Kargo Gönderim Saatleri;
Kartlarına Taksit
Yeni Üyelik
Üye Girişi
İpotekli Borç Senedi ve İrad Senedi
.jpg){kind=small}
İpotekli Borç Senedi ve İrad Senedi
Soner H. ÇETİN
Sayfa Sayısı
:
175
Kitap Ölçüleri
:
16x23 cm
Basım Yılı
:
2004
ISBN NO
:
9759201216
320,00
TL 1964 Viranşehir doğumlu olan Soner H. Çetin, İlk, Orta ve Lise öğrenimini Ankara′da tamamladı. 1985 yılında Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi′nden mezun oldu. Sırasıyla Yozgat, Cizre, Safranbolu ve Bayburt Cumhuriyet Savcılığı görevlerinde bulundu. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim dalında yüksek lisans yaptı. 1999 yılından beri Adalet Müfettişliği görevini sürdüren Soner H.Çetin, Karşıyaka Hâkimi Emine Halman ile evli olup, iki çocuk babasıdır. SUNUŞ Türk Medeni Kanunu para alacağını temin etmek üzere üç çeşit taşınmaz rehni öngörmüştür. Bunlar ipotek, ipotekli borç senedi ve irad senedidir, ipoteğe nazaran borçlanmada taşınmaz sahibine kolaylık sağlamalarına karşın, son iki rehin türünden hukukumuzda birkaç kez dışında yararlanılmamıştır. Halbuki büyük miktarlardaki borçlanmada paranın temini ipotek te olsa zorluk arz edebilir. Bu nedenle; taşınmazın değerinin paylara bölünüp üzerinde rehin kurulduktan sonra bir de bunlar karşılığı kıymetli evrak niteliğini haiz senetler çıkararak borçlanmak daha kolaydır. İsviçre ve Alman Hukuk uygulamasında yaygın kullanım görmelerine karşın sermaye birikiminde zorluk çeken ülkemizde ipotekli borç senedi ve irad senedi yoluyla borçlanmadan faydalanılmaması eksikliktir. Kullanılmalarında^ yetersizlik, Türk Medeni Kanunun her iki senet için öngördüğü düzenlemelerin uygulama bulmamasına da yol açmıştır. Aynı şekilde Türk Hukuk literatüründe de konu yeterince incelenmemiştir. Bu eksikliğin giderilmesi amacıyla yüksek lisans tez danışmanı atandığım Soner H. ÇETİN′i bu konuda çalışması için yönlendirdim. Kendisi incelemesini titizlikle yürüterek tamamlamış ve Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde başarıyla savunmuştur. Kitabın ipotekli borç senedi ve irad senedi konusunda hukuk hayatımıza katkıda bulunacağı kanısındayım. Ayrıca çalışma sermaye ihtiyacını gidermek isteyecek müteşebbislere de bu yolu tercih etmeleri halinde başvuracakları kaynak oluşturacağı kanaatindeyim. Adalet Bakanlığında müfettişlik görevini yürüten Soner H. ÇETİN-′in bilimsel çalışmalarıyla hukukumuza katkılar yapacağı umuduyla kendisine başarılar dilerim. Ankara, 20.01.2004 Yrd. Doç. Dr. Cemal OĞUZ
ÖNSÖZ
Bu çalışmanın aslını Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim dalında yapılan Yüksek Lisans Tez çalışması oluşturmaktadır, ipotekli borç senedi ve irad senedi 1926 tarihli Medeni Kanunun kabulü ile hukukumuza girmiş, eski Medeni Kanunda düzenlendiği biçimiyle, 01.01.2002 günü yürürlüğe giren, 4721 sayılı Yeni Medeni Kanunda bazı küçük değişiklikle yerini almıştır. Yeni MK 898. maddesine göre; taşınmaz rehni ile güvence altına alınmış kişisel bir alacak meydana getiren ipotekli borç senedi ve 903 m. göre; taşınmaz üzerinde taşınmaz yükü şeklinde kurulan alacak için düzenlenen irad senedi birer taşınmaz rehni türüdür. Taşınmaz rehni-nin üçüncü türü olan ipotek ülkemizde de çok yaygın olarak kullanılmakta olmasına rağmen ipotekli borç senedi ve irad senedi 1950 yılındaki bir iki istisna dışında uygulama alanı bulamamıştır. Günümüz piyasa ekonomisinin gereklerine uyan iki müessese olmasına rağmen, bugüne kadar ipotekli borç senedi ve irad senedi hukukumuzda yaygın uygulama alanı bulamamış olması ipotekli borç senedi ve irad senedine ilişkin hükümlerin, terk edildiği ve uygulanmayacağı sonucuna götürmemelidir. Ekonomik hayattaki hızlı gelişmeler gelecekte bu iki müessesenin kullanılabileceğini göstermektedir. Zira Türkiye ekonomisi gelişmektedir. Gelişmekte olan ekonominin önemli ihtiyaçlarından biri de yeterli sermaye birikiminin yaratılmasıdır. Taşınmaz reh-ninin birer örneği olan ipotekli borç senedi ve irad senedinin hem bir para borcuna teminat teşkil etmesi ve hem de teminat teşkil eden taşınmazın değerinin taşınmazdan ayırarak taşınmazın değerini tedavül ettirme görevinin bulunması nedeniyle bu araçlardan biri olarak kullanılması mümkündür. İpotekli borç senedi ve irad senedi (Yeni Medeni Kanun ikisine birden rehin senetleri demektedir.) hakkında verilen tüm bilgilerin genel eserler içerisinde olduğu, müstakilen bu iki rehin türünün incelenmediği anlaşılmış, Bu nedenle, kitabın birinci bölümünde taşınmaz rehni incelenmiş, ipotek ile birlikte bu her üç taşınmaz rehnine egemen olan ilkelere değinilmiştir. Ss!1 Bu ilkeler açıklanırken daha çok ipotek açısından yapılan açıklamaların aksine, ilkelerin ipotekli borç senedi ve irad senedi açısından ne anlama geldiği üzerinde durulmuştur. İkinci bölümde ipotekli borç senedi ve irad senedinin kendilerine has özellikleri nedeniyle rehnin kurulması, senede konu alacağın özellikleri, rehnin kurulması ile önceki alacağın yenilenmesi, senedin resmi şekilde düzenlenmesi zorunluluğu, senede olan kamu güveni nedeniyle rehne konu taşınmazın değerinin tespiti için Medeni Kanun ve Tapu Sicili Tüzüğü ile getirilen özel düzenlemelere yer verilmiştir. Rehin senetlerinin hukuki niteliği üzerinde durulmuş, rehnin sona ermesi başlığı altında ise senetteki borcun ödenmesindeki özellikler, senedin iptali ve rehnin tapu kaydındaki terkini incelenmiştir. Üçüncü bölümde rehin senetlerin seri halde ihracı durumunda taşınmaz rehni ile güvence altına alınmış ödünç senetleri (MK. 931 ila 938) niteliğinde olacaklarından rehin senetlerinin seri ihracı ve taşınmaz rehni ile güvence altına alınan diğer ödünç senetleri olan rehinli tahviller (MK. 930 m.) birlikte incelenmiştir. Günümüzdeki ekonomik gelişmeler nedeniyle Sermaye Piyasası Kanunu açısından senetlerin düzenlenmeleri ve özellikleri dördüncü bir bölümde ele alınmıştır. Bu çalışmada değerli katkılarını esirgemeyen; tez jürisi başkanı Prof. Dr. Kudret GÜVEN′e, tez jürisi üyesi Yrd.Doç.Dr. Mürsel BAŞGÜL-′e, tez danışmanı Yrd.Doç.Dr. Cemal OĞUZ′a, kitabın basımı için gerekli girişimlerde bulunan Karşıyaka Hakimi Veysel GÜLTAŞ′a, çalışmalarımda daima bana yardımcı olan eşim ve değerli meslektaşım Karşıyaka Hakimi Emine H.ÇETİN′e, kitabın basımını gerçekleştiren Bilge Yayınevinden Sayın Ayhan ÇETİNKAYA ve Menderes YAVUZ ile yayınevi çalışanlarına sonsuz teşekkürlerimi sunarım.
Soner H.ÇETİN İzmir- 2004
GİRİŞ
İpotekli borç senedi ve irad senedi eski (Cumhuriyet öncesi) ıukukumuzda bulunmamaktadır. 1926 tarihli Medeni Ka-lunun kabulü ile hukukumuza girmiş, 1950 yılındaki bir iki istisna dışında uygulama alanı bulamamıştır. İpotekli borç senedi ve irad senedi, 29.05.1926 tarih ve 864 sayılı eski Medeni Kanunda düzenlendiği biçimiyle, 22.11.2001 tarihinde kabul edilen, 01.01.2002 günü yürürlüğe giren, 4721 sayılı Yeni Medeni Kanunda da yerini almıştır. Eski Medeni Kanunda yer alan hükümler çok küçük değişiklikler ile yeni Medeni Kanun içerisine de alınmış, ipotekli borç senedi ve irad senedi terimleri yeni Medeni Kanunda da aynen korunmuştur. Yeni Medeni Kanunda irad karşılığı olarak gelir terimi kullanıldığı halde (904 m.), irad senedi için mesela gelir senedi terimi kullanılmamıştır. Yeni Medeni Kanunun genel gerekçesinde aynen korunması zorunlu kalman eşya hukuku kavram ve terimleri içerisinde (kayyım, ayni hak, mülkiyet, zilyetlik, rehin, ipotek, tescil, şerh, beyan terkin gibi) ipotekli borç senedi ve irad senedi de sayılmıştır.1 Yeni MK 898 m göre; taşınmaz rehni ile güvence altına alınmış kişisel bir alacak meydana getiren ipotekli borç senedi ve 903 m. göre; taşınmaz üzerinde taşınmaz yükü şeklinde kurulan alacak için düzenlenen irad senedi birer taşınmaz rehni türüdür. Taşınmaz rehninin üçüncü türü olan ipotek ülkemizde de çok yaygın olarak kullanılmakta, MK 881 m göre doğmuş ya da doğacak olan Yıerlaangi bir alacağı güvence altına almaktadır. TBMM, 21. Dönem, 3. Yasama Yılı, 723. Sıra, sh. 5 Günümüz piyasa ekonomisinin gereklerine uyan iki müessese olmasına rağmen, bu güne kadar ipotekli borç senedi ve irad senedi hukukumuzda yaygın uygulama alanı bulamamıştır2. Zamanın Tapu ve Kadastro Genel Müdürü olan ÇORBALI, memleketimizde ipotekli borç senedi tanzimine itibar edilmediğini, bunun Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün işe hazır olmamasından kaynaklanan çekimserliği nedeniyle, uygulamayı teşvik etmemesinden kaynaklanabileceğini belirtmektedir3. Ancak uygulama alanı bulamamış olması ipotekli borç senedi ve irad senedine ilişkin hükümlerin, terk edildiği ve uygulanmayacağı sonucuna götürme-melidir. Bu iki müessesenin sahip olduğu iktisadi önem nedeniyle gelecekte çok yaygın olarak kullanılması olasılığı vardır4. Ekonomik hayattaki hızlı gelişmeler gelecekte bu iki müessesenin kullanılabileceğini göstermektedir5. Bu nedenle ipotekli borç senedi (Schuldbrief) ve irad senedi (Gült) tezimize inceleme konusu olarak seçilmiştir. İpotekli borç senedi ve İrad senedi (Yeni Medeni Kanun ikisine birden rehin senetleri demektedir) hakkında verilen tüm bilgilerin genel eserler içerisinde olduğu, müstakilen bu iki rehin türünün incelenmediği anlaşılmaktadır. Son yıllarda yazılan eserlerin bir kısmında ise 1994 yılında yürürlüğe konulan Tapu Sicil Tüzüğü (TST) dikkate alınmaksızın bu Tüzük ile yürürlükten kaldırılan 1930 tarihli Tapu Sicil Nizamnamesine (TSN) göre konunun ele anılmakta olduğu görülmüştür6. 2 Şeref ERTAŞ : Eşya Hukuku, 3.Bası, 1997 İzmir, 506. 3 Halim ÇORBALI: İpotekli Borç Senetleri Sempozyumu, Bildiriler Tartış malar, (Ankara - 1984), 61. 4 Ferit H. SAYMEN, Halid K.ELBİR : Türk Eşya Hukuku (Ayni Haklar), Hak Kitapevi, 1954, İstanbul, 562. 5 ÇORBALI, age, 60: "İsviçre Zürich Kantonunda, memleketimizde henüz uygulama alanı bulamamış ipotekli borç senedinin çok yaygın şekilde tatbik edildiği görülmüştür". 