş Sözleşmesiyle Daha Sıkı İlişkili Olan Hukuk Olması 165 ee- Esasa İlişkin Hukukun Uygulama Alanı ve Sınırlandırılması 166 o İş Sözleşmelerinden Doğan Davalarda Milletlerarası Yetki 169 X- İş Sözleşmesinin Sona Ermesi Açısından 171 1- Genel Olarak 171 2- İş Güvencesine İlişkin Hükümlerin Kapsamı Açısından 172 3- İş Sözleşmesinin Fesih Yoluyla Sona Ermesi Bakımından 174 a-Genel Olarak 174 b- İş Sözleşmesinin Haklı Nedenlerle Feshi Bakımından 175 c- İş Sözleşmesinin Geçerli Nedenlerle Feshi Bakımından 176 §8. TOPLU İŞ HUKUKU AÇISINDAN TARAFLAR ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ 180 I-Genel Olarak 180 II- Sendika Hakkı Bakımından 180 1-Genel Olarak 180 2- Tele Çalışmaya Dayalı İş Sözleşmesi ile Çalışanların Sendika Kurucusu ve Üyeliği 182 3- İşyeri Sendika Temsilciliği Açısından 185 a- İşyeri Sendika Temsilcisi Olma ve İşyeri Sendika Temsilcisi Seçiminde Dikkate Alınma Bakımından 185 b- İşyeri Sendika Temsilcisinin Görev ve Faaliyetleri Açısından 186 4-Sendikal Faaliyetler Açısından 188 a-Genel Olarak 188 b- Sendikal Faaliyetler ve İşyeri 189 c- Tele Çalışmada Sendikal Faaliyetlerin Yeni Teknolojiler Aracılığı ile Yürütülmesi 193 III- Tele Çalımada Toplu İş Sözleşmesi İlişkisi 1-Genel Olarak 2. Toplu İş Sözleşmesi Yapma Yetkisi Açısından Tele Çalışmaya Dayalı Sözleşmesiyle Çalışan İşçilerin Durumu 3-Tele Çalışmada Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanma 2l| 4- Tele Çalışmaya Dayalı İş Sözleşmesi İle Çalışanların Toplu İş Sözleşmesinden Yararlandırılmaması 1(f 5. Toplu İş Sözleşmeleri ile Tele Çalışmanın Yasaklanması 21 IV. İş Mücadelesi Bakımından 1-İş Mücadelesi Esnasında Tele Çalışan İşçi İstihdamı 2- Grev Oylaması Açısından 3- İş Mücadelesi Araçlarının Niteliği ve Yürütülmesi Açısından 20ü DÖRDÜNCÜ BOLUM SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU AÇISINDAN TELE ÇALIŞMA §9. SİGORTALI KAVRAMI VE SİGORTALILIK NİTELİĞİNİN KAZANILMASI 211İ I-Genel Olarak 211 II- Sigortalı Niteliğinin Kazanılması Bakımından 211 §10. BAZI SOSYAL SİGORTA TÜRLERİ AÇISINDAN 218 I-Genel Olarak 218İ II- İş Kazası Açısından 2İS III- Meslek Hastalığı Açısından 222 IV- İşverenin Hukuki Sorumluluğu Açısından 225 GENEL DEĞERLENDİRME VE SONUÇ 227 YARARLANILAN KAYNAKLAR 233
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı