İnternet Üzerinden Yapılan İşlemlerde Elektronik Para ve Dijital İmza
İnternet Üzerinden Yapılan İşlemlerde Elektronik Para ve Dijital İmza
Leyla KESER BERBER
Sayfa Sayısı
:
252
Kitap Ölçüleri
:
21x18 cm
Basım Yılı
:
2002
ISBN NO
:
9789754642184
SUNUŞ Yirminci Yüzyıl Bilgi Teknolojisinin insanlığa "faydası inkar edilemez bir buluş" olarak sunduğu internet, kanımca, dünya tarihindeki dönüm noktası olarak kabul ettiğimiz olaylardan (örneğin; matbaanın icadı, Fransız ihtilali gibi) birisi ve belki de en önemlisidir. En önemlisidir çünkü; şimdiye kadar hiçbir Uluslararası Antlaşmanın, Uluslararası Pakt′ın, Örgüt′ün, Uluslararası Blokların başaramadığı şeyi yapmış ve tüm dünya insanlarını ülke, dil, din, coğrafi sınır, giriş vizesi gibi ayrımlar gözetmeksizin aynı çatı altında toplayabilmiştir. Bunun sonucu olarak da, şimdiye kadar sadece Amerika Birleşik Devletleri için söylenen "Özgürlükler Ülkesi" sloganı, biçim ve içerik değiştirmiş ve artık en az benim kadar internette sörf yapmayı seven tüm dünya insanlarının internet bakımından kullandıkları "Yaşasın gerçek özgürlük", "İşte gerçek özgürlük burada" şeklinde farklı mortolara dönüşmüştür. Ancak bu "özgür ve sanal dünya", sanal dünyanın vatandaşları için yeni bir takım haklar, ödevler, kurumlar ve sorunları da beraberinde getirmiştir. Global bir ağ olan internetin sorunlarına bulunacak çözümlerdeki bakış açısının da, bu yüzden sadece ilgili ülkelerle sınırlı olmaması, aksine global olması kaçınılmaz bir zorunluluktur! Diğer bir ifade ile "Global düşün, yerel oyna" tarzındaki düşüncenin, internet açısından "Global düşün, global oyna" şeklinde değiştirilmesi gerekmektedir. İnternetin bize sunduğu ve bu çalışmamın konusunu teşkil eden "İnternet Üzerinden Yapılan İşlemlerde Elektronik Para ve Dijital İmza" da yine tüm dünya ülkeleri tarafından ortak bir zemin de hareket etmeyi gerektiren sorunlar arasındadır. Ancak maalesef, ülkelerin kanun koyucuları internetin sorunlarını, hala sadece kendi iç hukuklarını ilgilendiren ve sadece kendi bakış açılarına göre çözümlenmesi gereken meseleler olarak algıladıkları için, bu konuda "Uluslararası Anlaşmalara" imza atılamamakta ve yeknesak kurallar benimsenememektedir. İdealim "bu " olmakla birlikte, kitabımda söz konusu alandaki lokal çalışmalardan hareket ederek çözümler bulmak ve eleştiriler getirmek zorunda kaldığımı belirtmek isterim. İÇİNDEKİLER ELEKTRONİK PARA ÖNSÖZ 7 SUNUŞ 9 İÇİNDEKİLER 11 KISALTMALAR CETVELİ 17 KAYNAKLAR 19 GİRİŞ 33 1. ELEKTRONİK ÖDEME SİSTEMLERİNİN YERİNE GETİRMESİ GEREKEN HUSUSLAR 36 A. Güvenilirlik 36 B. Bütünlük 38 C. İşlevsellik 39 D. Ödeme İşleminin Anonimliği ve Üçüncü Kişiler Tarafından Görülememesi 39 E. İşlem Giderleri 41 F. Online Kontrol 42 G. Kullanım Kolaylığı 42 H. Bölünebilirlik 43 I. Genel Olarak Kabul Görme 43 İ. Sınırsız Dayanıklılık 43 2. ELEKTRONİK ÖDEME SİSTEMLERİNİN ÖZELLİKLERİNE GÖRE SINIFLANDIRILMASI 43 A. Balance based (Hesaba Kayıt) ve Token-based (Madeni Para Esasına Dayanan) Sistem Kavramları 43 B. Online ve Offline Ödeme Sistemleri 44 C. Hesaba Bağlı Olan ve Olmayan Ödeme Sistemleri 44 D. Mikro ve Makro Ödeme Sistemleri 45 E. Post-paid, Pre-paid, Cash-Modell 46 3. ELEKTRONİK ÖDEME ARAÇLARI 47 A. Elektronik Para 47 11 I. Tanımı 48 II. Elektronik Paranın Yerine Getirmesi Gereken Koşullar 50 III. Elektronik Paranın Bugüne Kadar ki Gelişimi 50 B. Elektronik Çek 53 C. SmartCard 54 D. Kredi Kartları 55 E. SET-Standardı 56 F. First Virtual 57 G. E-Posta Aracılığı İle Online Para Transferi 57 H. Mastercard & SmartTrust Ortaklığının Geliştirdiği Yeni Ödeme Sistemi 58 4. FARKLI E-PARA SİSTEMLERİ 58 A. Netcash 59 B. Ecash 60 C. Cybercash 64 D. Cybercoin (ile gerçekleştirilen yazılım esasına dayanan micropayment) 67 E. CheckFree 69 F. Mondex 70 G. Netchcx 72 H. İnternette Para Kartı ile Yapılan Ödeme 73 I. Millicent 74 İ. Mini-Pay 76 J. Opcn Market 77 K. SG 2-PAYLINE 79 5. TÜRKİYE′DEKİ GÜNCEL ELEKTRONİK ÖDEME SİSTEMLERİ 81 A. Citibank: "E-Card" 81 B. Finansbank: FinansWebPos 82 C. Garanti Bankası: "Sanal Kart" 88 D. Pamukbank: "Sanal Kart" 89 E. WAP Bankacılığı 89 F. Cep Bilgisayarı Bankacılığı 90 G. Yapı ve Kredi Bankası: Posnet 90 H. Morkart 91 6. E-PARA SİSTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI 91 A. Değerin Önceden Ödenmesi 91 B. Tedavül Kabiliyetinin Olmayışı 92 C. Denomination 92 D. Anonimlik 92 12 9. ELEKTRONİK PARANIN NAKİT PARA VE KAYDİ PARA İLE KARŞILAŞTIRILMASI 93 A. Elektronik Para ve Nakit Para 93 B. Elektronik Para ve Kaydi Para 94 C. Elektronik Para ve Merkez Bankası Hukuku 95 I. Merkez Bankasının Ulusal Ekonomi Politikası Sistemindeki Rolü 95 II. Emisyon Yetkisi ve Elektronik Para 95 III. BbankG md. 16 a.F., EZB Statüsü Art. 19 l′e Göre Munzam Karşılık Bulundurma Yükümlülüğü 96 IV. Alman Merkez Bankası Kanununa Göre Elektronik Para Bakımından Munzam Karşılık Bulundurma Yükümlülüğü 98 V. AMR′ye Göre Munzam Karşılık Bulundurma Yükümlülüğü 99 VI. Avrupa Topluluğu Hukukuna Göre Munzam Karşılık Bulundurma Yükümlülüğü 100 VII. EGV ve EZB-Statüsüne Göre Munzam Karşılık Rezervi Yükümlülüğü 100 VIII. Avrupa Topluluğu Konseyinin Munzam Karşılık Bulundurma Yönetmeliği 101 IX. EZB′nin Munzam Karşılık Rezervi Hakkındaki Yönetmeliğine Göre Munzam Karşılık Bulundurma Yükümlülüğü 102 ELEKTRONİK PARA VE KARA PARA AKLAMA SORUNU 102 A. Yasal Çerçeve 103 B. Kara Para Aklama Hakkında Kanunun Hükümleri ve GwG md.2′ye Göre Genel Olarak Kimlik Tespit Etme Yükümlülüğü 103 TÜRK HUKUKUNDA DURUM 104 A. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankasının Para Politikası Açısından Elektronik Para 104 B. Türk Hukukunda Kara Para Aklama Açısından Elektronik Paranın Durumu 108 I. Kara Para Aklama Usulü 108 II. Kara Para Aklamanın Önlenmesine İlişkin Mevzuat Hükümleri 110 III. Kara Para Aklamaya Konu Menfaat ve Değerlerin Belirlenmesi 114 IV. Kara Paranın Aklanması ile Mücadelede VVolfsberg Prensipleri 115 13 DİJİTAL İMZA GİRÃŞ 119 1. SÖZLEŞMELERİN ŞEKLİ 121 A. Geçerlilik Şartı Olarak Şekil 122 I. Yazılı Şekil 123 II. Resmi Şekil 124 B. İspat Şartı Olarak Şekil 124 2. BİR BİLGİSAYAR NASIL İMZA ATAR? (Dijital İmza İle Hukuken Bağlayıcı İletişim) 125 3. DİJİTAL İMZA KONUSUNDA YASAL DÜZENLEMEYE SAHİP OLAN ÜLKELER 128 4. EL YAZISI İLE ATILAN İMZA- DİJİTAL İMZA 135 5. DİJİTAL İMZANIN AVANTAJLARI 136 6. DİJİTAL İMZALAMA PROSEDÜRÜ 138 7. ŞİFRELEME YÖNTEMLERİ 144 A. Genel Olarak 144 I. Simetrik Şifreleme Yöntemi 146 II. Asimetrik Şifreleme Yöntemi 148 8. ÖZ DEĞERİ (HASHWERT) 149 9. DİJİTAL İMZA İÇİN GEREKLİ ALT YAPI 151 İO.ZAMAN KAŞESİ 151 11 .ONAY MAKAMI (TRUSTCENTER- CERTIFICATION AUTHORITIES) 153 12.ALMAN DİJİTAL İMZA KANUNU- SigG ve BU KANUNA GÖRE DİJİTAL İMZANIN TEKNİK ŞARTLARI 158 13.DİJİTAL İMZANIN KULLANIM ALANLARI 177 A. Banka Hukuku Alanında Dijital İmza 177 I. HBCI ( Home Banking Computer Interface ) 178 II. "Db-Connect" 179 B. Tapuda Yapılacak İşlemlerde Dijital İmza 180 14 14.ELEKTRONİK ORTAMDA YAPILAN SÖZLEŞMELERİN ŞEKLİNE İLİŞKİN OLARAK ALMAN HUKUKUNDAKİ YENİ DÜZENLEMELER 181 A. Genel Açıklamalar 181 B. Yasadaki Önemli Değişikliklerin Özetlenmesi 186 15.YASAYA GÖRE ALMAN MEDENİ KANUNUNDA (BGB) ÖNGÖRÜLEN DEĞİŞİKLİKLERDEN KONUMUZ BAKIMINDAN ÖNEM TAŞIYAN HÜKÜMLERİN AÇIKLANMASI 190 A. BGB § 126 190 B. Yeni BGB § 126a Hükmü 192 C. BGB § 126/f.l ile İlgili Açıklamalar 193 D. Elektronik Şeklin Fonksiyon Eşitliği 195 E. BGB § 126a/f.2′ye İlişkin Açıklamalar 198 F. BGB § 126b′ye İlişkin Açıklamalar 198 G. BGB § 127′ye İlişkin Açıklamalar 199 16. YAS AYA GÖRE ALMAN MEDENİ USUL KANUNUNDA (ZPO) ÖNGÖRÜLEN DEĞİŞİKLİKLERE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR 199 A. Alman Medeni Usul Kanununda (ZPO) Öngörülen Değişiklikler 199 I. Elektronik Belgelerin İbrazı 200 II. Yazılı Şekil Zorunluluğu Üzerinde Etkili Olmama 200 III. Yasanın Tebligat Kanununun Reformu Kanunu İle Olan Bağlantısı 200 IV. Elektronik Belgelerin İspat Hukuku Bakımından Değerlendirilmesi 201 V. Sona Ermiş Dava Dosyalarının Elektronik Bilgi Taşıyıcılara Yüklenmesi, Derdest Dava Dosyalarının Elektronik Olarak Yürütülmesi 202 B. Her Bir Hükme İlişkin Açıklamalar 202 I. ZPO§ 130 202 II. ZPO§ 130a 202 III. ZPO§ 133/f.2 204 IV. ZPO § 292a 205 V. ZPO § 299a 206 VI. ZPO §371 207 17. TÜRK İSPAT HUKUKU BAKIMINDAN DİJİTAL İMZALI ELEKTRONİK BELGELERİN DELİL OLARAK DEĞERİ 207 / / 15 18. YAŞADIĞIMIZ YÜZYILDA DİJİTAL İMZA VE GENEL DEĞERLENDİRME .213 EK. Elektronik Ticaret Koordinasyon Kurulu′nun (ETKK) "Elektronik Veri, Elektronik Sözleşme ve Elektronik İmza Kanunu Tasarısı Taslağı" ve Bu Taslak Hükümlerinin Genel Olarak Değerlendirilmesi 217