6 Hüseyin HATEMİ/Rona SEROZAN/Abdulkadir ARPACI : Eşya Hukuku, (İstanbul - 1996), Osman Remzi GÜNVER, Sermaye Piyasası Aracı Ola rak İpotekli Borç Senedi ve İrad Senedi, (Ankara - 1994), Murat Bahadır TEKER, Sermaye Piyasası Araçları Yoluyla Gayrimenkul Finansmanı ve Yatırımı, Sermaye Piyasası Kurulu Yayın No: 43, I.B., 1996 - Ankara, 100. Türkiye ekonomisi gelişmektedir. Gelişmekte olan ekonominin önemli ihtiyaçlarından biri de yeterli sermaye birikiminin yaratılmasıdır. Sermaye birikiminin yaratılması, sermayenin yatırımlara dönüştürülmesi ve yeni yatırımlarla istihdamın artırılması gerekir. Bu nedenle ekonomik değerlerin birer sermaye aracı olarak kullanılabilmesi son derece önem arz etmektedir. Bir ülkede en önemli atıl (kullanılmayan) sermaye aracı olarak görülen taşınmazların birer sermaye aracı olarak ekonomiye katılabilmesi, bunun gerçekleşmesini sağlayacak araçların ekonomik hayata geçirilebilmesi gerekir. Bütün toplumlarda insanların sahip oldukları servet ve sermayenin yüzde kırkı taşınmaz servet ve sermayedir. Bu gelişmekte olan ve hatta az gelişmiş ülkelerde daha da fazladır. Bütün mesele Türkiye′deki servet ve sermayenin yüzde kırkını temsil eden bu kıymetler grubunu bereket sağlayıcı bir harekete kavuşturmaktır7.Taşınmaz rehninin birer örneği olan ipotekli borç senedi ve irad senedinin hem bir para borcuna teminat teşkil etmesi ve hem de teminat teşkil eden taşınmazın değerinin taşınmazdan ayırarak taşınmazın değerini tedavül ettirme görevinin bulunması nedeniyle bu araçlardan biri olarak kullanılması mümkündür8. Taşınmaz rehni, rehnedilmiş taşınmaz üzerinde alacaklının sahip olduğu sınırlı bir ayni haktır. Ayrıca bu hak bir alacağa bağlı olduğundan feri bir ayni hak olarak da tanımlanabilir.9 Ancak tapu- Prof. Dr. Bedri GÜRSOY : İpotekli Borç Senetleri Sempozyumu, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 1984 -Ankara, Tartışmalar, 43. Prof. Dr. Erden KUNTALP : Medeni Hukuk Açısından İpotekli Borç Senetleri, İpotekli Borç Senetleri Sempozyumu, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 1984 - Ankara, 5.: "Medeni Kanunumuz taşınmaz rehin hukukunda düzenlemenin temeli olarak taşınmazın değerine yönelmiştir. Bir başka deyişle rehin alacaklıya alacağının ödenmemesi halinde kendisine rehnedilen eşyanın değerine başvurabilmek yetkisi vermektedir. Rehin ile değer arasında kurulan bu ilişki kendisini özellikle Medeni Kanunumuz tarafından benimsenen sabit dereceler sisteminde göstermektedir." Galip ESMER : Mevzuatımızda Gayrimenkul Hükümleri ve Tapu Sicili, Tapu ve Kadastro Vakfı Yayınları, 1998, Ankara, 813. ya kayıtlı taşınmaz üzerinde ve üç şekilde ipotek, ipotekli borç senedi ve irad senedi şeklinde kurulabilir.10. Taşınmaz rehninin temel iki fonksiyonu vardır. Birincisi bir alacağa teminat olmak ve diğeri ise alacağın elde edilememesi durumunda kendisine öncelikle başvurulacak olan taşınmazın alacak için tahsis edilen değerini tedavül ettirmek n. Birincisine teminat, ikincisine tedavül fonksiyonu denir. İpotek, mevcut ya da doğması muhtemel bir alacak için tesis olunabilir (Yeni MK 88İm.). Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 1975 tarihli kararında mevcut alacak için ipotek tesisi mümkün olduğu gibi ileride doğacak bir alacak için de ipotek tesis edilebileceğini, ancak her iki halde de taşınmazın ne kadar meblağ için teminat teşkil edeceğinin herhalde tescilde gösterilmesi gerektiğine karar vermiştir12. İpoteğin tek bir fonksiyonu vardır oda para ya da başka bir alacağın teminatı olmak. Bunun dışında kendisine bir ödev (fonksiyon) yüklenemez. Mevcudiyeti bir alacağın varlığına bağlıdır, geçerli bir alacak bulunmadığı zaman hüküm ifade etmez. Bu nedenle feri bir niteliği bulunmaktadır. İpotek borçlunun ya da bir başkasının taşınmazı üzerinde tesis olunabilir. Ancak burada asıl borçlunun şahsî mesuliyeti devam etmektedir. Yani taşınmazın satışı ile alacağın karşılanamayan miktarı için borçlunun tüm mal 10 İrfan DÖNMEZ, Tapu İptali ve Tescili Davaları, Beta Basım Yayın, 7. Bası, 1998 - İstanbul, 2.: "Tapu kaydı veya tapu sicili kök olarak bir tes cil ilamına, tapulama veya kadastro tespitine veya daha eskiye gidilirse ferman veyahut yoklama kayıtlarına dayanılarak kurulmuş - tesis edil miş - sonrada üzerinde gerek alım satım gerek mirascılık gerekse istim lak - kamulaştırma - ve cebri icra ortaklığın giderilmesi - izale -i şüyu gibi sebeplerle değişiklik yapılmış ve yapılabilen kayıtlardır.... tapu kaydı taşınmazların kime ait olduğunu, miktarını yerini gösteren bir belgedir. Tapu sicil memur veya muhafızları bu kayıtları kanunların gösterdiği şe kilde tutmak, düzenlemek o yerle ilgili mükellefiyetler ve hakları ve de virleri işlemekle görevlidirler". 11 Bülent KÖPRÜLÜ/Selim KANETİ : Sınırlı Ayni Haklar, Genişletilmiş ve Yenilenmiş 2. B., İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1982- 1983 İstanbul, 257. 12 Mustafa Reşit KARAHASAN : Türk Eşya Hukuku, 4. Cilt, 1994 - İstanbul, 874 : (HGK 7.2.1975 T. 973/İc. İf. 470 E. 154 K.). varlığına başvurulabilmesi mümkündür. Borcu için ipotek tesis eden asıl borçlunun şahsi mesuliyeti devam eder. Yani alacağın vadesinde ödenmemesi durumunda alacaklı taşınmazın satış bedelinden elde edemediği alacağı için asıl borçlunun diğer mallarına yönelebilir. İpotek, borçlunun şahsi mesuliyetini ortadan kaldırmaz. İpotekli borç senedi yanlızca para borcu için kurulabilir. Örneğin bir yapma veya verme borcu için ipotekli borç senedi çıkartılamaz. İpotekli borç senedinde tıpkı ipotekte olduğu gibi asıl borçlunun yanı sıra bir başkasının taşınmazının teminat gösterilmesi mümkündür. Bu halde başkasi için taşınmazını rehin edenin sorumluluğu rehnedilen taşınmazın değeri ile sınırlıdır. Başka deyişle taşınmazın paraya çevrilmesi durumunda alacağını alamayan ipotekli borç senedi alacaklısı ve ipotek alacaklısının, borçlunun şahsi mesuliyeti nedeniyle borçlunun diğer mal varlığına yönelebilmesi mümkündür. İpotekli borç senedinde ve irad senedinde ipotekten farklı olarak taşınmazın teminat teşkil eden değerine tedavül olanağı sağlanmaktadır. Zira taşınmazın değeri belirli kısımlara ayrılmakta ve kıymetli evrakta müşahaslaştırılmakta, cisim-leştirilmektedir. Hakkın konusu alacak ve onun teminatı senette tecessüm etmektedir.13 Bu yönüyle rehin senetleri ipotekten ayrılırlar. Alacağın üzerine yazılı bulunduğu senet bir kıymetli evrak olması nedeniyle senedin devri durumunda teminat da devralana geçer. İrad senedi de yanlızca para borcu için düzenlenebilir. Ancak diğer iki türden farklı olarak yanlızca borçlunun taşınmazı üzerinde kurulabilir. Asıl itibariyle irad senedi para borcu niteliğinde bir taşınmaz yükümü meydana getirir (MK 903 m.). Bu nedenle borçlu - malik borçtan şahsen sorumlu değildir. Alacaklı rehnin paraya çevrilmesi sonunda elde edemediği alacağı için borçlu malikin diğer mal varlığına yönelemez. İpotekli borç senedi ve irad senedinin kıymetli evrak olması nedeniyle, alacağın yazılı olduğu senedin devrolunması durumun- 13 Turhan Esener/Kudret Güven, Eşya Hukuku, Gazi Büro Kitabevi, 1996, Ankara, 353 da alacakla birlikte teminat ta yeni alacaklıya geçer böylece teminat teşkil eden taşınmazın değeri de tedavül etmiş olur. İpotek alacaklısına tapu müdürlüğünce düzenlenerek verilen ipotek belgesi ipotekli borç senedi ve irad senedi gibi bir kıymetli evrak değildir. İrad senedinin ipotekli borç senedinden ayrılan en önemli özelliği ise senet borçlusu olan taşınmaz malikinin şahsi mesuliyetinin bulunmaması, buradaki mesuliyetin ayni olmasında kendisini göstermektedir. Yani; senet alacaklısının alacağını tahsil etmek için taşınmazın değerine başvurması dışında elde edemediği alacağı için senet borçlusu olan taşınmaz malikinin diğer mal varlığına yönelmesi mümkün değildir. İrad senedi borçlusu olan malikin durumu bir başkasının borcu için taşınmazını rehneden malikin durumuna benzer. Yani şahsi mesuliyeti yoktur. Taşınmazın satışı ile alacağını elde edemeyen alacaklı artık onun diğer mallarına yönelemez. Sadece taşınmazın satışı ile alacağını elde edebilme imkanı vardır. İrad senedi borçlusu-malikin sorumluğu bu anlamda daraltılmaktadır. Tüm mal varlığı ile sorumluluğu kaldırılmakta yanlız-ca rehnedilen taşınmazın değeri ile sorumlu olmaktadır. Borçlu malik taşınmazı devir ettiğinde artık sorumluğu kalmamaktadır. Eski malik taşınmazın deviri ile borcundan kurtulmakta, yeni malik ise senedin borçlusu olmaktadır. Yeni malikin sorumluluğu da aynı eski malikin sorumluluğu gibi bir ayni sorumluluktur. O da ancak taşınmazın değeri ile sorumlu olup, taşınmazın paraya çevrilmesi durumunda alacaklının alacağım karşılamaması halinde alacaklı onun da diğer mallarına yönelemez. İrad senedi alacaklısının alacağını vadesinde alamaması durumunda taşınmazın paraya çevrilmesi ile alacağını bu satış bedelinden elde etmeye çalışması dışında bir imkanı mevcut değildir. Bir başkasının mesela eski ya da yeni malikin şahsi mesuliyeti bulunmadığı için onların diğer mallarından alacağının elde edemediği kısmını alamaz. Şunu da belirtmek gerekir ki, taşınmaz rehninin her üç halinde de resmi şekil bir geçerlilik şartıdır. Ancak Tapu Sicil Müdürlüğünde ve resmi şekle uygun olarak yapılan bir işlem ile kurulabilirler. Bunun dışında kurulmaları mümkün değildir. Birinci bölümde taşınmaz rehni incelenecektir. İpotekli borç senedi ve irad senedi incelenmeden önce ipotek ile birlikte bu her üç taşınmaz rehnine egemen olan ilkelere değinilecektir. Bu ilkeler açıklanırken daha çok ipotek açısından yapılan açıklamaların aksine, ilkelerin ipotekli borç senedi ve irad senedi açısından ne anlama geldiği üzerinde durulacaktır. İkinci bölümde ipotekli borç senedi ve irad senedinin kendilerine has özellikleri nedeniyle ayrı bir başlık altında incelenecektir. Burada rehnin kurulması, senede konu alacağın özellikleri, rehnin kurulması ile önceki alacağın yenilenmesi, senedin resmi şekilde düzenlenmesi zorunluluğu, senede olan kamu güveni nedeniyle rehne konu taşınmazın değerinin tespiti için Medeni Kanun ve Tapu Sicili Tüzüğü ile getirilen özel düzenlemelere yer verilmiştir. Rehin senetlerinin (ipotekli borç senedi ve irad senedi) hukuki niteliği üzerinde durulmuştur. Rehnin sona ermesi başlığı altında ise senetteki borcun ödenmesindeki özellikler, senedin iptali ve rehnin tapu kaydmdaki terkini incelenmiştir. Üçüncü bölümde rehin senetlerin seri halde ihracı durumunda taşınmaz rehni ile güvence altına alınmış ödünç senetleri (MK 931 ilâ 938) niteliğinde olacaklarından rehin senetlerinin seri ihracı ve taşınmaz rehni ile güvence altına alman diğer ödünç senetleri olan rehinli tahviller (MK 930 m.) birlikte incelenmiştir. Günümüz ekonomik gelişmeleri nedeniyle Sermaye Piyasası Kanunu açısından senetlerin düzenlenmeleri ve özellikleri dördüncü bir bölümde ele alınmıştır.
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ : 17 BİRİNCİ BÖLÜM TAŞINMAZ REHNİNE HAKİM İLKELER VE REHNİN HÜKMÜ I. TAŞINMAZ REHNİ : 25 A. Taşınmaz Rehninin Tanımı : 25 B. Taşınmaz Rehninin Kanundaki Yeri : 27 1. Türk Kanunu Medenisinde (Eski MK) Taşınmaz Rehini : 27 2. Yeni Türk Medeni Kanunda Taşınmaz Rehni. . . : 28 3. Tapu Sicil Tüzüğünde Taşınmaz Rehni : 29 C. Taşınmaz Rehninin Fonksiyonları : 30 1. Teminat Fonksiyonu : 30 2. Tedavül Fonksiyonu : 30 D. Taşınmaz Rehninin Türleri : 31 1. Rehninin Sınırlı Sayıda olması: Numerus Clausus İlkesi : 32 2. İpotek : 34 3. İpotekli Borç Senedi ve İrad Senedi : 36 II. TAŞINMAZ REHNİNE HAKİM OLAN İLKELER : 36 A. Belirlilik (Muayyenlik) ilkesi : 37 1. Alacağın Belirli (Muayyen) Olması : 37 a. Türk Parası Alacak : 37 aa) Ana Para İpoteği : 37 bb) Maksimal İpotek (Üst Sınır İpoteği) : 39 b. Yabancı Ülke Parası Alacak : 41 2. Taşınmazın Belirli (Muayyen) Olması : 42 a. Genel Rehin Yasağı : 43 10 b. Taşınmaz Tapu Kütüğüne Kayıtlı Olmalıdır : 43 c. Tek Bir Taşınmaz İçin Rehnin Kurulması . . : 44 d. Birden Fazla Taşınmazın Rehin Edilmesi. . . : 45 aa) Teminatın Paylaştırılması : 45 bb) Toplu (Müşterek) Rehin Kurulması : 45 e. Paylı Mülkiyete Konu Taşınmazın Rehni. . . : 47 f. Elbirliği Mülkiyetine Konu Taşınmazın Rehni : 48 g. Dernek, Şirket ve Vakfa ait Taşınmazın Rehni : 49 B. Kamuya Açıklık İlkesi : 49 1. Genel Olarak Kamuya Açıklık İlkesi : 49 2. İpotek Bakımından Kamuya Açıklık İlkesi : 50 3. Rehin Senetleri Bakımından Kamuya Açıklık İlkesi : 50 C. Teminatİlkesi : 52 1. Taşınmazın Bütünleyici Parçaları (Mütemmin Cüzü) : 53 2. Taşınmazın Eklentileri (Teferruatı) : 54 3. Taşınmazın Kira Geliri : 56 4. Sigorta Tazminatı ve Kamulaştırma Bedeli (Sürrogatları) : 58 a. Sigorta Tazminatı : 58 b. Kamulaştırma Bedeli : 60 D. Sabit Dereceler İlkesi : 61 1. İlerleme Sistemi : 62 2. Sabit Dereceler Sistemi : 62 a. Derece Kavramı : 62 b. Sıra Kavramı : 64 c. Alt Derece Kavramı : 64 d. Sabit Dereceler sisteminin İstisnaları : 65 n III. TAŞINMAZ REHNİNİN HÜKMÜ : 67 A. Taşınmazın Yükten Kurtarılması : 67 1. Taşınmazın Yükten Kurtarılmasındaki Amaç. . . : 67 2. Taşınmazın Yükten Kurtarılmasının Şartları ...: 68 a. Taşınmaz El Değiştirmiş Olmalıdır : 68 b. Rehin Haklarının Tutarı Taşınmazın Değerini Aşmalıdır : 69 c. Malik Borçtan Şahsen Sorumlu Olmamalıdır : 69 d. Hak Rehnin Paraya Çevrilmesi Talebinden Önce Kullanılmamalıdır : 69 3. Taşınmazın Yükten Kurtarılmasındaki Usûl. . . . : 69 B. Parsellerin Birleşmesinde Rehnin Durumu : 70 1. Parsellerin Birleştirilmesinin Şartlan : 71 a. Parseller Kamu Kurum veya Kuruluşu Tarafından Birleştirilmelidir : 71 b. Birleştirilen Parsellerdeki Rehinler Ana Taşınmaza Aktarılmalıdır : 71 2. Borçlunun Birleştirilen Taşınmazı Yükten Kurtarması : 72 C. Taşınmaz Rehninde Güvenilir Kişi Tayini (Üçüncü Kişilerin taşınmaz Rehni İşlemlerine Karışmaları) : 73 1. Alacaklıya Kayyım Tayini : 74 2. Alacaklı ve Borçlunun Müşterek Vekil Tayini (Ortak Temsilci) : 74 a. Ortak Temsilcinin Atanması : 75 b. Ortak Temsilcinin Yetkileri : 75 c. Ortak Temsilcinin Değiştirilmesi : 75 d. Ortak Temsilcinin Yetkisinin Sona Ermesi .: 76 D. Rehnin Paraya Çevrilmesi Zorunluluğu : 76 tm 12 I. 1. Lex Comissoria Yasağı (Alacaklının Rehinli Malı Mülk Edinememesi). . : 76 2. Taşınmazın Satışı : 77 3. Satış Bedelinin Paylaşımı : 81 İKİNCİ BÖLÜM İPOTEKLİ BORÇ SENEDİ VE İRAD SENEDİ REHNİN KURULMASI : 83 A. Rehin Senetlerinde Alacağın Özelliği : 84 1. ParaAlacağı : 84 2. Para Alacağının Sebepten Ari (Mücerret) Olması: 88 B. Rehin Senetleri ile Borcun Yenilenmesi (Novatio)...: 93 C. Rehin Senetlerinin Düzenlenmesi : 94 1. Resmi Şekil Zorunluluğu : 95 2. Taşınmazın Değerinin Tespiti : 98. a. Değer Tespit Komisyonunun Oluşumu : 99 b. İpotekli Borç Senedinde Taşınmazın Değerinin Tespiti : 99 c. İrad Senedinde Taşınmazın Değerinin Tespiti : 103- d. Değer Tespitinde İhtimam Gösterilmemesi (Hazinenin Mesuliyeti) : 105 D. Rehin Senetlerinin Hukuki Niteliği : 107 1. Kıymetli Evrak Olma Özelliği : 107 a. Rehin Senetleri Alacak Senetleridir : 108 b. Rehin Senetleri Eşya Hukuk Senetleridir...: 109 c. Rehin Senetleri Bildirici Mahiyette Kıymetli Evraktır : 109 d. Rehin Senetleri İlli Olmayan (Mücerret) Kıymetli Evraktır : 110 e. Rehin Senetleri Kamu İtimadına Mahzar Olan Senetlerdir : 112 13 f. Rehin Senetleri Aslî, Faiz Kuponları Tali Senetlerdir : 113 g. Rehin Senetleri Nama veya Hamiline Yazılabilir : 113 2. Malikin alacaklı Hale Gelmesi : 114 3. Borçlu ve Malikin Defileri : 115 a. Mutlak Defiler : 116 b. Şahsi Defiler : 116 II. SENEDİN ÖDENMESİ VE REHNİN SONA ERMESİ ...: 117 A. Rehin Senetlerinin Ödenmesi : 117 1. Ödeme Yeri : 118 2. Ödeme Zamanı (Vade) : 119 a. İpotekli Borç Senedinde Ödeme Zamanı ...: 119 b. İrad Senedinde Ödeme Zamanı : 120 B. Rehin Senetlerinin İptali : 121 1. Rehin Senetlerinin Kaybedilmesi : 121 2. Alacaklının Bulanamaması : 122 C. Rehnin Terkini : 123 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM REHİNLİ TAHVİLLER VE SERİ HALİNDE REHİN SENETLERİNİN ÇIKARTILMASI I. GENEL OLARAK : 125 II. REHİNLİ TAHVİLLER : 127 A. Ödüncün Tamamı İçin Rehin Kurulması ve Ortak Temsilci Atanması : 128 B. Kurum Yararına Taşınmaz Rehni Kurulması ve Taşınmaz Rehninin Tahvil Alacaklıları Yararına Rehnedilmesi : 130 III. SERİ HÃLİNDE REHİN SENETLERİ ÇIKARTILMASI. : 131 A. Seri Hâlinde Çıkartılan Rehin Senetlerinin Hukuki Mahiyeti. : 131 M ;_ B. Seri Halinde Rehin Senedi Çıkartılmasının Şartları .: 132 1. Rehin Senetleri 100 Milyon Lira veya 100 milyon Liranın Katları Olarak Çıkartılmalıdır : 132 2. Senetlerin Şekilleri Aynı Olmalı ve Numaralarının Birbirini İzlemesi Gereklidir. . . . : 133 3. Alacaklı ve Borçluya Ortak Temsilci Tayin Edilmelidir : 133 4. Senetler Tapu Memurunca Düzenlenmeli Hazine Temsilcisi Tarafından İmzalanmalıdır.. . : 134 C. Seri Hâlinde Çıkartılan Rehin Senetlerinin Ödenmesi : 134 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM SERMAYE PİYASASI KANUNU AÇISINDAN REHİN SENETLERİ I. GENEL OLARAK : 137 II. SERMAYE PİYASALARI : 137 III. MENKUL KIYMET OLARAK REHİN SENETLERİ : 140 IV. SERMAYE PİYASASI KANUNU AÇISINDAN REHİN SENETLERİ İHRACININ ŞARTLARI : 141 A. Rehin Senetleri Seri Halde İhraç Edilmelidir : 141 B. Senetleri İhraç Eden Tüzel Kişi Olmalıdır : 142 C. İhraç Edilecek Senet Miktarı : 143 D. Rehin Senetleri İçin İhraç Kararı Alınmalıdır : 145 E. İzahname ve Sirküler Hazırlanmalıdır : 146 F. İhraç Kararının Mahkemece Onaylanması : 147 G. Senetlerin Kurul Kaydına Alınması : 147 V. SERMAYE PİYASASI KANUNU AÇISINDAN REHİN SENETLERİ İHRACININ SONUÇLARI : 147 SONUÇ : 149 Ek : 157 Kaynakça : 171
© Copyright 2024
Sitemizde yayınlanan görsel ve yazılı